Gas, stookolie, pellets, warmtepomp: welk verwarmingssysteem kies je voor je huis?
Welk type verwarming kies je wanneer je aan een grondige renovatie begint? Wat doe je als jouw verwarmingsketel op aardgas of stookolie op zijn laatste benen loopt? Kan een warmtepomp jouw dure elektrische verwarming vervangen? Wij wegen de voor- en nadelen af van elk van de meest gangbare oplossingen voor centrale verwarming, en vergelijken de kosten.
In dit artikel
- Op basis van welke criteria vergelijk je verwarmingssystemen?
- Isolatie en energie-efficiënte: de prioriteit
- Gasketel: kosten, voordelen en milieubeperkingen
- Verwarmingsketel op propaan: prijs, voordelen en milieubeperkingen
- Stookolieketel: kosten, voordelen en toekomst in België
- Pelletketel: prijs, voordelen en beperkingen in België
- Elektrische verwarming: direct of met accumulatie
- Warmtepompen: kosten, voordelen en milieu-impact
- Vergelijking van de kosten per type verwarming en conclusies
De juiste keuze om toekomstige schokken te verzachten
Zet je een nieuwbouw of heb je een verwarmingssysteem dat op zijn laatste benen loopt, dan vraag je je beslist af welke type verwarming je voor je woning moet kiezen. Wij helpen je hier bij een belangrijke keuze die de komende 15 tot 30 jaar van invloed zal zijn, de verwachte levensduur van de componenten van een verwarmingssysteem.
We staan voor grote uitdagingen op het gebied van milieu en energievoorziening. Energieprijzen fluctueren sterk en treffen huishoudens zwaar, zoals tijdens de energiecrisis van 2022 en 2023. Daarom willen we je keuzes verhelderen, zodat je deze uitdagingen beter kunt opvangen en toekomstige schokken kunt verzachten.
Hiervoor bekijken we de verschillende opties die op de markt beschikbaar zijn en rangschikken we ze aan het einde van het dossier op basis van hun huidige totale kosten en uitstoot.
Ga meteen naar de vergelijking van de totale kosten
We nemen hier alleen systemen in overweging die warmte in alle kamers kunnen verspreiden, dus een centrale verwarming of een gelijkwaardig systeem.
Het basisscenario is dat alles geïnstalleerd moet worden: het productiesysteem (gasketels, stookolieketels, pelletketels, elektrische verwarming, warmtepompen) met alles wat daarbij hoort, maar ook het afgiftesysteem (radiatoren of vloerverwarming).
Op basis van welke criteria vergelijk je verwarmingssystemen?
Bij de keuze van een verwarmingssysteem moet je met tal van parameters rekening houden. Ze hebben meestal ook een impact op de totale kosten van de factuur, zowel op de installatiekosten als op de gebruikskosten.
- De prijs van de brandstof of energie. Tal van zaken kunnen de prijzen van de verschillende soorten energie beïnvloeden: beschikbaarheid, vraag/aanbod, geopolitieke context, transport- en distributiekosten, belastingen, enz.
- Kosten die je moet maken om over de energie te kunnen beschikken: aansluiting, meter, jaarvergoeding, silo, tank,…
- Onderhoudskosten.
- Prijs van de volledige installatie. Voor eenzelfde type ketel kun je kiezen uit een instap-, tussen- en topmodel. Afhankelijk van jouw keuze kun je flink meer betalen voor elk onderdeel. En dan komen er nog de kosten van de plaatsing bij.
- Specifiek profiel van je woning: Dit is belangrijk: een weinig geïsoleerde woning vereist een installatie met een groter vermogen en meer radiatoren.
- Verbruiksprofiel. Hoeveel warmte je vraagt zal de jaarlijkse afrekening in sterke mate beïnvloeden. Woon je aan zee of in de Ardennen, is je woning goed of nauwelijks geïsoleerd, moet je een groot of klein volume verwarmen, ben je vaak thuis of net niet, welke temperatuur stel je in, wordt de temperatuur per ruimte geregeld, dat alles kan de situatie sterk veranderen.
