Wat is de beste manier om te verwarmen?
Centrale verwarming of gelijkwaardig
Zet je een nieuwbouw of heb je een verwarmingssysteem dat op zijn laatste benen loopt, dan vraag je je beslist af welke type verwarming je voor je woning moet kiezen. En de keuze is niet gemakkelijk. Het is immers onmogelijk om met zekerheid te voorspellen waarmee je het best af zult zijn over een periode van 30 jaar, wat toch de levensduur is van zo’n systeem. Sinds eind 2021 zitten we in een energiecrisis met torenhoge prijzen voor aardgas en elektriciteit, waardoor de conclusies waarover voorheen doorgaans een consensus bestond, niet langer geldig zijn. Niettemin zetten wij u op weg met argumenten die jou helpen om een keuze te maken.
We overlopen de verschillende mogelijkheden alvorens ze op het einde van dit dossier te rangschikken volgens de totale kosten waarop je nu moet rekenen.
We hebben het hier alleen over verwarmingssystemen die de warmte in verschillende vertrekken kunnen verspreiden zonder dat je zelf aan de slag moet, kortom over systemen van centrale verwarming of gelijkwaardige systemen. Wij vertrekken van de veronderstelling dat je alles moet installeren: de opwekker (gas-, stookolie- of pelletketel of nog elektrische verwarming of een warmtepomp) met alles erop en eraan, alsook het afgiftesysteem (radiatoren of vloerverwarming).
Tal van factoren kunnen meespelen
Bij de keuze van een verwarmingssysteem moet je met tal van parameters rekening houden. Ze hebben meestal ook een impact op de totale kosten van de factuur, zowel op de installatiekosten als op de gebruikskosten.
- De prijs van de brandstof of energie. Tal van zaken kunnen de prijzen van de verschillende soorten energie beïnvloeden: beschikbaarheid, vraag en aanbod, geopolitieke context, een voordelige of ontradende fiscaliteit enz.
- Kosten die je moet maken om over de energie te kunnen beschikken: aansluiting, meter, jaarvergoeding, silo, tank,…
- Onderhoudskosten.
- Prijs van de volledige installatie. Voor eenzelfde type ketel kun je kiezen uit een instap-, tussen- en topmodel. Afhankelijk van jouw keuze kun je flink meer betalen voor elk onderdeel. En dan komen er nog de kosten van de plaatsing bij.
Weet ook: een weinig geïsoleerde woning vereist een installatie met een groter vermogen en meer radiatoren. - Verbruiksprofiel. Hoeveel warmte je vraagt zal de jaarlijkse afrekening in sterke mate beïnvloeden. Woon je aan zee of in de Ardennen, is je woning goed of nauwelijks geïsoleerd, moet je een groot of klein volume verwarmen, ben je vaak thuis of net niet, welke temperatuur stel je in, wordt de temperatuur per ruimte geregeld, dat alles kan de situatie sterk veranderen.
- Beschikbare premies. De premies evolueren en verschillen volgens het Gewest waar je woont. Maar ze kunnen een steuntje in de rug betekenen voor sommige opties. Altijd na te gaan.
- Milieu-impact. Sommige keuzes zijn milieuvriendelijker dan andere.
Isoleren loont altijd
Het blijft een waarheid als een koe: de goedkoopste energie is degene die je niet verbruikt. Zet dus in op een betere isolatie en luchtdichtheid van jouw woning. Bij nieuwbouw doe je er goed aan om het volume en de oppervlakte niet onnodig groot te nemen, bouw compact, zorg voor warmterecuperatie bij je ventilatie en denk aan de oriëntatie van je ramen om maximaal gratis zonnewarmte binnen te krijgen.
Vóór het begin van de energiecrisis die begon in oktober 2021, en als we rekening hielden met alle directe en indirecte kosten voor een verwarmingssysteem, was een condensatieketel op aardgas doorgaans de meest voordelige oplossing. Dat was bijna in alle gevallen zo, of je nu weinig of veel energie verbruikte om jouw woning te verwarmen.
Prijs
De prijs voor aardgas was vóór eind 2021 een van de laagste. In oktober 2022 bedroeg de gemiddelde prijs bijna 25 eurocent per kWh, wat mijlenver af ligt van de prijs van 5 eurocent van vóór de energiecrisis.
