Pijn bestrijden tijdens en na je bevalling

Kan een bad de pijn tijdens je bevalling verminderen?

Een bad nemen tijdens de weeën wordt, net als onderwaterbevallingen, de laatste jaren alsmaar populairder. Om te bepalen of dit een meerwaarde kan zijn moet er eigenlijk naar twee aspecten worden gekeken. Enerzijds naar de mate waarin het de vrouw in staat stelt om de pijn tijdens de bevalling beter te verdragen en anderzijds naar het risico op ongewenste effecten. Is er bijvoorbeeld een verhoogd infectierisico bij de vrouw of bij de pasgeborene, of is er een grotere kans op een perineumscheur? Dat zijn belangrijke elementen om rekening mee te houden.

In een literatuurstudie van Cochrane werden de resultaten van 15 wetenschappelijke onderzoeken over dit onderwerp samengenomen, goed voor in totaal 3663 vrouwen. Jorien Laermans van Cochrane First Aid licht toe: "Voor een sluitend antwoord is er meer onderzoek nodig, maar we kunnen wel al zeggen dat wanneer je een bad neemt tijdens de ontsluitingsfase je waarschijnlijk minder snel naar een ruggenprik zal vragen dan wanneer je geen bad neemt. Het risico op een ernstige perineumscheur blijft waarschijnlijk even hoog." Maar hoe zit het dan met het risico op infecties bij de pasgeborene? En zorgt het nemen van een bad er dan voor dat er meer vrouwen op natuurlijke manier bevallen? "Dat blijft voorlopig een groot vraagteken. Om die vragen te kunnen beantwoorden, is meer onderzoek nodig."

Kunnen massage, reflexologie of andere manuele methodes de pijn tijdens je bevalling verlichten?

Massage kan helpen ontspannen en zo de spanning verminderen. Het is dus aannemelijk dat het ook de pijn tijdens je bevalling draaglijker kan maken. Maar wat zegt de wetenschap hierover? "Een literatuurstudie van Cochrane hierover heeft 10 onderzoeken samengevat, waarbij in totaal 1055 vrouwen betrokken waren", verduidelijkt Jorien. "Daaruit blijkt inderdaad dat een massage tijdens de weeën mogelijk een gunstige invloed kan hebben op de pijnervaring. Massage zorgt er mogelijk voor dat de vrouw een groter gevoel van controle over de bevalling heeft." Wie die massage dan het best geeft, de partner of eerder een vroedvrouw, en hoe lang deze massage best duurt moet verder worden onderzocht. "Of massage ook een invloed heeft op de duur van de bevalling, het gebruik van pijnmedicatie of de manier van bevallen is voorlopig onduidelijk."

Of het gebruik van een warmtepack de pijn draaglijker maakt wanneer de baarmoederhals zich ontsluit? "Ook daar blijft het koffiedik kijken. Net zoals naar de effecten van reflexologie, osteopathie, shiatsu en zero balancing op de pijnervaring tijdens een bevalling."

Maken yoga, muziek, ademhalingstechnieken, visualisatie of andere mind-body technieken de pijn tijdens je bevalling draaglijker?

Dergelijke technieken werken eigenlijk allemaal op dezelfde manier. Ze worden ingezet om de stress te doen afnemen en zo ook de pijnperceptie te verminderen. "Het is dan natuurlijk belangrijk om te weten of ze daar ook effectief in slagen én of ze wel veilig zijn.", licht Jorien toe. "Een literatuurstudie van Cochrane vond hierover 15 verschillende onderzoeken, goed voor in totaal 1731 vrouwen. Daaruit blijkt dat yoga mogelijk kan helpen om de intensiteit van de pijn tijdens de bevalling te verminderen. Vrouwen zouden op die manier meer controle kunnen ervaren over hun eigen bevalling en er een positiever gevoel bij kunnen hebben. Op basis van de huidige studies blijven de effecten van relaxatietechnieken en muziek echter nog onduidelijk. Verder onderzoek hierover is dus zeker nodig."

Hoe kan je de perineale pijn verlichten?

Veel vrouwen hebben na een bevalling pijn in het perineum, het gebied tussen de vagina en de anus. Die plek kan tijdens je bevalling gekneusd of gescheurd geraken, of er kan een kleine knip worden gemaakt, een episiotomie, om de geboorte van je baby te vergemakkelijken. Die pijn kan echter een belemmering vormen om optimaal te zorgen voor je pasgeboren baby of om borstvoeding te geven. Bovendien kan het ook leiden tot pijnlijke geslachtsgemeenschap, of bekkenbodemproblemen met incontinentie. Het is dus erg belangrijk om die pijn te verlichten.

