Wat moet je doen bij een beroerte?
Door snel in te grijpen bij een beroerte kun je iemand redden of toch de gevolgen ervan beperken. Bel dus meteen de hulpdiensten op het nummer 112 als je de tekenen herkent.
Een beroerte, ook wel cerebrovasculair accident of kortweg CVA genoemd, is een probleem in een hersenbloedvat. Er bestaan twee types: hersenbloedingen en herseninfarcten.
Bij een hersenbloeding scheurt of barst een hersenbloedvat open. Bij een herseninfarct verstopt een bloedprop daarentegen de bloedstroom. Als deze bloedprop in de hersenbloedvaten zelf is ontstaan, spreken artsen van een hersentrombose. Komt de bloedprop vanuit een ander deel in het lichaam, bijvoorbeeld het hart, dan hebben ze het over een hersenembolie.
Hersenbloedingen zijn zeldzamer dan herseninfarcten, maar wel vaker dodelijk. Het is immers gemakkelijker om een bloedprop op te lossen dan om een bloeding in de hersenen te stelpen.
Reageer snel met FAST
Een snelle reactie en behandeling zijn bij beide types cruciaal. De gevolgen van een beroerte kunnen immers erg ingrijpend zijn, en hangen af van de plaats en omvang van de beroerte en van de snelheid waarmee men ingrijpt. Beroertes zijn de tweede meest voorkomende doodsoorzaak in Europa. Van degenen die het overleven, houdt zowat 30 % er een ernstige mate van handicap aan over.
Verwittig dus meteen de hulpdiensten (112) als jijzelf of iemand in jouw buurt de typische symptomen vertoont. Met de FAST-test herken je de signalen.
Een scheve mond, een verlamde arm of been, en verstoorde spraak. Deze drie symptomen wijzen sterk op een beroerte. Bel meteen het noodnummer 112 als je een van deze tekenen herkent bij jezelf of bij iemand anders.
Beeldvorming is cruciaal bij de diagnose van een beroerte. Afhankelijk van het type beroerte is een andere behandeling nodig. Wordt er verkeerd ingegrepen, kan de situatie nog verder verergeren.
De behandelmogelijkheden bij een hersenbloeding zijn beperkter dan bij een herseninfarct. Revalidatie kan erg lang duren en begint het best al enkele dagen na de beroerte. Op een "stroke unit" kan men gespecialiseerde zorg verlenen.
In België overlijdt bijna de helft van de slachtoffers binnen het jaar. Van de patiënten die het overleven, houdt zowat 30 % er een ernstige mate van handicap aan over.
Hoe ouder je wordt, hoe hoger het risico op een beroerte. Aan je leeftijd kun je natuurlijk niets veranderen, maar er zijn andere risicofactoren die je wel kunt aanpakken of laten behandelen om een beroerte te helpen voorkomen.
Bij een miniberoerte zijn de aders slechts kort verstopt, waardoor er geen blijvende schade optreedt. In veel gevallen is zo'n TIA echter de voorbode van een echte, zwaardere beroerte, die zich al binnen de week kan voordoen. Ga dus zeker langs je arts, ook als de symptomen vanzelf weer overgaan.
Hoe sneller er wordt ingegrepen, hoe meer schade er kan worden voorkomen. Het is dus belangrijk om de signalen te herkennen. Doe de FAST-test en bel meteen de hulpdiensten op 112.
Een beroerte, ook wel cerebrovasculair accident of kortweg CVA genoemd, is een probleem in een hersenbloedvat. Er bestaan twee types: hersenbloedingen en herseninfarcten.
Bij een hersenbloeding scheurt of barst een hersenbloedvat open. Bij een herseninfarct verstopt een bloedprop daarentegen de bloedstroom. Als deze bloedprop in de hersenbloedvaten zelf is ontstaan, spreken artsen van een hersentrombose. Komt de bloedprop vanuit een ander deel in het lichaam, bijvoorbeeld het hart, dan hebben ze het over een hersenembolie.