- Beschikbare premies. De premies evolueren en verschillen volgens het gewest waar je woont. Maar ze kunnen een steuntje in de rug betekenen voor sommige opties. Altijd na te gaan.
- Milieu-impact. Sommige keuzes zijn milieuvriendelijker dan andere.
Isolatie en energie-efficiënte: de prioriteit
Het blijft een waarheid als een koe: de goedkoopste energie is degene die je niet verbruikt. Zet dus in op een betere isolatie en luchtdichtheid van jouw woning.
Bij nieuwbouw doe je er goed aan om het volume en de oppervlakte niet onnodig groot te nemen, bouw compact, zorg voor warmterecuperatie bij je ventilatie en denk aan de oriëntatie van je ramen om maximaal gratis zonnewarmte binnen te krijgen.
Terug naar bovenGasketel: kosten, voordelen en milieubeperkingen
Gezien alle directe en indirecte kosten van een verwarmingssysteem is een condensatieketel op aardgas financieel een van de meest interessante oplossingen.Maar let op: nieuwe aansluitingen op aardgas zijn in Vlaanderen niet meer toegestaan, en het is waarschijnlijk dat de overheid in alle regio’s het gebruik van aardgas voor verwarming zal willen terugdringen. Terug naar boven
Verwarmingsketel op propaan: prijs, voordelen en milieubeperkingen
Wanneer aardgas niet beschikbaar is, kan propaangas een alternatief bieden. Let echter op de hogere prijs van deze energie en op de noodzaak om een tank te plaatsen om je woning met propaangas te verwarmen. Terug naar bovenStookolieketel: kosten, voordelen en toekomst in België
Een stookolieketel is duurder in installatie en onderhoud dan een gasketel. En behalve in uitzonderlijke gevallen, is het plaatsen van nieuwe stookolieketels verboden in Brussel en Vlaanderen. De tijd van verwarmen met stookolie is dus duidelijk geteld. Terug naar bovenPelletketel: prijs, voordelen en beperkingen in België
Een pelletketel is een alternatief voor een stookolieketel, voor wie voldoende ruimte heeft om de pellets op te slaan. Bovendien past verwarmen met pellets in een koolstofneutraal cyclus, wat beter is voor het milieu. Terug naar bovenElektrische verwarming: direct of met accumulatie
Ondanks de lage kosten van de apparaten en hun installatie, maakt de zeer hoge elektriciteitsprijs beide opties erg duur. In Vlaanderen zorgt het piekvermogen, dat wordt aangerekend via het capaciteitstarief, er bovendien voor dat de rekening voor directe of accumulatie-elektrische verwarming nog hoger uitvalt. Terug naar bovenWarmtepompen: kosten, voordelen en milieu-impact
Wil je kiezen voor een verwarming op elektriciteit en tegelijk je impact op het milieu beperken, dan is het beter om te kiezen voor een warmtepomp en je energiebehoefte zo veel mogelijk te beperken. Warmtepompen slagen er namelijk in om meerdere kWh warmte te produceren uit slechts 1 kWh elektriciteit. Terug naar bovenVergelijking van de kosten per type verwarming en conclusies
Door alle kosten bij elkaar op te tellen, presenteren we de resultaten voor elk verwarmingssysteem per regio. We geven ook aan bij welke situaties de verschillende verwarmingssystemen het beste passen. Terug naar boven
Gasprijs
Aardgas is een van de goedkoopste verwarmingsenergieën, behalve tijdens de energiecrisis in 2022 en 2023, toen de prijzen sterk de hoogte in gingen.
Milieu
Net als alle fossiele brandstoffen produceert aardgas CO2 , maar in mindere mate dan stookolie: 25 tot 30% minder wanneer het de schoorsteen verlaat. Methaan, dat een nog groter broeikaseffect veroorzaakt, komt ook vrij bij de winning en het transport. En biogas of de toevoeging van waterstof uit hernieuwbare bronnen zullen aardgas op korte of middellange termijn niet massaal groener kunnen maken. Kortom, aardgas is niet de oplossing voor de opwarming van de aarde.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Prijs van propaangas
De prijs van propaan volgt de schommelingen in de stookolieprijzen op de voet en blijft over het algemeen duurder. Tijdens de energiecrisis van 2022 was het goedkoper dan aardgas en stookolie, maar dit was slechts tijdelijk.
