Voedselfraude, moeten we bang zijn?

Het paardenvleesschandaal van begin 2013, waarbij als rund verkocht paardenvlees werd aangetroffen in lasagne, deed stof opwaaien. In januari 2014 stemde het Europees parlement een rapport over voedselfraude goed.

Om zulke situaties in de toekomst te vermijden, zijn op Europees niveau verschillende maatregelen genomen: onaangekondigde controles, een betere communicatie tussen de lidstaten en strengere straffen voor fraudeurs. Dat is goed, want u heb het recht te weten wat er precies op uw bord belandt. Maar worden we niet een beetje te paranoïde? Is voedselfraude dan echt alomtegenwoordig?

Voedselfraude blijft uitzondering

Volgens het rapport van het Europees parlement zijn de tien meest fraudegevoelige categorieën

• olijfolie
• vis
• bioproducten
• melkgranen
• honing en siroop
• koffie en thee
• kruiden
• wijn 
• vruchtensappen

In de meeste gevallen gaat het om producten die worden vervangen door goedkopere alternatieven.Op basis van onze onderzoeken doorheen de jaren kunnen we u echter geruststellen: voedselfraude blijft veeleer een uitzondering. Op de volgende pagina vindt u een samenvatting van de belangrijkste resultaten van onze tests.

Te rade bij de ingrediëntenlijst

Als consument is het moeilijk om voedselfraude te ontdekken, maar toch kunt u op uw hoede zijn. De ware aard van een voedingsmiddel is vaak te achterhalen aan de hand van het de ingrediëntenlijst op het etiket. Ziet u cashewnoten en zonnebloemolie op het etiket van uw dure pesto (i.p.v. pijnboompitten en olijfolie), of bevatten uw ambachtelijke wafeltjes tal van industriële ingrediënten, dan bent u dus om de tuin geleid. Van nobele producten, zoals truffels, wordt geregeld slechts een zeer kleine hoeveelheid in een product verwerkt in combinatie met aroma's.  

Uit onze onderzoeken doorheen de jaren blijkt - gelukkig - dat voedselfraude veeleer een uitzondering is. 

• In 2013 testten we 25 extra olijfolies van eerste persing ("extra vierge"), die inzake authenticiteit allemaal in orde waren. We vonden dus geen sporen van geraffineerde olie of andere plantaardige oliën. Eén product voldeed echter niet aan de wettelijke eisen, zeven anderen vielen door de mand voor geur en smaak, waardoor ze het etiket van extra vierge niet verdienen.
• We controleerden ook of duurdere vissoorten niet stiekem worden vervangen door goedkopere alternatieven, bv. schelvis of koolvis in de plaats van kabeljauw. Wij bestelden in 43 Belgische restaurants kabeljauwfilet, en kregen overal effectief kabeljauw op ons bord. Bij zeebaars controleerden we dan weer of die gekweekt of gevangen was, en ook daar werd er niet gelogen. En na een recente controle van 24 ingevroren reuzengarnalen, konden we bij vier producten vaststellen dat er werd gefoefeld met het ijslaagje, om extra gewicht te creëren. Bij de 37 stalen verse tong die wij analyseerden, stelden we - gelukkig - geen voedselfraude vast: alle stalen waren daadwerkelijk tong en geen goedkopere variant.   
• Van biologische groenten en fruit willen we weten of ze geen pesticiden bevatten. De laatste vijf jaar konden we op dat vlak geen overtredingen vaststellen. De afwezigheid van pesticiden is echter geen garantie of een product nu wel of niet biologisch is.
• Bij onze test van honing konden we slechts één van de 40 geteste producten betrappen op een leugentje op het etiket over de herkomst.
• Er wordt beweerd dat fraudeurs zagemeel zouden toevoegen aan thee. In onze tests hebben we dat echter nog niet kunnen vaststellen. Wel waren er in de meeste stalen problemen met het extractiepercentage, een maatstaf voor de ingrediënten die uiteindelijk in uw kopje belanden. Niet echt kwaliteitsvolle thee dus.
• Tot nog toe hebben we in kruiden zoals curry en cayennepeper geen illegale kleurstoffen aangetroffen. Op de Spaanse markt vonden we wel twee paprikapoeders met de voor kruiden verboden kleurstof bixine.
• In onze test van fruitsappen bleken alle sinaasappelsappen authentiek: geen goedkopere sappen van clementines, mandarijnen of pompelmoezen te ontdekken, en ook niet aangelengd met water en suiker.
• Paardenvlees hebben wij nog niet gevonden in rundvlees, maar wel varkensvlees waar het niet hoort. In bijna de helft van de geteste broodjes met bereide filet americain vonden we varkensvlees terug!
• Truffelproducten bevatten niet altijd evenveel truffel als ze willen doen geloven: soms minder dan 1% of zelfs enkel truffelaroma. Wij eisen dan ook een duidelijke reglementering hieromtrent.