Barbecue veilig en gezond met onze tips
Bij mooi weer hoort een barbecue, maar kijk uit dat je geen brandwonden oploopt. Ook je vlees, vis of groenten laat je liever niet verbranden, om de vorming van kankerverwekkende stoffen te vermijden. Bepaalde kooktechnieken laat je beter helemaal achterwege.
Veel mensen halen bij de eerste zonnestralen meteen hun barbecue van onder het stof.
Maar of het nu gaat om het garen van het vlees, de keuze van brandstof, het omgaan met voedingsmiddelen of het onderhoud van het toestel: een goede voorbereiding is essentieel om alles veilig en gezond te laten verlopen. Door met een aantal zaken rekening te houden, vermijd je brandwonden, voedselvergiftiging, schadelijke stoffen én een overdaad aan vlees.
1. Volg de veiligheidsvoorschriften op
Barbecuen betekent letterlijk en figuurlijk ‘spelen met vuur’. Denk dus goed na over waar je de barbecue plaatst. Kies bij voorkeur een stabiele ondergrond die niet vlam kan vatten, en zorg ervoor dat niemand zich in de gevarenzone bevindt.
2. Welke brandstof kies je voor een gezonde barbecue?
Kies je voor houtskool, klassieke of kokosbriketten? Elk type brandstof heeft een andere verbranding en dus ook een ander effect op de luchtkwaliteit en gezondheid. Sommige soorten stoten meer fijnstof of schadelijke stoffen uit dan andere. Experimentele grilltechnieken zoals “beer can chicken » laat je bovendien beter links liggen.
3. Vermijd kankerverwekkende stoffen
Bij het grillen kunnen er ongewenste stoffen ontstaan, zeker als je het vlees laat aanbranden of rechtstreeks in contact brengt met vlammen. Door vlees en groenten niet zwart te laten worden en het vuur onder controle te houden, beperk je dat risico aanzienlijk.
4. Bescherm jezelf tegen voedselvergiftiging
Vooral bij vlees en vis is het cruciaal om de koudeketen te respecteren. Zorg ervoor dat rauw en gaar voedsel nooit met elkaar in contact komen. Gebruik aparte schotels, messen en vorken en houd de hygiëne altijd in de gaten.
5. Meer groenten, minder vlees
Een barbecue hoeft niet te draaien rond bergen vlees. Integendeel: meer-groenten-minder-vlees Bovendien is niet elke vleessoort even gezond. Een gevarieerd menu is niet alleen beter voor je lichaam, maar ook voor het milieu.
Een volledig zelfreinigende barbecue bestaat helaas nog niet. Sommige modellen hebben wel een zelfreinigende functie, maar die doet vaak niet alles. Lees hier enkele eenvoudige tips om je barbecue grondig schoon te maken voor hergebruik:
- Begin met het grootste vuil van het rooster te vegen met een stuk keukenpapier. Zo verwijder je vet en etensresten nog voor je begint te schrobben.
- Heeft je barbecue een deksel? Sluit het dan en laat het toestel 10 à15 minuten op volle kracht branden. Zo verbrandt het meeste vuil en maak je het schoonmaken straks een stuk makkelijker.
- Gebruik daarna een stevige staalborstel om het rooster schoon te maken. Kies er een met harde haren en evenuteel metalen randjes, zodat ook de hardnekkige resten loskomen. Zulke borstels vind je al voor een paar euro bij het tuincentrum of de DIY-zaak.
Barbecueën is gezellig, maar veiligheid komt altijd op de eerste plaats. Zeker bij houtskoolbarbecues loert het gevaar op brandwonden of ongewenste vlammen. Volg deze tips om veilig te grillen.
- Zet je barbecue altijd buiten, op een open plek. Gebruik hem nooit binnen of onder een afdak. Rook en hitte kunnen gevaarlijk worden in afgesloten ruimtes.
- Houd een emmer water of zand, een brandblusser of een blusdeken bij de hand. Een klein incident kan snel escaleren zonder voorbereiding.
- Bij houtskoolbarbecues kunnen handgrepen en andere metalen onderdelen oplopen tot 80 à 100°C. Gebruik hittebestendige handschoenen en vermijd contact. Verplaats de barbecue nooit terwijl hij aanstaat of nog warm is.
- Zet je barbecue op een vlakke, onbrandbare ondergrond zoals beton of asfalt. Zo vermijd je kantelen en het risico op brand.
- Barbecueën is geen kinderspel. Zorg dat kinderen en huisdieren op veilige afstand blijven en laat de barbecue nooit onbeheerd achter.
Bij de verbranding van houtskool komen schadelijke stoffen vrij; dat is uiteraard geen nieuws.
Om die uitstoot te kunnen meten, hebben we stalen van houtskool, briketten en kokosbriketten aangestoken in een labo en de uitstoot van fijnstof, vluchtige organische stoffen (bv. benzeen) en aldehyden genoteerd.
We staken de kolen aan door verhitting en gebruikten geen aanmaakblokjes zodat er geen verwarring ontstaat over de oorsprong van de uitstoot.
Wat betreft fijnstof zien we meteen een flinke piek als je je barbecue aansteekt, en bij briketten nog een stuk meer dan bij houtskool. Na een tiental minuten zien we deze uitstoot wel duidelijk dalen. Ook benzeen komt meer vrij bij het verbranden van briketten dan van houtskool, net zoals aldehyden.
