COVID-19

De hoofdsymptomen van COVID-19 zijn hoesten, ademnood, pijn op de borst en verlies van geur of smaak. Andere mogelijke symptomen zijn koorts, spierpijn, vermoeidheid, keelpijn, hoofdpijn en/of verlies van eetlust. Bij ouderen komt ook waterige diarree, acute verwardheid en een plotse val regelmatig voor. Vooral bij personen met een verzwakt immuunsysteem (ouderen en mensen met bestaande chronische aandoeningen zoals diabetes, hart- en vaatziekten of longaandoeningen) kan de infectie leiden tot ernstige ademhalingsproblemen, hospitalisatie en soms overlijden. 

Heb je milde symptomen van COVID-19, dan hoef je je huisarts niet meer te contacteren. Je kan immers via een online tool nagaan of je je best laat testen. Als zo’n test zinvol blijkt te zijn, krijg je via die tool ook een code om een coronatest te laten afnemen bij een testcentrum of bij een apotheek in de buurt. 

Als je ernstige symptomen hebt, tot een risicogroep behoort (65-plusser, chronische hart- en vaatziekten, verzwakte weerstand, enz.) of als je gezondheidstoestand snel achteruit gaat, moet je wel contact opnemen met je huisarts.

COVID-19 leidt echter niet bij iedereen tot symptomen. Een aanzienlijk deel van de besmette personen vertoont geen of nauwelijks symptomen, maar kan het virus wel verspreiden. 

Ga niet onaangekondigd naar de wachtzaal om te vermijden dat je andere personen besmet.

Heb ik COVID-19, griep, een verkoudheid of hooikoorts?

Heb je keelpijn of een loopneus, dan denk je misschien meteen: ik heb het coronavirus te pakken. Maar COVID-19 heeft veel overlappende symptomen met griep, een eenvoudige verkoudheid en allergische rhinitis (hooikoorts). De onderstaande eenvoudige tabel kan je helpen om de verschillen makkelijker te herkennen. Toch kan je op basis van de symptomen niet weten of het om COVID-19 gaat of niet. Vul bij twijfel altijd de online tool in om na te gaan of een coronatest zinvol is.

Verschil in symptomen tussen coronavirus, griep, verkoudheid en allergische rhinitis:

Heb je geen COVID-19 maar toch last van koorts, hoest of keelpijn? Raadpleeg dan ons dossier met praktische tips bij dergelijke kwalen.

Heb je een ander medisch probleem? Aarzel niet om een arts te bellen. Medische hulp uitstellen uit vrees voor besmetting kan immers ook leiden tot ernstige complicaties.

Er bestaan verschillende soorten testen om na te gaan of je besmet bent of besmet geweest bent met SARS-CoV-2.

• Diagnostische testen:
  
  • Een moleculaire test of PCR-test: Met een wattenstaafje neemt een gezondheidswerker een staal van je neus- en/of keelslijmvlies. Het staal gaat dan meestal naar een labo waar met de PCR-techniek genetisch materiaal van het virus (RNA) wordt opgespoord. Deze test is nog steeds de meest betrouwbare test om na te gaan of een persoon momenteel besmet is met SARS-CoV-2.
  • Een antigeentest: Bij de standaard antigeentest neemt een gezondheidswerker met een wattenstaafje een staal van je neus- en/of keelslijmvlies. Vervolgens worden eiwitten (ook wel ‘antigenen’ genoemd) van het virus opgespoord. Bij de standaard antigeentest gebeurt dit in het labo met behulp van speciale apparatuur. Maar dit kan ook met een soort teststrookje waarop na enige tijd het resultaat afgelezen kan worden. In dat laatste geval hoeft de analyse niet in het labo te gebeuren en spreekt men van een snelle antigeentest. Zo’n test is iets minder gevoelig dan een PCR-test (er bestaat een iets hogere kans dat de test negatief is bij iemand die toch besmet is). Wanneer je zo'n snelle antigeentest zelf afneemt en interpreert, net als bij een zwangerschapstest, dan gaat het om een diagnostische zelftest.

