Digitale woordenlijst
Hieronder vind je de woordenlijst van het laatste nummer.
Ethernet: Netwerktechnologie op basis waarvan apparaten in een netwerk bedraad kunnen communiceren.
Gigabyte: Eenheid voor de grootte van een bestand of de opslagcapaciteit van een drager. Betekent letterlijk “1 miljard bytes” en wordt afgekort als GB.
IP-adres: Code waardoor communicatie via het internet mogelijk is en waaraan een toestel op het internet te herkennen is, bijvoorbeeld “192.168.1.25”.
Modem-router: Combinatie van een modem en een router, geïntegreerd in het toestel dat je van je provider voor je internetverbinding thuis ontvangt. De modemfunctie verzorgt de verbinding met het internet via je provider, terwijl de routerfunctie het internetsignaal over alle apparaten in je thuisnetwerk verdeelt.
Passkey: Digitale toegangssleutel die je logins koppelt aan je apparaat. De unieke sleutel wordt veilig opgeslagen en ontgrendeld met biometrische gegevens, zoals een vingerafdruk of gezichtsherkenning.
Server: Computer die diensten (webtoegang, e-mail, e-commerce, gegevensopslag ...) aanbiedt aan klanten (je smartphone, computer ...). Een server is constant actief om te reageren op verzoeken van klanten. Alle informatie die je zoekt en ontvangt via het internet wordt verzonden via een server.
Synchronisatie: Proces waardoor op alle aangesloten apparaten altijd de laatste versie van een bestand staat. Als je op één van de apparaten een bestand aanpast, toevoegt of verwijdert, zal die wijziging op alle andere apparaten gebeuren.
De manier waarop de processor van een computer gegevens verwerkt. De 64 bits-versie van Windows verwerkt grote hoeveelheden informatie effectiever dan een ouder 32 bits-systeem.
Eén van de frequentiebanden in een wifinetwerk via dewelke routers en draadloos aangesloten apparaten kunnen communiceren. Deze frequentieband is erg druk omdat hij ook wordt gebruikt door babyfoons, bluetooth- en vele andere apparaten. Daarom gebruiken vele wifitoestellen naast de 2,4 GHz-band ook de 5 GHz-band, die veel minder storingsgevoelig is.
Gsm-netwerk van je provider dat je smartphone of tablet toegang geeft tot mobiel internet. 4G is sneller dan 3G.
Wordt ook Ultra HD genoemd. Zeer hoge beeldresolutie voor tv’s, camera’s en computerschermen. Heeft Full HD een resolutie van 1920x1080 pixels, dan bedraagt die bij 4K minstens 3840x2160 pixels. Een 4K videocamera legt bv. 4 keer zoveel pixels vast – en is dus ook 4 keer scherper – dan een camera die maximaal in Full HD filmt.
A
B
C
Toegangspunt om een (extra) draadloos netwerk te creëren. Deze functie zit ingebouwd in je (modem)router thuis, maar het kan ook een apart toestel zijn. In dat geval verbind je het toestel met je router en plaats je het in een ruimte waar wifi nodig is. Ook publieke plaatsen zijn vaak uitgerust met access points.
Identificatie die een gebruiker toegang verleent tot een internetdienst (e-mail, sociaalnetwerksite …). Om zich aan te melden heeft hij vaak een gebruikersnaam en wachtwoord nodig.
Computerproces dat wordt uitgevoerd zonder dat de gebruiker er iets van merkt.
Een stuk software dat je toelaat om webadvertenties te blokkeren. Adblockers krijgen vaak de kritiek dat ze broodroof plegen op gratis websites die volledig afhangen van hun inkomsten uit advertenties.
Programma dat extra functionaliteit aan een bestaand programma toevoegt. Bekendste voorbeeld zijn de browser add-ons die bv. ondersteuning voor bepaalde videoformaten toevoegen. Wordt ook extensie genoemd.
Unieke identificatiecode geleverd door Google of Apple die app-ontwikkelaars en hun (advertentie-)partners kunnen gebruiken om er je appgebruik aan te koppelen. De code wordt gebruikt voor gepersonaliseerde reclame in apps.
Software die gerichte reclame toont. Adware neemt vaak de vorm aan van een toolbar (werkbalk boven in je browser) die dikwijls als extra optie bij de installatieprocedure van een ander programma wordt aangeboden. Vergeet je deze optie uit te schakelen, dan wordt je bestookt met vervelende advertenties. Adware is vaak moeilijk te verwijderen.
Geheel van acties die worden uitgevoerd om een bepaald probleem op te lossen. Algoritmes komen voor in tal van programma's, de werking van computers, tekstverwerking, fotobewerking enzovoort.
Type smartphonescherm waarvan elke pixel zijn eigen licht uitzendt. In tegenstelling tot een lcd-scherm is er dus geen achtergrondverlichting nodig, wat een besparing op plaats en autonomie inhoudt. Amoled is bedoeld om intense en contrasterende beelden weer te geven. “Super-amoled” is een commerciële term die betrekking heeft op Samsung-touchscreens.
Waarde waarin de lichtopbrengst van een projector wordt uitgedrukt. Hoe hoger deze waarde, hoe beter het beeld goed zichtbaar blijft in ruimtes met (veel) omgevingslicht.
Afkorting van Applications Programming Interface. Een systeem dat verbindingen tussen verschillende programma's mogelijk maakt zodat die gegevens kunnen uitwisselen. Zijn eigenaar kan het gebruik ervan eventueel verkopen of aanbieden. Zo wordt de vertaal API van Microsoft bv. gebruikt door de ontwikkelaars van de app iTranslate: door het als een dienst te gebruiken hoeven ze geen eigen vertaalmachine te ontwikkelen.
Door Google ontwikkeld besturingssysteem voor mobiele toestellen dat wereldwijd het meest wordt gebruikt.
Artificiële intelligentie (AI)
Ook kunstmatige intelligentie genoemd. De intelligentie waarmee software, apparaten en machines zelfstandig problemen oplossen. Hierbij imiteren ze het denkvermogen van de mens.
Een reservekopie van bestanden, die idealiter op regelmatige basis en op meerdere opslagmedia wordt gemaakt.
Snelheid waarmee gegevens over het internet worden verzonden, uitgedrukt in bits per seconde. Kabel en glasvezel (fiber) hebben een hoge bandbreedte: ze verwerken veel gegevens in korte tijd.
Optie op routers of access points die zorgt voor een gelijkmatige belasting van je wifinetwerk. Toestellen die zowel op de 2.4 GHz band als de 5 GHz band kunnen werken kiezen normaal zelf via welke frequentieband ze willen verbinden. Via band steering wordt de frequentie gekozen die het meest geschikt is voor elk apparaat.
Geeft aan hoeveel energie een batterij opslaat en wordt uitgedrukt in Wh (Wattuur). Afhankelijk van het verbruik van het toestel kan je hiermee de gebruiksduur of batterij-autonomie berekenen. Verbruikt je toestel bv. 4 Watt (een smartphone in vol verbruik) en heeft je batterij een capaciteit van 7,2 Wh dan zal deze 1,8 uur (7,2 Wh/4 Watt) meegaan.
Een slot of gleuf in de behuizing van een NAS. In één bay past één harde schijf. Een 2-bay NAS heeft dus ruimte voor twee harde schijven.
Scherm op een iPhone of iPad dat handige sneltoetsen groepeert. Je opent het door naar beneden te vegen vanuit de rechterbovenhoek van je scherm.
Het kleiner maken van bestanden door overbodige gegevens uit die bestanden te ontdubbelen (compressie zonder kwaliteitsverlies, bv. zippen), of te verwijderen (compressie met kwaliteitsverlies, bv. een jpg-bestand).
