Hoe goed is de zorg in Belgische ziekenhuizen?
Een lijst van beste en slechtste ziekenhuizen in België hebben we niet, maar er is in ons land wel informatie beschikbaar over de kwaliteit van zorg. Op basis daarvan kun je – in niet-dringende medische situaties – zelf het ziekenhuis kiezen waar je behandeld wilt worden. In Vlaanderen dan toch, want in Brussel en Wallonië staat deze opvolging nog maar in de kinderschoenen.
Vrouwen met borstkanker die behandeld werden in een ziekenhuis met minder dan 60 nieuwe diagnoses per jaar, hebben 44 % meer kans om toch te overlijden aan borstkanker dan vrouwen die werden behandeld in een ziekenhuis met minstens 125 diagnoses per jaar.
De cijfers komen uit een recente studie van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE), die aantoont hoe doorslaggevend specifieke expertise binnen een bepaald ziekenhuis kan zijn.
Welk ziekenhuis je kiest voor je behandeling, kan dus zwaar doorwegen op je kansen om te genezen. Maar hoe kun je als patiënt achterhalen welke ziekenhuizen de beste zorgen bieden voor jouw aandoening?
Terug naar bovenIs de medische zorg goed in België?
Om een lang verhaal kort te maken: hier hebben we geen eenduidig antwoord op. Op sommige vlakken doen de Belgische ziekenhuizen het goed, op andere dan weer minder. Zo scoren ze bijvoorbeeld goed voor borstkanker, gemiddeld voor beroertes en zelfs slecht voor (het voorkomen van) ziekenhuisinfecties.
Het KCE monitort sinds enkele jaren op regelmatige basis de prestaties van ons zorgsysteem, in samenwerking met verschillende andere overheidsinstanties. Die opvolging geeft echter enkel gemiddelde cijfers, waarachter grote verschillen kunnen schuilen in functie van de afdelingen en campussen van een ziekenhuis, en van individuele dokters
Bovendien staat de informatie verspreid over verschillende locaties, waardoor het niet altijd evident is om de juiste gegevens te vinden.
Waarom kunnen we geen ziekenhuizen vergelijken in Brussel en Wallonië?
In Vlaanderen kun je als patiënt tenminste nog bepaalde informatie opzoeken waarop je je keuzes kunt baseren. Eén Brussels ziekenhuis, het UZ Brussel, is opgenomen in het Vlaams systeem.
In de rest van Brussel en Wallonië zijn er daarentegen bijna geen gegevens over de kwaliteit van zorg. Momenteel kun je daardoor de kwaliteit van zorg in Brusselse en Waalse ziekenhuizen nog niet vergelijken, met uitzondering van een aantal kwaliteitsindicatoren rond ziekenhuisinfecties.
Er wordt gewerkt om deze achterstand tegenover Vlaanderen in te halen, maar het thema staat nog maar kort op de agenda. In de toekomst zal ook de kwaliteit van zorg in Brussel en Wallonië op systematische basis worden gemeten, maar de resultaten daarvan zullen nog niet op korte termijn beschikbaar zijn voor de patiënt.
Terug naar bovenHoe bepaalt de overheid de kwaliteit van een ziekenhuis?
Kwaliteit van ziekenhuizen is een complexe aangelegenheid. De bevoegdheid is verdeeld over de federale overheid en de regio's. Beide hebben een impact op de normen waaraan ziekenhuizen wettelijk moeten voldoen, o.a. qua personeelsbezetting (aantallen en opleidingsniveau), beschikbaarheid van bepaalde apparatuur of registratie van bepaalde aandoeningen.
Daarnaast leggen de regio's specifieke regels op voor kwaliteitsbeleid, waardoor bijvoorbeeld de opvolging van de zorgkwaliteit verschilt van regio tot regio, wat zich vertaalt in verschillen in kwaliteitsinformatie tussen Vlaanderen, Wallonië en Brussel.
