Welke rol speelt voeding bij kinderen met overgewicht?
Dr. Voicu is gespecialiseerd arts in overgewicht en obesitas bij kinderen. Met haar collega's merkt ze op dat het probleem bij kinderen bijna altijd te wijten is aan onevenwichtige voeding. Dit gaat vaak gepaard met een gebrek aan lichaamsbeweging.
Een schooljaar telt gemiddeld 180 dagen. Dit betekent dat kinderen elk jaar 180 brooddozen als lunch voorgeschoteld krijgen. Dan krijgen ze ook nog tussendoortjes, dat zijn ongeveer 360 tussendoortjes per jaar. Het is daarom belangrijk dat deze maaltijden voldoen aan de voedingsbehoeften van een opgroeiend kind.
Overgewicht en obesitas bij kinderen
Dr. Teodora Voicu is kinderarts en gespecialiseerd in klinische voeding en overgewicht en obesitas bij kinderen en adolescenten. Samen met haar collega's (diëtist en psycholoog) ziet zij elke dag veel schoolgaande kinderen die met gewichtsproblemen kampen. Ze deelt haar inzichten met ons.
Dr Voicu en haar collega's.
- Hoe groot is het probleem bij kinderen die naar een consultatie overgewicht/obesitas in de Sint-Pieterskliniek in Ottignies komen?
"Het hangt er natuurlijk vanaf wanneer de ouders het verzoek doen. Maar we zien nu al in de bloedtests van kinderen van 10 jaar metabole stoornissen (pre-diabetes, te hoog cholesterolgehalte), en soms stellen we zelfs morbide obesitas vast".
Onevenwichtige voeding in 98% van de gevallen
"Ouders gaan naar de endocrinoloog met het idee dat hun kind een onderliggend medisch probleem heeft. In de meeste gevallen blijkt dat het slechts zaak is van onevenwichtige voeding. Deze extra kilo's kunnen een indicator zijn, omdat ze heel duidelijk de onevenwichtigheid zichtbaar maken. Andere kinderen die een ogenschijnlijk normaal gewicht hebben, consumeren soms ook teveel junkfood, maar dit kun je van de buitenkant niet zien..."
"Slechts 1 tot 2% van de kinderen met overgewicht heeft een andere onderliggende oorzaak. De rest is te wijten aan een te hoge inname van voedsel en een gebrek aan lichaamsbeweging. En het één leidt tot het ander: kinderen met overgewicht zijn sneller buiten adem en het is moeilijker voor hen om te bewegen. Zij zullen dus minder actief zijn".
hoe weet je of je overgewicht hebt?
Beeldscherm voor je neus tijdens het eten
"Eten moet gebeuren in een rustige omgeving, zónder beeldschermen. Op die manier kunnen we echt focussen op het eten, meer de tijd nemen om te kauwen en het verzadigingsgevoel laten intreden, wat ongeveer 15 minuten duurt. Als je met iets anders bezig bent wanneer je eet, zou je heel goed in die vijftien minuten drie borden kunnen leegeten. Daarmee krijg je dus hetzelfde resultaat van verzadiging als wanneer je heel bewust één bord had leeggegeten, maar de energie-inname zal drie keer hoger zijn".
- Hoe oud zijn de kinderen die bij uw consultatie komen ?
"We zien kinderen vanaf de leeftijd van 2 tot 18 jaar oud. We hebben echter minder jonge patiënten onder de 9 jaar. De bezorgdheid begint meestal op de lagere school. In de kleuterklas zijn we nog steeds erg oplettend, we letten op de maaltijden van het kind. Het wordt moeilijker als ze meer vrijheid krijgen. Als ze thuis niet gewend zijn groente te eten, zullen ze die op school ook op het bord laten liggen".
Het kind weigert te eten of speelt met het voedsel
- Wat is de juiste houding als je kind niet wilt eten?
"Een kind moet begrijpen dat het eten dat hij/zij voorgschoteld krijgt veilig is. Dat vereist opvoeding van huis uit. Wanneer kinderen zelfstandig gaan eten, maken zij over het algemeen een periode door(tussen de leeftijd van 2 en 10 jaar) die bekend staat als 'voedselneofobie'. Hierbij verzetten zij zich van nature tegen het voedsel. Ze willen het voedsel aanraken en de textuur voelen voordat ze het in hun mond stoppen. Dit is hun manier om het nieuwe te temmen, om zich de handeling van het eten toe te eigenen en om hun eigen smaak uit te drukken. Misschien lijkt het je vies om je kinderen met voedsel te laten spelen. Maar als je steeds zegt: "Niet aanraken", "Je wordt vies", enz., kunnen ze denken dat het eten misschien niet goed voor ze is en kunnen ze moeilijk gaan doen".