De hogere uitstoot van briketten is te wijten aan het feit dat die bestaan uit kleine restjes houtskool die in een vaste vorm worden geperst, en dat daarvoor een bindmiddel wordt gebruikt. Vaak is zo’n bindmiddel een chemisch product, vooral bij goedkopere briketten. Zeker aldehyden zouden hierdoor worden veroorzaakt. Je kunt dit checken op de verpakking, of informatie vragen in de winkel.
Op het vlak van uitstoot en gezondheid is houtskool dus aangewezen boven briketten. En indien mogelijk kies je het best voor houtskool van restaurantkwaliteit, met grotere stukken die langer branden.
Mag ik barbecueën op mijn balkon?
Of je nu vlees, vis of groenten bakt op de barbecue, laat niets aanbranden. Dat is niet gezond. Wanneer voedingsmiddelen verbranden, vormen er zich polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK's). Dat zijn kankerverwekkende stoffen.
Om dat te vermijden, laat je de vlammen beter nooit rechtstreeks met het vlees in contact komen. Vooral vet dat op de warmtebron drupt, doet de vlammen hoog oplaaien.
Dat vet kun je opvangen door een speciaal schaaltje te gebruiken. Kies dan wel voor eentje uit keramiek of email, en vermijd wegwerpschaaltjes uit aluminium.
Andere oplossingen zijn barbecues waarbij de warmtebron zich aan weerszijden van het vlees bevindt en gasbranders met bedekte branders.
Ook je vlees rechtstreeks op de kolen bakken, "caveman style", is af te raden. Je verhoogt op die manier immers de kans dat er kankerverwekkende stoffen worden gevormd.
De bereidingswijze voor "beer can chicken" is op zijn minst origineel te noemen. Het recept komt (natuurlijk) overgevlogen van de VS. Het principe: maak een blikje bier of cola voor de helft leeg, en daarop zet je dan de kip. Vervolgens wordt op de BBQ de resterende vloeistof uitgestoomd. Deze techniek zou speciale aroma’s toevoegen aan het kippenvlees.
Op YouTube circuleren ontelbaar veel doe-het-zelf-video’s met deze blikjesmethode. Pas echter op want deze bereidingswijze brengt ernstige gezondheidsrisico’s met zich mee. Door de warmte kunnen er immers schadelijke bestanddelen vrijkomen uit de opdruk of de inwendige deklaag van het blik.
Kortom, begin niet aan deze absurde en gevaarlijke "culinaire techniek" zonder het juiste accessoire. Er zijn speciale gevogeltestomers op de markt die je kunt gebruiken als alternatief voor een drankblik.
Uit een Nederlands onderzoek blijkt dat de helft van de mensen na een barbecue risico loopt op een voedselvergiftiging. Hoewel 75 % zegt aandacht te besteden aan een goede hygiëne, blijkt ruim de helft het ouderwetse barbecuegevoel belangrijker te vinden dan voedselveiligheid.
Met onderstaande tips voorkom je buikpijn na een barbecue:
- Wanneer je je aankopen voor een barbecue doet op een warme zomerdag, let er dan op dat je de koudeketen respecteert. Gebruik bij voorkeur een koeltas en koelblokken om je etenswaren koel te transporteren.
- Hanteer een goede handhygiëne.
- Bewaar het voedsel dat op de barbecue moet bereid worden in de koelkast, en haal het pas vlak voor de bereiding eruit.
- Gebruik ander bestek en andere schotels voor rauw en gegaard vlees, om kruisbesmetting te vermijden.
- Sauzen, slaatjes en andere bijgerechten hou je het best zo lang mogelijk in de koelkast.
- Vlees dat bereid werd, maar niet opgegeten, laat je niet buiten staan. Plaats het snel op een koele plaats.
- Je kunt het vlees vooraf garen door het te bakken, koken of grillen. Zo vermijd je dat het vlees onvoldoende gaart op de barbecue.
Beter voor de gezondheid
Ook groenten laten zich goed bereiden op de barbecue. Bovendien zijn ze veel beter voor je gezondheid. Wat vlees betreft, scoren sommige soorten op gezondheidsvlak beter dan andere.
De Hoge Gezondheidsraad, het adviesorgaan van de overheid, waarschuwt dat rode en verwerkte vleessoorten het risico op kanker en hart- en vaatziekten verhogen. Wetenschappers menen dat een gelijkwaardige hoeveelheid gevogelte het risico daarentegen niet vergroot. Idealiter eet je daarom niet meer dan 300 gram rood vlees per week, en zet je meer kip, kalkoen, eieren, vis en groenten op het menu.
Opgelet, vlees en gevogelte met toegevoegde additieven (zoals nitriet) vallen onder “bewerkt vlees” en er wordt aangeraden om bewerkt vlees te beperken tot slechts 30 gram per week.
Duurzame keuzes voor de barbecue
Door minder vlees te eten, draag je een beetje bij tot een betere wereld, aangezien de ecologische voetafdruk van dierlijke producten een pak groter is dan die van plantaardige.
Per kilo rundvlees consumeerde het dier vijf tot tien kilo veevoeder van plantaardige oorsprong. De productie van zo'n voeder vraagt grote landbouwoppervlakken en enorme hoeveelheden water en energie.
Voeg daar nog de broeikasgassen aan toe die vrijkomen door mest en de vertering van vee. Op het einde van de keten is de ecologische voetafdruk van één kilo rundvlees tien keer groter dan die van een kilo groenten.