Dankzij het bestandsformaat, dat aan zijn extensie (.doc,.mp4,.jpg ...) kan worden herkend, kunnen programma's en apparaten de gegevens in een digitaal bestand interpreteren en gebruiken.
Elk type van digitaal bestand is op een specifieke manier opgebouwd. Het bestandsformaat, te herkennen aan de extensie (doc, jpg ...), zorgt ervoor dat programma’s en toestellen weten op welke manier ze de gegevens uit het digitale bestand moeten interpreteren en gebruiken.
Systeem dat aangeeft hoe bestanden op een gegevensdrager (bv. USB-stick of externe harde schijf) moeten worden opgeslagen en hoe ze moeten worden gelezen. Voor Windows zijn NTFS en FAT32 de populairste bestandssystemen, voor Mac is dat HFS+.
Soms ook kort OS genoemd (naar het Engelse Operating System). Is de software die de hardware van je computer of mobiele toestel bestuurt en zorgt voor een platform om andere programma’s op te laten werken. Bekende voorbeelden zijn Windows, Mac OS en Linux, iOS en Android.
Een proefversie van een programma of applicatie die nog in ontwikkeling is voordat ze op grote schaal wordt verspreid of op de markt gebracht.
Term die verwijst naar de grootschalige analyse van enorme hoeveelheden gegevens, meestal in real time.
Bestand (document, foto, video …) dat wordt toegevoegd aan een e-mail. In de meeste gevallen kan je tot 10 MB aan bijlagen toevoegen.
Door Microsoft ontwikkelde technologie om gegevens op een Windows-pc te beschermen tegen ongeoorloofde toegang. BitLocker versleutelt de gegevens en vereist één of meer verificatiefactoren om ze te kunnen recupereren.
Identificatie van een persoon op basis van fysieke, fysiologische of gedragsgerelateerde kenmerken. Bekende voorbeelden zijn de vingerafdruk, iris- of gezichtsscan en stemherkenning.
Voluit “Basic Input Output System” in het Engels of elementair invoer/uitvoersysteem. Microprogramma dat gekoppeld is aan het moederbord van een computer en dat het opstarten mogelijk maakt. Je kunt via zijn interface verschillende instellingen aanpassen, zoals de keuze van opstartmedia.
Een koppeling die in je browsergeheugen wordt opgeslagen en zo het terugvinden van een webpagina vergemakkelijkt. Ook bekend als "favoriet" of "bookmark".
Ongewenste software die onnodig veel opslag- en geheugenruimte inneemt en die veel rekenkracht vereist om te kunnen werken.
Communicatiestandaard die draadloze uitwisseling van gegevens mogelijk maakt tussen twee apparaten (computers, telefoons, printers, toetsenborden ...) op korte afstand.
Opstartmenu dat een lijst met randapparatuur bevat vanaf waar een computer kan opstarten: harde schijf, USB-stick, cd ... Je kunt er zo andere besturingssystemen mee laden of installeren, zelfs als er al een besturingssysteem op je pc staat.
Een bot is een vorm van malware die een hacker in staat stelt om de besturing van een groot aantal computers over te nemen. Die computers vormen een botnet, een netwerk van met malware besmette computers (zgn. zombiecomputers) dat op commando van de hacker verschillende taken kan uitvoeren, zoals websites lam leggen door die massaal te bezoeken (Denial of Service-aanval).
Of webextensie. Een klein programma dat extra functies aan je browser toevoegt. Het programma heeft een eigen interface waarmee je bepaalde browserinstellingen kunt vinden en aanpassen.
Techniek waarmee trackingbedrijven tal van hints gebruiken om jou op basis van sterke algoritmes over verschillende websites heen te identificeren. Voorbeelden van hints zijn het toestel waarop je surft, je besturingssysteem, browser(versie), tijdzone … Al deze stukjes informatie kunnen samen een (bijna) uniek gebruikersprofiel vormen.
Een vaak bijzonder hardnekkige vorm van malware die je browser kaapt ("to hijack" in het Engels) door je zoekmachine en startpagina aan te passen, of die de zoekopdrachten vanuit je vertrouwde zoekmachine doorstuurt naar andere pagina’s. Het doel van deze malware is geldgewin via advertenties op de pagina’s waarnaar je wordt doorgestuurd, of het verkopen van je persoonlijke informatie.
Cyberaanval waarbij hackers via zeer snelle computers een programma laten lopen dat een enorme hoeveelheid aan wachtwoorden heel snel na elkaar uitprobeert. Aan miljarden pogingen per seconde zijn de meest gebruikte wachtwoorden sneller gekraakt dan dat je met je ogen kan knipperen.
Tijdelijk internetbestand dat je browser bewaart wanneer je een website bezoekt. Zo kun je bij een volgend bezoek aan die site sneller navigeren.
Duidt op de hoeveelheid gegevens (bytes) er op een drager kunnen worden opgeslagen. Het verschil tussen de geadverteerde capaciteit (1 GB = 1000 MB) en de beschikbare ruimte in Windows Verkenner (1 GB = 1024 MB) ontstaat doordat beide een verschillende definitie hanteren voor 1 GB.
Engels acroniem voor "Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart". Een test op het internet waarbij je als gebruiker beelden moet identificeren. Op basis daarvan kunnen mensen worden onderscheiden van mogelijk kwaadaardige robots.
Het uitzenden van multimediacontent vanaf een mobiel toestel – smartphone, tablet, laptop – naar een televisie of ander compatibel systeem dat met hetzelfde wifinetwerk is verbonden.
Laptop die werkt met Chrome OS van Google. Dat lichte en snelle besturingssysteem is gebaseerd op Linux en browser Chrome, en maakt voornamelijk gebruik van onlinediensten. Het is bedoeld voor basisgebruik op goedkopere computers dan die met Windows of macOS.
Technologie die toelaat om gegevens en bestanden te bewaren op een server die zich op afstand bevindt, en dus niet op je toestel zelf. De voordelen zijn voornamelijk de toegankelijkheid van die bestanden en het gemak waarmee ze gedeeld kunnen worden.
Uit het Engels afkomstige samentrekking van “coderen-decoderen”. Algoritme dat het mogelijk maakt om digitale gegevens te comprimeren naar een audio- of videoformaat en weer te decomprimeren.
Analoge verbinding die de overdracht van een videosignaal tussen twee apparaten in standaard definitie (SD) beschrijft. De ronde, gele cinch-aansluiting is terug te vinden op oudere video-apparatuur.
Bestandsformaat dat gebruikmaakt van datacompressie, en dus door het weglaten van redundantie de bestandsgrootte kan terugdringen. Voorbeelden zijn zip- (archief), mp3- (audio) en mp4-bestanden (video).
Onderdeel van de gebruikersomgeving in Windows waar je verschillende computerinstellingen kunt wijzigen, zoals toegankelijkheid of internettoegang.
De verhouding tussen het helderste wit en het diepste zwart bij een projector. Een hoge contrastratio zorgt voor meer detail in kleurtinten en in principe dieper zwart.
Het wijzigen van het formaat van een bestand, d.w.z. de manier waarop het is gecodeerd. Dit resulteert in het wijzigen van de bestandsextensie (bv. van een .png-afbeelding naar .jpg of van een .mp4-audiobestand naar .mp3). Meestal wordt een bestand geconverteerd om het compatibel te maken met specifieke software die niet in staat is het oorspronkelijke formaat te lezen.
Klein tekstdocument met een unieke code dat door websites op je computer of mobiel toestel wordt geplaatst. Sommige cookies zijn functioneel: ze houden bv. je gebruikersnaam bij zodat je niet telkens moet inloggen. Andere cookies daarentegen, zgn. tracking cookies, zijn gemaakt om je surfgedrag te registreren en gerichte reclameaanbiedingen te kunnen sturen.
