Alles wat je moet weten over zonnepanelen: werking, installatie en opbrengst

Van licht naar elektriciteit

Zonnepanelen bestaan uit fotovoltaïsche zonnecellen die licht kunnen omzetten in elektriciteit. Hoe meer licht er rechtstreeks of onrechtstreeks op valt, hoe mee rstroom zo'n cel produceert. En dat varieert gedurende de dag en het seizoen.

De zon hoeft daarvoor niet volop te schijnen: een beetje zonlicht is al genoeg om stroom op te wekken.

Wel of geen batterij bij je zonnepanelen?

Zonnecellen worden aan elkaar geschakeld in zonnepanelen of zogeheten PV-modules. Die modules worden doorgaans op een dak geplaatst dat naar de zon is gericht en weinig schaduw heeft.

Belangrijkste onderdelen van een PV-installatie

Een fotovoltaïsche installatie bestaat uit de zonnepanelen, een omvormer (of micro-omvormers), een (bijkomende) meter, een scheidingsschakelaar en een geschikte differentieelschakelaar.

Checken of jouw woning geschikt is voor zonnepanelen

Doorgaans worden zonnepanelen op het dak geplaatst, maar is jouw dak groot genoeg? Is je dak goed georiënteerd? Is er niet te veel schaduw? Vooraleer je zonnepanelen laat plaatsen, moet je jezelf enkele belangrijke vragen stellen.

Stappenplan voor installatie van zonnepanelen

Voor je je zonnepanelen mag inschakelen, moet je installatie gekeurd worden door een erkend orgaan. Daarna moet je installatie aangemeld worden bij de netbeheerder. Denk er ook aan om je elektriciteitscontract aan te passen en te checken dat je zonnepanelen gedekt zijn door je woningverzekering.

In Brussel geven zonnepanelen nog recht op groenestroomcertificaten. Waak tot slot over de staat van je zonnepanelen, zonder ze te vaak te reinigen.

De stroom die door de zonnepanelen wordt geproduceerd, kan direct worden verbruikt of worden geïnjecteerd in het stroomnet. Als er te weinig stroom wordt geproduceerd, zul je stroom van het elektriciteitsnet moeten afnemen.

Zelfverbruik

Wie zonnepanelen heeft, verbruikt zijn opgewekte stroom deels of volledig op het moment zelf. Die stroom hoeft niet meer van het net te worden gehaald. Op jaarbasis kan een gezin zo gemiddeld 30 tot 50 % van de geproduceerde stroom zelf verbruiken, althans zonder een batterij.

Het is belangrijk om de energieproductie van je zonnepanelen te maximaliseren, vooral zonder terugdraaiende teller. Er zijn manieren om dit gemakkelijk en efficiënt te controleren.

Hoe kun je je zelfverbruik verhogen?

Injectie van overtollige stroom op het net

Tijdens een zonovergoten dag zal de fotovoltaïsche installatie meer produceren dan wat je verbruikt. De overtollige productie wordt dan op het net gezet en zo door de buren worden verbruikt.

Stroomafname van het net

Overdag op bewolkte dagen of gewoon ’s nachts brengen de zonnepanelen weinig of niets op. Dan moet er (ook) stroom van het net worden aangekocht. Doorgaans moet een gezin 50 tot 70 % van zijn totale jaarlijkse stroomverbruik van het net halen.

Het zelfverbruik is dus de elektriciteit die je niet van het stroomnet moet afnemen. Het financiële voordeel ervan is gelijk aan de stroomprijs, alles inbegrepen. Het zelfverbruik is het basisvoordeel van een fotovoltaïsche installatie.

Voor de overschot die je op het net injecteert, ontvang je een vergoeding door de elektriciteit te verkopen aan een leverancier. Dat brengt veel minder op dan zelfverbruik, maar mag toch ook niet worden onderschat.  

In Brussel krijg je met een nieuwe fotovoltaïsche installatie nog groenestroomcertificaten, die je bij Elia kunt inwisselen. Sommige bestaande installaties genieten nog steeds van compensatie, al dooft dit systeem stilaan uit.

Sinds de grootschalige installatie van digitale meters levert de verkoop van geïnjecteerde stroom van je zonnepanelen begin 2025 gemiddeld 3 eurocent per kWh op.

Die prijs ligt veel lager dan het bedrag dat je zelf betaalt voor de verbruikte elektriciteit, omdat het exclusief netwerkkosten of belastingen is. Het tarief kan vast of variabel zijn, maar het is vooral belangrijk om het volledige contract, inclusief teruglevering, te vergelijken.

Financiële rendabiliteit van zonnepanelen

Begin 2025 liggen de prijzen voor zonnepaneleninstallaties historisch laag. Vergelijk altijd meerdere offertes, aangezien de aanbiedingen variëren in functie van het type panelen, merken en de benodigde extra werkzaamheden.

Omdat elke installatie uniek is, bereken je het best de kosten per kilowattpiek om de winstgevendheid ervan te schatten.

De laatste jaren is het tweevoudig uurtarief minder voordelig geworden dan het normale tarief. Zelfs zonder zonnepanelen is tweevoudig uurtarief dus niet altijd de voordeligste keuze.

Is dag- en nachttarief nog interessant?

Bekijk sowieso onze vergelijker om het beste elektriciteitscontract te kiezen.

Impact van zonnepanelen op je keuze

Laten we het klassieke scenario nemen van de installatie van nieuwe panelen op een woning met een tweevoudig uurtarief. Moet je dat tarief behouden?

Voor nieuwe installaties in 2025 zorgt de afschaffing van de compensatie ervoor dat je het tweevoudige uurtarief kunt behouden, als je een voordelig contract vindt voor dat tarief.

Heb je al zonnepanelen en geniet je nog steeds het compensatiemechanisme (de "terugdraaiende teller")? Vraag dan vlak voor je jaarlijkse meteropname een tariefwijziging aan. Zo voorkom je dat je een deel van de geproduceerde energie verliest door de tussentijdse afrekening van je leverancier.