Milieu
Propaan is een fossiele brandstof, afgeleid van aardolie, en stoot dus CO2 uit. Er bestaat wel zoiets als biopropaan. Maar de beschikbare hoeveelheden zijn beperkt, waardoor het geen brede oplossing kan bieden.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Een installatie op stookolie is duurder in aankoop én in onderhoud dan een installatie op gas.
Het plaatsen van stookolieketels is in Brussel en Vlaanderen verboden (behalve in uitzonderlijke gevallen).
Prijs van stookolie
Stookolie is een van de goedkoopste verwarmingsbronnen, vergelijkbaar met aardgas en pellets.
Milieu
Stookolie is een fossiele brandstof en produceert CO2. Men zou de brandstof kunnen "vergroenen" door het gebruik van biobrandstof ("biostookolie"). Maar deze vloeibare brandstoffen zijn in de eerste plaats voor transport bedoeld, niet voor verwarming.
Pluspunten
|
Minpunten
|
De pelletketel is een alternatief voor een stookolieketel, voor wie voldoende opslagruimte heeft voor pellets.
Prijs van pellets
Pellets behoren traditioneel tot de goedkoopste verwarmingsbronnen. Tijdens de energiecrisis van 2022 steeg de prijs echter sterk, om nadien opnieuw te zakken naar een niveau vergelijkbaar met aardgas en stookolie.
De prijs van pellets kan sterk verschillen per leverancier, bestelhoeveelheid en leveringsafstand.
We hebben de prijzen van tien verschillende pellets op de markt getest en geanalyseerd om je te helpen de beste keuze te maken.
Milieu
Verwarmen met pellets stoot CO₂ uit, maar wanneer het hout afkomstig is uit duurzaam beheerde bossen, kan die CO₂ deel uitmaken van een koolstofneutrale cyclus.
Maar let op: als we in België alle verwarmingsbehoeften met hout zouden willen dekken, zou er drie keer het oppervlak van het land aan bos nodig zijn. We zouden dus meer pellets moeten importeren, wat een moeilijker beheersbare milieu-impact met zich meebrengt.
Pellets kunnen dus geen algemene, massale oplossing vormen voor klimaatneutraal verwarmen.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Bij directe elektrische verwarming worden convectoren door het hele huis gebruikt; elektrische accumulatieverwarming bestaat meestal uit een mix van accumulatie-elementen (in de leefruimtes) en convectoren (in de slaapkamers en badkamer),
Beide systemen moeten werken op een twee-uursmeter om de kosten enigszins te beperken, maar de factuur blijft hoog.
Prijs van elektriciteit
Elektriciteit is de duurste energiebron, ongeacht het tariefplan dat je kiest (piekuurtarief, daluurtarief, exclusief nachttarief). Het is drie tot vier keer duurder dan andere energiebronnen.
In Vlaanderen wordt het piekvermogen aangerekend via het capaciteitstarief, wat de kosten verder doet stijgen.
Milieu
De productie van elektriciteit is afhankelijk van een mix van primaire energiebronnen. In de winter is slechts 25 tot 30% van de productie hernieuwbaar. Bezittesr van zonnepanelen kunnen dus niet spreken van "groene" elektrische verwarming, omdat ze in de winter op het net moeten terugvallen – precies wanneer de verwarmingsvraag hoog is en hun productie laag.
Feit blijft dat het potentieel voor het koolstofvrij maken van elektriciteit in de toekomst wel hoog is. Maar het is verstandiger om elektriciteit efficiënter te gebruiken, bijvoorbeeld via een warmtepomp in plaats van elektrische radiatoren.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Prijs van elektriciteit
Elektriciteit is de duurste energiebron, ongeacht de gekozen tariefformule (piekuurtarief, daluurtarief, exclusief nachttarief). Zelfs tegen zijn laagste prijs blijft elektriciteit drie keer duurder dan de andere energiebronnen. Alleen het uitstekende rendement van warmtepompen laat hen wedijveren met de andere verwarmingssystemen.