Milieu
Net zoals alle fossiele brandstoffen stoot aardgas CO2 uit, maar in mindere mate dan stookolie: er komt 25 tot 30 % CO2 minder uit de schoorsteen. Er komt ook methaan, nog schadelijker voor het broeikaseffect, vrij bij de ontginning en het vervoer. En biogas of de toevoeging van waterstof van hernieuwbare oorsprong zullen het aardgas niet op korte of middellange termijn kunnen vergroenen. Kortom, het is niet de ultieme oplossing tegen de klimaatopwarming.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Overschakelen op propaan is een oplossing die qua totale kosten concurrentieel blijft.
Een propaaninstallatie valt minder duur uit dan een op stookolie, maar stookolie is minder duur dan propaan.
Prijs
De prijs van propaan volgt sterk de schommelingen van de prijs van stookolie, met dien verstande dat propaan over het algemeen iets duurder blijft.
Milieu
Propaan is een fossiele brandstof, afgeleid van aardolie, en stoot CO2 uit. Er bestaat wel zoiets als biopropaan.
Pluspunten
|
Minpunten
|
De prijs van stookolie blijft momenteel relatief lager dan die van de andere brandstoffen, wat aanzet om voor een systeem op stookolie te kiezen, ook al moet je er de kosten voor de ketel (duurder dan een gasketel) en die voor de tank en het verplichte jaarlijkse onderhoud (brander, schoorsteen) bijrekenen.
Vanuit financieel oogpunt blijft de stookolieketel momenteel een logische keuze.
Je moet wel rekening houden met een onzekere prijsevolutie en een mogelijke toekomstige ontradende fiscaliteit. Op termijn zou de verkoop van stookolieketels worden verboden.
Prijs
Stookolie is de goedkoopste onder de brandstoffen in de herfst van 2022. Er geldt een maximumprijs.
Milieu
Stookolie is een fossiele brandstof en produceert CO2. Men zou de brandstof kunnen vergroenen door het gebruik van biobrandstof (“biostookolie”). Maar deze vloeibare brandstoffen zijn in de eerste plaats voor het transport bedoeld.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Om op het vlak van comfort de vergelijking met de andere verwarmingssystemen te kunnen doorstaan, moeten pelletketels op zijn minst zijn uitgerust met drie zaken die voorkomen dat je zelf de handen uit de mouwen moet steken:
- een pelletreservoir van 2 000 kg (het equivalent van 1 000 l stookolie);
- een automatisch toevoersysteem voor de pellets (een vijzel of een aanzuigsysteem);
- een systeem dat de frequentie van de verwijdering van de assen beperkt (automatisch en met een grote aslade).
Bovendien zijn er aanzienlijke prijsverschillen tussen instapmodellen en topmodellen onder de pelletketels (van € 6 000 tot € 15 000 zonder btw).
Prijs
De prijs van houtpellets is aanzienlijk gestegen sinds september 2021 en bevindt zich nu op het niveau van die van stookolie en propaangas. Hun prijs kan aanzienlijk variëren volgens de bestelde hoeveelheden en de afstand voor de levering.
Milieu
Verwarmen met pellets is op zich vervuilend en stoot CO2 uit. Maar wanneer het hout afkomstig is van op een duurzame wijze ontgind woud, kan de CO2 van de verbranding zich inschakelen in een cyclus met een CO2-neutrale balans.
Als alle woningen in België met pellets zouden stoken, zou er wel een woud nodig zijn dat driemaal zo groot is als België. Er zouden dus meer pellets moeten worden ingevoerd, wat een moeilijk beheersbare ecologische impact zou hebben. Pellets zouden dus op zich niet volstaan om een veralgemeende oplossing te vinden om CO2-neutraal te verwarmen.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Bij directe elektrische verwarming worden convectoren geplaatst in de hele woning; accumulatieverwarming combineert accumulatoren (in de woonkamer) en convectoren (in de kamers en in de badkamer). Alle twee zouden moeten werken op het daltarief van het tweevoudig uurtarief of op het exclusief nachttarief, met een elektronische thermostaat.
Ondanks de geringe kosten van de toestellen en van de plaatsing ervan zorgt de uiterst hoge stroomprijs ervoor dat beide keuzes zeer duur zijn.