• Serologische testen: Bij deze test worden antistoffen (ook wel antilichamen genoemd) tegen SARS-CoV-2 in je bloed opgespoord. Die bloedafname gebeurde oorspronkelijk door een gezondheidswerker, gevolgd door analyse en interpretatie van de resultaten in een labo. Sinds 19 september 2020 zijn er echter ook serologische zelftesten beschikbaar in ons land. Na een vingerprik breng je een druppel bloed aan op een soort teststrookje en na enige tijd kun je zelf het resultaat aflezen. Deze test vertelt je alleen of je in het verleden besmet bent geweest met coronavirus, niet of je momenteel besmet bent.

De kennis over het natuurlijke verloop van COVID-19 is nog heel beperkt, aangezien de ziekte nog niet zo lang bekend is. De tijd tussen de besmetting en het optreden van symptomen is meestal 4 tot 5 dagen, alhoewel niet alle besmette personen symptomen vertonen. Als er symptomen zijn, kunnen deze variëren van heel mild tot zeer ernstig en levensbedreigend. 

De tijd die nodig is om te herstellen van COVID-19 varieert fel van persoon tot persoon. Zo lijken leeftijd, bestaande chronische aandoeningen en aard van de symptomen hier onder andere een rol te spelen. Sommige symptomen verdwijnen sneller dan andere. Koorts, rillingen en reuk- en smaakverlies verdwijnen doorgaans na twee tot vier weken, terwijl vermoeidheid, ademhalingsmoeilijkheden, cognitieve problemen (geheugen, concentratie) en psychologische klachten maanden kunnen aanhouden.

De volgende termen worden doorgaans gebruikt om de verschillende fases in het verloop van COVID-19 te beschrijven:

• Acute COVID-19: symptomen/tekenen van COVID-19 tot 4 weken na het begin van de ziekte;
  
  
• Aanhoudend symptomatische COVID-19 (of subacute COVID-19): symptomen/tekenen van COVID-19 van 4 tot 12 weken na het begin van de ziekte;
  
  
• Long COVID, Post-COVID-19, postacute nawerkingen van de besmetting met SARS-CoV-2 (PASC), postacute COVID-19, chronische COVID-19, post-COVID-syndroom, langetermijneffecten van COVID-19: symptomen/tekenen van COVID-19 meer dan 12 weken na het begin van een COVID-19 besmetting of van een infectie die niet officieel geïdentificeerd werd als COVID-19, maar waarvan de symptomen niet door een andere diagnose of ziekte verklaard kunnen worden. 

Lees meer uitgebreide info over ‘long COVID’ in ons dossier. En bekijk ook onze tips over lichaamsbeweging na een COVID-19 besmetting. 

Vaccinatie

Vaccinatie is een cruciale manier om besmetting, ziekenhuisopname en overlijden door het coronavirus zoveel mogelijk te voorkomen. Door middel van een vaccin wordt je immuunsysteem op een gecontroleerde manier in contact gebracht met een (deeltje van) een ziekteverwekker, zonder dat dit de ziekte zelf veroorzaakt. Je immuunsysteem reageert hierop, onder andere door antistoffen (ook wel antilichamen genoemd) aan te maken. Die antistoffen schieten in actie wanneer je lichaam later in contact komt met de echte ziekteverwekker. Ze herkennen de ziekteverwekker, waardoor het afweersysteem sterker en sneller zal kunnen reageren om de ziekte te voorkomen.

Uitgebreide info over de coronavaccins lees je in dit dossier.

Wil je weten wat jouw persoonlijke voordelen en risico’s van een coronaprik zijn? Doe dan de test via Mijn Vaccin Balans. Ben je een tiener en twijfel je nog om je te laten vaccineren, raadpleeg dan onze online tool.