In Vlaanderen is door de invoering van het capaciteitstarief de variabele elektriciteitsprijs gedaald, wat gunstig is voor warmtepompen.
Milieu
De productie van elektriciteit vergt een mix aan primaire energiebronnen. In de winter is slechts 25 tot 30% van de productie hernieuwbaar. Bezitters van zonnepanelen kunnen dus niet spreken van "groene" elektrische verwarming, omdat ze in de winter op het net moeten terugvallen, precies wanneer de vraag naar verwarming hoog is en hun productie laag.
Omgekeerd is het potentieel om in de toekomst koolstofarm of -vrij te worden, a priori het grootst bij elektriciteit. Maar het is verstandiger om elektriciteit efficiënt te gebruiken, bijvoorbeeld via een warmtepomp in plaats van elektrische radiatoren.
Lucht/lucht-warmtepompen
Een lucht/lucht-warmtepomp haalt warmte uit de lucht en verspreidt deze via binnenunits die de lucht blazen. Muurunits worden vaak airco’s genoemd.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Lucht/water-warmtepompen
Een lucht/water-warmtepomp haalt warmte uit de lucht en verspreidt deze via vloerverwarming of ventilatorconvectoren. Het systeem kan een bestaande ketel vervangen.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Grond/water-warmtepompen
Een grond/water-warmtepomp haalt warmte uit de bodem en verspreidt deze via vloerverwarming of ventilatorconvectoren. De warmtewinning kan via een horizontaal of verticaal buizennetwerk in de grond gebeuren. Dit systeem kan een bestaande ketel vervangen.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Voor onze vergelijking gebruiken we de gemiddelde energieprijzen en gaan we uit van de veronderstelling dat alles moet worden geïnstalleerd: de warmtebron (ketel, warmtepomp …) met alles wat daarbij hoort, én het afgiftesysteem (radiatoren of vloerverwarming).
De afschrijving van ketels en warmtepompen wordt gespreid over 15 jaar, die van elektrische verwarming over 30 jaar.
We gaan er ook van uit dat het systeem alle kamers kan verwarmen in de winter en het tussenseizoen.
Door alle kosten per systeem op te tellen, krijgen we het volgende overzicht per regio, voor een verbruik van 1 500 m³ gas of equivalente energiebron.
Welke conclusies kunnen we trekken?
Isolatie blijft prioriteit
Een grote besparing haal je vooral door de vraag naar warmte te verlagen en de benodigde vermogen te beperken, oftewel door goed te isoleren.
Lucht/lucht-warmtepomp (airco): de outsider
We hebben dit systeem relatief recent geïntroduceerd. Onze tests bevestigen dat de beste apparaten hoge prestaties leveren. De airco staat schouder aan schouder met aardgas.
Bij klein verbruik is het systeem in alle regio’s vaak het goedkoopst.
Bouw je nieuw of renoveer je grondig? Dan wordt dit systeem de eerste optie om te overwegen: geen gasleidingen, geen gasmeter, geen tank, geen zware vloerverwarming, en je krijgt een extra koelsysteem in sommige kamers. Let wel: gebruik de koeling met mate, anders stijgt je elektriciteitsrekening merkbaar.
Het plaatsen van buitenunits kan soms een beperking zijn.
Aardgasketel blijft concurrerend
Verwarming op aardgas blijft populair dankzij iets lagere installatiekosten en een energieprijs die is gedaald sinds de pieken in 2022 en 2023.
Propaangasketel voor klein verbruik
Heb je geen aardgasaansluiting en wil je geen lucht/lucht-warmtepomp? Dan kan propaangas een optie zijn, mits er ruimte is voor een tank. Geschikt voor klein verbruik (goed geïsoleerde woning).
De hogere prijs van propaangas verhoogt echter je jaarlijkse factuur.
