Laat je niet oplichten op datingsites
Je inschrijven op een datingsite om een partner te vinden, daar is tegenwoordig niets ongewoons meer aan. Maar wat zijn je rechten op die platforms en welke gevaren liggen op de loer? Wij leggen uit waarop je moet letten als je online op zoek gaat naar de liefde van je leven.
In dit artikel
Twintig jaar geleden werd er soms nog smalend gedaan over datingwebsites en -apps, vandaag de dag zijn ze niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Online op zoek gaan naar een partner is een heel gewone en sociaal volkomen aanvaarde praktijk geworden.
Online ontmoetingsplaatsen zijn er in de vorm van websites en - vaker nog – smartphone apps. De bekendste is ongetwijfeld Tinder, maar er zijn er nog veel meer, zoals Bumble, dat zich presenteert als een vrouwvriendelijker alternatief, en Hinge, een nieuwkomer die zich meer richt op mensen die op zoek zijn naar een serieuze relatie.
Nieuwe vormen van daten, nieuwe risico's
Deze nieuwe manieren om een partner te ontmoeten brengen ook heel wat nieuwe risico's met zich mee. In dit dossier overlopen we je rechten als consument en de risico's die met online dating gepaard gaan, zodat je met een gerust hart op zoek kunt gaan naar je ideale partner.
Terug naar bovenWat zijn je rechten op datingsites?
Online een abonnement nemen op een product of dienst is heel gewoon geworden. Maar ben je je bewust van je rechten als consument?In Europa geniet je van een herroepingsrecht voor je aankopen online, en dat geldt ook voor diensten zoals datingwebsites of apps. Ontdek alles over hoe je dit recht doet gelden, hoe je er afstand van doet en hoe je een contract volgens de voorwaarden beëindigt. Terug naar boven
Hoe maak je gebruik van het herroepingsrecht?
Onder de Europese regels heb je als consument een herroepingsrecht van 14 dagen voor al je online-aankopen. Dat betekent dat je gedurende 14 dagen van gedachten kunt veranderen, je aankoop kunt annuleren en je geld terug kunt vragen. Dat geldt ook voor onlinediensten zoals datingsites of datingapps.
Uitdrukkelijke vraag om de datingdienst al tijdens de herroepingstermijn te starten
In principe moet een bedrijf wachten tot het einde van de bedenktijd om de dienst te leveren. Maar in de praktijk wil je na het aanmaken van een datingprofiel meestal meteen aan de slag. Dat kan, maar onder strikte voorwaarden:
- Je moet zelf uitdrukkelijk toestemming geven om de dienst onmiddellijk te laten leveren.
- De site moet aan jou vragen om te bevestigen dat je je herroepingsrecht verliest zodra de dienst volledig is uitgevoerd.
- Als je toestemming geeft, behoud je het recht om je te bedenken tijdens de periode van 14 dagen, maar zal de datingsite niet verplicht zijn om je terug te betalen voor het deel van de dienst dat je al hebt gebruikt, tenminste als je daar op voorhand over geïnformeerd werd.
Terugbetaling als je afziet van het herroepingsrecht
Tot voor kort stond de omvang van de terugbetaling nog ter discussie. Sommige datingsites rekenden hoge kosten aan omdat ze vonden dat een groot deel van de dienst al geleverd was bij aanvang van de overeenkomst. Bij het aanmaken van een profiel moest bijvoorbeeld een persoonlijkheidstest worden ingevuld.
Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft over dat punt in 2020 duidelijkheid geschept. Een datingsite mag alleen kosten in rekening brengen a rato van de duur van de dienst. Als je dus een betalend abonnement neemt voor 365 dagen en dat na 10 dagen opzegt, betaal je slechts 10/365e van de prijs. Als er aparte diensten zijn geleverd, die ook apart zijn aangerekend, dan mogen die kosten wel volledig worden ingehouden, op voorwaarde dat het bedrijf je vooraf heeft geïnformeerd dat deze diensten volledig zouden worden uitgevoerd bij de start van de overeenkomst.