Een harde schijf wordt ingedeeld in meerdere delen of partities, die bij Windows-computers elk worden aangeduid met een letter. De eerste partitie op de eerste harde schijf krijgt de letter C. Het besturingssysteem wordt standaard op de C-partitie geïnstalleerd. De letters A en B waren voorbehouden voor de intussen verdwenen diskettestations.
Het genereren (“minen”) van digitale munten, bv. bitcoins (zie ook "Cryptomunten"). Hiervoor rekenen krachtige computers wiskundige formules uit. Criminelen kunnen ook (de rekenkracht van) je computer of smartphone misbruiken om cryptomunten te minen. Dit gebeurt op de achtergrond en zorgt dat je toestel trager wordt en meer verbruikt.
Digitale valuta die, net zoals gewoon geld, kunnen worden gebruikt voor waardeoverdracht. Hierbij wordt cryptografie (in de vorm van de blockchain-technologie) gebruikt om de transacties te beveiligen.
Systeem dat de toegang tot de elektronische diensten van de Belgische overheid regelt. Een voorbeeld is de dienst die je toegang verleent tot Tax-on-web via een identiteitskaartlezer.
Bestandstype waarbij de waarden gescheiden worden door komma’s ("Comma-Seperated Values"). Tekst en getallen die zijn opgeslagen als csv-bestand, zijn makkelijk te verplaatsen tussen verschillende programma’s. Een lijst met contactpersonen in csv-indeling kan je bv. openen met Excel en in tabelvorm laten weergeven.
D
E
F
Verzamelnaam voor een hele reeks trucjes die gebruikt worden om je surfgedrag te bepalen op een website, in het voordeel van die website of service erachter. Een klassiek voorbeeld is een grotere en duidelijkere knop om cookies te accepteren dan ze te weigeren.
Gedeelte van het "deep web" dat enkel toegankelijk is via speciale software. Illegale websites rond handel van drugs, gestolen data, kinderporno… tieren er welig. Wordt ook gebruikt door activisten of journalisten in landen met beperkte vrijheid van meningsuiting of door klokkenluiders om geheime info te verspreiden (bv. Wikileaks).
Gedematerialiseerde informatie die wordt uitgewisseld via een computer- of telecommunicatienetwerk en die wordt uitgedrukt in megabytes (MB) of gigabytes (GB). Ze wordt verzonden via het vaste internet (bv. via wifi) of het mobiele telefoonnetwerk. In het laatste geval spreken we van mobiele data.
Het onbedoeld delen, verliezen, wijzigen of vernietigen van digitale persoonsgegevens. Daar kunnen allerlei oorzaken voor zijn, bijvoorbeeld slechte beveiliging, menselijke fouten of (digitale) inbraak.
Distributed Denial of Service. Aanval waarbij een server zoveel verzoeken te verwerken krijgt dat de dienst (bv. een website) niet meer te bereiken is. “Distributed” betekent dat de aanval vanaf meerdere computers gebeurt.
Poort die vaak aanwezig is bij elektronische toestellen en die vooral bedoeld is om de ontwikkeling van of foutopsporing bij een product te vergemakkelijken. Aangezien ze na productie vaak niet verwijderd of uitgeschakeld wordt, kunnen hackers er misbruik van maken.
Het optimaal ordenen van gegevens op een harde schijf. Bij dit proces wordt de inhoud van de harde schijf fysiek in de juiste volgorde geplaatst zodat de leessnelheid verbetert. Bij een SSD-schijf is defragmenteren niet nodig.
Een vaste (niet-draagbare) computer met een aparte behuizing voor de computeronderdelen (processor, harde schijf, videokaart …), een apart beeldscherm, toetsenbord en muis. Er bestaan ook all-inone desktops waarbij alle computeronderdelen zijn ingebouwd in het scherm.
Digital Markets Act
Europese regelgeving voor digitale markten. Het belangrijkste doel is te voorkomen dat grote digitale spelers zoals Apple en Google oneerlijk concurreren en hun eigen diensten voortrekken.
Digital Services Act
Europese regelgeving voor digitale diensten. Een set regels om digitale platforms meer verantwoordelijk te maken en de verspreiding van illegale inhoud en producten tegen te gaan.
Specifieke versie van een GNU/Linux besturingssysteem. Stemt verschillende componenten op elkaar af zodat die een werkend besturingssysteem vormen. De populairste zijn Linux Mint en Ubuntu.
Domain Name System. Systeem op een server ergens op internet dat makkelijk te onthouden webadressen omzet in lange cijferreeksen (IP-adressen). Dat zijn de "telefoonnummers" van het web. Zo hoef jij enkel de naam van een website te onthouden. De DNS-server doet de vertaling naar het IP-adres voor jou.
Domain Name Servers (DNS) houden bij welke websitenaam bij welk IP-adres hoort. Zo hoef jij een getal als 85.157.166.40 niet te onthouden, maar enkel de naam van een website, bijvoorbeeld www.test-aankoop.be. De DNS-server doet de vertaling naar het IP-adres voor jou.
Onderdeel van een webadres of URL. Voorbeelden zijn .be, .com, .fr ... Het is het deel dat na de naam van de website komt en wordt voorafgegaan door een punt. Bijvoorbeeld ".be" in www.testaankoop.be.
De basis van een webadres (bijvoorbeeld testaankoop.be). Een domeinnaam is uniek en bestaat uit minimaal twee delen, gescheiden door een punt: enerzijds de naam (in ons voorbeeld is dat "testaankoop") en anderzijds de extensie (.be, .brussels, .com, .eu ...).
Weergave van de interface (pictogrammen, tekst …) van een app of programma op een donkere achtergrond. Bedoeld om het stroomverbruik van OLED-schermen te verminderen en je ogen minder te vermoeien in bepaalde lichtomstandigheden.
Het terugkeren van een hogere (software-)versie naar een lagere versie.
Proces waarbij bestanden vanaf een server of computer op afstand worden overgezet naar een lokale computer via een netwerk.
Ook stuurprogramma genoemd. Stuk software dat ervoor zorgt dat je besturingssysteem kan “praten” met de onderdelen van je computer (bv. je dvd-romspeler) en de randapparatuur (bv. je printer). Elk apparaat heeft zijn eigen specifieke driver.
Digital Rights Management. Mechanisme dat wordt gebruikt om een digitaal bestand (muziek, e-book, software enz.) te beschermen tegen illegaal kopiëren en verspreiden.
Geheel van apparaten en diensten die zo zijn ontwikkeld dat ze optimaal met elkaar kunnen samenwerken. De toestellen en diensten van Apple (Mac, iPhone, iPad, iCloud, iTunes ...) vormen bijvoorbeeld een ecosysteem.
Afkorting van Electronic IDentity. Elektronische identiteitskaart die wordt toegepast in België. Ze vormt een bewijs van inschrijving in het rijksregister van natuurlijke personen en maakt elektronische identificatie, authentificatie of ondertekening als meerderjarige mogelijk.
Een app, programma of webinterface die e-mail beheert op een server vanaf onder meer een smartphone of computer.
Combinatie van lees- en lettertekens. Ook “smiley” genoemd. Gebruikt in geschreven communicatie om op een snelle manier een gelaatsuitdrukking, intonatie of gebaren over te brengen.
Het coderen of versleutelen van informatieberichten (bv. computerbestanden) zodat die, zelfs wanneer ze worden onderschept, niet kunnen worden gelezen zonder bijhorende decryptiesleutel. Zowel gebruikt om je informatie te beveiligen, als misbruikt door kwaadwillenden om je bestanden te vergrendelen.
Vorm van encryptie (versleuteling) waarbij verzonden informatie, bijvoorbeeld een tekstbericht, enkel leesbaar is voor de verzender en de ontvanger van dat bericht.
