Hoe houden we onze geneesmiddelen betaalbaar?
Waarom betalen we tweemaal voor onze geneesmiddelen?
Als je denkt aan betalen voor geneesmiddelen, denk je wellicht aan de rekening die je betaalt bij de apotheker. De gemiddelde Belg geeft daar jaarlijks zo’n € 150 aan uit, volgens het meest recente Huishoudbudgetonderzoek.
Terugbetaald met eigen geld
Betaal je hooguit enkele euro’s voor een cholesterolverlager of een middel tegen diabetes, dan heb je die prijs te danken aan de tegemoetkoming van de ziekteverzekering (Riziv). De kas van het Riziv wordt gespijsd met onze sociale bijdragen en belastinggeld. In 2017 moest het Riziv zo’n 4,32 miljard euro ophoesten voor de terugbetaling van geneesmiddelen. Dat is gemiddeld € 400 per inwoner.
Onderzocht met publieke middelen
Maar eigenlijk hadden we op dat moment al een forse bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de geneesmiddelen. Farmaceutische bedrijven gebruiken namelijk universitair onderzoek om nieuwe medicijnen te ontwikkelen. En ook universiteiten worden gefinancierd met belastinggeld.
Bovendien worden door de overheid ook rechtstreekse subsidies toegekend aan de fabrikanten om onderzoek en ontwikkeling te stimuleren, in 2015 goed voor 59 miljoen euro.
In 2015 vloeide er aldus in totaal 575 miljoen euro aan publieke middelen naar biomedisch onderzoek.
Schamele vergoeding voor topuitvinding
Wat krijgt de maatschappij in ruil voor deze uitvindingen? Farmabedrijven leggen wel geld op tafel, maar het staat niet in verhouding tot de winst die ze opstrijken dankzij de uitvindingen. We geven een Belgisch voorbeeld.
Onderzoekers aan de KU Leuven ontdekten samen met een Tsjechisch onderzoeksinstituut drie verschillende geneesmiddelen, waaronder tenofovir, een succesvol middel tegen hiv. Ze verleenden begin jaren negentig een exclusieve licentie aan het Amerikaanse farmabedrijf Gilead, dat de molecules verder ontwikkelde en op de markt bracht in verschillende geneesmiddelen. We schatten dat Gilead in de periode 2008-2017 een omzet van ruim 72 miljard euro boekte met een tiental producten vooral gebaseerd op tenofovir of een afgeleide ervan. Op basis van jaarverslagen schatten we de opbrengst voor de KU Leuven op 559 miljoen euro, nog geen 1 % van de omzet. Het Riziv gaf in diezelfde periode 486 miljoen euro uit voor de terugbetaling van diezelfde geneesmiddelen.
Belastingvoordelen
Farmaceutische firma’s kunnen ook rekenen op aanzienlijke belastingvoordelen. Deze fiscale maatregelen zijn bedoeld om onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen te stimuleren. De maatregelen waar het meeste geld naar toe gaat missen helaas hun effect.