Terug naar bovenMeer financiële middelen voor betere ziekenhuizen?
De federale overheid is verantwoordelijk voor de financiering van ziekenhuizen. De verdeling van de middelen gebeurt op basis van verschillende parameters, en in 2018 werd "pay for performance" (P4P) ingevoerd. Dat betekent dat een heel klein deel van het geld wordt toegekend op basis van kwaliteitsparameters. Hoe beter een ziekenhuis scoort, hoe meer middelen het krijgt.
Onder deze indicatoren: het al dan niet behalen van een accreditatie - een soort van kwaliteitslabel - de meting van patiëntenervaringen, deelname aan registraties van ziekenhuisinfecties en het sterfterisico in het ziekenhuis.
Wij probeerden de resultaten voor de afgelopen jaren per ziekenhuis op te vragen bij de FOD Volksgezondheid, maar die weigerde deze vrij te geven. De FOD meent dat deze gegevens grotendeels bedrijfsgeheimen zijn van de ziekenhuizen, en vindt het belangrijker om deze bedrijfsgeheimen te beschermen dan om deze gegevens transparant te delen met de burger...
Het KCE plant een uitgebreidere literatuurstudie naar de impact van P4P-programma's op de zorgkwaliteit in ziekenhuizen, en hoe zulke programma's effectiever kunnen worden.
Terug naar bovenHoe moet je een ziekenhuis kiezen?
Scenario 1: Je hebt een voorkeur voor een specifieke dokter
Als je behandeld wilt worden door een specifieke arts-specialist, dan zul je meestal geen vrije keuze hebben: zelfs als je op raadpleging gaat in een privépraktijk, werken zulke artsen meestal samen met één bepaald ziekenhuis waar ze hun ingrepen doen.
Scenario 2: Je hebt geen voorkeur, maar wilt wél de beste zorg
Wie in Vlaanderen woont, kan op verschillende plekken informatie opzoeken. Idealiter check je alle beschikbare bronnen want ze geven elk een deel van de kwaliteit weer:
- Op zorgkwaliteit.be vind je de resultaten van een aantal kwaliteitsindicatoren over de doeltreffendheid, veiligheid en persoonsgerichtheid van de zorg.
- Op de website van Sciensano staat informatie over de inspanningen die ziekenhuizen leveren om ziekenhuisinfecties te voorkomen.
- Met CoBRHA Viewer kun je de inspectieverslagen per ziekenhuis bekijken.
- Op de website van het ziekenhuis zelf kun je tot slot opzoeken of die geaccrediteerd is door een externe, onafhankelijke organisatie.
Wie in Brussel of Wallonië woont, heeft zoals gezegd minder opties. Zo vind je op zorgkwaliteit.be enkel gegevens voor Vlaamse ziekenhuizen.
Ziekenhuizen Wallonië - Brussel
Bespreek je keuzes tot slot met je huisarts. Ga je op raadpleging bij een arts-specialist, vraag die dan naar diens ervaring met jouw ingreep. In ons land mogen de meeste ingrepen door alle ziekenhuizen uitgevoerd worden, maar dat is voor de patiënt niet altijd een goede zaak. Kies daarom het liefst voor een ziekenhuis en een arts-specialist die voldoende ervaring hebben met jouw gezondheidssituatie.
Terug naar bovenWanneer mag je niet zelf je ziekenhuis kiezen?
- Het spreekt voor zich dat je enkel zelf een ziekenhuis kunt kiezen voor geplande ingrepen. Heb je een acuut probleem zoals een beroerte of een hartinfarct, dan zal de ziekenwagen je naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis brengen.