De Waalse reglementering met betrekking tot de energetische prestaties van gebouwen beperkt het elektrisch vermogen (15 W/m²), wat er eigenlijk op neerkomt dat elke nieuwe plaatsing van dat type verwarming verboden is.
Prijs
Elektriciteit is de duurste energiebron, ongeacht de gekozen tariefformule (piekuurtarief, daluurtarief, exclusief nachttarief). Zelfs in vergelijking met de momenteel zeer hoge prijs voor aardgas blijft elektriciteit minstens twee tot drie keer duurder.
Milieu
De productie van elektriciteit vergt een mix aan primaire energiebronnen en we zijn nog ver verwijderd van een 100 % groene stroom. De uitstoot van CO2 zou de komende jaren zelfs kunnen verhogen als de kerncentrales dichtgaan en ze door gascentrales worden vervangen. Ook bezitters van zonnepanelen kunnen niet beweren dat ze een groen elektrisch systeem hebben want ze doen een beroep op het stroomnet in de winter wanneer de vraag naar verwarming het grootst is en de productie door de zonnepanelen het laagst.
Omgekeerd is het potentieel om koolstofarm of -vrij te worden, a priori het grootst bij elektriciteit.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Als je wilt opteren voor een verwarming op elektriciteit en je impact op het milieu onder controle wilt houden, kun je beter opteren voor de warmtepomp en tegelijk jouw energievraag maximaal beperken. Een warmtepomp kan immers meerdere kWh warmte produceren op basis van 1 kWh aan elektriciteit.
We hebben het hier vooral over 2 systemen:
- een lucht-waterwarmtepomp die de warmte uit de lucht benut en die vervolgens verspreidt via vloerwarming of ventiloconvectoren;
- een lucht-luchtwarmtepomp die zijn warmte uit de lucht haalt en die via binnenunits in de desbetreffende ruimte blaast.
Als je een optimaal rendement wilt bereiken en het vermogen van de warmtepomp wilt beperken – elke extra kWh aan vermogen betaal je daar duur - kun je beter op zeer lage temperatuur verwarmen, wat bijzonder geschikt is in zeer goed geïsoleerde woningen.
Prijs
Elektriciteit is de duurste energiebron, ongeacht de gekozen tariefformule (piekuurtarief, daluurtarief, exclusief nachttarief). Zelfs tegen zijn laagste prijs blijft elektriciteit minstens twee tot drie keer duurder dan de andere. Alleen het uitstekende rendement van warmtepompen kan hen laten wedijveren met de andere soorten verwarming.
Milieu
De productie van elektriciteit vergt een mix aan primaire energiebronnen en een 100 % groene stroom is nog veraf. De uitstoot van CO2 zou de komende jaren zelfs kunnen verhogen als de kerncentrales dichtgaan en door gascentrales worden vervangen. Ook bezitters van zonnepanelen kunnen niet beweren dat ze een groen elektrisch systeem hebben want ze doen een beroep op het stroomnet in de winter wanneer de vraag naar verwarming het grootst is en de productie door de zonnepanelen het laagst.
Omgekeerd is het potentieel om koolstofarm of -vrij te worden, a priori het grootst bij elektriciteit. En de prestaties van een warmtepomp beperken fors de uitstoot in vergelijking met die van een klassieke elektrische verwarming.
Pluspunten
|
Minpunten
|
Voor onze vergelijking hanteren wij gemiddelde energieprijzen over een jaar, tussen juni 2021 en juni 2022. De energieprijzen, en vooral die van aardgas en elektriciteit, hadden in die periode al een forse opstoot gekend. Na juni 2022 zien we onuitgegeven en pijnlijke prijzen op een recordhoogte. Maar je mag geen keuze maken voor de plaatsing van een verwarmingssysteem enkel en alleen op basis van die recordprijzen. Daarom aan wij uit van die gemiddelde prijzen.
Wij gaan er ook van uit dat alles moet worden geïnstalleerd: de warmteopwekker (de ketel, de warmtepomp,…) met alles wat dat omvat, maar ook het systeem voor de warmteafgifte (zoals radiatoren of vloerwarming). We gaan er ook van uit dat het systeem de warmte in alle kamers moet kunnen verspreiden in de winter en in het tussenseizoen.
Als we alle kosten voor elk verwarmingssysteem samentellen, verkrijgen we de volgende grafiek.
