Zo bewaar je voeding op de correcte manier

Een voedselinfectie of -vergiftiging is een ontsteking van de maag en de darmen, veroorzaakt door een voedingsmiddel of drank die besmet is met een bacterie, virus, parasiet of toxines. In beide gevallen krijg je enkele uren na consumptie te kampen met misselijkheid, braken en diarree, meestal zonder koorts.

Wanneer zijn voedselinfecties gevaarlijk?

Om zo'n voedseltoxi-infectie te voorkomen, kun je een aantal voorzorgsmaatregelen nemen, zowel thuis als in de supermarkt én buitenshuis.

Tips voor het kopen en bewaren van voedsel

Waarop moet je letten bij het kopen van voedsel?

Als je boodschappen doet, dan doe je dat maar beter met de nodige zorg en aandacht. Wie op cruciale elementen zoals houdbaarheidsdata en bewaartemperaturen let, laat minder voedsel bederven en verkleint het risico op voedselvergiftiging en andere infecties aanzienlijk.

Ook als je buitenshuis eet, bij een kraampje, op een festival of in een snackbar of restaurant, zijn er bepaalde zaken waar je op moet letten om te voorkomen dat je ziek wordt.

Onze lijst met aandachtspunten

Waarop moet je letten bij het bewaren van voedsel?

Helaas zijn er nog steeds veel mensen die het verschil niet kennen tussen de "te gebruiken tot"- en de "ten minste houdbaar tot"-houdbaarheidsdata. Nochtans maken ze een groot verschil op hoe lang je een product kunt bewaren.

Etenswaren met een "ten minste houdbaar tot"-datum zijn immers minder bederfelijk en vervallen niet op deze datum, maar kunnen nog een tijdje veilig worden geconsumeerd.

Ontdek hoe lang je deze populaire producten veilig kunt eten

Welke producten horen in de koelkast thuis?

Koelkast: de ideale opslagplek voor bederfelijke producten

Veel mensen weten niet hoe ze etensrestjes het best bewaren. Wij geven enkele tips. Daarnaast hebben we ook een handig overzicht zodat je weet welke etenswaren in welke zone van de koelkast thuishoren voor optimale bewaring.

Zo deel je je koelkast optimaal in

Infecties en voedselvergiftiging voorkomen

Een goede hygiëne bij het maken en bewaren van voedsel

Als je zelf kookt, is het belangrijk dat je dat doet in een hygiënische omgeving. Maak je keuken regelmatig schoon om de verspreiding van bacteriën en besmetting met andere ziekmakers tegen te gaan. Denk daarbij niet alleen aan een proper aanrecht, maar ook aan je keukentoestellen en ander gereedschap.

Deze zaken hou je maar beter schoon

Als je boodschappen doet

• Controleer nauwgezet de houdbaarheidsdata van voorverpakte eetwaren. Koop nooit een voedingsmiddel dat over de "te gebruiken tot"-datum is. Let wel, op sommige producten staat een "ten minste houdbaar tot"-datum. Deze producten mag je na datum wél nog consumeren. Hoe lang nog? Dat lees je hier.
• Controleer in de winkel de temperaturen van de koeltoonbanken: hooguit 4°C voor gehakt, hooguit 7°C voor bereide vleeswaren en gebakjes.
• Koop geen delicate eetwaren die in snelverkoop worden aangeboden (gebruiksklare salades, voorverpakt vlees of voorverpakte vis enz.) als de uiterste verkoopsdatum ervan al voorbij is.
• Gehakt bederft bij warm weer extra snel. Vraag om gehakt bedoeld voor jonge kinderen, zwangere vrouwen, bejaarden of mensen die van een ziekte herstellen, ter plekke te bereiden op het moment dat je het bestelt, of bereid het zelf thuis. 

Bij een kraampje, op een festival of in een snackbar/restaurant

• Een ijsje is natuurlijk heerlijk bij warm weer … maar vermijd ijsventers die de ijsschep niet voor elke nieuwe klant onder stromend water reinigen. Neem ook geen softijs van machines die in de volle zon staan.
• Het personeel dat voeding verkoopt, moet propere handen hebben en het liefst ook een haarnetje dragen en juwelen uitdoen. Sowieso moeten lange haren worden vastgebonden.
• Ga je voor een belegd broodje, een koude schotel of iets anders dat koud moet worden bewaard, let er dan op dat alle ingrediënten al een verse aanblik hebben. Ze moeten ook uit de koelkast of -toog komen en idealiter wordt de voeding van de klanten gescheiden, bijvoorbeeld door glas.
• Warme gerechten moeten op voldoende hoge temperatuur - minimaal 60°C - warm worden gehouden.
• Kruiscontaminaties kunnen worden vermeden door de opgewarmde voeding niet op dezelfde plek of in dezelfde pot te verwerken als de verse, rauwe ingrediënten.