Hoe offertes voor zonnepanelen vergelijken?

Vraag meerdere offertes aan en vergelijk ze op basis van het totale vermogen (kWp), het type paneel (merk, rendement, uiterlijk) en de kwaliteit van de omvormer.

Onderhoud en levensduur van zonnepanelen

Een flinke regenbui volstaat om het stof van je zonnepanelen te verwijderen. Maar voor vogelpoep of korstmos op je zonnepanelen is het een ander verhaal. In deze gevallen moet je je zonnepanelen (laten) reinigen, omdat dit schade kan veroorzaken.

Wanneer en hoe je zonnepanelen reinigen?

Doorgaans worden zonnepanelen op het dak aangebracht. Je moet je enkele vragen stellen alvorens tot de plaatsing ervan over te gaan.

Pas de instellingen van de cookies aan om deze video te bekijken. Accepteer "Advertentie cookies". KLIK HIER

Heb ik voldoende plaats op mijn dak?

Doorgaans moet je proberen het equivalent van je jaarlijkse elektriciteitsverbruik te produceren. Het vereiste vermogen van jouw installatie - dat wordt uitgedrukt in kilowattpiek of kWp - verkrijg je dan door je jaarlijkse stroomverbruik te delen door 900 (of iets minder als bv. de oriëntatie en dakhelling niet optimaal zijn; vermenigvuldig 900 dan met het percentage volgens de oriëntatie en de dakhelling uit de tabel hieronder, bv. 900 x 0,93 = 837).

Concreet verbruikt een doorsneegezin 3 500 kWh stroom per jaar en heeft dat dus ongeveer 4 kWp nodig. Als je per kWp mag rekenen op 5 à 6 m², heb je al snel 20 à 25 m² panelen nodig bij een goede oriëntatie. Niet elk dag heeft zoveel plaats beschikbaar. Soms zul je dus moeten aanvaarden dat je niet je volledige behoefte aan elektriciteit zult kunnen dekken.

Weet bovendien dat het totale vermogen van een huishoudelijke installatie sowieso in Brussel beperkt is tot 5 kWp, en in Vlaanderen en Wallonië tot 10 kWp (technisch gesproken is het maximum uitgedrukt in kVA, wat dicht in de buurt ligt van het cijfer in kWp).

Heeft mijn dak een goede oriëntatie?

Het dak van de woning is bij voorkeur op het zuiden gericht en heeft een hellingshoek van 30°-35°. Ook daken die op het oosten of het westen (over het zuiden heen) zijn gericht of een helling hebben tussen 15° en 50°, komen nog in aanmerking voor zonnepanelen. Al zullen die een iets lagere opbrengst hebben.

Bij een plat dak heb je doorgaans de mogelijkheid om voor de ideale oriëntatie en helling te gaan. De panelen worden bevestigd op een metalen draagstructuur die met ballast op zijn plaats wordt gehouden (zonder een bevestiging die de dakbedekking zou kunnen beschadigen).

Wat doet schaduw met zonnepanelen?

Schaduw op zonnepanelen kun je maar beter vermijden. Zelfs een streepje schaduw kan de totale productie sterk afzwakken. Vooral schoorstenen en bomen kunnen een spelbreker zijn.

Toch kunnen technische oplossingen als micro-omvormers of optimisers de totale impact van schaduw op de installatie beperken. Je installateur zal je daarvoor een voorstel doen als schaduw een echte spelbreker op je dak zou zijn.

Is mijn dak in goede staat?

Voor je zonnepanelen laat installeren, check je beter eerst de toestand van het dak. Het is de gelegenheid om eventueel je dak te vernieuwen, liever dan achteraf de zonnepanelen te moeten demonteren, wat extra kosten inhoudt. Het is ook de gelegenheid om het dak te isoleren, vooral omdat sommige isolatiewerken ervoor zorgen dat het dak hoger komt.

Heb je een leien dak dat asbest bevat, dan verbiedt de arbeidscode om er zonnepanelen op te plaatsen. Je moet dan eerst je dakbedekking veranderen mits de nodige beschermingsmaatregelen worden genomen, alvorens je zonnepanelen kunt laten plaatsen.

De plaatsing van zonnepanelen vereist niet alleen kennis van elektrische installaties, maar ook van dakdichting. Controleer of de installateur voldoende kennis en ervaring heeft over beide.

Zonnepanelen wegen ongeveer 10 kg per m². Dat vormt geen probleem voor een correct gebouwd dak, dat zwaardere lasten aankan. Schakel bij twijfel een specialist in.

Heb ik een bouwvergunning nodig?

Voor de plaatsing van zonnepanelen op een plat of schuin dak is meestal geen bouwvergunning nodig. Tenzij er voor de locatie specifieke voorschriften gelden, zoals verkavelingsvoorschriften, bijzondere plannen van aanleg of bepalingen voor cultuurhistorisch beschermde gebouwen.

Vraag dus steeds bij de gemeente na of er specifieke voorschriften voor zonnepanelen gelden en/of je de plaatsing ervan moet melden.

 

Een conformiteitscontrole is verplicht bij elke grote aanpassing van de elektrische installatie, zoals bv. bij de plaatsing van zonnepanelen. Normaal kan de elektrische installatie van je woning geen onoverkomelijke hindernis zijn.

In een woning met een oude elektrische installatie moet die op zijn minst conform worden gemaakt. De plaatsing van fotovoltaïsche zonnepanelen is een ideale gelegenheid om de hele elektrische installatie bij te werken (differentieelschakelaar, aarding, doorsnede van de elektrische geleiders, zekeringenkast …).

Voor wie niet meteen een vertrouwde elektricien kan aanspreken, kan het handig zijn om een eerste controle te laten uitvoeren door een keuringsinstelling en die te laten uitschrijven wat precies aan de elektrische installatie moet worden veranderd. Vervolgens kun je dan offertes vragen bij meerdere elektriciens. Zo vermijd je dat die je onnodig op kosten jagen. De prijs voor een tweede controle kun je er op die manier soms snel weer uitwinnen.