Aardgas niet langer de onbedreigde winnaar
Door de hoge aardgasprijs is een condensatieketel op aardgas, anders dan in het verleden, niet langer de uitgesproken winnaar in onze vergelijking. Bij een jaarverbruik van (het equivalent van) 1500 liter stookolie of m³ gas vormt die wel nog, samen met een stookolieketel en een ketel op propaan, het winnende trio.
Een lucht-luchtwarmtepomp of een pelletketel vallen bij eenzelfde jaarverbruik al bij al enkele honderden euro’s duurder uit.
In een zeer goed geïsoleerde woning
In zeer goed geïsoleerde woning met een jaarverbruik van minder dan 1500 m³ gas of 1500 l stookolie kan een lucht-luchtwarmtepomp te overwegen zijn om als hoofdverwarming te fungeren. Dat is des te meer het geval als je van plan bent om een airco in huis te halen en je die warmtepomp hiervoor wilt gebruiken op snikhete dagen.
De lucht-waterwarmtepomp, waarbij warm water circuleert door leidingen, via vloerverwarming of radiatoren, blijft een stuk duurder dan alle genoemde systemen, ook in een zeer goed geïsoleerde woning.
Bij een groter verbruik
Bij een groter jaarverbruik – meer dan 2000 m³ gas of 2000 l stookolie – kan een pelletketel voordeliger uitvallen voor zover de prijs van de pellets voordelig uitvalt (zoals in de periode juni 2021-juni 2022.
Bij zo’n groot verbruik kan zelfs een verwarmingsketel op stookolie te overwegen zijn, voor zover dit nog mag volgens de regelgeving en er geen aardgas beschikbaar is.
Klassieke elektrische verwarming (directe verwarming of met accumulatieradiatoren) is af te raden want ze is meer dan ooit peperduur.
Een bestaand systeem dat nog niet zo oud is en nog goed werkt, toch voor een ander systeem inruilen?
Bij elke crisis rond de energieprijzen rijst de vraag of je niet beter snel overstapt naar een systeem dat minder kost, zelfs als je nog een vrij recent systeem hebt – jonger dan 15 jaar – dat nog naar behoren werkt. Maar is dat een goede beslissing?
Als je naar een ander systeem overstapt, moet je beseffen dat je dan misschien wel op je factuur kunt besparen, maar dat je nog een deel van de bestaande installatie moet afschrijven, die dan plots overbodig zou worden. Als je bv. van stookolie naar pellets zou overschakelen, heb je betaald voor een stookolietank die nog niet is afgeschreven. Bovendien zul je nog eens extra moeten betalen om die tank te laten verwijderen of buiten gebruik te stellen. Misschien kun je een paar honderd euro’s op je jaarlijkse energiefactuur besparen, maar je zult duizenden euro’s moeten investeren in nieuw materiaal.
Bovendien rijst de vraag hoelang je op die winst zult mogen rekenen die uiteindelijk ook zal afhangen van de prijsschommelingen voor de verschillende brandstoffen.
Daarom raden we af om halsoverkop een verwarmingssysteem dat nog correct werkt, aan de kant te schuiven voor een ander. Laat op zijn minst eerst een grondige berekening maken op basis van offertes alvorens de stap te zetten.
Tenzij je elektrisch verwarmt. Inderdaad, in één specifiek scenario is het wel absoluut aangewezen om vroegtijdig van systeem te veranderen. Gezien de enorm hoge facturen bij elk type van klassieke elektrische verwarming (directe verwarming, met accumulatieradiatoren, met lage inertie, infrarood enz.) is een switch wel rendabel. De meest voor de hand liggende oplossing is doorgaans de plaatsing van een lucht-luchtwarmtepomp.
Sommige elektrische radiatoren kun je dan eventueel behouden als back-up om te werken op de momenten dat de buitentemperatuur een forse duik neemt en de warmtepomp de woning niet meer voldoende warm zou krijgen.
Als je een klassiek elektrisch verwarmingssysteem combineert met of vervangt door zo’n warmtepomp kun je hoe dan ook fors besparen: afhankelijk van de verwarmingsbehoeften, de grootte en de mate van isolatie van de woning kan de winst al gauw € 1000 tot € 2000 bedragen. Op die manier kun je je investering in 2 tot 5 jaar terugverdienen.