Hersenbloedingen zijn zeldzamer dan herseninfarcten, maar wel vaker dodelijk. Het is immers gemakkelijker om een bloedprop op te lossen dan om een bloeding in de hersenen te stelpen.
Reageer snel met FAST
Een snelle reactie en behandeling zijn bij beide types cruciaal. De gevolgen van een beroerte kunnen immers erg ingrijpend zijn, en hangen af van de plaats en omvang van de beroerte en van de snelheid waarmee men ingrijpt. Beroertes zijn de tweede meest voorkomende doodsoorzaak in Europa. Van degenen die het overleven, houdt zowat 30 % er een ernstige mate van handicap aan over.
Verwittig dus meteen de hulpdiensten (112) als jijzelf of iemand in jouw buurt de typische symptomen vertoont. Met de FAST-test herken je de signalen.
Een scheve mond, een verlamde arm of been, en verstoorde spraak. Deze drie symptomen wijzen sterk op een beroerte. Bel meteen het noodnummer 112 als je een van deze tekenen herkent bij jezelf of bij iemand anders.
Beeldvorming is cruciaal bij de diagnose van een beroerte. Afhankelijk van het type beroerte is een andere behandeling nodig. Wordt er verkeerd ingegrepen, kan de situatie nog verder verergeren.
De behandelmogelijkheden bij een hersenbloeding zijn beperkter dan bij een herseninfarct. Revalidatie kan erg lang duren en begint het best al enkele dagen na de beroerte. Op een "stroke unit" kan men gespecialiseerde zorg verlenen.
In België overlijdt bijna de helft van de slachtoffers binnen het jaar. Van de patiënten die het overleven, houdt zowat 30 % er een ernstige mate van handicap aan over.
Hoe ouder je wordt, hoe hoger het risico op een beroerte. Aan je leeftijd kun je natuurlijk niets veranderen, maar er zijn andere risicofactoren die je wel kunt aanpakken of laten behandelen om een beroerte te helpen voorkomen.
Bij een miniberoerte zijn de aders slechts kort verstopt, waardoor er geen blijvende schade optreedt. In veel gevallen is zo'n TIA echter de voorbode van een echte, zwaardere beroerte, die zich al binnen de week kan voordoen. Ga dus zeker langs je arts, ook als de symptomen vanzelf weer overgaan.
Hoe sneller er wordt ingegrepen, hoe meer schade er kan worden voorkomen. Het is dus belangrijk om de signalen te herkennen. Doe de FAST-test en bel meteen de hulpdiensten op 112.
Een beroerte ontstaat meestal plots. De symptomen kunnen verschillen naargelang van de plaats en de omvang van de bloeding of het herseninfarct: verlamming van de mond of de arm, verlies van gevoel in het been, evenwichtsverlies, dubbel zicht, hoofdpijn ...
Er zijn echter drie symptomen die dikwijls voorkomen en sterk wijzen op een beroerte. Bel dus meteen het noodnummer 112 als je een van deze tekenen herkent:
- Een scheeftrekkende mond of een afhangende mondhoek;
- Een arm of been waaruit de kracht plots lijkt weggevloeid;
- Verstoorde spraak (onduidelijk, verward of zelfs niet meer kunnen praten).
Wanneer de eerste signalen van een beroerte zich voordoen, begint de klok te tikken. De patiënt moet dan zo snel mogelijk naar het ziekenhuis voor onderzoeken, bloedanalyses, een ECG (elektrocardiogram) ... Ook is een scan van de hersenen noodzakelijk.
Foute behandeling kan levens kosten
De artsen moeten immers nagaan of het om een hersenbloeding (gescheurd hersenbloedvat) of een herseninfarct (verstopt bloedvat) gaat. Ze vereisen immers een andere aanpak, en het is belangrijk dat de situatie niet nog verergert door een eventuele foute behandeling.
De meeste beroertes zijn herseninfarcten (ongeveer vier op de vijf). Als men de patiënt echter meteen zou behandelen in de veronderstelling dat het om een verstopt hersenbloedvat gaat terwijl het een hersenbloeding is, zijn de gevolgen catastrofaal. De behandelingsmogelijkheden bij een hersenbloeding zijn beperkter.