Maar wat houdt een fotovoltaïsche installatie juist in? En zijn er grote aanpassingen aan jouw elektrische installatie nodig?

Belangrijkste onderdelen van een PV-installatie

1. Omvormer

De omvormer zet de gelijkstroom die door de zonnepanelen worden geproduceerd om in wisselstroom die geschikt is voor de elektrische installatie in huis. Het zal vooral de installateur zijn die bepaalt welke omvormer geschikt is voor jouw installatie. Zelf kun je wel informatie opvragen over het merk en de waarborg. 

• Een omvormer houdt niet van hitte en hoort bij voorkeur thuis in een koele ruimte, bv. in een garage. Sommige installateurs zullen dan ook, terecht, weigeren om hem op een zolder te plaatsen, waar het in de zomer erg warm kan worden.
• Er moet ook voldoende ruimte rond zijn voor de ventilatie.
• Verder is de omvormer het liefst goed bereikbaar. Dan kun je hem, wanneer nodig, vlot uitschakelen.

Als hij de spanning en andere productiekenmerken zoals het geproduceerde vermogen op een display weergeeft, kun je nagaan of de installatie nog correct werkt. Tegenwoordig heb je op de meeste omvormers de mogelijkheid om de data via een app op te volgen; dat maakt de controle ervan nog gemakkelijker.

2. (Bijkomende) meter

In het Brussels Gewest moet een extra ("groene") meter worden geplaatst om te meten hoeveel stroom je fotovoltaïsche installatie produceert. Dat bepaalt hoeveel groenestroomcertificaten je zult krijgen.

Als je installatie nog werkt met de klassieke mechanische meter, moet die worden vervangen door een digitale meter die de afgenomen en de geïnjecteerde stroom afzonderlijk meet. Dat is het geval in alle gewesten. 

3. Differentieelschakelaar

Een algemene differentieelschakelaar van maximaal 300 mA (van het type A) is verplicht om je tegen elektrische schokken te vrijwaren en zelfs om eventuele stroomlekken op te sporen, die je honderden euro's per jaar kunnen kosten. 

In bepaalde gevallen, onder meer bij elektrische installaties uit de jaren 80, zit er nog een algemene differentieelschakelaar van het type AC. Die moet dan worden vervangen door een differentieelschakelaar van het type A. Of anders zal de installateur er een van het type A moeten plaatsen ter hoogte van de fotovoltaïsche installatie.  

4. Aarding

Componenten als het metalen frame rond de zonnepanelen en de draagstructuur waarop die zijn bevestigd, moeten op de aarding van de elektrische installatie zijn aangesloten. Een correcte aarding is vereist. Desnoods moeten extra aardingspennen in de grond worden geslagen om de stroom beter te spreiden.

De plaatsing van een aardingsonderbreker is verplicht om zo later de meting door een erkend keuringsorganisme te kunnen laten verrichten.

5. Zonnekabel of PV-kabel

De kabel op het dak tussen de panelen en de omvormer moet bestand zijn tegen uv als hij in het zonlicht is geplaatst, en meestal ook tegen hoge temperaturen (van 90 tot 120°C). Dan is een zonnekabel of PV-kabel de veiligste keuze.

Zijn doorsnede moet wel juist worden gedimensioneerd in functie van de stroom, het voltage en de lengte van de kabel; een doorsnede van 2,5 mm² kan soms volstaan, maar de installateur mag niet aarzelen om zo nodig voor 4 of zelfs 6 mm² te opteren. Dat zal ook een positieve impact hebben op het rendement van de installatie (hoe korter en dikker de kabel, hoe groter in principe het rendement). 

Eigenaars van zonnepanelen hoeven geen stroom van het net halen wanneer ze hun eigen stroomproductie meteen verbruiken: men heeft het dan over zelfverbruik. Dit voordeel is van toepassing op alle fotovoltaïsche installaties, ongeacht het gewest.

Zelfverbruik: voornaamste rendement

Het zelfverbruik is de elektriciteit die je niet van het stroomnet moet afnemen. Het financiële voordeel ervan is gelijk aan de stroomprijs, alles inbegrepen. Het zelfverbruik is het basisvoordeel van een fotovoltaïsche installatie.

De elektriciteit die je niet zelf verbruikt, wordt in het elektriciteitsnet geïnjecteerd.

Hoe kun je je zelfverbruik optimaliseren?

Verkoop van op het net geïnjecteerde stroom

Voor de stroom die je op het net injecteert, ontvang je een vergoeding door de elektriciteit te verkopen aan een leverancier, met wie een contract moet worden opgesteld. Dat brengt veel minder op dan zelfverbruik, maar mag toch ook niet worden onderschat.  

Groenestroomcertificaten 

Enkel in Brussel kom je met de productie van stroom met een nieuwe fotovoltaïsche installatie nog gedurende 10 jaar in aanmerking voor groenestroomcertificaten. Deze certificaten worden toegekend op basis van de elektriciteitsproductie.

In 2025 krijg je 2,1 certificaten per 1 000 kWh. Je kunt deze certificaten doorverkopen aan Elia tegen een gegarandeerde minimumprijs van € 136,50 of aan een leverancier die mogelijk een iets hogere prijs geeft.

Voor bestaande installaties moet je contact opnemen met de administratie SPW Energie in Wallonië, of je netbeheerder in Vlaanderen.

Compensatie: enkel voor bepaalde bestaande installaties

Sommige bestaande installaties in Vlaanderen en Wallonië genieten nog steeds van compensatie, d.w.z. de aftrek van injectie van het jaarverbruik. Dat komt neer op het simuleren van maximaal zelfverbruik.

Je moet dan wel een prosumententarief betalen. Dat netwerktarief is een bedrag dat wordt betaald in verhouding tot het vermogen van de installatie. Het is bedoeld om het net te financieren wanneer er elektriciteit van wordt afgenomen. Het is een vast bedrag dat niet afhangt van het werkelijke elektriciteitsverbruik.