Andere maatregelen

Daarnaast zijn er ook een aantal andere maatregelen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Hiervoor is het belangrijk om eerst te begrijpen hoe het virus zich verspreidt. Dat gebeurt waarschijnlijk op drie verschillende manieren:

1. Via grote druppels die vrijkomen wanneer een besmette persoon hoest, niest, praat of uitademt;
2. Via minuscule druppeltjes die als een soort wolk in de lucht blijven zweven, zogenaamde ‘aerosoldruppeltjes’;
3. Via druppels die op oppervlakken terecht komen zoals deurklinken, tafels, toetsenborden, enz.. Door die oppervlakken met je handen aan te raken en vervolgens je mond, neus of ogen, zou je besmet kunnen geraken.

De eerste twee manieren zijn de voornaamste mogelijkheden van verspreiding. Er zijn namelijk weinig overtuigende bewijzen dat besmetting via oppervlakten een essentiële rol speelt. Toch nemen we best maatregelen om besmetting via elk van deze drie manieren te verminderen:

1. Vermijd het inademen van grote druppels door voldoende afstand te houden. Draag een mondmasker wanneer afstand houden niet mogelijk is. Moet je zelf niezen of hoesten, bedek je mond en neus met een wegwerpzakdoekje en gooi het weg in een afsluitbare vuilnisbak. Heb je geen zakdoekje bij de hand, hoest of nies dan in de binnenkant van je elleboog.
   
   
2. Draag een mondmasker om eigen aerosolvorming te verminderen en ventileer goed om te vermijden dat aerosolwolken blijven hangen in gesloten ruimten.  De meeste luchtreinigers bieden weinig bescherming tegen het coronavirus. Goed ventileren door ramen en deuren regelmatig open te zetten is een eenvoudige en goedkope manier om de binnenlucht regelmatig te verversen.
   
   
3. Respecteer een goede handhygiëne en ontsmet potentieel besmette oppervlakken.

Kan het coronavirus overleven op vaste en droge oppervlakken?

Volgens een labostudie overleeft SARS-CoV-2 zo'n 3 uur in fijne druppeltjes in de lucht, 24 uur op karton en 2 tot 3 dagen op plastic of metalen oppervlakken. Op koper was het virus echter na 4 uur niet meer levensvatbaar.

In bovenvermelde labostudie werden de experimenten echter uitgevoerd onder ideale omstandigheden. In die situatie zag men dat het aantal virusdeeltjes daalt naarmate de tijd vordert. Hoe minder virus teruggevonden wordt, hoe lager het risico op besmetting. In het echte leven daarentegen heb je te maken met temperatuurschommelingen, luchtvochtigheid en andere condities die zo'n virus geen goed doen. Dus de vaststelling dat na 2 tot 3 dagen nog enkele viruspartikels in labocondities gedetecteerd werden, betekent niet meteen dat je daar ook daadwerkelijk ziek van kan worden. Daarvoor is meer onderzoek nodig.  Voorlopig is er uit het dagelijks leven weinig bewijs van infecties via besmette oppervlakken, maar kunnen we dit niet uitsluiten.

Daarom respecteer je uit voorzorg het best de algemene hygiënische voorzorgsmaatregelen na het aanraken van gemeenschappelijke voorwerpen of oppervlakken, zoals de handen wassen met water en zeep (of het gebruik van gel op alcoholbasis in afwezigheid van zeep en water). Probeer zo weinig mogelijk je mond, ogen en gezicht aan te raken. En reinig eventueel de betrokken oppervlakken, zoals aanrecht en tafel, met water en zeep.

Hoe kan het coronavirus inactief gemaakt worden?

Het genetisch materiaal van coronavirussen is bedekt met een laag vet (de lipidelaag). Deze reageert gevoelig op stoffen die vet oplossen zoals alcohol, zeep of afwasmiddel. Deze producten beschadigen het virusoppervlak en maken het virus inactief. Daarom is het een goede voorzorgsmaatregel om de handen te wassen met zeep om besmetting te voorkomen, en alcohol (minimum 60%) en javel te gebruiken om oppervlakken te ontsmetten. SARS-CoV-2 wordt daarnaast inactief gemaakt door hoge temperaturen. In labo-omstandighedena werden na vijf minuten op 70°C of dertig minuten op 56°C geen viruspartikels meer teruggevonden. Hoe hoger de temperatuur, hoe korter de tijd die nodig is om het virus te inactiveren. 