Kunnen ontstekingsremmers de perineale pijn na je bevalling verlichten?

Jorien licht toe: "Ook op deze vraag werd via een literatuurstudie van Cochrane een antwoord gezocht. Er werden 35 studies gevonden, in totaal goed voor 5136 vrouwen, die de effect van maar liefst 16 verschillende ontstekingsremmers bekeken, waaronder aspirine en ibuprofen. De gevonden studies keken telkens naar vrouwen die geen borstvoeding gaven en een geknipt of gescheurd perineum hadden.

Op basis van deze studies kunnen we stellen dat een enkele inname van een orale ontstekingsremmer de perineale pijn vier uur na inname mogelijk meer kan verlichten dan paracetamol of een placebo. Vrouwen die zo'n ontstekingsremmer nemen hebben waarschijnlijk vier uur na inname minder aanvullende pijnstilling nodig dan vrouwen die een placebo kregen. Of er ook na zes uur nog een verschil is, is onduidelijk. Er werden geen ernstige bijwerkingen gevonden, maar in meerdere studies werd er ook niet gerapporteerd over eventuele nadelige effecten voor de baby, een eventueel langer verblijf in het ziekenhuis, de ervaring van de vrouw enzovoort. Er blijft dus nog heel wat stof over voor verder onderzoek." Sowieso zijn zulke ontstekingsremmers afgeraden voor vrouwen die borstvoeding geven.

"Ook een enkele inname van paracetamol na een vaginale bevalling kan mogelijk de perineale pijn verlichten en de nood aan bijkomende pijnstilling verlagen. Dat blijkt uit een literatuurstudie van Cochrane waarin 10 studies met in totaal 1301 vrouwen werden opgenomen. Het is echter onduidelijk of dit nadelige effecten heeft op vrouw en kind."

Kunnen icepacks of koude gelpads de perineale pijn na je bevalling verlichten?

"Voorlopig is er nog te weinig onderzoek om hier echt een sluitend antwoord op te geven," geeft Jorien aan. "Er is een literatuurstudie van Cochrane waarin 10 onderzoeken werden opgenomen, in totaal goed voor 998 vrouwen. De studies bestudeerden telkens een vorm van lokaal koelen (bv. icepacks, koude gelpads), en vergeleken die met een andere vorm, geen behandeling of een placebo (bv. gelpads op kamertemperatuur). Een koude gelpad in combinatie met een drukkend maandverband verlicht mogelijk de perineale pijn beter dan een gelpad op kamertemperatuur in combinatie met een drukkend maandverband. De huidige studies stellen ons niet in staat om uitspraken te doen over het effect van een gelpad zonder maandverband. Verder onderzoek is dus nodig om te bepalen in welke mate koeling die pijn echt kan verminderen en of het de genezing van de wonde ten goede komt of net vertraagt."

Hoe kan je de naweeën verzachten?

Vrouwen kunnen na de bevalling last krijgen van hevige krampen. Er wordt ook wel gesproken van naweeën. Die kunnen opduiken omdat de baarmoeder samentrekt om weer de normale omvang van voor de zwangerschap te krijgen. Dit kan zo'n twee tot drie dagen duren. Heb je al eerder een kind gekregen, dan heb je trouwens meer kans op zo'n naweeën. Borstvoeding stimuleert de samentrekking van de baarmoeder, waardoor de pijn heviger kan worden. Deze naweeën kunnen de normale activiteiten van de moeder belemmeren, alsook de borstvoeding. Het is dus belangrijk om deze pijn te verlichten.

Een literatuurstudie van Cochrane nam daarvoor 28 studies onder de loep, in totaal goed voor 2749 moeders. Hiervan waren er 13 studies bij 1023 vrouwen die een vergelijking maakten tussen ontstekingsremmers en placebo, paracetamol en placebo, of paracetamol en ontstekingsremmers. "Uit de beschikbare studies blijkt dat ontstekingsremmers de pijn na een vaginale bevalling waarschijnlijk beter verplichten dan placebo. Het is onzeker of paracetamol beter is dan placebo en dan ontstekingsremmers. Als het gaat over de behoefte aan extra pijnstilling, dan kunnen ontstekingsremmers die mogelijks verlagen. Of dat ook het geval is voor paracetamol in vergelijking met placebo is momenteel onduidelijk", licht Jorien toe. "Er is mogelijk weinig verschil tussen onstekingsremmers en placebo als het gaat over de nadelige effecten op de moeder. Of dat ook zo is tussen paracetamol en placebo, en tussen paracetamol en onstekingsremmers, is onduidelijk. Bovendien keek geen enkele studie naar het effect van de pijnstillers over de nadelige effecten op de pasgeborene. Ook hier is dus zeker extra onderzoek nodig."