Deze compensatie verdwijnt in Vlaanderen volledig in 2025. In Wallonië blijft de compensatie voor installaties van vóór 2024 van kracht tot eind 2030: de installatie van een digitale meter heeft geen invloed op het recht op compensatie, die dan wordt berekend.

• Met een terugdraaiende teller is het eenvoudig: wekken je zonnepanelen onvoldoende op om je elektriciteitsbehoefte te dekken, dan draait je teller vooruit. Produceer je meer stroom dan je kunt verbruiken, dan draait je teller terug. Op die manier is je geïnjecteerde stroom evenveel waard als stroom van het net.

• Een digitale meter registreert afname en injectie als twee aparte stromen, wat een preciezere factuur op basis van jouw werkelijke verbruik toelaat en waardoor je een vergoeding kunt krijgen voor de geïnjecteerde elektriciteit, de terugleververgoeding genoemd.

Momenteel kun je voor een terugleververgoeding terecht bij zo goed als elke energieleverancier die huishoudelijke contracten aanbiedt. De meesten hanteren één enkele terugleververgoeding voor al hun contracten.

De gemiddelde terugleververgoeding voor stroom bedraagt 3 eurocent per kWh (begin 2025). Voor de 2 500 kWh stroom die een gemiddelde prosument per jaar op het net injecteert, betekent dat een vergoeding van € 75.

Voor de afname van stroom betaal je een pak meer dan wat jij zelf krijgt voor geïnjecteerde stroom. Maar je kunt de twee moeilijk vergelijken.

In je afnametarief zit behalve de prijs voor je elektriciteit (goed voor slechts ongeveer een derde van de totale prijs), ook het nettarief (voor het gebruik van het elektriciteitsnet) voor je netbeheerder en allerhande belastingen en heffingen vanwege de verschillende overheden. Bovendien is in het tarief van de leverancier btw verrekend, en in de terugleververgoeding niet.

Daarnaast speelt de wet van vraag en aanbod: als jij stroom injecteert, doen andere zonnepaneeleigenaars dat ook, waardoor het aanbod groter is dan de vraag en de prijs daalt. Dat vertaalt zich vaker en vaker in negatieve stroomprijzen.

Wanneer er weinig eigen zonnestroom wordt opgewekt, bv. 's avonds of op winterdagen, halen we stroom van het net die op dat moment door andere productiecentrales moet worden geleverd. In periodes waarin traditioneel meer afname is, bv. 's avonds als iedereen thuiskomt en begint te koken, stijgen de prijzen op de groothandelsmarkt.

Kortom, wanneer jij stroom afneemt van het net omdat je zonnepanelen te weinig produceren, ligt ook de marktprijs hoger, en wanneer jij injecteert, ligt de marktprijs lager.

Net zoals voor afnametarieven bestaan er voor teruglevercontracten vaste en variabele tarieven (schommelingen tijdens een energiecrisis zoals die van 2022 niet meegerekend).

Terwijl een variabel tarief evolueert doorheen de tijd, blijft een vaste prijs stabiel gedurende de looptijd van je contract. Bij de meeste leveranciers gaat een variabele afnameprijs gepaard met een variabele terugleververgoeding en dezelfde redenering geldt voor vaste tarieven.

Maar dat is niet altijd het geval: zo bieden TotalEnergies, Luminus en Eneco een vaste terugleververgoeding ongeacht of je bij hen een variabel of vast afnametarief hebt. Informeer je dus vooraf bij je leverancier.

Een hogere terugleververgoeding kan aantrekkelijk lijken, maar mag niet je enige criterium zijn om een bepaald energiecontract te kiezen. Als de beste terugleververgoeding gekoppeld is aan een duur afnametarief, zal het je uiteindelijk weinig voordeel opleveren.

Kijk daarom altijd eerst naar de prijs van je afnamecontract. Die zal een grotere impact hebben op je elektriciteitsfactuur.

Wettelijk ben je niet verplicht om dezelfde energieleverancier te kiezen voor afname én injectie. Je kunt in principe je elektriciteit verkopen aan één leverancier en je elektriciteit bij een ander afnemen.

In de praktijk is dit vaak niet mogelijk: alle leveranciers verplichten je om ook een afnamecontract bij hen te sluiten, met uitzondering van Engie. Maar bij Engie moet je een aparte vaste vergoeding ophoesten voor het teruglevercontract. Afhankelijk van het contract varieert die tussen € 22,83 en € 114,95, bovenop de vaste vergoeding die je al bij je andere leverancier betaalt voor je afnamecontract.

Wij raden momenteel dan ook aan om voor zowel afname als injectie bij één en dezelfde leverancier te blijven.

Vergelijken wordt een stukje complexer nu je zowel met je afnametarief als met je teruglevertarief rekening moet houden. Het belangrijkste advies is dat je het best een simulatie kunt doen op basis van jouw persoonlijke verbruiksprofiel.

Als je weet hoeveel stroom je jaarlijks van het net afneemt en hoeveel je ongeveer zult injecteren, kun je een berekening doen via onze koopwijzer om energieleveranciers te vergelijken. Wij hebben alle terugleververgoedingen verwerkt in onze tool zodat je dankzij onze simulatie het meest voordelige tarief kunt vinden voor jouw profiel.

Zoek het beste energiecontract

PV-installaties zijn nog nooit zo goedkoop geweest, met gemiddelde prijzen van zo'n € 1 000 per kilowattpiek, alles inbegrepen, met nog lagere prijzen bij de beste deals. Wij raden je aan om steeds meerdere offertes te vergelijken om de marktprijzen voor je eigen situatie te kunnen beoordelen op het ogenblik dat je een installatie zou willen plaatsen.

Offertes vergelijken

Uiteraard zijn offertes niet altijd volledig vergelijkbaar. Zo bestaan er verschillende soorten zonnepanelen (qua rendement en aanblik), zijn er tal van merken en zijn in de bestekken soms ook enkele bijkomende posten opgenomen, zoals de aanpassing van de elektrische installatie of de plaatsing van een stelling om op een hoog dak te kunnen. 