- Daarnaast heeft minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke maatregelen genomen om te verhinderen dat burgers de dupe te worden van een gebrek aan ervaring in ziekenhuizen: zo mogen sinds augustus 2024 alleen nog erkende centra opereren op borstkanker. Wie de operatie in een niet-erkend ziekenhuis laat uitvoeren, krijgt geen terugbetaling meer van het RIZIV. Een gelijkaardige maatregel werd voordien ook ingevoerd voor (slechts) enkele zeldzame kankers. Zo mogen alleen een beperkt aantal referentiecentra complexe slokdarm- en pancreasoperaties uitvoeren en kanker bij kinderen behandelen.
Onze eisen voor betere kwaliteit van zorg in héél België
Momenteel is er nog een te grote kloof tussen de opvolging van de zorg aan Nederlandstalige en Franstalige kant. Er is duidelijk nood aan een uniform kwaliteitssysteem voor heel België.
Gegevens over de kwaliteit van zorg moeten voor alle Belgen op een laagdrempelige manier beschikbaar zijn: resultaten van kwaliteitsindicatoren, inspectierapporten én accreditatieverslagen. Al deze informatie moet gebundeld worden op één plaats.
Daarnaast moet bepaalde zorg voorbehouden blijven aan ziekenhuizen met voldoende ervaring, zoals dat sinds kort het geval is voor bijvoorbeeld borstkanker. Er zijn immers nog andere aandoeningen waarvoor de ervaring van het ziekenhuis de uitkomst voor de patiënt bepaalt, zoals long- en rectumkanker.
Hoewel Vlaanderen qua monitoring van zorg een grote voorsprong heeft en dus als voorbeeld kan dienen voor Brussel en Wallonië, betekent dat niet dat het werk aan Vlaamse kant gedaan is, in tegendeel. Wij zien nog verschillende mogelijke verbeteringen:
- De resultaten van de kwaliteitsmetingen zijn momenteel enkel beschikbaar op het niveau van het overkoepelende ziekenhuis, dat zou ook moeten gebeuren op het niveau van de individuele campussen.
- Er moeten kwaliteitsindicatoren ontwikkeld worden voor meer aandoeningen.
- Er zijn meer indicatoren nodig die over resultaten gaan, want veel van de huidige indicatoren gaan over structuren en processen. Dat laat patiënten toe om zich een beter beeld vormen over de concrete zorg die ze kunnen verwachten. Ook de ervaren gezondheid en levenskwaliteit moet worden gemeten en in indicatoren worden gegoten.
- Alle informatie over de kwaliteit van zorg in Vlaanderen moet worden gecentraliseerd op één plek. Momenteel zijn deze gegevens beschikbaar, maar te verspreid.
- De bevoegde instanties moeten sneller op de bal spelen en meer up-to-date gegevens beschikbaar stellen.
Hoe presteren de Vlaamse ziekenhuizen?
Terug naar boven
In tegenstelling tot in Brussel en Wallonië zijn er voor de Vlaamse ziekenhuizen wel degelijk heel wat gegevens beschikbaar over de kwaliteit van zorg. Helaas zijn die (nog) niet voldoende gecentraliseerd. Dat maakt het niet eenvoudig om als patiënt de juiste informatie te vinden om een weloverwogen beslissing te nemen over je gezondheid.
Afhankelijk van welke gegevens je wilt kennen, moet je die op verschillende websites bij elkaar sprokkelen. Onze experts maakten in augustus 2025 een overzicht. Je raadpleegt best alle gegevens omdat ze elk gaan over een deelaspect van kwaliteit van zorg. Een ziekenhuis kan het bijvoorbeeld goed doen in één domein, en minder goed in een ander.
Het federale gezondheidscentrum Sciensano ontwikkelde op ons aandringen een systeem om de inspanningen van ziekenhuizen om ziekenhuisinfecties te voorkomen en beheersen, te meten en te publiceren. Alle Belgische ziekenhuizen zijn verplicht om mee te werken en zo hun kwaliteit van ziekenhuishygiëne te meten.
Een belangrijke eerste stap, maar zeker niet voldoende. De huidige indicatoren beoordelen vooral aspecten die te maken hebben met organisatie, personeelsbezetting en registratie binnen het ziekenhuis, maar die zijn voor de patiënt minder interessant.