Een netwerktechnologie op basis waarvan apparaten in een netwerk bedraad kunnen communiceren. De huidige standaarden zijn Fast Ethernet (100 megabit per seconde, afgekort Mbps) en Gigabit Ethernet (1000 Mbps of 1 Gbps).
Hacker die in opdracht van derden probeert in te breken in systemen met als enige doel de beveiliging te verbeteren. Hij gebruikt hiervoor dezelfde middelen en technieken als een kwaadwillige hacker. Die laatste zal echter inbreken om schade aan te richten (bv. misbruik van gestolen gegevens).
Extensie van een uitvoerbaar bestand in Windows. Als je dubbelklikt op dit type bestand wordt een programma geopend.
Harde schijf die niet geïntegreerd is in de computer, maar er van buitenaf (extern) mee wordt verbonden via USB, een computernetwerk of een ander type verbinding.
De meest gebruikte 3D-afdruktechniek, waarbij laag na laag materiaal aan elkaar wordt gesmolten. Ze verschilt van andere, meer complexe technieken zoals SLS (laser sintering) of Polyjet (projectie van druppels materiaal).
Bestandsbeheerder in het besturingssysteem macOS op Apple-computers. Je kunt er door je harde schijf bladeren om mappen en bestanden te zoeken en te ordenen. Finder is het equivalent van de Verkenner in Windows of Nemo in Linux Mint.
Netwerkbeveiligingssysteem dat het inkomende en uitgaande netwerkverkeer controleert op basis van een reeks vooraf gedefinieerde regels om zo onbekende of ongewenste verbindingen te herkennen en blokkeren. Firewalls bestaan er zowel in software- als hardware- (toestel) vorm.
Type software dat speciaal voor een stuk hardware (een apparaat) is gemaakt. Firmware is bv. aanwezig in routers, fotocamera’s of printers, maar ook meer en meer in huishoudelijke toestellen zoals wasmachines of koelkasten.
Dit betekent dat je alle data wist en het interne bestandssysteem van een drager (harde schijf, USB …) opnieuw instelt naar een bepaald formaat, zoals FAT32, NTFS, HFS+ e.a. Het bestandsformaat van de drager bepaalt hoe individuele bits worden opgeslagen.
De “weg” waarlangs wifisignalen verstuurd worden, bv. vanaf een router. Veel toestellen zijn vandaag “dual band”, wat betekent dat ze zowel via de 2,4 GHz- als de 5 GHz-band werken.
De meest gangbare resolutie van tv’s en projectoren vandaag. Resolutie wordt in pixels uitgedrukt. Hoe meer pixels, hoe scherper het beeld. Bij Full HD bedraagt ze 1920 x 1080 pixels.
G
H
I
J
Toestel dat twee verschillende netwerken met mekaar in contact brengt, bv. wifi en het speciaal voor Internet of Things ontwikkelde Zigbee. Daardoor kunnen apparaten die van de twee standaarden gebruikmaken toch met elkaar communiceren.
De bedieningslaag tussen software en gebruiker. Deze vaak grafische laag zorgt ervoor dat er bv. gebruiksvriendelijke knoppen en schuifbalken zijn zodat je geen ingewikkelde commando’s moet ingeven om een programma te gebruiken.
Het bepalen van de plaats waar je je bevindt, bijvoorbeeld aan de hand van de gps van je smartphone. Veel apps maken gebruik van je locatiegegevens, bv. voor navigatie (Google Maps) of het sturen van locatiegebaseerde berichten (Facebook). Vaak heb je de keuze om geolokalisatie uit te schakelen.
Biometrische technologie waarmee iemand kan worden herkend op basis van zijn of haar gezichtskenmerken. Wordt o.a. gebruikt om toestellen te ontgrendelen of in te loggen in apps en online accounts. Facebook gebruikt het ook om te bepalen welke gebruikers op foto's en in video's voorkomen.
Of Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) in het Nederlands. Europese privacywetgeving die in mei 2018 in werking is getreden en tot doel heeft de bescherming van persoonsgegevens te verbeteren. Concreet legt ze regels op aan bedrijven en administraties die deze gegevens verzamelen en verwerken.
Eenheid voor de grootte van een bestand of de opslagcapaciteit van een drager. Betekent letterlijk "1 miljard bytes" en wordt afgekort als GB.
Of fiber. Een vrij nieuw soort verbinding om data (tv, internet en telefonie) supersnel te versturen. Alternatief voor adsl, dsl en kabel. De upload- en downloadsnelheid is even hoog. Een glasvezelnetwerk wordt momenteel op verschillende plaatsen in België aangelegd.
Bestandsformaat voor outdoor-gps waarmee coördinaten uitgewisseld kunnen worden (GPS eXchange Format).
Computeronderdeel dat verantwoordelijk is voor de weergave. Hoe meer eigen geheugen ze heeft, hoe beter ze in staat is om complexe elementen op het scherm weer te geven. Een eerste grafische kaart wordt standaard meegeleverd in de computer. Een tweede wordt soms toegevoegd aan pc’s uit het topgamma om te voldoen aan de hoge eisen van bv. videogames.
Het zonder toestemming binnendringen in een computer(netwerk) door de beveiliging te omzeilen. Een hacker kan zo onder meer wachtwoorden, betaal- en andere gegevens buitmaken of gegevens veranderen.
Persoon die voor de uitdaging, uit ideologische overtuiging of met kwade bedoelingen probeert beveiligingssystemen te omzeilen om toegang te krijgen tot een computer of computernetwerk.
Externe harde schijf. Harde schijf die niet geïntegreerd is in de computer, maar er van buitenaf (extern) mee wordt verbonden via USB, een computernetwerk of een ander type verbinding.
Standaard die de digitale overdracht van hoge definitie (HD) beeld- en geluidssignalen beschrijft (in de laatste versie ook de overdracht van afstandsbedienings- en internetsignalen). HDMI wordt het meest gebruikt om tv’s en projectors te koppelen aan decoders, versterkers of laptops.
High Dynamic Range. Optie die bij televisies het contrast en kleurbereik vergroot om het beeld te verbeteren.
Veranderen van het bestandssysteem van een opslagmedium.
Een aparte partitie die door de fabrikant van een computer op de harde schijf wordt voorzien, met daarop een systeemkopie van de computer zoals die nieuw werd afgeleverd. Bij problemen kan die systeemkopie worden teruggeplaatst, waarna de computer weer “als nieuw” is.
Een vals bericht ("grap" met kwaad opzet) dat via e-mail of sociale media wordt verspreid en bv. aanspoort om een zogenaamd gevaarlijk computerbestand te verwijderen. In werkelijkheid gaat het echter om een noodzakelijk bestand voor het functioneren van je computer. Bovendien wordt meestal gevraagd om het bericht met zoveel mogelijk mensen te delen.
Wifi-zone waar je gratis of tegen betaling van het internet gebruik kunt maken. Je vindt hotspots op openbare plaatsen zoals treinstations of bibliotheken, maar ook in hotels of restaurants.
Computertaal die wordt gebruikt om de inhoud van een webpagina te structureren met behulp van zogenaamde tags. Als je bijvoorbeeld een tekst vetgedrukt wilt zetten, moet je deze omringen met de volgende tags: <b> je tekst </b>.
Combinatie van het http-protocol – waarmee je browser gegevens van een server kan weergeven – en een extra coderingslaag (de "s" staat voor secure). Https garandeert in principe dat het dataverkeer versleuteld is en onleesbaar is voor indringers.
Software die dient om een computer te analyseren, configureren, optimaliseren of onderhouden. Het programma voert praktische taken uit voor de gebruiker.
Afkorting van ‘Identifier for Advertisers’. Een unieke code voor elk Apple-toestel op basis waarvan adverteerders je kunnen identificeren om gerichtere reclame te laten zien.