Stappenplan om je datingabonnement te herroepen
Om je herroepingsrecht uit te oefenen hoef je alleen maar ondubbelzinnig te verklaren dat je het contract wilt herroepen. Veel websites en apps hebben een contactformulier dat je daarvoor kunt gebruiken.
Als je dat formulier gebruikt, moet het bedrijf je een bevestiging per e-mail sturen. In geval van betwisting moet je kunnen bewijzen dat je het contract tijdig hebt herroepen, dus zorg ervoor dat je de bevestigingsmail en/of andere bewijsstukken bewaart.
Hoe een abonnement op een datingsite opzeggen na de herroepingstermijn
Wat als je je datingabonnement wilt opzeggen nadat de herroepingstermijn van 14 dagen is verstreken? In dat geval ligt het ingewikkelder.
- Als het contract van onbepaalde duur is, kun je het op elk moment opzeggen, maar je moet wel rekening houden met een opzegtermijn, zoals in je contract is overeengekomen. Die opzegtermijn moet redelijk zijn (bijvoorbeeld 2 maanden).
- Als het een contract van bepaalde duur is (bijvoorbeeld een jaarabonnement), dan kun je geen (gedeeltelijke) terugbetaling aanvragen als je je abonnement vroegtijdig wilt beëindigen. Als je je bijvoorbeeld voor een heel jaar hebt geabonneerd, dan zal je abonnement na opzeg pas aflopen op het einde van dat jaar. In uitzonderlijke gevallen is er wel een mogelijkheid tot vroegtijdige beëindiging voorzien in de algemene voorwaarden van het contract. Lees de kleine lettertjes dus zorgvuldig door.
Opgelet: vaak staat in de algemene voorwaarden dat het datingabonnement stilzwijgend wordt verlengd als je het niet tijdig opzegt. Als je de datingdienst in kwestie niet meer nodig hebt, vergeet dan niet het abonnement op tijd op te zeggen. De app simpelweg verwijderen van je smartphone of computer is niet voldoende! Je account blijft dan bestaan en je abonnement loopt gewoon door.
Een datingsite of -app die zich richt op de Belgische markt moet een clausule over stilzwijgende verlenging plaatsen vooraan op de eerste pagina van het contract, in het vet en in een vakje los van de tekst. De tekst vermeldt de gevolgen van de verlenging en de termijn om bezwaar in te dienen. Na de verlenging kun je de overeenkomst kosteloos beëindigen met een opzegtermijn van maximaal twee maanden.
Wat zijn de risico's op fraude op datingsites?
Datingsites en apps bieden talloze mogelijkheden om relaties aan te gaan, maar ze zijn niet zonder risico. Tot de meest voorkomende gevaren behoren vriendschapsfraude en catfishing.
Bij beide praktijken worden nepprofielen aangemaakt om gebruikers te manipuleren. De bedoelingen van de fraudeurs kunnen echter verschillen: vriendschapsfraude heeft altijd tot doel het slachtoffer financieel of materieel op te lichten, terwijl bij catfishing andere motieven kunnen spelen, zoals aandacht vragen, hoewel ook catfishing kan resulteren in oplichting.
Het aanmaken van een vals profiel is op zich niet altijd strafbaar, maar het misbruik dat hieruit voortvloeit, is dat vaak wel. Wil je deze risico's beter begrijpen en weten hoe je jezelf kunt beschermen, lees dan meer over de mechanismen achter deze praktijken en hun implicaties.
Alles over de risico's van datingsites
Terug naar bovenOnze tips voor een veilig gebruik van datingsites
Om te voorkomen dat je in de val loopt van oplichters op datingsites en -apps, neem je beter je voorzorgen, zowel om je persoonlijke gegevens te beschermen als om nepprofielen of verdacht gedrag te herkennen.