Er bestaat helaas nog geen wondermiddel tegen COVID-19 dat zieke patiënten plotsklaps gezond kan maken. Het Europese geneesmiddelenagentschap (EMA) heeft ondertussen wel groen licht gegeven voor het gebruik van enkele geneesmiddelen die een meerwaarde kunnen bieden bij besmette personen met ernstige symptomen die extra zuurstof nodig hebben:

• De virusremmer remdesivir (merknaam Veklury), kreeg een voorwaardelijke markttoelating van het EMA. Via zo’n voorwaardelijke marktvergunning kan een geneesmiddel uitzonderlijk worden goedgekeurd op basis van minder uitgebreide gegevens dan gewoonlijk. Deze procedure wordt gebruikt wanneer er een dringende medische of maatschappelijke behoefte is, zoals bijvoorbeeld tijdens een pandemie. Het EMA verleent zo'n vergunning alleen wanneer de voordelen van het product en van de snelle beschikbaarheid ervan  opwegen tegen de risico’s die dan al gekend zijn, alsook tegen de risico’s die er nog zijn door het ontbreken van die gegevens. Aan zo’n toelating zijn voorwaarden verbonden. Zo moeten firma’s na die marktvergunning verdere gegevens verzamelen in lopende studies en bijkomend onderzoek opzetten om belangrijke lacunes in de kennis op te vullen.
  
  
• Het corticosteroide dexamethason, wat vanwege zijn ontstekingsremmende eigenschappen al jaren goedgekeurd was voor de behandeling van verschillende andere aandoeningen, zoals reumatische problemen, huidziekten, ernstige allergieën en asthma. 

Daarnaast is het EMA bezig met de evaluatie van de preklinische en klinische gegevens van een aantal andere geneesmiddelen:

• Geneesmiddelen die het immuunsysteem afremmen en daarom al goedgekeurd waren voor de behandeling van ontstekingsziekten (vb. reumatoïde artritis): baricitinib, anakinra, tocilizumab. Voor deze geneesmiddelen hebben de betrokken firma’s een vraag tot marktvergunning ingediend ter behandeling van gehospitaliseerde COVID-19 patiënten die extra zuurstof nodig hebben of risico lopen op complicaties.

• Monoklonale antilichamen, die trachten te verhinderen dat het coronavirus zich aan de menselijke cel kan hechten en zich daar kan vermenigvuldigen:
  - Ter behandeling van COVID-19: Voor regdanvimab, REGN-COV2 (casirivimab/imdevimab) en sotrovimab heeft het EMA een positief wetenschappelijk advies uitgebracht, maar zich nog niet uitgesproken over een marktvergunning. Op grond van een ministerieel besluit van 19 mei 2021 mag REGN-COV2 in ons land al gebruikt worden ter behandeling van patiënten met milde of matige COVID-19 die nog geen extra zuurstof nodig hebben, maar wel een groot risico lopen op een ernstige COVID-19.
  - Ter preventie van COVID-19: Voor Evusheld (tixagevimab en cilgavimab) evalueert EMA momenteel of er voldoende resultaten zijn van (pre)klinische studies om te bewijzen dat het middel COVID-19 kan voorkomen bij volwassenen en voldoende veilig is.
• Virusremmers die als pil via de mond ingenomen kunnen worden en de vermenigvuldiging van het coronavirus verminderen, wat leidt tot minder ernstige symptomen: 
  In het Verenigd Koninkrijk oordeelde het geneesmiddelenagentschap onlangs dat de virusremmer molnupiravir (merknaam Lavegrio) voldoende veilig is en het risico op ziekenhuisopname en overlijden kan verminderen bij mensen met milde tot matige COVID-19 die een verhoogd risico lopen om ernstig ziek te worden. Dit geneesmiddel wordt momenteel ook geëvalueerd door EMA. 
  Ook met andere vergelijkbare ‘coronapillen’ lopen momenteel klinische studies. EMA is echter nog niet bezig met de evaluatie van de resultaten ervan. 
  
