Hoe kun je duurzaam bouwen of verbouwen?

Uitputting van de grondstoffen, klimaatopwarming, waterschaarste, een afnemende biodiversiteit: het zijn concrete zichtbare gevolgen van een bouwwijze die op termijn niet houdbaar is. We vertellen je hoe je zelf een daad kunt stellen om duurzaam te bouwen of verbouwen.

Enkele cijfers volstaan om de impact van ons woningenbestand op onze planeet te illustreren.

• Zo zijn in Europa de gebouwen goed voor maar liefst 40 % van de vraag naar energie.
• Onze gebouwen zorgen voor 36 % van de CO2-uitstoot.
• De bouwsector is verantwoordelijk voor ruim een derde van alle afval.
• België neemt hiervan meer dan 15 miljoen ton afval per jaar voor zijn rekening.

Er gaan al langer stemmen op om anders te gaan verbouwen en het over een andere boeg te gooien. In het ideale geval verkrijgt men een bouwcyclus waarbij alles wordt hergebruikt en de gebruikte materialen niet langer als afval eindigen maar, integendeel, kunnen dienen als grondstof voor nieuwe woningen. Dit heet dan circulair bouwen. Een concept dat ook in de residentiële sector opgang maakt.

Dit zijn onze tips om duurzaam te bouwen of te verbouwen

Je hoeft echter niet per se circulair te bouwen of te renoveren om meer duurzaamheid te beogen. Er zijn allerlei mogelijkheden om je steentje bij te dragen. En de opties vullen elkaar aan, zodat de ene niet ten koste van de andere hoeft te gaan.

1. Streef naar een energieneutrale woning

In het streven naar een (bijna) energieneutrale woning – om zo mee de CO2-uitstoot en de klimaatopwarming tegen te gaan - geldt een driestappenplan: de zgn. “Trias Energetica”:

• Energieverbruik beperken;
• Maximaal energie uit duurzame bronnen benutten;
• Zo efficiënt mogelijk gebruik maken van fossiele brandstoffen om in de resterende energiebehoeften te voorzien.

Meer informatie over energieneutraal bouwen vind je hier

2. Kies je woonplaats met de Mobiscore en Walkabilityscore

Je kunt je keuze van woonplaats vanuit je buikgevoel laten gebeuren. Maar als je locaties op een meer objectieve manier wilt toetsen, kun je aan de slag met instrumenten als de Mobiscore en de Walkabilityscore.

Meer informatie over de Mibiscore & Walkabilityscore vind je hier

3. Hergebruik zo veel mogelijk materiaal

Als de prijs van grondstoffen en energie laag is en arbeid duur, is hergebruik minder voordelig dan het delven naar nieuwe grondstoffen en het produceren van nieuwe bouwmaterialen. Daardoor raakt de eindige voorraad aan grondstoffen van onze planeet steeds sneller uitgeput – sommige grondstoffen zouden nog hooguit enkele tientallen jaren beschikbaar zijn - en dreigen de volgende generaties opgezadeld te zitten met een onverwerkbare berg van laagwaardig en soms gevaarlijk afval, een verminderde biodiversiteit, een dolgedraaid klimaat… Dit lineaire proces, van goedkope grondstof over kortstondig bruikbaar product tot eeuwig afval, is verre van duurzaam.

Meer informatie over hergebruik en recyclage vind je hier

4. Ga zo ciculair mogelijk te werk

Om duurzamer te bouwen, moeten we af van het idee dat een woning ooit af is. Integendeel, ze maakt deel uit van een veranderende omgeving, die mee moet evolueren met veranderende gebruikers, behoeften, technologieën, klimaat enz.

Met een aanpasbaar of functieneutraal ontwerp kunnen de gebruikte bouwmaterialen doorheen veranderende tijden zoveel mogelijk worden behouden, terwijl de functie zich aanpast aan de nieuwe gebruikers of noden.

Bij verbouwingen komt dit dikwijls neer op het strippen tot op de draagstructuur (skelet of dragende muren) alvorens die te hergebruiken, wat een financiële besparing oplevert ten opzichte van een nieuwbouw.

Lees hier wat je zoal kunt doen om zo circulair mogelijk te werk te gaan.

5. Integreer technieken om water besparen

Het is zaak om spaarzaam om te springen met leidingwater, zeker gezien de waterschaarste waarmee we geregeld worden geconfronteerd.

Lees hier wat je kunt doen om water te besparen

6. Focus op meer groen en biodiversiteit

Er is een groeiende tendens om natuurinclusief te (ver)bouwen, d.w.z. samen met en niet ten koste van de natuur te (ver)bouwen. Dat zorgt voor een gezonder leefklimaat omdat planten fijn stof en CO2 opnemen, en heeft een positief effect op het psychische welbevinden van de bewoners. Door de natuur de kans te geven zichzelf te reguleren, kan ook de overlast voor de mens worden beperkt.

Meer informatie over goen en biodiversiteit vind je hier

7. Overweeg Co-housing

Men kan zich de vraag stellen of elk individu per se moet streven naar het hebben van een eigendom, of het nu gaat om een woning of transportmiddelen.

Op deze pagina bespreken we alles over de Deeleconomie, Co-housing, Wooncoöperaties,...

8. Houd rekening met de labels op gebouw- en productniveau

Bouwen en verbouwen moet binnen bestaande wettelijke kaders voldoen aan bepaalde eisen, zoals de EPB-regelgeving. Het gaat hierbij voornamelijk om het beperken van de CO2-uitstoot van een gebouw.  Wie dat wil, kan verder gaan in labels en certificaten die aan zijn gebouw kunnen worden toegekend, op vrijwillige basis.

Meer informaties over labels op gebouw-en productniveau vind je hier