Hoe kies je de beste verwarming voor je huis?
Zet je een nieuwbouw of heb je een verwarmingssysteem dat op zijn laatste benen loopt, dan vraag je je beslist af welke type verwarming je voor je woning moet kiezen. En de keuze is niet gemakkelijk. Het is immers onmogelijk om met zekerheid te voorspellen waarmee je het best af zult zijn over een periode van 30 jaar, wat toch de levensduur is van zo’n systeem. We hebben een energieprijzencrisis achter de rug die sommige standpunten, waar vroeger consensus over bestond, hebben veranderd. Er moet ook rekening worden gehouden met milieuaspecten. We zijn er om je te helpen de juiste keuzes te maken.
We overlopen de verschillende mogelijkheden alvorens ze op het einde van dit dossier te rangschikken volgens de totale kosten waarop je nu moet rekenen.
We hebben het hier alleen over verwarmingssystemen die de warmte in verschillende vertrekken kunnen verspreiden zonder dat je zelf aan de slag moet, kortom over systemen van centrale verwarming of gelijkwaardige systemen. Wij vertrekken van de veronderstelling dat je alles moet installeren: de opwekker (gas-, stookolie- of pelletketel of nog elektrische verwarming of een warmtepomp) met alles erop en eraan, alsook het afgiftesysteem (radiatoren of vloerverwarming).
Tal van factoren kunnen meespelen
Bij de keuze van een verwarmingssysteem moet je met tal van parameters rekening houden. Ze hebben meestal ook een impact op de totale kosten van de factuur, zowel op de installatiekosten als op de gebruikskosten.
- De prijs van de brandstof of energie. Tal van zaken kunnen de prijzen van de verschillende soorten energie beïnvloeden: beschikbaarheid, vraag/aanbod, geopolitieke context, transport- en distributiekosten, belastingen, enz.
- Kosten die je moet maken om over de energie te kunnen beschikken: aansluiting, meter, jaarvergoeding, silo, tank,…
- Onderhoudskosten.
- Prijs van de volledige installatie. Voor eenzelfde type ketel kun je kiezen uit een instap-, tussen- en topmodel. Afhankelijk van jouw keuze kun je flink meer betalen voor elk onderdeel. En dan komen er nog de kosten van de plaatsing bij.
Weet ook: een weinig geïsoleerde woning vereist een installatie met een groter vermogen en meer radiatoren. - Verbruiksprofiel. Hoeveel warmte je vraagt zal de jaarlijkse afrekening in sterke mate beïnvloeden. Woon je aan zee of in de Ardennen, is je woning goed of nauwelijks geïsoleerd, moet je een groot of klein volume verwarmen, ben je vaak thuis of net niet, welke temperatuur stel je in, wordt de temperatuur per ruimte geregeld, dat alles kan de situatie sterk veranderen.
- Beschikbare premies. De premies evolueren en verschillen volgens het Gewest waar je woont. Maar ze kunnen een steuntje in de rug betekenen voor sommige opties. Altijd na te gaan.
- Milieu-impact. Sommige keuzes zijn milieuvriendelijker dan andere.
Isoleren loont altijd
Het blijft een waarheid als een koe: de goedkoopste energie is degene die je niet verbruikt. Zet dus in op een betere isolatie en luchtdichtheid van jouw woning. Bij nieuwbouw doe je er goed aan om het volume en de oppervlakte niet onnodig groot te nemen, bouw compact, zorg voor warmterecuperatie bij je ventilatie en denk aan de oriëntatie van je ramen om maximaal gratis zonnewarmte binnen te krijgen.
Rekening houdend met alle directe en indirecte kosten van het verwarmingssysteem, is een condensatieketel op aardgas over het algemeen de financieel meest aantrekkelijke oplossing. Maar dit was voorlopig niet meer het geval tijdens de energiecrisis van 2022.
Prijs
De prijs van aardgas ligt rond 7,5 tot 9 cent per kWh, afhankelijk van de regio en de leverancier. Gelukkig is de prijs gedaald van meer dan 20 cent in 2022.
Milieu
Net als alle fossiele brandstoffen produceert aardgas CO2 , maar in mindere mate dan stookolie: 25 tot 30% minder wanneer het de schoorsteen verlaat. Methaan, dat een nog groter broeikaseffect veroorzaakt, komt ook vrij bij de winning en het transport. En biogas of de toevoeging van waterstof uit hernieuwbare bronnen zullen aardgas op korte of middellange termijn niet massaal groener kunnen maken. Kortom, aardgas is niet de oplossing voor de opwarming van de aarde.
Aardgasaansluitingen voor nieuwe gebouwen zijn niet langer toegestaan in Vlaanderen, en het is mogelijk dat de autoriteiten in alle regio's zullen aandringen op een vermindering van het gebruik van aardgas.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Als er geen aardgas beschikbaar is, kan propaangas als vervanging dienen. Pas echter op voor de hogere prijs van deze energie en de noodzaak om een tank te installeren.