Stookolieketel: eventueel in Wallonië
Verboden in Brussel en sterk beperkt in Vlaanderen; alleen in Wallonië kan je nog overwegen een stookolieketel te plaatsen, waar aardgas niet beschikbaar is en voor hoog verbruik; nadat je een lucht/lucht-warmtepomp hebt uitgesloten,
Pelletketel: duur in installatie
Een pelletketel (condensatie of niet) vereist aanzienlijke installatiekosten, waardoor hij minder concurrerend is.
Pellets blijven echter een van de goedkoopste energiebronnen, zeker na de prijsdaling na de energiecrisis van 2022-2023.
Lucht/water-warmtepomp: voor kleine vermogens
Dit is het systeem dat vaak wordt genoemd wanneer we het hebben over warmtepompen. Het blijft echter duurder dan een ketel of een lucht/lucht- warmtepomp.
Maar wie fossiele energie wil vermijden en geen ventilatorconvectoren wil, kan zo'n warmtepomp overwegen. Dit systeem is vooral geschikt voor kleine vermogens, zodat de totale kosten beheersbaar blijven.
Grond/water-warmtepomp: zeer duur in installatie
Een systeem met hoog rendement, maar de kosten voor het winnen van bodemwarmte en het verspreiden via lage temperatuur verwarming zijn hoog.
Elektrische verwarming: nooit een goed idee
Elektrische verwarming is zoals altijd het duurst. Tegenwoordig is het bijna nooit meer aan te raden, omdat de energiefactuur zeer hoog wordt en het capaciteitstarief op het net een maatschappelijke uitdaging vormt.
Wie toch elektriciteit wil gebruiken, kijkt beter eerst naar een warmtepomp-systeem en niet enkel naar de installatiekosten. Elektrische verwarming is alleen nog interessant in bepaalde gevallen, zoals in een tweede verblijf waar je het systeem beperkt gebruikt.
Welk systeem bij gedeeltelijke renovatie?
Het meest voorkomende scenario bij een gedeeltelijke renovatie is dat je een centrale verwarmingsinstallatie met ketel hebt en dat de ketel moet worden vervangen.
Bestaande aardgasketel
Als er al een aardgasketel aanwezig is, bestaat er een gasaansluiting die grotendeels is afgeschreven, net als de radiatoren en leidingen. In dit geval heeft gas een voorsprong, omdat er geen extra investeringen nodig zijn in infrastructuur. Andere systemen die gebruikmaken van de bestaande radiatoren zijn ook minder duur om te installeren.
Bestaande stookolieketel
Bij een stookoliesysteem hoef je in eerste instantie niet te investeren in een nieuwe tank, maar overstappen op aardgas of een lucht-lucht warmtepomp blijft financieel aantrekkelijker. Let op: wie stookolie stopt, moet de tank laten verwijderen of passiveren, wat een eenmalige kost met zich meebrengt.
Bestaande elektrische verwarming
Als je elektrische verwarming hebt, kan dit een kleine besparing opleveren bij de installatie van een warmtepomp, omdat de elektrische aansluiting al aanwezig is. Dit verandert echter niet fundamenteel het totale kostenplaatje van de verwarming.
Vervroegd vervangen van je verwarmingssysteem
Deze vraag komt regelmatig terug, vooral bij stijgende energieprijzen: is het verstandig om een relatief nieuw verwarmingssysteem te vervangen door een zuiniger model?
Zelfs als je ongeveer € 250 per jaar kan besparen, betekent een nieuwe investering van € 10 000 dat het decennia duurt voordat deze rendabel wordt. Met andere woorden: het is beter om een nog werkende installatie niet impulsief te vervangen.Belangrijke uitzondering: elektrische verwarming. Door de hoge energiekosten kan je verwarmingssysteem vervangen in dit geval wél zinvol zijn.
Kies je voor een ander systeem, dan kunnen de jaarlijkse besparingen snel oplopen tot € 1 000 à € 2 000. In dat scenario is de lucht/lucht-warmtepomp een interessante optie, omdat er geen nieuwe energietoevoer nodig is. Sommige bestaande elektrische radiatoren kunnen bovendien blijven functioneren als bijverwarming.