De behandelingsmogelijkheden bij een hersenbloeding zijn beperkter dan bij een herseninfarct.
Hersenbloeding
Over het algemeen starten artsen met medicatie. In bepaalde gevallen zullen ze een operatie overwegen.
Hersenbloeding: openbarsten van een hersenbloedvat.
Herseninfarct
In dit geval starten artsen indien mogelijk met intraveneuze trombolyse. Daarbij dienen ze via een infuus het medicijn alteplase toe, dat de bloedprop kan oplossen. Deze behandeling kan levens redden en de mate van handicap na herstel beperken.
Jammer genoeg is trombolyse soms geen optie, bijvoorbeeld als de patiënt bloedverdunners neemt of als er te veel tijd is verstreken tussen het moment van de beroerte en de start van de behandeling. Na vier uur beginnen de risico's van de trombolyse immers zwaarder door te wegen dan de nog te verwachten voordelen, aangezien trombolyse zelf ernstige bijwerkingen zoals een hersenbloeding kan hebben.
Kan trombolyse niet, dan zijn er nog andere geneesmiddelen ter behandeling van een herseninfarct. Maar die zijn spijtig genoeg minder doeltreffend.
Herseninfarct: verstopping van een hersenbloedvat door een bloedprop.
Revalidatie
Beroertes zijn dé hoofdoorzaak van handicap en afhankelijkheid van derden op volwassen leeftijd. Na de eerste behandeling kan een goede revalidatie het leed wel helpen beperken. Revalidatie begint het best al enkele dagen na de beroerte met pogingen om opnieuw uit bed te komen, te stappen, te leren zitten, opnieuw te leren spreken enz.
Revalidatie na een beroerte kan erg lang duren. Bepaalde automatismen moet de patiënt immers opnieuw onder de knie krijgen. Hij zal ook nieuwe handelingen moeten aanleren om de handicap te kunnen opvangen en zich uit de slag te trekken.
Opname en behandeling in een ziekenhuiseenheid voor beroertezorg, een zogenaamde “stroke unit”, werpen meer vruchten af dan in een gewone ziekenhuisafdeling. In zo'n stroke unit werken onder andere gespecialiseerde artsen, verpleegkundigen, logopedisten en sociaal assistenten samen rond de diagnose en de behandeling.
In België overlijdt bijna de helft van de slachtoffers binnen het jaar. Meer dan de helft van de patiënten die de eerste maand na de beroerte overleven, hebben langdurige gespecialiseerde revalidatie nodig. Van de patiënten die het overleven, houdt zowat 30 % er een ernstige mate van handicap aan over.
Verlamming
Het meest bekende en zichtbare gevolg is verlamming. Meer dan de helft van de mensen die een beroerte doormaakten, moeten nadien leren leven met de verlamming van een arm, een been, of een volledige lichaamshelft.
Maar ook het gevoel voor warmte en koude, zacht en hard, het zicht, de spraak (taal niet kunnen uiten of onverstaanbaar spreken) en de slikreflex kunnen worden aangetast. Door een verminderde slikreflex bestaat er bovendien een risico op ondervoeding, uitdroging, verslikking en longontsteking.
Ook emotioneel en cognitief
Daarnaast kan een beroerte ook een impact hebben op emotioneel en cognitief vlak. Veelvoorkomende emotionele problemen zijn labiliteit, impulsiviteit, angst, depressie en agressiviteit.
Op cognitief gebied kan een beroerte leiden tot oriëntatiemoeilijkheden (in tijd en ruimte), aandachtsstoornissen, geheugenstoornissen, een verstoorde waarneming, gebrek aan aandacht voor de verlamde lichaamszijde of apraxie (geen complexe handeling kunnen uitvoeren; de patiënt trekt dan bijvoorbeeld zijn sokken over zijn schoenen aan).
Hoe kan een neuropsycholoog helpen?