Impact van prijs per kWp op rendement

De prijs die je betaalt per kilowattpiek, heeft alvast een cruciale impact op het financiële rendement van je zonnepanelen. Wanneer je offertes ontvangt, doe je er goed aan om steeds de prijs per kWp te berekenen (alle kosten inbegrepen). Daarna kun je gebruik maken van onze grafieken hierna om een beeld te krijgen van je rendement.

Impact van energieprijzen op rendement

Voor onze raming inzake het financiële rendement van zonnepanelen gaan wij uit van een gemiddelde elektriciteitsprijs bij aankoop en wederverkoop van april 2025.

Wij veronderstellen dat de prijs van elektriciteit gemiddeld elk jaar 3 % zal stijgen. Dat is althans wat wij de laatste decennia hebben kunnen vaststellen, met afwisselend periodes van snellere en tragere stijgingen.

Rendement van zonnepanelen in Vlaanderen

In Vlaanderen kun je de elektriciteit die je panelen opwekken rechtstreeks verbruiken of verkopen aan een leverancier. De invoering van het capaciteitstarief in 2023 heeft de variabele prijs van elektriciteit verlaagd, waardoor de winst van het zelfverbruik van stroom van zonnepanelen lager ligt dan in de andere gewesten.

• Met de goede oriëntatie, 35 % eigenverbruik en een aankoopprijs van € 1 000 per kWp kan de opbrengst ongeveer 4 % zijn, met een terugverdientijd van ongeveer 9 jaar.

• Als de omstandigheden minder voordelig zijn, kan de winst dalen tot 2 % en kan de terugverdientijd oplopen tot meer dan 15 jaar.

• Bij zeer gunstige omstandigheden zal je rendement oplopen tot meer dan 5 % en een terugverdientijd van 8 jaar.

Ook goed om weten is dat hoe hoger de prijs van een installatie per kWp, hoe lager de rendabiliteit. Daarom is het belangrijk om verschillende offertes te vergelijken. 

Rendement van zonnepanelen in Brussel

Zonnepanelen renderen door de stroom direct zelf te verbruiken of door hem te verkopen.

In Brussel is het financiële rendement vrij hoog dankzij de steun van de groenestroomcertificaten en de hoge elektriciteitsprijzen, zelfs met de afschaffing van de compensatie. De elektriciteit die door de panelen wordt geproduceerd, geeft recht op groenestroomcertificaten gedurende 10 jaar. In de praktijk krijg je voor zonnepanelen geïnstalleerd begin 2025, minstens € 136,50 per geproduceerde 1 000 kWh.

• Met de juiste oriëntatie, 35 % eigenverbruik en een installatieprijs van € 1 000 per kWp kan het rendement oplopen tot meer dan 7 % in Brussel. De terugverdientijd is relatief snel in Brussel: dankzij de groene certificaten kun je rekenen op een terugverdientijd van 5 jaar.
  
  
• Minder voordelige omstandigheden kunnen het rendement naar de 5 % duwen en de terugverdientijd verlengen tot 7 jaar.

• Zeer gunstige omstandigheden kunnen de opbrengst verhogen tot 8 % en een terugverdientijd van 4 jaar.

Ook goed om weten is dat hoe hoger de prijs van een installatie per kWp, hoe lager het rendement. Daarom is het belangrijk om verschillende offertes te vergelijken.

Rendement van zonnepanelen in het Waals Gewest

Zonnepanelen renderen als je de geproduceerde elektriciteit direct zelf verbruikt of verkoopt aan een leverancier.

• Met de juiste oriëntatie, 35 % eigenverbruik en een installatieprijs van € 1 000 per kWp kan het financiële rendement in Wallonië oplopen tot 5,5 %. Wat de terugverdientijd betreft, moet je rekenen op een rendement van ongeveer 8 jaar.
  
  
• Minder voordelige omstandigheden kunnen het rendement verlagen tot 4 % en de terugverdientijd verlengen tot 10 jaar.

• Zeer gunstige omstandigheden zullen het rendement dan weer opdrijven tot 7 % en een terugverdientijd van 6 jaar.

Ook goed om weten is dat hoe hoger de prijs van een installatie per kWp, hoe lager de rendabiliteit. Daarom is het belangrijk om verschillende offertes te vergelijken.

Investering op lange termijn

Een investering in zonnepanelen is een optie voor wie een dak met een goede oriëntatie heeft en een aankoopprijs kan verkrijgen van ongeveer € 1 000 per kWp. Houd er rekening mee dat dit een investering is voor minstens 20 jaar die je niet zomaar ongedaan kunt maken. Hoeveel je zonnepanelen opbrengen, hangt ook af van de technische en administratieve omstandigheden.

Denk ook aan de risico's van zonnepanelen

Als je er niet mee kunt leven dat schommelende elektriciteitsprijzen of technische onvoorziene omstandigheden zoals een storing of een overbelasting van het stroomnet je winst verminderen, kun je beter voor een andere belegging kiezen.

Als je zonnepanelen wilt plaatsen, vraag je het best vooraf meerdere offertes op, net als bij alle andere grote werken aan de woning. Als je dan weet welke elementen er echt toe doen, kun je gemakkelijk en snel beslissen.

1. Welk vermogen heb ik nodig?

Wat is het vermogen van zonnepanelen (Wp)?

Zonnepanelen hebben één eenvoudige maar wel belangrijke opdracht, namelijk elektriciteit produceren. De elektriciteitproductie hangt af van het aantal kilowattpiek, d.w.z. het nominale of maximale vermogen van de fotovoltaïsche installatie. Helaas staat deze kerninformatie niet altijd op de offerte: meer dan eens wordt alleen beschreven hoeveel panelen er op je dak zullen worden geplaatst.

Hoe het vermogen van de zonnepanelen afleiden?