Prijs
De prijs van propaan volgt de schommelingen in de stookolieprijzen op de voet en blijft over het algemeen duurder. Tijdens de energiecrisis van 2022 was het goedkoper dan aardgas en stookolie, maar dit was slechts tijdelijk.
Milieu
Propaan is een fossiele brandstof, afgeleid van aardolie, en stoot CO2 uit. Er bestaat wel zoiets als biopropaan. Maar dit blijft een beperkte oplossing in termen van hoeveelheid en mag geen aanleiding zijn om massaal over te schakelen op propaan.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Oliegestookte systemen kosten meer om te installeren en te onderhouden dan gasgestookte systemen.
Uiteindelijk zal de verkoop van oliegestookte ketels worden verboden.
Prijs
De prijs van stookolie piekte minder sterk dan die van aardgas tijdens de energiecrisis van 2022, wat wellicht een hernieuwde interesse in dit type verwarming heeft gewekt. Voorlopig liggen aardgas en stookolie qua prijs echter op gelijke hoogte.
Milieu
Stookolie is een fossiele brandstof en produceert CO2. Men zou de brandstof kunnen vergroenen door het gebruik van biobrandstof (“biostookolie”). Maar deze vloeibare brandstoffen zijn in de eerste plaats voor het transport bedoeld.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Om op het vlak van comfort de vergelijking met de andere verwarmingssystemen te kunnen doorstaan, moeten pelletketels op zijn minst zijn uitgerust met drie zaken die voorkomen dat je zelf de handen uit de mouwen moet steken:
- een pelletreservoir van 2 000 kg (het equivalent van 1 000 liter stookolie);
- een automatisch toevoersysteem voor de pellets (een vijzel of een aanzuigsysteem);
- een systeem dat de frequentie van de verwijdering van de assen beperkt (automatisch en met een grote aslade).
Bovendien zijn er aanzienlijke prijsverschillen tussen instapmodellen en topmodellen onder de pelletketels (van € 6 000 tot € 15 000 zonder btw).
Prijs
De prijs van houtpellets is sterk gestegen tijdens de energiecrisis van 2022. Hij is nu gedaald, maar blijft gemiddeld op hetzelfde niveau als gas en stookolie. De prijs van pellets kan sterk variëren afhankelijk van de leverancier, de bestelde hoeveelheden en de leveringsafstand.
Milieu
Verwarmen met pellets stoot CO2 uit. Maar wanneer het hout afkomstig is van op een duurzame wijze ontgind woud, kan de CO2 van de verbranding zich inschakelen in een cyclus met een CO2-neutrale balans.
Als alle woningen in België met pellets zouden stoken, zou er wel een woud nodig zijn dat driemaal zo groot is als België. Er zouden dus meer pellets moeten worden ingevoerd, wat een moeilijk beheersbare ecologische impact zou hebben. Pellets zouden dus op zich niet volstaan om een veralgemeende oplossing te vinden om CO2-neutraal te verwarmen.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Bij directe elektrische verwarming worden convectoren door het hele huis gebruikt; elektrische accumulatieverwarming bestaat meestal uit een mix van accumulatorkachels (in de woonkamers) en convectoren (in de slaapkamers en badkamer),
Beide moeten werken op een twee-uursmeter (of exclusief 's nachts) om te proberen de rekening wat te beperken.
Ondanks de lage kosten van de toestellen en hun installatie, maakt de extreem hoge elektriciteitsprijs deze twee keuzes erg duur.
Prijs
Elektriciteit is de duurste energiebron, ongeacht het tariefplan dat je kiest (piekuurtarief, daluurtarief, exclusief nachttarief). Het is drie tot vier keer duurder dan andere energiebronnen.
Milieu
De productie van elektriciteit is afhankelijk van een mix van primaire energiebronnen en we zijn nog ver verwijderd van 100% groene elektriciteit. Zelfs eigenaars van zonnepanelen kunnen niet beweren dat ze groene elektrische verwarming hebben, omdat ze in de winter een beroep doen op het elektriciteitsnet, wanneer de vraag naar verwarming het grootst is en hun productie het laagst.
Feit blijft dat het potentieel voor het koolstofvrij maken van elektriciteit in de toekomst a priori hoog is. Maar het is beter om er rationeel mee om te gaan, door een warmtepomp te gebruiken in plaats van elektrische radiatoren.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Als je wilt opteren voor een verwarming op elektriciteit en je impact op het milieu onder controle wilt houden, kun je beter opteren voor de warmtepomp en tegelijk jouw energievraag maximaal beperken. Een warmtepomp kan immers meerdere kWh warmte produceren op basis van 1 kWh aan elektriciteit.