Interactive Mail Access Protocol. Protocol dat een e-mailclient in staat stelt om e-mails te synchroniseren met de server waarop ze zijn opgeslagen. IMAP laat meerdere apparaten toe om toegang te krijgen tot berichten, in tegenstelling tot POP, die ze overbrengt en opslaat op een enkel apparaat.
Aankopen die je rechtstreeks vanuit een app kan doen. Vaak gaat het om betaalde uitbreidingen van spelletjes, maar ook bv. digitale magazines die je per stuk aankoopt vanuit een app.
Maateenheid die vooral in Engelstalige landen wordt gebruikt. Een inch is gelijk aan 2,54 cm en wordt gewoonlijk aangeduid met het teken ''. In de digitale wereld kennen we de eenheid vooral ter aanduiding van de schermdiagonaal van tv- en computerschermen. Ook de grootte van harde schijven wordt in inch uitgedrukt.
Een systeem in informatica dat interactie tussen verschillende actoren mogelijk maakt, bv. tussen mens en machine (gebruikersinterface) of tussen verschillende programma's (programmeringsinterface). Verwijst bij uitbreiding ook naar het visuele aspect van een programma (grafische interface).
Tijdelijke internetbestanden die door browsers worden bewaard tijdens het surfen. Deze bestanden zorgen ervoor dat bij het volgende bezoek aan een webpagina, de opgeslagen bestanden worden geladen zodat de pagina niet meer integraal moet worden gedownload en dus sneller wordt weergegeven.
Letterlijk vertaald het “internet der dingen”. Apparaten die verbonden zijn met het internet en daardoor “slim” worden. Denk aan lampen, deurbellen, robotstofzuigers of beveiligingscamera’s die je op afstand via internet kunt inschakelen.
Een bedrijf dat tegen betaling een internetabonnement aanbiedt of zorgt voor een aansluiting op het internet. Voorbeelden zijn Telenet, Proximus of Scarlet.
Besturingssysteem voor de mobiele toestellen van Apple.
Een code (adres) waardoor communicatie via het internet mogelijk is en waaraan een toestel op het internet te herkennen is. Het ziet er bijvoorbeeld uit als “192.168.1.25”. Je router deelt private IP-adressen uit, voor communicatie tussen toestellen in je eigen lokale netwerk. Voor de communicatie met de “buitenwereld” vertaalt je router de private adressen in een uniek publiek IP-adres.
Het "kraken" van het besturingssysteem van Apple-producten zoals een iPhone waardoor je apps kunt installeren die niet door de App Store worden ondersteund. Dit is niet zonder risico omdat een deel van de beveiliging wegvalt.
Of JPG. Acroniem waaraan je digitale afbeeldingen kunt herkennen die opgeslagen zijn in een gestandaardiseerd formaat dat is verkleind op basis van een compressiemethode met verlies. Concreet wordt de data samengeperst opdat ze zo weinig mogelijk ruimte inneemt. Bijgevolg gaat een deel van de info verloren.
K
L
M
Programma (malware) dat stiekem toetsaanslagen op een computer opneemt en die doorstuurt naar een crimineel. Doel: wachtwoorden stelen.
Functie die het tijdelijke geheugen van de computer gebruikt om items op te slaan die je wilt dupliceren of verplaatsen met behulp van de commando's "kopiëren" of "knippen". De tijdelijk opgeslagen gegevens (afbeelding, tekst, bestand ...) kunnen worden verplaatst met het commando "plakken".
Bestandsformaat dat het mogelijk maakt om geografische gegevens te tonen op navigatieprogramma’s zoals Google Earth. Een bestand met dit formaat is de gearchiveerde versie van een KML-bestand (Keyhole Markup Language).
Een app voor Android die je meer inspraak geeft in de werking van het startscherm. Je kan bv. wijzigen hoe schermovergangen verlopen of hoe mappen worden geopend.
De snelheid waarmee een opslagmedium opgeslagen data opnieuw "vrijgeeft", m.a.w. de snelheid waarmee bestanden vanaf het opslagmedium naar een andere drager kunnen worden gekopieerd, bv. vanaf een externe harde schijf naar je pc.
Aansluiting op mobiele toestellen van Apple om ze te kunnen opladen en bestanden over te zetten. Wordt gebruikt sinds de iPhone 5 en iPad 4de generatie.
Type lithiumbatterij die de meeste draagbare elektronische apparaten voedt. In tegenstelling tot Ni-CD- en NiMH-batterijen is ze niet onderhevig aan het geheugeneffect (capaciteitsverlies in verhouding tot het laadniveau).
Een reeks handelingen die als één opdracht worden gegroepeerd om een bepaalde taak automatisch uit te voeren. Handig bij vaak terugkerende taken in Office-programma’s, zoals de opmaak van gekopieerde tekst aanpassen in Word of namen alfabetisch sorteren in Excel.
Samentrekking van “malicious” en “software”, wat zoveel betekent als kwaadaardige software. Dit is software die erop gericht is om de normale werking van een computer te verstoren, of informatie te stelen of te beschadigen.
Megabit per seconde. Eenheid die de snelheid van gegevensoverdracht uitdrukt over bijvoorbeeld je internetverbinding.
Eenheid voor de grootte van een bestand (film, liedje …) of de opslagcapaciteit van een drager (computer, smartphone …). Betekent letterlijk "1 miljoen bytes" en wordt afgekort als MB. Let op: “megabyte” (MB) is niet te verwarren met “megabit per seconde” (Mbps) dat gebruikt wordt wanneer het over overdrachtssnelheden gaat (bv. van je internetverbinding).
Standaard USB-aansluiting bij Android-smartphones en Android-tablets. Via een micro- USB-kabel kan je je toestel opladen of gegevens overzetten.
Combinatie van een modem en een router, geïntegreerd in het toestel dat je van je provider voor je internetverbinding thuis ontvangt. De modemfunctie verzorgt de verbinding met het internet via je provider, terwijl de routerfunctie het internetsignaal over alle apparaten in je thuisnetwerk verdeelt.
De ruggengraat van een computer. Het moederbord bestaat uit printplaten en aansluitpoorten. Het verbindt alle computercomponenten en randapparatuur onderling.
De mogelijkheid om je muziek draadloos te verdelen over meerdere luidsprekers, en dus in meerdere kamers van een huis.
N
O
P
Kort voor "Network Attached Storage". Elk opslagtoestel dat met een netwerk kan worden verbonden. Een eenvoudige NAS kan je gebruiken voor back-ups of je eigen cloud. Op krachtigere modellen kun je onder andere mail- en webservers draaien.
Staat voor Near Field Communication. Communicatietechnologie op zeer korte afstand die onder meer wordt gebruikt voor contactloos betalen.
Non-fungible token. Een niet-reproduceerbaar en niet-vervalsbaar digitaal certificaat dat getuigt van de authenticiteit van een vaak virtueel "object", zoals een kunstwerk, muziekstuk of zelfs de eerste tweet in de geschiedenis.
Programma met een vrij basic uiterlijk dat computercommando's interpreteert. Die commando's zijn woorden of zinnen met een bepaalde syntaxis die orders vormen voor door de computer uit te voeren acties. Sommige van die acties zijn ontoegankelijk via de grafische interface van het besturingssysteem.
Gegevens waartoe de toegang volledig openbaar en vrij van rechten is, evenals de exploitatie en het hergebruik ervan.
Een computerprogramma waarvan de broncode "open" is, valt onder de noemer "open source" (open bron), d.w.z. dat de code publiekelijk wordt verspreid zodat iedereen ze kan lezen, wijzigen of verdelen. Het bekendste voorbeeld is Linux, waarop veel besturingssystemen zijn gebaseerd. De softwarelicentie is gratis, niet noodzakelijk het programma zelf.
Operating system of besturingssysteem. Is de software die de hardware van je computer of mobiele toestel bestuurt en zorgt voor een platform om andere programma’s op te laten werken. Bekende voorbeelden zijn Windows, macOS en Linux voor computers, en iOS en Android voor mobiele toestellen.