Ontdek ons praktisch advies. We leggen uit hoe je oplichterij en tekenen van manipulatie kunt herkennen en hoe je datingplatform veiliger kunt gebruiken en met een gerust hart online ontmoetingen kunt hebben.
Onze tips om datingsites veilig te gebruiken
Terug naar bovenWat te doen bij fraude of oplichting?
In de val lopen van een vriendschapsfraude of catfishing is een schrijnende ervaring, waar niemand immuun voor is. Oplichters zijn bedreven manipulators die perfect weten hoe ze misbruik kunnen maken van de emoties van hun slachtoffers.
Als dat jou overkomt, is het cruciaal om snel en daadkrachtig te handelen: verzamel bewijs, dien een klacht in, rapporteer het valse profiel en onderzoek mogelijke manieren om je geld terug te krijgen.
Ontdek ons stappenplan bij fraude om de gevolgen te beperken.
Bij catfishing doet een persoon zich online voor als iemand anders, bijvoorbeeld door een vals profiel aan te maken. Catfishing vindt niet alleen plaats op datingsites en -apps, maar ook op sociale media. Het gaat om een brede waaier van bedrieglijke praktijken waar velerlei motivaties achter kunnen schuilgaan.
Lees hier hoe deze vorm van oplichting in zijn werk gaat, wat de juridische gevolgen zijn en hoe je jezelf ertegen kunt beschermen.
Bij vriendschapsfraude, ook sentimentele of emotionele fraude genoemd, gebruiken oplichters een vals profiel op een datingplatform of sociaal netwerk om een vertrouwensrelatie op te bouwen met hun slachtoffer. Daarna spelen ze in op hun emoties om hen geld af te troggelen.
Als je de Netflix-documentaire over de “Tinder Swindler” hebt gezien, weet je dat vriendschapsfraude héél ver kan gaan. Een oplichter zal je bijvoorbeeld doen geloven dat je samen een romantische relatie hebt, om daarna geld te vragen voor een ziek familielid, of voor een vliegticket om jou te komen bezoeken. Na je steeds grotere sommen geld afhandig gemaakt te hebben, verdwijnt de ander plots met de noorderzon …
Vriendschapsfraude volgt vaak een vast stramien:
- Eerst wordt de vertrouwensrelatie opgebouwd: oplichters zijn vaak heel charmant en behendig in het opwekken van je sympathie.
- In een tweede fase volgt de emotionele chantage om je zover te krijgen dat je geld overmaakt.
Een “catfish” is iemand die zich online voordoet als iemand anders, bijvoorbeeld door een vals profiel aan te maken. Catfishing vindt niet alleen plaats op datingsites en apps, maar ook op sociale media.
Het gaat om een ruim fenomeen waar allerlei drijfveren achter kunnen schuilgaan. Zo kan catfishing gebruikt worden:
- als een strategie bij vriendschapsfraude, om geld afhandig te maken
- door mensen die eenzaam zijn of een laag zelfbeeld hebben, en zichzelf beter proberen te voelen
- in het kader van stalking of andere misdrijven
De onlineprofielen van catfishers zijn meestal volledig nep, maar ook wanneer iemand zich online veel jonger voordoet door enkel foto’s van 20 jaar geleden te gebruiken, is dat catfishing.
Is catfishing strafbaar?
Valse profielen worden vaak gebruikt om misdrijven te plegen, en die misdrijven zijn per definitie strafbaar. Maar is het creëren van een vals profiel een misdaad op zich? Dat hangt ervan af.
Het aanmaken van een vals profiel is op zich niet altijd illegaal, maar wie het doet, kan al snel over de grens van het toelaatbare gaan. Afhankelijk van de omstandigheden kan dit vallen onder misdrijven zoals valse naamdracht, informaticavalsheid, inbreuken op de Algemene Verordening Gegevensbescherming (GDPR) enz.
Merk op dat het aanmaken van een vals profiel met de bedoeling iemand op te lichten al strafbaar kan zijn, zelfs als je niet in de val trapt. Poging tot oplichting is namelijk ook strafbaar.