Wij willen daarom ook metingen die concreter en veelzeggender zijn voor de burger, zoals de toepassing van goede handhygiëne, correct gebruik van antibiotica en frequentie van bepaalde ziekenhuisinfecties. Daarnaast willen we ook een controlesysteem om de betrouwbaarheid van de gegevens te garanderen.
In 2026 komen er nieuwe kwaliteitsindicatoren, en is het de bedoeling dat gegevens ook extern gevalideerd zullen worden. Volgens de resultaten van het meest recente rapport (publicatie in 2024, gegevens van 2023) behalen de Vlaamse ziekenhuizen de beste resultaten, gevolgd door de Waalse. De Brusselse ziekenhuizen scoren het laagst.
Vlaanderen was de eerste regio in ons land om kwaliteit van zorg in ziekenhuizen hoog op de agenda te plaatsen. In 2009 werd er (geleidelijk) een systeem met drie pijlers ingevoerd:
- Meten van kwaliteit via kwaliteitsindicatoren
- Inspectie van ziekenhuizen door de overheid
- Accreditatie
Hoewel ziekenhuizen verplicht zijn om deel te nemen aan thematische inspecties van de overheid, zijn andere elementen volledig vrijwillig. Zo moeten ze niet verplicht deelnemen aan het meten van kwaliteitsindicatoren.
Als ze meedoen, moeten ze wel aan de volledige basisset deelnemen én worden de resultaten wel sowieso gepubliceerd. Over het algemeen is deelname wel heel hoog, zowel voor de basisset als voor de optionele indicatoren.
De kwaliteitsindicatoren meten zowel de inspanningen van ziekenhuizen als de resultaten van deze inspanningen. Dat kan ziekenhuizen helpen om pijnpunten te identificeren en hun kwaliteit van zorg te verbeteren. Voor patiënten kan het dan weer helpen om bewust voor een bepaald ziekenhuis te kiezen omdat de zorg daar beter is.
Concreet gaat het om indicatoren in drie grote domeinen:
- Doeltreffendheid van zorg: gebeurt de behandeling van een aantal aandoeningen (borstkanker, rectumkanker, longkanker, beroerte en palliatieve zorg) volgens de geldende normen?
- Veiligheid van zorg: worden onveilige situaties en ongewenste gevolgen vermeden?
- Persoonsgerichtheid van zorg: hoe ervaren patiënten de zorg?
Op de website zorgkwaliteit.be kun je de resultaten van deze indicatoren bekijken voor de deelnemende ziekenhuizen. Aan de hand van een vragenlijst van het Vlaams Patiëntenplatform geven patiënten (onder andere) een algemeen cijfer aan het ziekenhuis, en er wordt hen gevraagd of ze dit ziekenhuis zouden aanbevelen aan familie en vrienden.
Er zijn drie scores: slechter dan de norm, voldoet aan de norm, en beter dan de norm. De "norm" wordt echter wel op verschillende manieren bepaald. Soms in vergelijking met het gemiddeld resultaat van de ziekenhuizen, soms bepaald door experts of op wetenschappelijke basis, en soms op basis van wettelijke normen. Opnieuw maakt dat het soms moeilijk om te interpreteren en te vergelijken.
Bovendien worden resultaten steeds weergegeven op niveau van het ziekenhuis. Zijn er verschillende campussen, dan gaat het dus om een optelsom van al die campussen samen. Soms heeft een ziekenhuis om uiteenlopende redenen geen resultaat voor één of meerdere parameters.
Een aantal voorbeelden van informatie die je als patiënt kunt raadplegen vóór je een ziekenhuis kiest voor je behandeling. Sommige voorbeelden zijn uitgebreider uitgewerkt dan andere. Voor meer achtergrondinformatie en de volledige resultaten per ziekenhuis kun je terecht op www.zorgkwaliteit.be.