Gecomprimeerd bestand dat verschillende inhouden van dezelfde aard samenbrengt met als doel de functionaliteit of het uiterlijk van een softwareprogramma te verbeteren.
Digitale toegangssleutel die je logins koppelt aan je apparaat. De unieke sleutel wordt veilig opgeslagen en ontgrendeld met biometrische gegevens, zoals een vingerafdruk of gezichtsherkenning.
Door Adobe ontwikkeld formaat (Portable Document Format) voor het uitwisselen van bestanden. Lettertype, afbeeldingen en lay-out van het oorspronkelijke document blijven behouden, ongeacht het programma waarmee het werd gemaakt.
Poging om mensen te misleiden en vertrouwelijke informatie, zoals bankcodes en wachtwoorden, te bemachtigen. Meestal wordt gebruikgemaakt van echt uitziende e-mails of berichten in combinatie met een link naar valse websites. Als je daarop persoonlijke gegevens invoert, dan kunnen de fraudeurs er misbruik van maken.
Pincode
Afkorting van "Personal Identification Number", persoonlijk identificatienummer. Deze vertrouwelijke code bestaat uit minimaal vier cijfers en wordt gebruikt om de toegang tot een account, sessie of chipkaart (zoals een simkaart) te beveiligen.
Het kleinste deeltje waaruit een beeld bestaat. Hoe meer pixels, hoe meer detail en hoe scherper het beeld. Een menselijk oog kan ongeveer 6 miljoen pixels scherp zien. Een resolutie van 1920 x 1080 betekent dat het beeld horizontaal 1920 pixels en verticaal 1080 pixels bevat.
Een op zichzelf staande uitbreiding van de functies van een ander programma. Bv. bij een internetbrowser zorgen de plug-ins Flash en Java ervoor dat de browser bepaalde inhoud kan weergeven.
Venster dat bijvoorbeeld in je browser verschijnt zonder dat je hierom hebt gevraagd. Meestal bevat het een reclameboodschap of malware. Het is afgeraden om erop te klikken.
Software die wordt “overgedragen” naar een andere computeromgeving (bv. ander besturingssysteem) dan diegene waarvoor het oorspronkelijk is gemaakt. Doorgaans is de gebruikersinterface van een port weinig geoptimaliseerd voor het nieuwe platform.
Een draagbare reservebatterij met één of meerdere USB-aansluitingen, waarmee je bv. een smartphone kan opladen.
Standaard waarbij zowel stroom als data over een ethernetkabel worden geleverd. Vaak gebruikt bij access points en IP-camera’s. Heeft als voordeel dat je slechts één kabel in plaats van twee met het toestel moet verbinden, omdat de voedingskabel overbodig wordt.
Het vooraf laden van gegevens. Windows heeft standaard een map Prefetch waarvan de gegevens het opstarten helpen te versnellen.
Het "brein" van een computer dat de snelheid van de gegevensverwerking bepaalt. Pc’s uit het topgamma zijn uitgerust met complexe processoren die meerdere "cores" bevatten, een prestatiemaatstaf die intensieve gebruikers aanspreekt.
Reeks regels die de uitwisseling van gegevens in goede banen leiden. Het doel van een protocol is bij te dragen aan de goede werking van een algemene entiteit, bijvoorbeeld een netwerk. Communicatieprotocollen (TCP/IP, http …) komen het meest voor, maar er zijn bijvoorbeeld ook beveiligingsprotocollen.
De verbinding tussen een computer of ander met internet verbonden toestel en een website kan omgeleid worden via een proxy of proxyserver. Vaak gebruikt door mensen die een voor hen geblokkeerde website willen bezoeken. Ook hackers kunnen zelf een proxy opzetten om alle internetverkeer van een toestel naar zichzelf om te leiden.
Afkorting van "Potentially Unwanted Program", wat potentieel ongewenst programma betekent. Beveiligingsoplossingen gebruiken deze term om bepaaldeprogramma's te kwalificeren als software die vergezeld kan gaan van onnodige extensies of advertenties, de computer kan vertragen met achtergrondtaken, privégegevens kan verzamelen enzovoort.
Kort bericht dat apps of diensten rechtstreeks op het scherm van je computer, smartphone of tablet tonen. Ze worden onder meer gebruikt om actuele informatie te sturen zoals "breaking nieuws" of een nieuwe e-mail. De gebruiker heeft de keuze om dergelijke meldingen toe te staan of te weigeren.
Q
R
S
De open standaard voor het draadloos opladen van je smartphone. Bij draadloos laden wordt stroom overgedragen via elektromagnetische inductie, over een afstand van maximaal 4 cm tussen laadstation en een compatibele smartphone.
Vierkante barcode die bestaat uit zwarte pixels op een witte achtergrond. Opgeslagen gegevens worden zo meteen herkend door een app op tablet of smartphone. Als je de code scant met de camera van je apparaat krijg je automatisch een site, video, gps-coördinaten enzovoort te zien.
Verwijst naar een mobiele telefoon die vier verschillende frequenties (850, 900, 1 800 en 1 900 Megahertz) kan ontvangen. Quadband-telefoons bieden als voordeel dat je op bijna alle plaatsen in de wereld kan bellen en een goede geluidskwaliteit hebt.
Random Access Memory, ook bekend als het werkgeheugen. Staat in verbinding met de processor van je computer of mobiele toestel en stockeert de toepassingen die in uitvoering zijn. Het is belangrijk voor de performantie van je toestel (d.i. tegelijkertijd apps of programma’s op een vlotte manier laten werken).
Computervirus dat de bestanden van diens gebruiker(s) en alle met de computer verbonden harde schijven en cloud-accounts versleutelt. De cybercrimineel vraagt daarna losgeld om ze terug vrij te geven.
Het aantal beeldpuntjes (pixels) van bijvoorbeeld een beeldscherm of camera. Hoe hoger de resolutie, hoe scherper het beeld.
De mogelijkheid om te bellen, sms’en en surfen in het buitenland. Bij roaming maak je gebruik van het netwerk van een buitenlandse provider.
Procedure waarmee je systeemtoegang tot je Android-toestel kan verkrijgen, vergelijkbaar met administrator-rechten op een Windows-computer. Je omzeilt ermee de beperkingen die het besturingssysteem jou oplegt en krijgt bv. meer personalisatie- en back-upmogelijkheden. Houdt echter ook risico’s in: je toestel is vatbaarder voor malware-aanvallen en meestal verlies je de garantie op je toestel.
Apparaat waarmee alle toestellen in je thuisnetwerk zijn verbonden, via wifi of een ethernetkabel. Maakt communicatie tussen je toestellen en met het internet mogelijk en is daarvoor verbonden met een modem. Providers leveren vaak een toestel dat router en modem ineen is (zie ook modemrouter).
Computerbeveiligingsmechanisme dat software isoleert van het besturingssysteem. Op die manier worden de risico's beperkt in het geval dat de software wordt geïnfecteerd.
Communicatiestandaard in de informatica die het mogelijk maakt om een moederbord te verbinden met compatibele randapparatuur (bv. een harde schijf of dvd-lezer).
De snelheid waarmee bestanden naar een opslagmedium kunnen worden gekopieerd, bv. vanaf je pc naar een externe harde schijf.
Beveiligingsnorm in de computerindustrie die ervoor zorgt dat een apparaat alleen met erkende software opstart en zo bepaalde risico's vermijdt. Dit proces controleert onder andere de geldigheid van de digitale handtekening van het besturingssysteem alvorens het controle te geven.
Search Engine Optimization of zoekmachine-optimalisatie. Geheel van technieken om de positie van een website of webpagina in de resultaten van een zoekmachine te verbeteren.