Als je het slachtoffer bent van een vals profiel, dien dan zeker klacht in bij de politie.
.Hoe kun je jezelf beschermen tegen de risico's van datingsites?
We raden je aan om op datingsites op je hoede te blijven en op je instinct te vertrouwen. Als iets vreemd lijkt, neem dan de tijd om het grondig te checken of vraag extern advies.
Zoals altijd op het internet, moet je in de eerste plaats zorgen dat je persoonlijke gegevens veilig zijn wanneer je overweegt je aan te melden bij een datingsite of app.
Kies je datingsite of app dus zorgvuldig. Controleer welk bedrijf achter de site zit en waar het gevestigd is: dat vertelt je welk wettelijk kader van toepassing is, met name wat betreft de verwerking van persoonlijke gegevens. Is het bedrijf gevestigd in Europa, dan is de Algemene Verordening Gegevensbescherming van toepassing. Die biedt een betere bescherming op het gebied van persoonlijke gegevens en betere toegang tot je gegevens vergroot.
Lees ook de algemene voorwaarden zorgvuldig door, vooral als je van plan bent een betaald abonnement af te sluiten.
Meer informatie over online privacy
Dit zijn dingen die alarmbellen zouden moeten doen afgaan:
- De oplichter heeft altijd een smoes om je niet in het echt te ontmoeten. Er zijn extra procedurekosten voor reisdocumenten, een familielid is ziek, er zijn onverwachte problemen... Vaak worden die problemen daarna ook een excuus om je nog meer geld te vragen.
- Profielen van oplichters zijn vaak in het buitenland gevestigd. Dat geeft hen een goed excuus om je niet live te moeten afspreken, maar ook een geloofwaardige reden om je geld te vragen om je te komen bezoeken.
- Oplichters hebben vaak een heel goed (en meestal vals) profiel. Knappe foto’s, een heel boeiende job, dure kleren, een avontuurlijk leven … Als iemand té goed is om waar te zijn, dan blijf je best een beetje voorzichtig.
- Het gesprek wordt al snel heel persoonlijk. Vriendschapsfraudeurs proberen vaak zo snel mogelijk een emotionele band op te bouwen. Ze geven je complimentjes, stellen veel vragen of vertellen net zelf een persoonlijk verhaal om je medelijden te wekken: hun vrouw is overleden aan een ernstige ziekte, ze werken in oorlogsgebied of zitten op een andere manier in de penarie. Vaak overladen ze je met aandacht en affectie, een vorm van psychologische manipulatie die ook wel “love bombing” genoemd wordt.
Niet al deze symptomen zijn altijd aanwezig bij vriendschapsfraude, maar ze kunnen wel een waarschuwingssignaal zijn.
De tijd dat je valse profielen er zo kon uithalen, is lang vervlogen. Veel valse profielen zitten goed in elkaar en lijken op het eerste zicht volledig legitiem. Maar met deze tips kun je het risico op catfishing wel een stuk beperken:
- Controleer de herkomst van de afbeeldingen op het profiel met behulp van tools zoals Google image of TinEye. De zoekmachine toont je dan of die afbeelding ook op andere sites geüploadet werd. Zo kun je zien of de afbeelding eventueel gestolen werd van een ander profiel.
- Vraag om te videobellen voordat je op date gaat. Zo kun je controleren of de persoon met wie je praat dezelfde persoon is als op het profiel. Een live video is immers moeilijker te vervalsen dan een foto, al is met kunstmatige intelligentie nu alles mogelijk, zelfs deepfakes in een realtime video. Zo kun je tijdens een videogesprek in realtime het gezicht van de ene persoon vervangen door dat van een andere. In dergelijke gemanipuleerde videobeelden kunnen bepaalde aanwijzingen trucage verraden, zoals visuele vervormingen, slechte synchronisatie tussen lipbewegingen en de stem, of gezichtsuitdrukkingen die niet natuurlijk lijken. De beeldmanipulaties worden echter alsmaar moeilijker te detecteren naarmate ze subtieler worden ...