1a. Borstkanker
EUSOMA, de vereniging die zich inzet voor de verbetering van borstkankerzorg in Europa, adviseert een minimum van 150 nieuwe diagnoses per jaar voor erkende borstklinieken. In ons land werd die eis echter verlaagd, onder invloed van ziekenhuizen en artsen.
Hoewel een aantal Belgische ziekenhuizen zo'n Europese erkenning hebben, moeten erkende borstklinieken volgens de Belgische normen "maar" 125 nieuwe diagnoses per jaar halen.
Sinds augustus 2024 mogen dus alleen maar erkende centra opereren op borstkanker, in andere centra wordt de behandeling niet terugbetaald. Binnen de erkende centra wordt een onderscheid gemaakt tussen "coördinerende borstklinieken" (minimum 125 nieuwe diagnoses per jaar) en de "satellietborstklinieken", waarvoor het minimumvolume vastgelegd werd op 60 nieuwe diagnoses per jaar.
Weet echter dat niet alleen coördinerende centra deze ingrepen mogen uitvoeren, maar ook de zogenaamde satellietcentra mogen dat (voorlopig) nog, zelfs al is de ervaring daar een pak minder en de overlevingskansen dus lager.
Ter herinnering: patiënten die werden behandeld in een campus met een laag volume (minder dan 60 nieuwe diagnoses per jaar), lopen volgens onderzoek van het KCE maar liefst 44 % meer risico om aan borstkanker te overlijden dan patiënten in een coördinerend centrum met een hoog volume (minstens 125 nieuwe diagnoses per jaar). In een campus met een medium volume (tussen 60 en 124 nieuwe diagnoses per jaar), ligt het risico nog steeds 30 % hoger dan in een centrum met een hoog volume!
Het KCE adviseerde dan ook om ingrepen voor borstkanker uitsluitend voor te behouden voor erkende coördinerende borstklinieken, en satellietcentra enkel te laten ondersteunen in de behandeling met bijvoorbeeld chemotherapie.
Ons advies
Wil je de best mogelijke zorg, kies dan liever een coördinerend centrum met meer dan 125 of zelfs 150 nieuwe patiënten per jaar. Je vindt deze aantallen terug op zorgkwaliteit.be, net als de resultaten van andere kwaliteitsindicatoren. Let op: in sommige ziekenhuizen wordt borstkanker op verschillende campi geopereerd, en het vermelde getal is dan de optelsom van de verschillende campi.
1b. Longkanker
In ons land mag elk ziekenhuis opereren op longkanker. Nochtans is de kans op overlijden kort na de ingreep volgens een studie van het KCE ongeveer twee keer hoger in centra die minder dan 10 van zulke ingrepen doen per jaar.
Op zorgkwaliteit.be vind je geen gegevens over het aantal ingrepen, maar wel resultaten voor een aantal indicatoren over zorg van longkanker, zoals het stellen van correcte diagnoses en de overlevingskans kort na de behandeling én op langere termijn.
Voor heel wat ziekenhuizen worden geen resultaten vermeld omdat ze te weinig gegevens kunnen aanleveren voor een betrouwbare berekening. Voor de kans op overlijden binnen 90 dagen na de ingreep vinden we bijvoorbeeld enkel resultaten voor 16 ziekenhuizen terug, dat is nog geen derde van alle ziekenhuizen die opereren op longkanker.
Ons advies
Ons lijkt het verstandig om te kiezen voor één van de ziekenhuizen die wél voldoende gegevens hebben, nadat je ook de resultaten voor de andere indicatoren op zorgkwaliteit.be hebt bekeken en alles besproken hebt met je huisarts.
1c. Rectumkanker
Ook voor rectumkanker (ook wel endeldarmkanker) mag elk ziekenhuis ingrepen doen, al zijn de overlevingskansen, volgens een recente Belgische studie, beter in centra met meer ervaring. Zowel op korte (90 dagen) als langere (na 1 en na 5 jaar) termijn heb je betere kansen in een ziekenhuis dat jaarlijks minstens 35 ingrepen doet.