Computer die diensten (webtoegang, e-mail, e-commerce, gegevensopslag ...) aanbiedt aan klanten (je smartphone, computer ...). Een server is constant actief om te reageren op verzoeken van klanten. Alle informatie die je zoekt en ontvangt via het internet wordt verzonden via een server. Wanneer een groot aantal servers op één locatie worden gecombineerd, worden ze een datacenter (zoals Google in Wallonië).
Praktijk waarbij oplichters hun slachtoffers ervan overtuigen intieme beelden te delen en vervolgens losgeld eisen om ze niet vrij te geven. Bij “sextortion scams” beweren de oplichters dat ze de beelden zelf hebben gemaakt door je webcam te hacken.
Chipkaartje in je mobiele telefoon waaraan je telefoonnummer is gekoppeld en waarmee de provider je herkent. Afhankelijk van het toestel wordt één van de volgende drie formaten gebruikt: standaard/mini (gewone gsm), micro (de meeste Android- en Windows- smartphones) of nano (de meeste iPhones en duurdere Android-toestellen).
Televisietoestel dat naast de gewone tv-functies ook intelligente (interactieve) toepassingen kan uitvoeren dankzij een verbinding met het internet. Voorbeelden van toepassingen zijn een webbrowser of Netflix.
Kort voor "Server Message Block". Een protocol dat vaak wordt gebruikt om via je (Windows-)computer verbinding met een NAS te maken en bestanden uit te wisselen. Ook gedeelde printers of mediaspelers in je thuisnetwerk kan je via dit protocol vanuit Windows benaderen.
Pictogram dat bijvoorbeeld op het bureaublad van je computer of in je webbrowser staat en waarmee je snel een programma, bestand of functie kunt openen. Hiervoor moet je gewoon op het pictogram klikken.
Combinatie van toetsen die je tegelijkertijd ingedrukt houdt op je toetsenbord, bijvoorbeeld Ctrl + C om tekst te kopiëren. Zo kun je meteen een functie activeren zonder een menu te moeten openen of de muis te gebruiken.
Alle visuele en functionele wijzigingen die een smartphonefabrikant heeft aangebracht aan het besturingssysteem Android. Een Android-versie zonder softwarelaag ("overlay" in het Engels) wordt stock Android genoemd.
Een contract waarin de eigenaar van het auteursrecht op een programma de voorwaarden vastlegt om zijn programma te mogen gebruiken, verspreiden of wijzigen.
In sommige systemen zoals Linux, een gecomprimeerd bestand (archief) dat de computerbestanden, informatie en instructies bevat die nodig zijn om software te installeren.
Ongewenste e-mail die meestal naar een groot aantal willekeurige e-mailadressen wordt verstuurd en vaak reclame of twijfelachtige inhoud bevat.
Functie in je mailbox die automatisch ongewenste berichten filtert en in een aparte map zet.
Een valse identiteit aannemen. Bekend voorbeeld: het in een e-mail tonen van een vals afzendadres. Zo zijn internetcriminelen in staat om je een e-mail te sturen met je eigen e-mailadres als afzender.
Zoekmotor die geïntegreerd is in de besturingssystemen van Apple (MacOS, iOS en WatchOS).
Spionagesoftware die stiekem registreert wat je doet op je computer of smarthpone, bv. je surfgedrag. Een voorbeeld van spyware is een keylogger: een programma (of stuk hardware) dat je toetsaanslagen of muisbewegingen registreert en zo vertrouwelijke informatie probeert te stelen.
Solid State Drive. Harde schijf die gegevens bewaart op verschillende snelle geheugenchips, in plaats van op een draaiende schijf. Daardoor is een SSD veel sneller, schokbestendig en verbruikt ze ook minder energie dan een klassieke harde schijf (HDD).
De "Service Set Identifier" is de naam van een wifinetwerk (bv. Telenet-2A000). Dit kan twee namen hebben als de router op twee verschillende frequenties uitzendt (meestal 2.4 GHz of 5.0 GHz).
Afkorting van stereolithografie. Het meest gebruikte bestandsformaat bij 3D-printen. Een STL-bestand bevat het geometrische model van het in 3D te printen voorwerp.
Proces waarbij je muziek of video's op het internet kunt beluisteren of bekijken, zonder dat je ze eerst volledig moet ophalen en opslaan op je harde schijf, wat wel het geval is bij downloaden. Streaming wordt ook gebruikt om media draadloos te versturen van je smartphone of tablet naar een luidspreker, tv of hifi-installatie.
Soort pen waarmee je je tablet of smartphone kan bedienen in de plaats van met je vingertoppen.
Proces waardoor op alle aangesloten apparaten altijd de laatste versie van een bestand staat. Als je op één van de apparaten een bestand aanpast, toevoegt of verwijdert, zal die wijziging op alle andere apparaten gebeuren.
Back-up van alle systeembestanden, waaronder je besturingssysteem en programma’s. Bij ernstige problemen keer je door de back-up terug te zetten meteen terug naar de exacte toestand van je computer op het ogenblik waarop je de back-up had gemaakt.
Elk bestand dat deel uitmaakt van een besturingssysteem en dus zorgt voor de werking van je toestel (computer, tablet, smartphone …). Problemen met een systeembestand betekenen vrijwel steeds ook problemen met de werking van je toestel.
T
U
V
Een onderdeel van de grafische gebruikersomgeving in een programma dat het mogelijk maakt om verschillende elementen van hetzelfde type in één venster te tonen. Zo kan je gemakkelijker van het ene element naar het andere gaan. Dit kunnen webpagina's (browser), mappen (Windows Verkenner) of spreadsheets (Excel) zijn.
Verkleinde weergave van een foto- of videobestand waarop je kunt klikken om de volledige afbeelding te openen.
Identificatiemiddel dat wordt gebruikt om de identiteit van een persoon elektronisch te bewijzen (bv. de kaartlezer voor pc-bankieren). Dient ter aanvulling of vervanging van een wachtwoord om de gebruiker tijdelijk toegang te verschaffen tot een website, server, account enz.
Cartridge (patroon) van een laserprinter. Deze bevat geen inkt, maar poeder dat zich vastzet op het papier doordat de materie wordt gesmolten.
Vrij te downloaden browser waarmee je anoniem kunt surfen. Via de browser krijg je toegang tot het Tor-netwerk, een open netwerk voor anonieme communicatie.
Rechthoekige aanraakgevoelige zone op een laptop die door bediening met een of meer vingers alle functies van een computermuis kan overnemen.
Trusted Platform Module. Beveiligingsstandaard vaak in de vorm van een chip waarmee gegevens in een computersysteem worden gecodeerd. De technologie kan worden gebruikt voor authenticatie en toegangscontrole.
Het verzamelen van je surfgegevens op meerdere websites. Dit kan worden gebruikt om een profiel over je op te bouwen en inhoud weer te geven op basis van je persoonlijke gegevens (geslacht, leeftijd …) en surfgegevens.
Kwaadaardige software die zijn ware aard verbergt met schijnbaar aantrekkelijke functies. Je haalt het Trojaans paard zelf binnen op je computer door die software te installeren, bv. een nep antimalwarescanner die net zelf malware zal installeren.
Functie die naast je wachtwoord een tweede barrière vormt om toegang te krijgen tot je account. Na het invoeren van je wachtwoord moet je nog een tweede keer bevestigen dat jij het zelf bent die toegang probeert te krijgen. Er bestaan verschillende varianten: vaak ontvang je een sms met een code die je moet invoeren, maar er zijn ook speciale apps die een code genereren.
Unified Extensible Firmware Interface in het Engels. Deze standaard is een moderne vorm van de BIOS en vervangt die oude versie op recentere computers.
Lichte, dunne laptop die heel snel opstart en weinig energie verbruikt. De naam "ultrabook" is beschermd en eigendom van chipfabrikant Intel.