Sommige mensen zien een datum en gaan er automatisch van uit dat het de "vervaldatum" is. Is die datum verstreken, dan gooien ze het product weg. Maar dikwijls gaat het om een voedingsmiddel met een "ten minste houdbaar tot"-datum. In tegenstelling tot producten met een "te gebruiken tot"-datum, kun je deze voedingsmiddelen ook "na datum" nog opeten. De vraag is: hoe lang nog? ... Een richtsnoer voor enkele veelgekochte, ongeopende (!) voorverpakte producten.

Bron: de richtsnoer van het FAVV, bedoeld voor de verdeling van voedsel door voedselbanken en liefdadigheidsinstellingen.

• Droge producten zoals pasta, rijst, couscous, thee, koffie ...: niet gebruiken wanneer je insecten, mijten of schimmels aantreft. 

• Frisdrank: kleurveranderingen zijn niet schadelijk.

• UHT-melk en andere UHT-dranken: niet erg wanneer room komt bovendrijven. Maar drink geen verzuurde melk!

• Volconserven: niet opeten wanneer er roest zit op het blik of wanneer de verpakking bol staat door gasvorming.

• Honing: versuikerde honing wordt weer vloeibaar wanneer u hem zachtjes au bain-marie verwarmt.

• Diepvriesproducten: beter niet opeten wanneer het voedsel er uitgedroogd of ranzig uitziet.

• Droge koekjes of onbijtgranen: gooi deze producten weg wanneer je er mijten of insecten in aantreft.

• Margarine of boter, choco, mayonaise, zachte snoep, olie, chips: kan ranzig worden: niet per se schadelijk, maar misschien niet zo smakelijk. Kijk uit voor schimmels of insecten.

• Harde kaas: schimmel op harde kaas? Snij rondom in alle richtingen minstens de doorsnede van de schimmel weg. De rest is eetbaar.

• Brood: niet opeten wanneer je schimmels aantreft.

• Zachte kaas: zachte kazen zijn minder lang houdbaar dan harde kazen. Kijk uit voor schimmels en insecten!

• Cake: kan beginnen gisten. Kijk uit voor bolle verpakkingen.

• Halfconserven zoals mosseltjes, haring ...: plaats halfconserven altijd in de koelkast.

• Eieren: na datum mag u die verwerken in gebak. Een ei dat in een grote kom water komt bovendrijven is niet meer goed!

• Yoghurt of pudding: ruik er eens na datum aan en proef er eens van vooraleer je hem opeet. Niet lekker? Gooi dan weg.

• Rauw vlees en rauwe vis: bewaar onder de 4°C.

• Gebak, bereide maaltijd, fruitsalade, gesneden groenten, vers geperst vruchtensap: bewaar onder de 7°C.

Veel mensen weten niet hoe ze etensrestjes het best bewaren. Enkele tips.

Koel bewaren

De stelregel bij het bewaren van eten, of het nu restjes zijn of geopende verpakkingen, blijft: twee dagen koel houdbaar. Meer specifieke details vind je in de tabel hieronder onderaan. Daarnaast speelt ook de plaats in de koelkast in de rol. Als je klikt op de tekening hieronder, zie je welke producten in welke zone thuishoren. 

Goed laten afkoelen 

Laat restjes steeds zo snel mogelijk afkoelen en plaats ze dan ook meteen in de koelkast of diepvriezer. Een bak met koud water waar je je pan of kookpot inzet, kan de afkoeling helpen versnellen.