Op zorgkwaliteit.be vind je opnieuw geen cijfers over het aantal ingrepen, maar (onder andere) wel betrouwbare resultaten over de kans op overlijden binnen 30 dagen na de ingreep.
Er zijn slechts cijfers beschikbaar voor 27 ziekenhuizen, de rest voert te weinig ingrepen uit om een betrouwbaar resultaat te berkenen. Patiënten hebben over het algemeen slechtere overlevingskansen in ziekenhuizen met weinig ervaring. Hieronder zie je voor welke ziekenhuizen geen betrouwbaar resultaat berekend kon worden.
Ons advies
Kies bij voorkeur geen ziekenhuis waarvoor onvoldoende gegevens beschikbaar zijn, want dat wijst op minder ervaring. Ga liever voor een ziekenhuis waarvan de resultaten bekend zijn, want zulke ziekenhuizen hebben vaak meer ervaring en geven je ook de mogelijkheid om met meer kennis van zaken te kiezen.
Zo krijg je een duidelijker beeld van de kwaliteit van zorg. In vijf van deze ziekenhuizen hebben patiënten bijvoorbeeld een grotere kans om kort na de ingreep te overlijden dan in andere. Deze resultaten verdienen daarom extra aandacht bij je keuze.
Bespreek de kwaliteitsindicatoren op zorgkwaliteit.be samen met je huisarts, zodat je een weloverwogen beslissing kunt nemen.
1d. Veiligheid van zorg
Ziekenhuizen meten veiligheid van medische zorg aan de hand van 5 thema's:
- Handhygiëne (zoals bv. het hebben van kortgeknipte en verzorgde nagels): 25 ziekenhuizen behalen de norm, 27 ziekenhuizen scoren significant lager dan de norm
- Identificatiebandje (zodat het zorgpersoneel weet wie de patiënt is en de juiste zorg kan geven): 9 ziekenhuizen scoren beter dan de norm, 25 ziekenhuizen behalen de norm, 18 ziekenhuizen scoren significant lager dan de norm
- Checklist heelkunde (waarbij het zorgpersoneel in het operatiekwartier oa. controleert welke ingreep volgt en of er allergieën zijn): 15 ziekenhuizen scoren beter dan de norm, 28 ziekenhuizen behalen de norm, 8 ziekenhuizen scoren significant lager dan de norm
- Ongeplande heropnames (door problemen gerelateerd aan de vorige opname, wat kan wijzen op bv. gebrekkige nazorg of onvoldoende medicatie-instructies): voor gewone opnames scoren 13 ziekenhuizen beter dan de norm, 25 ziekenhuizen behalen de norm, 14 ziekenhuizen haalden de norm niet; voor dagopnames doen 5 ziekenhuizen het beter dan de norm, 42 ziekenhuizen behalen de norm, en 5 ziekenhuizen haalden de norm niet.
- Preventie van doorligwonden (vrijwillig): 11 ziekenhuizen scoren beter dan de norm, 10 ziekenhuizen behalen de norm, 20 ziekenhuizen haalden de norm niet
Als het ziekenhuis beslist om deel te nemen, zijn de meeste thema's verplicht op te volgen. Enkel metingen over doorligwonden zijn vrijwillig.
Op basis van de deelname van de ziekenhuizen en deze scores maakten we een lijst van "beste" en "slechtste" ziekenhuizen voor veiligheid van zorg.
1e. Persoonsgerichtheid van de zorg
- Ervaringen van zorggebruikers
Op zorgkwaliteit.be vinden we ook resultaten terug van verschillende metingen bij patiënten over de persoonsgerichtheid van ziekenhuizen tijdens een opname: een klassieke opname, dagopname en opname op een pediatrische afdeling. Aan de hand van een vragenlijst van het Vlaams Patiëntenplatform geven patiënten (onder andere) een algemeen cijfer aan het ziekenhuis, en er wordt hen gevraagd of ze dit ziekenhuis zouden aanbevelen aan familie en vrienden.