   

Voor een aantal andere geneesmiddelen, die al goedgekeurd waren voor de behandeling van andere aandoeningen, zoals ivermectine, colchicine, (hydroxy)chloroquine/azitromyicine, lopinavir/ritonavir, is er momenteel onvoldoende bewijs dat ze een meerwaarde kunnen bieden bij de behandeling of preventie van COVID-19. Het EMA raadt het gebruik van (hydroxy)chloroquine zelfs af, wegens het risico op ernstige bijwerkingen zoals hartritmestoornissen. Bij overdosering kunnen ook ivermectine en colchicine leiden tot toxische effecten. 

Verder is er ook geen enkel bewijs dat medische hulpmiddelen zoals ViruProtect Coldspray je beschermen tegen het coronavirus. Bovendien hebben wij onze bedenkingen bij de veiligheid van dit product. Hetzelfde geldt voor homeopathie, CBD olie, essentiële oliën, Chinese kruidenmengsels en zilverwater. Er is eveneens onvoldoende bewijs (op basis van correct opgezette klinische studies) voor de werkzaamheid van extracten van de plant Artemisia annua ter preventie of behandeling van COVID-19.

Neem je bloeddrukverlagers of afweeronderdrukkende medicijnen? Stop je medicatie dan zeker niet preventief.

Wat kan ik doen om mijn weerstand te verbeteren?

Het internet puilt uit van de tips om je te wapenen tegen het coronavirus en je weerstand te boosten. Maar wat is nu echt zinvol?

Voedingssupplementen, vitaminen en mineralen
Voor de meeste mensen zijn voedingssupplementen overbodig. In principe krijgt een gezond persoon die gezond en gevarieerd eet alle nodige vitaminen en mineralen binnen via de dagelijkse voeding. Bovendien is er vaak onvoldoende bewijs dat dergelijke supplementen ook effectief het immuunsysteem versterken. Geloof dus niet blindelings de claims van de fabrikant! Meer over de zin en onzin van voedingssupplementen vind je terug in ons dossier Voedingssupplementen voor weerstand en vitaliteit. Voor meer informatie over vitaminen en mineralen en in welke voedingsmiddelen je ze kunt vinden, kun je terecht in ons dossier over Vitaminen en mineralen. 

Aanpassingen in levensstijl
Sommige eenvoudige tips kunnen je helpen om je immuunsysteem tegen het coronavirus te wapenen.

1. Eet gevarieerd en evenwichtig. Geef de voorkeur aan verse producten en eet veel groenten en fruit. Vermijd overmatig alcoholgebruik. Vervang ook eens een aantal van je vertrouwde basisproducten door gezonde alternatieven. Bestel je liever online en ben je op zoek naar een alternatief voor de online supermarkt? Dan geven we je alvast wat ideeën voor enkele gezonde (en vaak duurzame) alternatieven. Lees ook enkele tips om je coronakilo’s kwijt te raken.
   
   
2. Vermijd stress. Stress maakt je vatbaarder voor (luchtweg)infecties en allerhande andere aandoeningen. Alles wat je helpt om te ontspannen is dus een aanrader. Dagelijks gaan wandelen, joggen of fietsen helpt je te ontspannen en zorgt er bovendien voor dat je voldoende vitamine D aanmaakt. Heb je nood aan psychische hulp? Wacht dan niet te lang om hulp te zoeken. Heel wat psychologen bieden tele- en onlinebegeleiding, die in sommige gevallen ook terugbetaald wordt. Bekijk het overzicht met verschillende psychosociale hulpverleners.
   
   
3. Slaap voldoende en regelmatig. Lees hier meer over een goede nachtrust. 

Bekijk FAQ Reizen en corona