We hebben het hier vooral over 2 systemen:
- een lucht-warmwaterpomp die de warmte uit de lucht benut en die vervolgens verspreidt via vloerwarming of ventiloconvectoren;
- een lucht-luchtwarmtepomp die zijn warmte uit de lucht haalt en die via binnenunits in de desbetreffende ruimte blaast.
Warmtepompen houden de kosten laag, vooral in goed geïsoleerde huizen.
Prijs
Elektriciteit is de duurste energiebron, ongeacht de gekozen tariefformule (piekuurtarief, daluurtarief, exclusief nachttarief). Zelfs tegen zijn laagste prijs blijft elektriciteit drie keer duurder dan de andere. Alleen het uitstekende rendement van warmtepompen laat hen wedijveren met de andere soorten verwarming.In Vlaanderen is door de invoering van het capaciteitstarief de variabele elektriciteitsprijs gedaald, wat gunstig is voor warmtepompen.
Milieu
De productie van elektriciteit vergt een mix aan primaire energiebronnen en een 100 % groene stroom is nog veraf. Ook bezitters van zonnepanelen kunnen niet beweren dat ze een groen elektrisch systeem hebben want ze doen een beroep op het stroomnet in de winter wanneer de vraag naar verwarming het grootst is en de productie door de zonnepanelen het laagst.
Omgekeerd is het potentieel om in de toekomst koolstofarm of -vrij te worden, a priori het grootst bij elektriciteit. En de prestaties van een warmtepomp beperken fors de uitstoot in vergelijking met die van een klassieke elektrische verwarming.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Voor onze vergelijking hanteren wij gemiddelde energieprijzen van januari 2024. Wij gaan er ook van uit dat alles moet worden geïnstalleerd: de warmteopwekker (de ketel, de warmtepomp,…) met alles wat dat omvat, maar ook het systeem voor de warmteafgifte (zoals radiatoren of vloerwarming).
We gaan er ook van uit dat het systeem de warmte in alle kamers moet kunnen verspreiden in de winter en in het tussenseizoen.
Als we alle kosten voor elk verwarmingssysteem samentellen, verkrijgen we de volgende grafiek, naargelang het gewest.
Aardgas niet langer de onbedreigde winnaar
De condensatieketel op aardgas blijft in alle regio's het goedkoopste systeem. Maar propaan- en stookolieketels volgen en, vooral in Vlaanderen, de lucht/lucht warmtepomp.
Deze laatste is goedkoper in Vlaanderen dankzij de variabele elektriciteitsprijs, die verlaagd is na de invoering van het capaciteitstarief.
Een elektrische verwarming (directe verwarming of met accumulatieradiatoren) is af te raden want ze is meer dan ooit peperduur.
Een bestaand systeem dat nog niet zo oud is en nog goed werkt, toch voor een ander systeem inruilen?
Bij elke crisis rond de energieprijzen rijst de vraag of je niet beter snel overstapt naar een systeem dat minder kost, zelfs als je nog een vrij recent systeem hebt – jonger dan 15 jaar – dat nog naar behoren werkt. Maar is dat een goede beslissing?
Als je naar een ander systeem overstapt, moet je beseffen dat je dan misschien wel op je factuur kunt besparen, maar dat je nog een deel van de bestaande installatie moet afschrijven, die dan plots overbodig zou worden.
En het valt ook te bezien hoelang je op die winst zult mogen rekenen die uiteindelijk ook zal afhangen van de prijsschommelingen voor de verschillende brandstoffen. Degenen die in 2022 overstapten van aardgas op propaan betalen nu meer voor hun verwarming.
Daarom raden we af om halsoverkop een verwarmingssysteem dat nog correct werkt, aan de kant te schuiven voor een ander. Laat op zijn minst eerst een grondige berekening maken op basis van offertes alvorens de stap te zetten.
Tenzij je elektrisch verwarmt. Inderdaad, in één specifiek scenario is het wel absoluut aangewezen om vroegtijdig van systeem te veranderen. Gezien de enorm hoge facturen bij elk type van klassieke elektrische verwarming (directe verwarming, met accumulatieradiatoren, met lage inertie, infrarood enz.) is een switch wel rendabel.
De meest voor de hand liggende oplossing is doorgaans de plaatsing van een lucht-luchtwarmtepomp. Sommige elektrische radiatoren kun je dan eventueel behouden als back-up om te werken op de momenten dat de buitentemperatuur een forse duik neemt en de warmtepomp de woning niet meer voldoende warm zou krijgen.
Als je een klassiek elektrisch verwarmingssysteem combineert met of vervangt door zo’n warmtepomp kun je hoe dan ook fors besparen: afhankelijk van de verwarmingsbehoeften, de grootte en de mate van isolatie van de woning kan de winst al gauw € 1000 tot € 2000 bedragen. Op die manier kun je je investering op een paar jaar tijd terugverdienen.