Nieuwe versie van een programma die de vorige vervangt (actualiseert). Vaak is ze gratis te downloaden. Meestal is een update erop gericht de veiligheid van een programma te verbeteren in functie van steeds evoluerende computer- en internetdreigingen.
Volledig nieuwe versie van een toepassing die grote veranderingen met zich meebrengt, zoals een nieuwe gebruikersinterface of belangrijke functionele wijzigingen. Aangeduid met een nieuw versienummer, bv. van Windows 8 naar Windows 10 of van iOS 9 naar iOS 10.
Het overzetten van computerbestanden van een lokale computer naar een server of naar een computer op afstand via een netwerk.
Universal Resource Locator. Adres om een bron zoals een website op internet te lokaliseren: https://www.testaankoop.be is bijvoorbeeld een URL.
USB-type dat vanaf eind 2024 de standaard laadaansluiting moet worden op een hele reeks herlaadbare elektronische toestellen.
USB-hub met meerdere poorten die je aansluit op de USB-C-poort van een toestel. Afhankelijk van het model kan deze hub bijvoorbeeld dienst doen als USB-A- of ethernet-adapter.
USB (Universal Serial Bus) is een universele verbindingsstandaard voor elektronische toestellen. Met een USB-kabel kan je bv. je smartphone of fototoestel met je computer verbinden.
De klassieke USB-poort die je vooral op de zij- en achterkant van desktops en laptops terugvindt. Bestaat sinds 1998 en nog steeds de populairste poort. “Type” verwijst naar de vorm van de USB-poort. Aan elke poort is ook een bepaalde “standaard” gekoppeld (USB 2.0, USB 3.0 enz.), die iets over de (maximale) transfersnelheid zegt.
Vaste internetverbinding via de telefoonlijn. De snellere opvolger van ADSL.
Modus die sommige besturingssystemen aanbieden en waarin je een computer of mobiel toestel kunt opstarten met een beperkt aantal programma’s. De veilige modus wordt vaak gebruikt om te bepalen of een van deze programma’s een probleem veroorzaakt.
Softwarefout (bug) die een invloed heeft op de waterdichtheid van de beveiliging van software, een toestel, website of dienst die daarop steunt. Vaak gaat het om bugs in een onderdeel van de software dat niet rechtstreeks iets met de veiligheid te maken heeft, die een achterpoortje creëren waarlangs een creatieve hacker de beveiliging kan omzeilen. Daardoor zijn veiligheidsbugs moeilijk te ontdekken en bijna onmogelijk volledig uit te sluiten.
Softwarefout die een invloed heeft op de waterdichtheid van de beveiliging van software, een toestel, website of dienst die daarop steunt. Vaak zit die fout in een onderdeel van de software dat niet rechtstreeks iets met de veiligheid te maken heeft, maar creëert ze wel een achterpoortje waarlangs een creatieve hackerde beveiliging kan omzeilen. Hierdoor is zo'n lek moeilijk te ontdekken.
Weblink die korter werd gemaakt opdat hij in een handigere vorm te delen is, bijvoorbeeld go2.tc/phishing.
Video Home System. Een magnetische videoband voor het opnemen en afspelen van videobeelden bij je thuis. VHS ontstond in 1977 en was populair tot begin 2000. Verliest mettertijd zijn magnetisme en wordt beter vervangen door een optische drager (dvd-r) of een digitaal bestand.
Een kleine schadelijke toevoeging (infectie) aan een goedaardig programma die zichzelf vermenigvuldigt en andere goedaardige programma’s infecteert zodra je ze uitvoert. Een geïnfecteerd programma kan elk programma zijn dat je bv. downloadt, van een USB-stick kopieert of als e-mailbijlage ontvangt.
Afkorting van Virtual Private Network. Vormt een beveiligde tunnel tussen jouw toestel en de server van een VPN-dienst waarlangs je dan toegang krijgt tot het internet.
W
Z
Softwarekluis waarin een gebruiker de wachtwoorden voor al zijn accounts veilig kan bewaren en automatisch laten invullen wanneer nodig. De toegang tot deze kluis is beschermd met een wachtwoord, het enige dat de gebruiker nog moet onthouden.
E-mailprogramma dat alleen toegankelijk is via een webbrowser. Voorbeelden zijn de interface van Gmail, Yahoo of de mailbox van je internetprovider. In tegenstelling tot een mailclient hoeft webmail niet op de computer te worden geïnstalleerd.
Vrij recente standaard van het World Wide Web Consortium die onderdeel is van het FIDO-project. Dat project wil identificatie mogelijk maken op basis van iets anders dan een wachtwoord. WebAuthn kan gebruikmaken van biometrische gegevens, zoals gezichtsherkenning.
Onderdeel van een website dat je toegang geeft tot specifieke functies zoals een contactformulier of webshop.
Populaire applicatie om korte berichten, foto’s of video’s te sturen via de smartphone. Dient in zekere zin als vervanger van de gewone sms, met dat verschil dat je voor het gebruik van WhatsApp een internetverbinding nodig hebt.
Een kleine applicatie op je startscherm van je smartphone, tablet of computer die interactieve of “live”-informatie weergeeft (zoals het weer of afspraken in je agenda).
Draadloos communicatieprotocol. Dit protocol wordt gebruikt om, via radiogolven, meerdere elektronische apparaten binnen hetzelfde netwerk te verbinden zodat dieapparaten gegevens kunnen uitwisselen.
Wifistandaard met een theoretische maximale snelheid van 1 300 Mbps. De meeste huidige wifi-apparatuur ondersteunt deze standaard. In de toekomst zal wifi ac vervangen worden door wifi ax, ook wifi 6 genoemd.
Onderdeel van een frequentieband (zie "frequentieband"). Zie je een frequentieband als een autostrade, dan is een kanaal een bepaalde rijstrook op die autostrade. De 2,4 GHz-band bestaat uit 13 kanalen, de 5 GHz-band uit 23 kanalen.
Geeft de snelheid aan waarmee gegevens via wifi worden verzonden. Wordt aangeduid met een getal en soms met een letter (wifi 5, 6, 6E ...). Hoe hoger het getal, hoe recenter de standaard en hoe hoger de theoretische snelheid.
Bestand op de harde schijf waarin Windows tijdelijk gegevens plaatst die niet in het beschikbare RAM-geheugen passen. De harde schijf wordt zo gebruikt als een uitbreiding van het werkgeheugen.
Een programma dat zichzelf naar andere computers verspreidt via e-mail, netwerken of kwetsbare plekken in een besturingssysteem. De meeste wormen beginnen als e-mailbijlagen die je computer infecteren zodra je ze opent. De worm verstuurt zichzelf dan naar adressen die hij op je pc vindt.
"Wifi Protected Access" is een veiligheidsprotocol waarmee draadloze (wifi)netwerken worden beveiligd. Het is de opvolger van WEP en werd zelf opgevolgd door WPA2. Zowel WEP als WPA worden als onveilig beschouwd: maak nooit verbinding met zo’n hotspot. Hoewel ook in het WPA2-protocol reeds veiligheidsproblemen werden ontdekt, geniet het nog steeds de voorkeur, althans tot WPA3 de nieuwe standaard wordt.
Wifi Protected Setup. Knop waarmee je een draadloos apparaat snel aan een wifinetwerk kunt toevoegen.
Type versleuteling die onder meer clouddiensten gebruiken. De data is geëncrypteerd met een sleutel die zelfs niet gekend is door de dienst die hem gebruikt. De gegevens zijn daardoor voor niemand toegankelijk.
Bestand dat uit een of meer tijdelijk verkleinde bestanden bestaat. De totale bestandsgrootte is kleiner dan die van alle losse bestanden samen. Handig om bv. meerdere foto’s te versturen via e-mail.