Onderhoud van jouw verwarmingsketel

Door een regelmatig onderhoud van jouw verwarmingsketel kun je ervoor zorgen dat die ketel langer meegaat en dat hij jouw veiligheid niet in het gedrang brengt. Bepaalde zaken komen soms pas tijdens een onderhoud aan het licht. Denken we maar een gebrekkige trek in de schoorsteen, een vervuilde ketel en/of afvoerbuis, een probleem bij de toevoer van de brandstof enz. Dit soort toestanden kan een gevaar inhouden en/of het rendement van de ketel en de installatie verlagen.

Algemeen wordt aangenomen dat een goed onderhoud en dito afstelling van de verwarmingsinstallatie, zeker bij stookolieketels, een rendementswinst van 5 tot 10 % kunnen opleveren. Als de ketel al regelmatig is onderhouden en goed is afgesteld, zal een nieuw onderhoud de prestaties ervan op peil houden.

In dit dossier gaan we dieper in op het onderhoud van jouw verwarmingsketel. Daarnaast is volgende informatie voor jou ook interessant:

• Je kunt tegen een verminderde prijs jouw stookolie bestellen via onze groepsaankoop. De levering gebeurt binnen 15 dagen na bevestiging van de bestelling.

Naar onze groepsaankoop van stookolie

• Bereken met onze Koopwijzer gas en elektriciteit welke gasleverancier de goedkoopste is en hoeveel je kunt uitsparen door van leverancier te veranderen.

Naar onze koopwijzer energie 

• Is jouw verwarmingsketel aan vervanging toe? Vraag dan vrijblijvend een gratis offerte voor een nieuwe condensatieketel.

Renover met Test Aankoop

Elk gewest hanteert zijn eigen regels, maar voor verwarmingsketels van meer dan 20 kW is een periodieke controle vereist in Vlaanderen en Brussel; in het Waals gewest is dat voor alle ketels het geval, ongeacht hun vermogen. Voor verwarmingsketels op stookolie is meer bepaald een jaarlijks onderhoud verplicht. Voor verwarmingsketels op gas leggen de drie gewesten een tweejaarlijkse controle op (sinds januari 2019 voor Brussel en het Waals Gewest). Dit verschil tussen stookolie en gas is te verklaren door het feit dat stookolie voor roetafzetting en -ophoping zorgt, iets wat bij gas achterwege blijft.

Metingen van de verbranding

Concreet omvat een onderhoud van de verwarmingsketel behalve een volledige reiniging van de ketel ook metingen van de verbranding. Bij een steekproef van Test Aankoop in 2015 bij 8 verwarmingstechnici werd de reiniging van de ketel altijd volledig en correct uitgevoerd. Maar daar bleef het in de helft van de gevallen ook bij. Inderdaad, de helft van de technici liet de metingen van de verbranding achterwege. Nochtans zijn die de enige manier om na te gaan of de installatie correct werkt en of er geen onderdeel moet worden vervangen. In bepaalde gevallen zou de installatie kunnen worden bijgeregeld (vooral bij stookolieketels, zelden bij gasketels). Die meting van de verbranding wordt uitgevoerd met een specifiek toestel met een sonde die in het afvoerkanaal wordt geplaatst (voor zover dit praktisch mogelijk is).

Sinds kort moeten alle ketels - ook de bestaande - even goed presteren als de meest recente. Het rendement moet hoe dan ook hoger liggen dan 90% bij alle stookolieketels. Bij de gasketels wordt nog een onderscheid gemaakt volgens het type brander in het toestel. Bij een brander zonder "premix" - hierbij worden het gas en de lucht niet vermengd vóór de verbranding - moet de ketel een rendement halen van minstens 88 %; in de andere gevallen ligt de vereiste op 90 %.

Dat betekent daarom nog niet dat alle oude verwarmingsketels sowieso zullen verdwijnen. Een oude kwalitatief hoogstaande ketel kan nog steeds aan de eisen voldoen. Maar de mindere verwarmingsketels, oude en minder oude, die een te laag rendement halen en erg vervuilen, zullen verdwijnen.

De ventilatie

Wanneer de ketel zuurstof verbruikt uit het lokaal waar hij opgesteld staat, met name bij de zgn. atmosferische of open modellen, volgt ook een controle op de ventilatie in dat lokaal. Als er te weinig ventilatie is, zal de trek in de schouw immers verminderen en kan een deel van de verbrandingsgassen in het lokaal worden teruggeslagen, wat nefast is voor de veiligheid van de bewoners.

