Alles wat je moet weten over het prosumententarief

Wat is het prosumententarief?

Hoewel het prosumententarief soms verkeerdelijk als “prosumententaks” wordt bestempeld, is het geen belasting. Het prosumententarief werd ingevoerd om eigenaars van zonnepanelen met een terugdraaiende meter te laten bijdragen aan de kosten van het elektriciteitsnet, net zoals ook consumenten zonder zonnepanelen een vergoeding betalen op basis van hun verbruik.

Immers, ook met zonnepanelen en een terugdraaiende teller maakt men gebruik van de netinfrastructuur, ook al kan de netto afname na een jaar gelijk zijn aan nul. Dat zit zo: tijdens het jaar gebruikt men het net als het ware als een reservoir waarbij men op sommige momenten stroom injecteert en op andere momenten stroom van het net afneemt. Alleen weet men met een analoge meter dus niet precies hoeveel stroom er van het net wordt gehaald en kan men in dit geval dus geen nettarieven aanrekenen op basis van het verbruik.

Het prosumententarief is met andere woorden een netvergoeding die consumenten die zelf stroom opwekken betalen voor de niet gemeten afname van het elektriciteitsnet. Je betaalt de vergoeding via de elektriciteitsfactuur en je leverancier stort het bedrag op zijn beurt door aan je distributienetbeheerder.

Wie betaalt het prosumententarief?

Iedere netgebruiker die:

• Aangesloten is op het laagspanningsnet in Vlaanderen of Wallonië
• Zelf stroom opwekt door middel van zonnepanelen of een andere decentrale productie-installatie (bijvoorbeeld een kleine windmolen) met een vermogen van 10 kW of minder
• Van het compensatiemechanisme geniet (principe van de terugdraaiende teller)

Het compensatiemechanisme is sowieso niet meer van toepassing in Vlaanderen (sinds 2021) en Wallonië (sinds 2024) voor nieuwe installaties. Zij betalen dan ook geen prosumententarief maar wel nettarieven op basis van hun werkelijke afname van het elektriciteitsnet.

Wat zijn de regionale verschillen?

In Wallonië is het prosumententarief van toepassing sinds 1 oktober 2020. Voor 2020 en 2021 werd de kost automatisch geannuleerd worden door een premie. In 2022 en 2023 daalde de financiële steun van 100% naar 54,27%. Vanaf 2024 is er geen premie meer van toepassing.

In Vlaanderen betalen prosumenten met een terugdraaiende teller de vergoeding sinds 2015. Het gaat enkel om prosumenten die hun zonnepanelen in dienst hebben genomen vóór 2021 en nog een analoge meter hebben.

In Brussel is er nooit sprake geweest van een prosumententarief. In deze regio is het compensatiemechanisme van de terugdraaiende teller sinds november 2021 volledig afgeschaft. Iedere prosument heeft er een bidirectionele meter die toelaat om afname en injectie apart te registreren. Brusselse prosumenten betalen dus een netvergoeding op basis van hun werkelijke afname van het net.

Hoe wordt het prosumententarief berekend?

Het prosumententarief wordt berekend op jaarbasis en aangerekend via de elektriciteitsfactuur. De manier waarop het wordt berekend, verschilt afhankelijk van het gewest.

In Wallonië wordt het prosumententarief bij een analoge meter berekend op basis van het netto elektrische vermogen van de installatie, uitgedrukt in kWe. Dit stemt overeen met de minimale waarde tussen het geïnstalleerd vermogen (kWp) en het maximale uitgangsvermogen van de omvormer (kVA). Heb je een geïnstalleerd vermogen van 5 kWp en een omvormer met een uitgangsvermogen van 4 kVA, dan zal het prosumententarief in dit geval berekend worden op basis van 4 kVA.

De Waalse energieregulator CWaPE is voor de berekening van het prosumententarief uitgegaan van een zelfverbruik van 37,76%. Dit betekent dat 62,24% van de geproduceerde stroom op het net wordt gezet en er op een ander moment wordt afgenomen. De prosument zal via het prosumententarief dus een netvergoeding betalen die overeenkomt met deze hoeveelheid afname.

In Vlaanderen wordt het prosumententarief berekend op basis van het maximale AC-vermogen van de omvormer. Sinds 1 juli 2022 berekent men het prosumententarief per maand volgens de spreiding van het aantal uren zonneschijn. Dit heeft vooral een impact als men een factuur ontvangt voor een korter periode van een jaar. Wie na een leverancierswissel een slotfactuur ontvangt die enkel betrekking heeft op wintermaanden zal minder prosumententarief betalen dan wanneer de factuur vooral betrekking zou hebben gehad op zonnige maanden. Maar over een periode van een volledig jaar heeft dit verder geen invloed.

Zowel in Vlaanderen als in Wallonië gelden naast het prosumententarief ook de normale distributienettarieven indien er nog netto afname is. Het prosumententarief betaalt men namelijk enkel voor het deel niet-gemeten stroom doordat de teller is teruggedraaid. Met andere woorden, als men na het terugdraaien van de meter nog een netto afname heeft van 500 kWh, dan zal men voor deze afname de gewone nettarieven betalen die van toepassing zijn.

Hoeveel bedraagt het prosumententarief in 2025?