Klassieke opname
Algemeen cijfer: 7 ziekenhuizen halen de norm, 42 ziekenhuizen scoren significant onder de norm. Aanbevelen: 6 ziekenhuizen scoren beter dan de norm, 12 ziekenhuizen behalen de norm, 31 ziekenhuizen halen de norm niet.
Dagopname
Algemeen cijfer: 2 ziekenhuizen scoren beter dan de norm, 11 ziekenhuizen behalen de norm, 33 ziekenhuizen halen de norm niet. Aanbevelen: 7 ziekenhuizen scoren beter dan de norm, 16 ziekenhuizen behalen de norm, 23 ziekenhuizen halen de norm niet.
Opname op een pediatrische afdeling
Algemeen cijfer: 19 ziekenhuizen behalen de norm, 30 ziekenhuizen scoren significant lager dan de norm. Aanbevelen: 3 ziekenhuizen scoren beter dan de norm, 29 ziekenhuizen behalen de norm, 17 ziekenhuizen halen de norm niet.
- Patiëntvriendelijkheid van de ziekenhuiswebsite
Ook de patiëntvriendelijkheid van de website van het ziekenhuis wordt beoordeeld door medewerkers van het Vlaams Patiëntenplatform op basis van een checklist van 49 items. Deze meting is optioneel en vrij veel ziekenhuizen deden niet mee. 21 ziekenhuizen scoren beter dan de norm, 12 ziekenhuizen halen de norm en 6 ziekenhuizen halen de norm niet.
Op basis van de deelname van ziekenhuizen en de scores van de patiëntenpeilingen en de patiëntvriendelijkheid van de website maakten we een lijst van ”beste” en ”slechtste” ziekenhuizen voor persoonsgerichtheid van de zorg.
2. Inspectie
De Vlaamse overheid stuurt ook onaangekondigde inspecteurs op pad naar de ziekenhuizen, om aan de hand van een aantal vastgelegde parameters na te gaan of ze de kwaliteitsregels naleven op de werkvloer.
Het gaat hier niet om de kwaliteit van individuele behandelingen, maar om de organisatie van de zorg en de genomen maatregelen om de kwaliteit van de zorg en de veiligheid van patiënten zo goed mogelijk te garanderen. Denk maar aan bezetting en opleiding van het personeel, veiligheid van infrastructuur en materiaal, en preventie van zorgincidenten.
Als tijdens zo’n inspectie ernstige knelpunten (rode en/of meerdere oranje "knipperlichten") opduiken, volgt een tweede onaangekondigde inspectie. Ziekenhuizen die na deze tweede inspectieronde nog altijd ernstige risico's vertonen, krijgen extra opvolging door de Vlaamse overheid en eventueel een derde bezoek. Alle verslagen zijn online vrij te raadplegen.
De inspecties gebeuren voor specifieke "zorgtrajecten". In de periode 2022-2025 nam de inspectiedienst het geriatrisch zorgtraject onder de loep. De inspecteurs keken daarbij naar personeelsbezetting, het oproepsysteem voor reanimatie, het dragen van identificatiebandjes, het meten van pijn, handhygiëne enz. Verschillende ziekenhuizen waren meermaals niet in orde en worden verder opgevolgd.
3. Accreditatie
Een laatste factor waar je als patiënt op kunt letten, is of je ziekenhuis al dan niet geaccrediteerd is. Bij zo'n accreditatie beoordeelt een externe, onafhankelijke organisatie hoe goed en veilig de zorg in een bepaald ziekenhuis is op basis van de interne processen en het gevoerde kwaliteitsbeleid.