Een propere bewaardoos

• Gebruik een propere lepel om restjes in een propere bewaardoos te doen
• Kies voor een herbruikbare, afsluitbare bewaardoos in glas, inox van goede kwaliteit of plastic
• Gebruik liever geen aluminiumfolie, want metaalmoleculen kunnen naar sommige levensmiddelen migreren
• Vers vlees, zoals gehakt en gevogelte, en vis bewaar je  bij een temperatuur lager dan 4° C. Deze producten blijven maximaal vier dagen houdbaar in de koelkast, gehakt zelfs maar 24 uur.
• Kaas kun je bewaren in boterhampapier of een bewaardoos (of in papier gewikkeld in een bewaardoos). De temperatuur moet lager liggen dan 7° C en de kaas wordt het best een tijdje voor het opdienen uit de koelkast gehaald. Als je geen schimmel of tekenen van uitdroging ziet, kan hij nog worden opgegeten
• Groenten en fruit (niet-geschild en niet-gesneden) bewaar je het best in de groenten- en fruitlade, in een herbruikbare bewaardoos met ventiel of in vocht- en luchtdoorlatende plastic. De temperatuur in de koelkast moet lager zijn dan 8° C, de producten kunnen worden gebruikt tot ze visueel niet meer aantrekkelijk ogen.

Restorestjes

Restjes van afhaalmaaltijden en uit een restaurant kun je helaas niet invriezen, omdat je niet weet hoe alles is klaargemaakt en of er ingevroren ingrediënten zijn gebruikt. Je kunt ze ook hoogstens nog de volgende dag opeten.

Zet restjes zo snel mogelijk (binnen de twee uur) goed afgedekt in de koelkast en eet ze binnen 24 uur op, nadat je het eten door en door hebt verwarmd (het moet stomend heet zijn). Schep goed om, zodat de hitte werkelijk overal zit.

Correct ontdooien

Ingevroren restjes? Ontdooi deze nooit op kamertemperatuur, maar gebruik de ontdooifunctie van uw magnetron of zet het potje in de koelkast. Op die manier wordt de groei van bacteriën niet te sterk gestimuleerd.

Daarna geldt:

• Warm je eten door en door op
• Warm restjes slechts één keer opnieuw op. Daarna moeten overschotten echt de vuilnisbak in

Houdbaarheid van soorten voedsel: een handig overzicht

Niet-bereide groenten en fruit:

• 4 à 5 dagen

Gekookte/gestoofde groenten 

• 2 à 3 dagen

Geopende melk en kazen 

• Zie houdbaarheidsdatum

Eieren 

• 20 dagen

Rauwe vis en schaaldieren 

• 1 à 2 dagen

Gekookte vis 

• 1 à 2 dagen

Gehakt 

• Max. 24 uur

Rauw vlees 

• 3 dagen

Gekookt of gegrild vlees 

• 4 à 5 dagen

Bereide schotels 

• 1 à 2 dagen

Huisgemaakte mayonnaise 

• Max. 24 uur 

Neem een aantal goede gewoonten aan om de verspreiding van bacteriën tegen te gaan:

• De keuken moet dagelijks worden opgeruimd. Het is belangrijk de zone waar men de eetwaren behandelt en bereidt steeds proper te houden. Daar kunnen de kiemen immers het best tot ontwikkeling komen. Reinig het werkvlak met heet water en detergent.
• Keukengerei moet altijd proper zijn. Was het na elk gebruik. Reinig onder meer grondig het keukenmateriaal dat wordt gebruikt om een rauwe kip te versnijden alvorens er uw favoriete salade mee te bereiden. 
• Reinig de koelkast één keer per maand met water en soda of met vloeibaar afwasmiddel. Ga er dan over met een vochtige en vervolgens een droge doek.
• Reinig de afzuigkap en vervang de filter om de twee maanden. Zo vermijdt u dat het aanwezige vuil tijdens het koken in de kookpotten druppelt.
• Spoel snijplanken na elk gebruik met heet water en detergent. Laat ze drogen en vervang ze zodra ze veel krassen vertonen.
• De vuilnisbak moet steeds gesloten zijn. Geregeld uitwassen en desinfecteren is de boodschap.
• Gebruik niet dezelfde handdoek voor de handen en de vaat.
• Maak de wanden van de magnetron (microgolfoven) schoon met warm water en detergent.
• Maak ook de filter van de vaatwasser geregeld schoon. Spoel de etensresten van het servies alvorens je het in de vaatwasser plaatst.
• Dompel je afwasspons bij voorkeur na elk gebruik in kokend water. Was ze uit als ze in aanraking is gekomen met rauw vlees, want dat is een potentiële broeihaard van bacteriën. Gebruik een afzonderlijk vaatdoek om oppervlakken te reinigen.
• Ban zo mogelijk uw huisdieren uit de keuken. Plaats de kattenbak of het voederbakje in een andere ruimte.