Het vermogen van de panelen zit wel vaak verscholen in de referentie van het product, bv. type XYZ 380 wijst op een vermogen van 380 Wp. Je kunt ook de technische fiche van de panelen van het internet downloaden om je hiervan te vergewissen. Als je dus 20 panelen van die aard laat plaatsen, kom je uit op 20 x 380 Wp = 7600 Wp of 7,6 kWp.

2. Welke zonnepanelen kies ik?

Op de offerte moet je kunnen terugvinden welke panelen deel zullen uitmaken van de installatie, met vermelding van het merk en het model. Je houdt daarbij het best rekening met twee criteria: aanblik en rendement.

Kiezen op aanblik

Qua aanblik heb je blauwachtige panelen (polykristallijn) en zwarte panelen (monokristallijn) met een grijs of zwart frame. De "all black"-optie is een esthetische keuze die doorgaans iets duurder uitvalt.

Kiezen op rendement

Qua rendement bestaan er panelen met een hoger rendement, waarvan je er minder nodig hebt per m². Die hoogrendementspanelen zijn duurder. Ze zijn niet per se beter, maar kunnen van pas komen om voldoende vermogen te halen als de ruimte op het dak beperkt is.

In het ideale geval zou je eigenlijk een offerte voor de verschillende varianten moeten vragen: "all black" of niet, en gewone versus hoogrendementspanelen.

Wat het merk en type van de panelen betreft, raden we er geen aan noch af. Op basis van onze tests, onderzoeken en feedback van abonnees beschikken we over geen elementen die ons ertoe brengen om er bepaalde te verkiezen boven andere. De tevredenheid van de consumenten over hun panelen blijft hoog over de diverse merken en modellen heen.

Wees kritisch als je hoort dat Europese zonnepanelen beter zijn dan Chinese. De basiscomponenten van de panelen zijn immers veelal van Aziatische oorsprong. Dat de assemblage in Europa plaatsvindt, kan een criterium zijn, maar is geen must. 

10 jaar garantie is cruciaal

Wel geldt de basisvoorwaarde dat je een garantie van 10 jaar op zonnepanelen moet krijgen. Dat is in de praktijk nagenoeg altijd het geval. Een garantie van veel langere duur is verleidelijk, maar niet onmisbaar. Het valt nooit uit te sluiten dat de firma die met dit soort garantie uitpakt, ook al is het een gekende naam, in die verre toekomst niet meer zal bestaan.

3. Welke omvormer moet ik hebben?

De omvormer van de fotovoltaïsche installatie zorgt ervoor dat de gelijkstroom die wordt opgewekt door zonnepanelen, wordt omgezet in wisselstroom die kan worden benut door het stroomnet en zo door de elektrische huishoudtoestellen in huis.

Check het merk, het model en het vermogen (kVa)

De offerte moet een beschrijving van de omvormer geven: het merk en het model, alsook het totale vermogen in kVA. Soms kan de installateur voorstellen om verschillende omvormers te plaatsen, bv. wanneer de zonnepanelen op meerdere dakvlakken met een verschillende oriëntatie liggen.

Stem de omvormer af op de zonnepanelen

Het vermogen van de omvormer, uitgedrukt in kVA, zal gelijk of iets lager liggen dan het totale vermogen van de zonnepanelen, wat weinig tot geen impact zal hebben op de productie. 

Tot voor kort werden altijd omvormers met een lager vermogen systematisch geïnstalleerd, omdat het vermogen bepalend was voor de hoogte van het prosumententarief, dat gekoppeld was aan de terugdraaiende teller.

Hou rekening met schaduw

De omvormer kan een oplossing bieden om met schaduw op het dak om te gaan (al vermijd je die liever helemaal). De oplossing kan bestaan uit micro-omvormers of een systeem van optimisers (van het type Solar Edge of Tigo). Die systemen zijn duurder en hebben vooral nut als je het hele jaar door schaduw hebt op een deel van de installatie.

Als je installatie alleen last heeft van schaduw in de winter (met een laag staande zon) 's ochtends en 's avonds, is zo’n investering niet nodig.

Check de garantie op de omvormer

Voor ons is een garantie van minstens 10 jaar sterk aanbevolen, vooral als je weet dat de vervanging ervan soms meer dan € 2 000 kan kosten.

Het is beter dat de garantie door de fabrikant van de omvormer wordt gegeven, liever dan van de installateur, met inbegrip van een vervanging bij jou thuis (werkuren inclusief). Laat in de offerte expliciet vermelden dat je zo'n garantiecertificaat zult krijgen.

4. Zijn alle kosten in de totaalprijs inbegrepen?

Zorg dat je je productie vanop afstand kunt opvolgen

Idealiter kun je de productie van je installatie op afstand volgen, bv. via een app of website. Zo kun je geregeld opvolgen of je systeem correct werkt en vermijden dat je een eventuele panne pas laattijdig opmerkt. Check op je offerte of de installateur hierin heeft voorzien.

Controleer op extra kosten op de offerte

Sommige extra werken kunnen de kosten doen oplopen, zoals:

• plaatsing van een stelling bij een hoog dak
• werken aan de dakbedekking vóór de plaatsing van de zonnepanelen
• aanpassing van de elektrische installatie bv. differentieelschakelaar of aarding
• technische controle van de installatie door een erkend keuringsorganisme
• plaatsing van een bijkomende meter (voor groenestroomcertificaten in Brussel)

Vraag een offerte met een definitieve totaalprijs

Laat op de offerte expliciet alle toeslagen vermelden. Die totaalprijs moet ook vast en definitief zijn. Heb je bepaalde twijfels, vraag dan om verheldering bij de installateur. 

Kijk uit voor bedrijven die niet transparant communiceren over een geheel aan installaties die ze willen plaatsen. Soms geven ze alleen een totaalprijs voor alles samen, zonder verdere details.

Laat je naast je zonnepanelen bv. ook een warmtepompboiler, een warmtepomp en/of elektrische verwarming installeren, vraag dan een duidelijke, opgesplitste offerte zodat je de totaalprijs van je zonnepanelen kunt berekenen. Anders dreig je je panelen duur te betalen.