De EPB-regelgeving legt ventilatienormen op voor dat type lokaal, maar alleen voor nieuwe lokalen, lokalen waaraan ingrijpende werkzaamheden zijn uitgevoerd en lokalen waar de verwarmingsketel recent werd vervangen. Voor lokalen die dateren van vóór de regelgeving, gelden die vereisten echter niet.

Als de ketel goed werkt en de ventilatie een probleem vormt, bevelen de gewestelijke overheden aan om dan alleen de ventilatie van het lokaal als niet conform te beoordelen, en dus niet de installatie in haar geheel. Uiteraard moet de technicus de klant wel verwittigen als er reëel gevaar zou dreigen.

Overigens raadt de EPB-reglementering aan om voor open verwarmingsketels een ventilatieopening te hebben die wordt uitgedrukt in cm². In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bv. moet er een opening zijn van 6 cm² per kW vermogen. Voor een courante verwarmingsketel van 24 kW komt dat neer op een opening van 144 cm² of 12 op 12 cm. Dat is perfect haalbaar. Vlaanderen vereist een luchttoevoeropening vanaf 3 cm² per kW vermogen van de verwarmingsketel. Je vindt dit vermogen terug op het kenplaatje van het toestel. Daarop staat heel wat technische informatie die van nut is voor de verwarmingstechnicus (productiejaar, vermogen, model, ...).

Reiniging van de schoorsteen

In het kader van een periodiek onderhoud of controle moet de schoorsteen worden gecontroleerd en gereinigd. Dat moet niet noodzakelijk door een erkende verwarmingstechnicus gebeuren; iemand anders mag die taak op een ander ogenblik voor zijn rekening nemen. Vraag hiervan een attest om je in te dekken voor het geval er later problemen zouden kunnen rijzen.

Reken op € 130 tot € 150 zonder btw voor het onderhoud van een installatie op gas, en op € 170 tot € 200 voor een installatie op stookolie.

Het is logisch dat het onderhoud voor gas minder duur uitvalt dan die voor stookolie omdat je bij een stookolieketel vaak stukken moet vervangen, zoals bv. de sproeier.

Deze richtprijzen omvatten de verplaatsingen. Het kan dus zijn dat je een voordeliger prijs kunt vinden als jouw verwarmingstechnieker dicht in de buurt woont. Weet ook dat een hogere prijs geen garantie is op kwalitatief werk.

Een onderhoudscontract?

Sommige verwarmingstechniekers en energieleverancier stellen voor om een onderhoudscontract voor jouw verwarmingsketel te sluiten. Het is moeilijk om een algemeen oordeel over dit soort contracten te vellen. Alles hangt af van de contractvoorwaarden, de dekking, de frequentie van het onderhoud en de prijs.

Als het contract bij het periodieke onderhoud voorziet in depannages en de vervanging van stukken na een normale slijtage voor een bedrag dat in de buurt ligt van de prijs voor een afzonderlijk onderhoud (verplaatsing inbegrepen), kan het de moeite waard zijn. Let wel: voor gas moet je het maandelijkse bedrag van deze contracten over 24 maanden uitsmeren om te kunnen vergelijken met de prijs van het (tweejaarlijks) onderhoud.

Lees dus aandachtig het contract dat jou wordt voorgeschoteld et kijk uit voor problematische clausules: overdreven intresten bij een laattijdige betaling die kunnen oplopen tot 8,5 % per jaar, de mogelijkheid om de prijzen nog te verhogen zelfs nadat het contract is gesloten ingeval andere kosten zouden stijgen (loon, sociale wetten, prijzen van de materialen, vervoer…), vervangstukken die eigendom blijven van het bedrijf bij niet-betaling en die kunnen worden gedemonteerd en teruggenomen, administratieve kosten die kunnen worden opgeëist bij bv. een verbreking van het contract, bewijslast ten laste van de klant in geval van schade veroorzaakt door de technieker, wat vaak een onmogelijke zaak is. Als je dit soort bedingen opmerkt, moet je ze zeker zien te betwisten.

Het periodieke onderhoud van de verwarmingsketel moet gebeuren door een erkend verwarmingstechnicus. Zo’n erkenning is persoonlijk en geldt niet voor het hele bedrijf.

Een overzicht van de erkende verwarmingstechnici vind je op:

• www.lne.be (Vlaanderen);
• www.leefmilieubrussel.be (Brussel);
• www.awac.be (Waals Gewest).

De naam van de persoon die het onderhoud is komen doen, moet overigens achteraf op het attest van de technicus worden vermeld, samen met zijn erkenningsnummer.