In tegenstelling tot de inspecties beslist een ziekenhuis zelf of ze zo'n accreditatie willen aanvragen, de erkenning is geldig voor een bepaalde periode.
In Vlaanderen werken ziekenhuizen samen met Joint Commission International of Qualicor Europe, maar meerdere Vlaamse ziekenhuizen stopten de afgelopen jaren met accreditatie door een commerciële organisatie omdat de kosten, zowel financieel als qua inspanningen voor het personeel, te hoog zouden zijn.
Je kunt op de website van het ziekenhuis opzoeken of het al dan niet een accreditatie behaalde, maar weet wel dat het maar een deel is van het kwaliteitsbeleid, net zoals alle andere elementen overigens. Een accreditatieprocedure heeft zeker zijn nut, maar een accreditatie is geen garantie op een veilig ziekenhuis.
Brusselse ziekenhuizen zijn sinds kort verplicht om een strategie "kwaliteit-veiligheid" te ontwikkelen, die minstens elke 5 jaar moet worden herbekeken. Het eerste luik gaat om zorg aan het bed van de patiënt, het tweede over de kwaliteit van de ziekenhuisorganisatie.
Het ziekenhuis mag zelf actiedomeinen en indicatoren kiezen, zoals infecties met de resistente ziekenhuishusbacterie MRSA, doorligwonden, ongeplande heropnames, handhygiëne enz.
Ziekenhuizen moeten om de 5 jaar een kwaliteitsrapport opstellen en op hun website publiceren, maar de resultaten van de gemeten kwaliteitsindicatoren blijven vertrouwelijk. Op korte termijn zal de Brusselse patiënt dus nog steeds niet over informatie beschikken om met meer kennis van zaken ziekenhuizen te kiezen.
Sommige ziekenhuizen werken sinds kort vrijwillig mee aan het meten van kwaliteitsindicatoren die werden ontwikkeld door de onafhankelijke organisatie PAQS. Maar ook deze resultaten zijn vertrouwelijk en dus niet toegankelijk voor de patiënt.
Ook de inspecties verlopen in het Brusselse gewest anders dan in Vlaanderen. De Brusselse overheid controleert of de ziekenhuizen in orde zijn met de wettelijke erkenningsnormen, maar enkel op basis van een vragenlijst die de ziekenhuizen minstens elke 6 jaar zelf moeten invullen.
De vragenlijst polst naar aspecten zoals het aantal beschikbare radiologietoestellen of het personeel en hun opleiding.
Alleen bij een aanvraag voor bepaalde nieuwe activiteiten of een verandering van bestaande activiteiten worden er inspecteurs ter plaatse gestuurd, maar altijd op voorhand aangekondigd. Enkel wanneer de inspectiedienst een klacht wil onderzoeken, wordt het ziekenhuis niet op voorhand verwittigd dat er een inspectie zal plaatsvinden.
De inspectieverslagen worden niet publiek gemaakt, maar je kunt ze wel opvragen op basis van openbaarheid van bestuur.
Ook in Brussel kunnen ziekenhuizen zich laten accrediteren, al gebeurt dat aan Franstalige kant door andere organisaties dan in Vlaanderen: Accréditation Canada of het Franse Haute Autorité de Santé. Zij beoordelen op basis van de interne processen en het gevoerde kwaliteitsbeleid, hoe goed en veilig de zorg in een bepaald ziekenhuis is.
Een ziekenhuis beslist zelf of ze zo'n accreditatie wil aanvragen, de erkenning is geldig voor een bepaalde periode.
Verschillende Brusselse ziekenhuizen hebben een accreditatie, of zijn met een accreditatieprocedure bezig. Je kunt op de website van het ziekenhuis opzoeken of het al dan niet een accreditatie behaald. Weet wel dat het net zoals andere elementen maar een deel is van het kwaliteitsbeleid. Een ziekenhuis zonder accreditatie kan altijd nog beter en veiliger zijn dan een ziekenhuis mét accreditatie.