Bereken en vergelijk de totaalprijs per kWp 

Om te becijferen hoe rendabel de hele investering kan zijn en de uiteindelijke prijs van een offerte te beoordelen, moet je de totaalprijs per kWp (alle taksen en opties inbegrepen) uitrekenen.

De prijs per kWp zal het financiële rendement van je investering bepalen en toelaten om offertes te vergelijken waarin een lichtjes verschillend vermogen is vooropgesteld.

5. Hoe zit het met de fiscale en wettelijke regels?

Welk btw-tarief?

Wie zonnepanelen plaatst op een woning van minstens 10 jaar, betaalt normaal slechts 6 % btw.

Wat met mijn oude zonnepanelen?

Sinds 1 juli 2016 kan iedereen oude of kapotte zonnepanelen binnenbrengen bij een twintigtal inzamelpunten. Het bedrijf PV Cycle staat in voor de inzameling en de verwerking van de panelen.

Het hele proces is gratis, en wordt eigenlijk gefinancierd met een kleine milieubijdrage van € 2 op elk nieuw zonnepaneel,plus 6 % of 21 % btw. Het bedrag kan jaarlijks worden aangepast. 

6. Waarom geen derde investeerder voor jouw zonnepanelen?

Sommige bedrijven stellen je niet alleen voor om panelen te plaatsen, maar ook om ze te betalen. Zij promoten hun voorstel als "fotovoltaïsche installaties zonder investering" of "gratis installaties". Soms worden deze bedrijven ook aangeduid als "derde investeerders". 

Check altijd eerst of het wel degelijk gaat om een derde investeerder die zelf de installatie financiert en de risico's draagt. Vergelijk zulke voorstellen steeds met offertes van traditionele installateurs en een lening bij jouw eigen bank.

In het verleden werden consumenten uit Wallonië het slachtoffer van bedrog omdat ze ingingen op voorstellen waarbij ze in eigen naam schulden aangingen en een goed deel van de winst naar de pseudo-derde investeerder moesten doorstorten.

7. Zijn de algemene voorwaarden oké?

Er bestaan verschillende soorten garanties. Enkel als je ze vergelijkt, kun je ze naar waarde schatten.

• Rendementsgarantie van 25 jaar

De meeste fabrikanten garanderen dat de zonnepanelen na 25 jaar nog 80 % van het beginrendement leveren. Het gaat hierbij dus niet om een garantie met eventueel een vervanging van materiaal in geval van een gebrek, maar om een bewering over de toekomstige prestaties van de zonnepanelen.

• Garantie op het materiaal (panelen en/of omvormer)

Vertonen er zich gebreken aan de installatie binnen 2 jaar na de plaatsing, dan heb je dankzij de wettelijke garantie in principe recht op gratis herstelling of vervanging van de panelen en/of de omvormer. Wanneer het gebrek ernstig is en niet meer hersteld kan worden, kan er een prijscompensatie worden gegeven of de overeenkomst worden ontbonden.

De wettelijke garantie verzwakt wel na de eerste zes maanden, in die zin dat het vanaf dan aan jou is om te bewijzen dat het gebrek al bestond op het ogenblik van de levering. Als de installateur te kwader trouw is, zul je misschien naar de rechter moeten stappen en aan de hand van een expertise moeten aantonen dat het gebrek effectief al bij de levering bestond.

Je hebt overigens steeds minstens 2 maanden de tijd om het gebrek te melden nadat je het hebt vastgesteld.

Zodra de wettelijke garantieperiode voorbij is, gelden de gewone regels op het vlak van een koopovereenkomst: je kunt nog steeds verhaal halen voor ernstige verborgen gebreken die al aanwezig waren op het ogenblik van de installatie.

Naast de wettelijke garantie kan een verkoper een commerciële "fabrieksgarantie" aanbieden. Vaak is ze ruimer dan de wettelijke. Zo genieten de panelen doorgaans een waarborg van minstens 10 jaar. Ook voor de omvormer is een garantie van 10 jaar aangeraden, als je weet dat een vervanging meer dan € 2 000 kan kosten. Soms kun je mits een toeslag een bijkomende garantie van 5 jaar krijgen. Nog beter is over een extra termijn zonder meerkosten te onderhandelen.

Wat de fabrieksgarantie juist inhoudt, wordt zelden of nooit toegelicht. Vraag er dan ook expliciet naar. Vraag steeds de voorwaarden van de fabrieksgarantie op en laat zo mogelijk schriftelijk vastleggen dat het werk en de verplaatsingskosten inbegrepen zijn.

• Garantie op het werk (lekdichtheid van het dak)

Sommige installateurs geven 10 jaar garantie op de plaatsing, en meer specifiek op elk gebrek qua lekdichtheid voor het deel van het dak waarop de fotovoltaïsche installatie is geplaatst.

Dat vormt een belangrijke – en volgens ons zelfs noodzakelijke – aanvulling op de fabrieksgarantie (op de panelen en/of de omvormer), enigszins te vergelijken met de tienjarige aansprakelijkheid in de bouw.

• Contractclausules

Naast de garanties zijn er nog enkele specifieke punten om op aan te dringen bij de installateur:

Plaatsingstermijn

Weinig installateurs geven een bindende leveringstermijn op. Nochtans zijn de leveringstermijn en de nalevering ervan essentieel bij een overeenkomst. Sommige installateurs wachten zelfs de bestelling van de klant af om pas daarna, louter eenzijdig, een leveringstermijn op te geven. Hiermee overtreden ze de wet.

Weet dat als er geen termijn is vermeld, er toch zoiets bestaat als de notie van "redelijke termijn". Wanneer je meent dat die overschreden is, kun je een installateur in gebreke stellen om de werken binnen een bepaalde termijn uit te voeren.

Als hij hier niet op ingaat, heb je het recht om de overeenkomst te verbreken en de voorschotten die je hebt betaald, terug te vorderen. Daarnaast kun je een schadevergoeding eisen voor onder meer de gederfde stroomproductie of gemiste groenestroomcertificaten (in Brussel).