Hoewel beroertes op elke leeftijd kunnen optreden, komen ze toch meer voor bij ouderen. Aan je leeftijd kun je natuurlijk niets veranderen, maar er zijn andere risicofactoren die je wel kunt aanpakken of laten behandelen:
- Hoge bloeddruk
- Roken
- Suikerziekte
- Overgewicht
- Te weinig lichaamsbeweging
- Overmatig alcoholgebruik
- Hartritmestoornissen.
Stoppen met roken? Begin hier en nu
Het gebeurt dat de symptomen van een beroerte vrij snel vanzelf verdwijnen, soms zelfs al na enkele minuten. Artsen noemen dat een "transient ischemic attack" (TIA), ofwel een miniberoerte.
De symptomen zijn dezelfde, maar de gevolgen gelukkig niet. Bij een miniberoerte zijn de aders slechts kort verstopt, waardoor er geen blijvende schade optreedt. In veel gevallen is een miniberoerte echter de voorbode van een echte, zwaardere beroerte, die zich al binnen de week kan voordoen.
Op controle, ook als symptomen overgaan
Precies daarom is het belangrijk om na een miniberoerte zo snel mogelijk naar de dokter te gaan voor een onderzoek. Uit studies blijkt echter dat mensen dat niet altijd doen: als de symptomen al na enkele minuten verdwijnen, denken ze dat er niets ergs aan de hand is en stappen ze niet of veel te laat naar de dokter. Geen goed idee, want de volgende keer kan het fataal zijn. Raadpleeg dus hoe dan ook een arts, zodat je maatregelen kunt treffen om de kans op een echte beroerte te verkleinen.
Herken je (een van de) tekenen van een beroerte, bel dan onmiddellijk een ziekenwagen op het nummer 112. Tijdverlies is immers hersenverlies. Veel mensen zijn zich daar onvoldoende van bewust.
In tegenstelling tot een hartinfarct is een beroerte meestal pijnloos. Daarom worden de alarmtekenen vaak als niet ernstig en niet levensbedreigend ervaren. Heel wat mensen denken dat het wel spontaan zal overgaan en wachten af.
Maar wanneer de eerste verschijnselen zich voordoen, begint de klok te tikken. Hoe langer je wacht, hoe kleiner de slaagkans van de behandeling. Het komt er dus op aan om mensen met een beroerte zo snel mogelijk in het ziekenhuis te krijgen. Een snelle behandeling kan het verschil maken tussen leven en dood of tussen blijvende ernstige invaliditeit en een gunstiger herstel.
Reageer snel dankzij FAST
Hoe sneller er wordt ingegrepen, hoe meer schade er kan worden voorkomen. Het is dus belangrijk om de signalen te herkennen. Bij volgende symptomen moet je aan een mogelijke beroerte denken:
- Plotse verlamming van een arm en/of been;
- Scheve mond, moeite met slikken;
- Plotse hoofdpijn, misselijkheid en braken;
- Verminderd bewustzijn: slaperigheid, coma, verwardheid;
- Tintelingen of gevoelloosheid;
- Evenwichtsstoornissen en duizeligheid;
- Niet meer kunnen praten of woorden niet meer begrijpen;
- (Gedeeltelijke) blindheid;
- Dubbelzicht.
Herken je deze symptomen, doe dan de FAST-test:
- Face/gezicht: Vraag om te lachen. Als de mond scheeftrekt, dan gaat het mogelijk om een beroerte.
- Arm: Laat hen beide armen tegelijkertijd voor zich uitstrekken met de handpalmen naar omhoog. Lukt dat niet, dan gaat het mogelijk om een beroerte.
- Speech/spraak: Stel eenvoudige vragen of laat de persoon tot tien tellen. Spreekt hij of zij onduidelijk of verward, dan gaat het mogelijk om een beroerte.
- Time/tijd: Vraag wanneer de klachten begonnen zijn. Dat is belangrijk voor de verdere behandeling.
Bel meteen de hulpdiensten (112) als je één of meerdere van deze signalen herkent, ook als ze vanzelf weer verdwijnen. Het kan immers ook om een miniberoerte (TIA) gaan, en die kan de voorbode zijn van een ernstigere beroerte.