Meer specifiek moet de verwarmingstechnicus jou na het onderhoud van de ketel de volgende documenten bezorgen:

• een ticket met de metingen van de verbranding;
• een onderhoudsattest waaraan het ticket moet worden bevestigd;
• in Brussel ook een onderhoudsboekje.

Voor alle duidelijkheid: in een huurwoning is het wel degelijk aan de huurder om het onderhoud te laten uitvoeren. Die bezorgt dan een kopie van de attesten aan de verhuurder. Als de verwarmingsketel moet worden vervangen, dan is dat ten laste van de verhuurder.

Er komt een en ander kijken bij het onderhoud van een verwarmingsketel. Daarom enkele raadgevingen:

• Ga na of de verwarmingstechnicus erkend is (zie ook de rubriek “Formaliteiten”). Vraag wanneer je een afspraak maakt, de naam van de persoon die bij jou zal langskomen.
• Zeg op voorhand aan de telefoon dat je een attest wilt met vermelding van het resultaat van de metingen van de verbranding die moeten worden uitgevoerd. Opmerkelijk is dat het Brussels Gewest een onderscheid maakt tussen “onderhoud” en “controle”. Voor stookolie maakt dat niets uit, want de verwarmingstechnicus moet elk jaar langskomen. Maar voor gas is dat niet zo. Alleen bij een controle moet de technicus metingen van de verbranding uitvoeren en een attest bezorgen, bij een onderhoud niet. Het is dus aan jou om elke drie jaar een de technicus duidelijk te maken dat je een “controle” wenst.
• Eis na het onderhoud een onderhoudsattest met het ticket met de cijfers van de verbranding door de ketel. De technicus moet daarop zijn naam en zijn erkenningsnummer vermelden. Zelf moet je tegentekenen.
• Betaal de verwarmingstechnicus pas nadat je alle papieren hebt ontvangen.
• Bij problemen kan je contact opnemen met de bevoegde overheidsadministraties: LNE (in Vlaanderen), Leefmilieu Brussel (in het Brussels Gewest) en Air & Climat (in het Waals Gewest).

Sommige verwarmingstechnici en energieleveranciers stellen je een onderhoudscontract voor jouw verwarmingsketel voor.

Veelal wordt een depannage binnen 24 uur aangeboden. Bij sommige contracten kun je dan gewoon 24 uur op 24 naar een noodnummer bellen. Meestal moet je de verplaatsing, het uurloon en de te vervangen stukken apart bijbetalen. Wat het vervangen van stukken betreft, zijn de contracten er veelal vrij duidelijk over dat het uurloon inbegrepen is als zo’n vervanging tijdens het voorziene onderhoud moet gebeuren. Ga dit zeker na!

De prijzen kunnen sterk uiteenlopen. Als de prijs van zo’n contract meevalt – er bestaan al contracten van ca. € 115 per jaar voor gas en ca. € 160 per jaar voor stookolie – en de verplaatsing en het uurloon in geval van een depannage in de prijs vervat zitten, kun je overwegen om er een aan te gaan. Let er dan op dat je het contract ook achteraf makkelijk kunt opzeggen.

Bij onze juridische analyse van enkele onderhoudscontracten en van de bedingen die erin voorkomen, zijn wij op een reeks anomalieën gestoten. Een overzicht:

• Bij een late betaling vragen sommige bedrijven hoge verwijlintresten, die kunnen oplopen tot bv. 8,5 % per jaar. Dat is overdreven en in strijd met de Wet op het Economisch Recht (WER).
• Sommige contracten geven het bedrijf de kans om de prijs nog aan te passen na het sluiten van het contract, bv. als de lonen, de sociale lasten of de prijzen van materialen of vervoer zouden stijgen. Dat is eveneens in strijd met de WER.
• Zolang de klant niet heeft betaald, blijven sommige bedrijven dankzij een beding van eigendomsvoorbehoud eigenaar van de materialen en mag het ook wat geplaatst is, demonteren en meenemen. Dat zijn overdreven maatregelen die niet evenredig zijn met het nadeel dat het bedrijf kan lijden in geval van niet-betaling door de klant.
• In sommige onderhoudscontracten vraagt het bedrijf geld, bv. € 50 administratiekosten, als het contract zou worden opgezegd. Eigenlijk belet men hierdoor de klanten om een contract op te zeggen. Dat kan voor ons niet door de beugel.
• Sommige contracten leggen de bewijslast in geval van eventuele schade door het bedrijf bij de consument. Die laatste zou moeten bewijzen dat er een zware fout is geweest vanwege het bedrijf, wat zo goed als onmogelijk is.

Als je dit soort bedingen zou opmerken, moet je zeker niet nalaten om ze te betwisten.