Vaste prijs

Sommige installateurs behouden zich de mogelijkheid voor om de prijs voor de installatie nog op te trekken nadat de overeenkomst is gesloten. Dat druist in tegen de wet op de marktpraktijken.

Bovendien mag toch worden verondersteld dat een installateur zijn prijs pas na een grondige studie bepaalt. Een tip: laat in de overeenkomst uitdrukkelijk opnemen dat de prijs onherroepelijk vast staat. 

Voorschotten

De plaatsing van zonnepanelen vergt een investering van duizenden euro's. Veel installateurs vragen om een aanzienlijk deel van de totale factuur te betalen vóór de panelen op het dak liggen.

Op die manier heb je zo goed als de hele factuur betaald op een ogenblik dat je nog niet weet of de installatie correct zal werken. Idealiter zou een installateur niet meer dan 15 à 20 % van de totale kosten als voorschot mogen vragen.

In onze groepsaankopen van zonnepanelen hanteerden wij de volgende verdeelsleutel:

• een voorschot van maximaal 20 % van de totaalprijs (btw inbegrepen)
• 20 % van de totaalprijs (alles inbegrepen) bij de start van de plaatsing
• 20 % van de totaalprijs (alles inbegrepen) bij de beëindiging van de werken
• maximaal 20 % bij de definitieve oplevering door het keuringsorganisme
• het resterende saldo bij de aflevering van het administratieve dossier

In de praktijk probeer je het best zo weinig mogelijk voorschot te betalen. Als de installateur zou verdwijnen, ben je wellicht je geld kwijt.

Risico-overdracht

Installateurs hebben wel eens de neiging om alle risico's van de overeenkomst op de klant af te schuiven terwijl ze het eigendomsrecht op de panelen behouden tot alles is betaald.

Met dat laatste kunnen wij leven, maar dan mag ook het risico pas op de klant overgaan op het ogenblik dat de panelen op het dak zijn bevestigd. Zo wordt vermeden dat de klant moet opdraaien voor schade aan de panelen wanneer de installateur nalaat om ze tijdig te plaatsen en ze intussen op de werf laat liggen.

Eventuele boetes

Als een klant een van zijn verplichtingen niet nakomt, bv. omdat hij de bestelling annuleert of omdat hij de betalingen niet tijdig uitvoert, zwaaien nogal wat installateurs met zware boetes, die buiten proportie en onrechtmatig zijn. Kijk uit voor dit soort bedingen en laat ze zo nodig aanpassen.

Een keuring vóór de opstart

Je mag de installatie van zonnepanelen opstarten nadat de keuring door een erkend organisme is gebeurd. Het is verboden om je zonnepaneelinstallatie vóór de keuring te laten draaien.

Na de plaatsing komt er eerst een keuringsinstelling (erkend organisme) langs om de installatie en de elektrische veiligheid te controleren. Het tarief voor deze keuring is doorgaans inbegrepen in de offerte van de installateur. Als er niets is vermeld, vraag je de installateur expliciet wie die kosten zal dragen – reken op € 90 tot € 150 – en wie de afspraak met de keuringsinstelling zal maken.

Als eigenaar moet je een volledig dossier kunnen voorleggen met o.a. een technische beschrijving van de installatie. Als dit dossier niet volledig is, voert de keurder alleen een gedeeltelijke controle uit en moet achteraf een afspraak voor een nieuwe keuring worden gemaakt en uiteraard ook betaald.

Als de consument zelf de keuring aanvraagt in plaats van de installateur, komt het voor dat die laatste niet alle documenten vrijgeeft tot hij volledig is betaald. Maak vanaf het begin goede afspraken om zulke situaties te vermijden. Bij de keuring worden de meterstand en de referentie van de meter genoteerd.

Aanmelding bij de netbeheerder

Na de keuring maakt de keuringsinstelling een verslag van het gelijkvormigheidsonderzoek. Met dit document kun je je nieuwe installatie aanmelden bij je distributienetbeheerder.

Jouw contract met je elektriciteitsleverancier

Je contract met je elektriciteitsleverancier loopt gewoon door. Maar je kunt eventueel een herziening van de voorschotfacturen vragen, met het oog op het toekomstige lagere stroomverbruik. Wil je overtollige stroom injecteren op het net, dan moet je een contract tekenen met een leverancier die hem overkoopt. 

Heb je nog een terugdraaiende teller en je wilt van elektriciteitsleverancier veranderen, dan kijk je maar beter naar de timing van je overstap. Bij een leverancierswissel wordt de meterstand immers opgenomen en volgt er een eindafrekening.

Als je de facturatie in de loop van het jaar opsplitst, loop je met een terugdraaiende teller het risico dat je een deel van je productie van je zonnepanelen verliest. Dat zal het geval zijn als je verbruik in de winter niet is gecompenseerd door je productie in de zomer.

Hoe dichter de datum van de leverancierswissel aanleunt bij de datum van je jaarlijkse meteropname, hoe minder die gesplitste facturatie in jouw nadeel zal spelen.

Verzekering

Schade aan en diefstal van zonnepanelen wordt doorgaans gedekt door de woningverzekering, beter gekend als de brandverzekering. Teken dus niet onbezonnen zomaar een bijkomende zonnepanelenverzekering. Vaak heb je helemaal geen extra verzekering nodig.

Wil je absolute gemoedsrust? Neem zeker contact op met je verzekeraar en laat je zonnepanelen expliciet opnemen in de lijst van zaken die onder de dekking van je woningverzekering vallen (als deel van de woning of inboedel). Soms kan dat de premie wel doen stijgen.

Diefstalbeveiliging

Je kunt het dieven moeilijker maken door borgmoeren (contramoeren) te gebruiken, waardoor ze de panelen minder makkelijk kunnen demonteren, of zelfs moeren te gebruiken die je niet kunt terugdraaien. Dit is des te meer het geval bij installaties op de grond of op tuinhuizen.

Neem in deze gevallen contact op met je verzekeraar om na te gaan of de installatie verzekerd is tegen diefstal.