Een essentiële stap in het leren eten van voedsel
"Een inadequate ouderlijke benadering kan dus de relatie met voedsel beïnvloeden en later tot eetstoornissen leiden. Als de ouders nooit groente eten, waarom zou het kind dan wel de groentjes op zijn bord opeten?"
- Spelen ongezonde brooddozen en tussendoortjes een belangrijke rol bij deze gewichtsproblemen?
"Een evenwichtige dag begint 's ochtends met een gezond ontbijt. Dat wordt moeilijker als het kind aan het begin van de dag meteen voor de televisie zit en dan naar school gaat zonder te eten. Zij zullen tussen de middag veel honger hebben en misschien meer eten, of zelfs te veel."
"Bij de consultatie dringen we er ook op aan dat één volledige maaltijd per dag voldoende is. Dit kan in de kantine, als de warme maaltijden daar gezond zijn. En de tweede maaltijd mag geen eiwitten bevatten, omdat we weten dat een teveel daarvan later obesitas kan veroorzaken. De neiging bestaat om de hoeveelheid eiwitten die een kind nodig heeft te overschatten, bijvoorbeeld door yoghurt toe te voegen. Maar we zien dan ook weer dat sommige kinderen helemaal geen zuivelproducten drinken, zij krijgen alleen vruchtensappen mee..."
Groente in de brooddoos
"Als er geen groenten is, zal het kind zich tot vlees of koolhydraten wenden om zijn maag te vullen en de honger te stillen. Bovendien is het makkelijker om zachte, zoete of vette voedingsmiddelen te eten. Dit is een gewoonte die gemakkelijk kan overslaan vanaf het moment dat een kind klein is. Kauwen - een appel, bijvoorbeeld - is saai omdat het een inspanning vergt... Maar de textuur is belangrijk, net als vezels. Het voedsel moet niet te vloeibaar zijn om te voorkomen dat het kind snel weer honger krijgt".
"Tussendoortjes mogen geen 'lege' calorieën zijn. Helaas zijn deze lege calorieën vaak goedkoper. Ik geef nog steeds de voorkeur aan een klein sneetje volkorenbrood met hazelnootpasta (één theelepel) boven een voorverpakt, zoet gebakje uit de supermarkt".
- Hoe zit het met oudere kinderen ?
"In de adolescentie nemen behoeftes toe en kunnen jongeren veel meer eten, vooral jongens. De samenstelling van de maaltijd in deze levensfase kan gewichtstoename versnellen".
Veranderen van eetgewoontes
- Moeten bepaalde voedingsmiddelen verboden worden ?
"De school kan waakzaam zijn en helpen, door bijvoorbeeld te vragen om geen snoep of frisdrank mee te nemen. In de kliniek verbieden we geen voedsel. We doen ook niet aan "diëten". Afhankelijk van de leeftijd van het kind stabiliseren we zijn of haar gewicht in plaats van hem of haar te laten afvallen, en hij of zij zal dat compenseren naarmate hij of zij groeit".
- Hoe grijp je in ?
"We richten ons op onevenwichtige voeding, frequente maaltijden en hoeveelheden. We zijn soms verbaasd als we een foto van de brooddoos zien. We vragen de ouders dan of zij zoveel zouden eten. Ze vertellen ons dan dat ze bang zijn dat hun kind honger zal lijden. Maar een kind dat 4 uitgebalanceerde maaltijden per dag krijgt, zal niet op zoek gaan naar iets anders of meer. Als je kind zegt dat hij honger heeft, kan er mogelijk een bloedsuikerprobleem zijn. Bijvoorbeeld, omdat hij tijdens de lunch suiker eet. Sommige ouders vertellen me: "Mijn kind eet niet als hij geen suiker heeft, zijn lunchbox komt terug met de groenten...". Dus geven ze op en doen ze alsnog zoet voedsel in de brooddoos. Hoe krijg je kinderen toch zover om groente te eten? Door minder brood in de brooddoos te steken, zal het kind zijn groente eerder opeten."
Geen dieet voor kinderen
"Sommige ouders hebben hun kind al op dieet gezet voordat ze bij ons komen. Zij kunnen sterke ideeën hebben, zelf modieuze diëten volgen en het is voor ons moeilijk hun mentaliteit te veranderen. In het algemeen besteden ouders aandacht aan de voeding van hun kinderen, maar tegenwoordig zijn er veel tegenstrijdige berichten. Iedereen is nu een 'expert'. Sommige ouders verbieden bijvoorbeeld koolhydraten "omdat je daar dik van wordt". Dit kan later leiden tot aandoeningen als anorexia. Goed eten is niet ingewikkeld, maar het is ook niet eenvoudig. Het vereist opvoeding en (enige) kookkunst".
Naar ons platform "een evenwichtige brooddoos"