In Wallonië bedraagt het prosumententarief in 2025 86,96 euro per kWe voor alle netgebieden waar ORES de netbeheerder is. Voor de andere netgebieden (AIEG, RESA…) varieert het bedrag tussen 78,99 en 97,68 euro per kWe. In vergelijking met vorig jaar ligt het tarief in 2025 18 tot 34% hoger.

Hoe hoger het vermogen van je installatie, hoe meer netvergoeding je dus betaalt. Bijvoorbeeld: wie een installatie heeft van 4 kWe, betaalt in 2025 een bedrag van € 347,84  (€ 86,96 * 4) op jaarbasis in het netgebied waar ORES de netbeheerder is.

In Vlaanderen varieert het prosumententarief in 2025 tussen € 58,42 en € 72,92 per kVA van het maximale AC-vermogen van de omvormer.

Bijvoorbeeld: wie een installatie heeft van 4 kWe, betaalt in 2025 een bedrag van € 233,68 € (€ 58,42 * 4) op jaarbasis in het netgebied Fluvius Antwerpen. In Fluvius West loopt dat op tot € 291,68.

Kan ik het prosumententarief vermijden?

Ja, je kunt het forfaitaire prosumententarief (dus op basis van het vermogen van je installatie of omvormer) vermijden door een digitale meter te plaatsen. In dat geval zal je afname en je injectie apart geregistreerd worden en zul je voortaan nettarieven betalen op basis van je werkelijke of bruto afname van het elektriciteitsnet; Met andere woorden, de afname wanneer je zonnepanelen onvoldoende opwekken om je behoefte te dekken. De impact is wel verschillend afhankelijk van het gewest waar je woont.

In Wallonië heeft wie van het compensatiemechanisme geniet (installaties vóór 2024) recht op de terugdraaiende teller tot eind 2030. De installatie van een digitale meter verandert daar in principe niets aan. Wel zul je voortaan nettarieven betalen op basis van je bruto afname maar mét de garantie dat je niet méér zult betalen dan wat je met een analoge meter aan prosumententarief zou hebben betaald. Wie erin slaagt zijn zelfverbruik te verhogen tot boven de 37,76% kan goedkoper af zijn maar je zult dus niet méér betalen dan met het forfaitaire prosumententarief. De goedkoopste berekening wordt steeds automatisch toegepast.

In Vlaanderen betekent de plaatsing van een digitale meter dat je geen recht meer hebt op het compensatiemechanisme. Je betaalt voortaan alle kosten (energie, nettarieven en heffingen) op basis van de volledige bruto afname van het net zoals een consument zonder zonnepanelen. Je ontvangt wel een vergoeding van je leverancier voor je injectie. Mogelijks heb je bij de vervanging van je analoge meter nog recht op een premie.

Hoe kan ik als prosument mijn elektriciteitsverbruik optimaliseren?

Met een analoge terugdraaiende meter is het moment waarop je stroom injecteert of afneemt weinig belangrijk. De compensatie loopt normaal gezien over een periode van een volledig jaar. Let wel, als je van leverancier verandert of een tariefwissel doorvoert op je meter (bv van tweevoudig naar enkelvoudig uurtarief), dan zal dit leiden tot een meteropname. In dat geval riskeer je een deel van je productie te verliezen. Je doet er dus goed aan om dergelijke ingrepen te timen op een moment zo dicht mogelijk bij de meteropname.

Met een digitale meter die afname en injectie apart registreert, wordt zelfverbruik belangrijker. Je hebt er alle baat bij om zoveel mogelijk stroom van je eigen zonnepanelen te verbruiken op het moment dat die wordt opgewekt. Tips over hoe je je zelfverbruik kunt verhogen, lees je in ons dossier.

Mijn leverancier rekent een extra kost aan boven op het prosumententarief, mag dat?

Sinds een paar jaar rekenen sommige leveranciers inderdaad extra kosten aan klanten die genieten van het compensatiemechanisme. Deze leveranciers wijzen o.a. naar gestegen onevenwichtskosten die ze aan hoogspanningsnetbeheerder Elia moeten betalen. Deze kosten die leveranciers moeten maken om vraag en aanbod op het stroomnet in evenwicht te houden zouden bij zonnepaneeleigenaars tot 20 keer hoger zijn dan bij klanten zonder zonnepanelen.

Volgens de energieregulatoren is het principieel te verantwoorden dat leveranciers de extra onevenwichtskosten aanrekenen aan de klanten die ze veroorzaken. Je kunt overwegen om over te stappen naar een leverancier die de kost (nog) niet aanrekent. Om na te gaan wie welke kosten aanrekent, kun je gebruik maken van onze prijsvergelijker waarin deze kosten vervat zitten.

Ontdek onze prijsvergelijker

Conclusie

Het prosumententarief is geen taks maar een netvergoeding die consumenten die zelf stroom opwekken betalen voor de niet gemeten afname van het elektriciteitsnet. Enkel wie geniet van het compensatiemechanisme of het principe van de terugdraaiende meter, betaalt de vergoeding via zijn elektriciteitsfactuur.

De tarieven kunnen verschillen afhankelijk van waar je woont en ook de berekeningswijze is anders in Vlaanderen en Wallonië. In Brussel is er geen prosumententarief van toepassing aangezien in die regio er ook geen compensatiemechanisme meer geldt. Het prosumententarief kan men vermijden door een digitale meter te plaatsen, in dat geval zal men nettarieven betalen op basis van de werkelijke stroomafname.

Ontdek onze prijsvergelijker