- Let op tegenstrijdigheden in het verhaal van je gesprekspartner. Als je die opmerkt, is de kans groot dat er iets niet pluis is. Ook als je buikgevoel zegt dat er iets niet klopt, kun je maar beter voorzichtig zijn. Stel ook zoveel mogelijk vragen. Hoe meer je doorvraagt, hoe groter de kans dat een mala fide persoon zich vastrijdt in leugens.
- Wees op je hoede voor te perfecte profielen. Als een profiel té perfect lijkt, kan het iets verdachts verbergen.
Zoals gezegd maken nieuwe technologieën het steeds moeilijker om echte van valse accounts te onderscheiden. Dankzij kunstmatige intelligentie kan een oplichter gemakkelijk “deepfakes” maken: valse afbeeldingen of video's die bestaande mensen voorstellen, of zelfs volledig fictieve individuen gegenereerd door AI.
Sommige datingplatforms bieden een fotoverificatiesysteem. Gebruikers die door deze procedure komen, krijgen een blauw vinkje naast hun profiel als bevestiging dat hun foto's van hen zijn. Dat kan een geruststelling zijn, maar je moet toch op je hoede blijven: zelfs een geverifieerd profiel kan vals zijn.
Je bent erin geluisd: wat moet je doen?
Over oplichting hangt nog altijd een zeker taboe. Niemand geeft graag toe dat hij in de val getrapt is. Nochtans kan iedereen slachtoffer worden van oplichting. Daders van vriendschapsfraude of catfishing zijn bijzonder bedreven in het manipuleren van hun slachtoffers en het uitbuiten van hun emoties.
Verzamel bewijzen
Als je slachtoffer bent geworden van vriendschapsfraude of catfishing, zorg er dan voor dat je zoveel mogelijk bewijs verzamelt. Denk hierbij aan het onlineprofiel van de oplichter, screenshots van je chatberichten, betalingsbewijzen ...
Dien klacht in
Ons belangrijkste advies: blijf er niet mee zitten. Dien een klacht in bij de politie. Sommige onderzoeken leiden tot arrestaties, zelfs als de daders vanuit het buitenland opereren.
Zelfs als de daders niet worden opgespoord, blijft het belangrijk om aangifte te doen. Niet alleen helpt dat om de misdaadstatistieken te verbeteren, het maakt beleidsmakers ook bewust van de omvang en ernst van het probleem.
Meld de valse account bij de datingsite
Het is ook een goed idee om valse accounts te signaleren:
- aan de datingsite of -app, zodat het frauduleuze profiel kan worden verwijderd
- bij de Economische Inspectie, via ConsumerConnect (een initiatief van de FOD Economie), waar je ook informatie vindt over je rechten.
Blokkeer indien nodig je bankkaart en bankrekeningen
Als je je bankkaartgegevens hebt doorgegeven, blokkeer ze dan onmiddellijk via Card Stop (078 170 170). Neem ook contact op met je bank om je rekeningen te laten blokkeren als dat nodig is.
Kun je je geld terugkrijgen als je opgelicht bent?
Als de daders worden gevat, is het mogelijk dat je (een deel van) je geld kunt recupereren, al is dat vaak lastig.
Voor niet-toegestane transacties, vb. in het kader van phishing, is de bank wettelijk verplicht je terug te betalen, tenzij de bank kan bewijzen dat die transacties het gevolg waren van fraude, opzet of grove nalatigheid van jouw kant.
In het geval van vriendschapsfraude heb je helaas zelf de transacties goedgekeurd: je hebt “vrijwillig” geld overgemaakt naar de fraudeur omdat je dacht dat die je partner of vriend was. Daarom kun je helaas geen aanspraak maken op een terugbetaling bij de bank, want het gaat dus om een toegestane transactie. Je kunt wel contact opnemen met de bank om te kijken of een (heel) recente transactie nog teruggedraaid kan worden.
Meer informatie over internetoplichting