​Wat als je je energiefactuur niet kunt betalen? Dit zijn je opties

De recordprijzen voor elektriciteit en aardgas liggen gelukkig achter ons, maar bij Testaankoop ontvangen we nog vrijwel dagelijks onverwacht hoge afrekeningsfacturen van consumenten. 

De redenen lopen vaak uiteen: te laag ingeschatte voorschotbedragen, problemen met de meterstanden, een gestegen verbruik, onopgemerkte gewijzigde tariefvoorwaarden enz.

Het is niet voor iedereen even evident om plots enkele honderden of duizenden euro’s opleg te betalen, maar toch laat je de situatie best niet blauwblauw. Onze energie-expert Jordi van Paemel legt in onderstaande video uit wat je kunt doen als je de energiefactuur niet meer kunt betalen.  

Terug naar boven

Contacteer je energieleverancier

Weet dat energieleveranciers vaak bereid zijn om met jou naar oplossingen te zoeken. Meestal via betalingsfaciliteiten zoals een uitstel van betaling of een afbetalingsplan.

Met een afbetalingsplan betaal je gedurende een vastgelegde periode elke maand een minimumbedrag extra af, om zo de schuld van je afrekening af te lossen. Zo’n plan is gratis bij de meeste leveranciers, al verschillen soms de voorwaarden zoals de maximale termijn waarover men de betaling kan spreiden.

Als je niet naar een oplossing zoekt en je facturen niet meer betaalt, ontvang je eerst een herinneringsbrief. Sinds eind 2023 mag je leverancier pas kosten aanrekenen als je tijdens hetzelfde kalenderjaar al voor 3 verschillende facturen een herinnering kreeg. Het is dus pas vanaf de 4e herinnering dat je leverancier maximaal € 7,50 mag factureren plus de verzendkosten.

Opnieuw minder afbetalingsplannen in Vlaanderen na piek in 2023

Volgens cijfers van de Vlaamse Nutsregulator steeg in Vlaanderen het aantal opgestarte afbetalingsplannen in 2023 naar zo’n 167 000, dat is een stijging met 23 % in vergelijking met een jaar eerder.

In totaal werd voor 5,7 % van de huishoudens een afbetalingsplan opgestart in 2023 (tegen 4,8 % in 2022). De regulator wees in zijn sociaal rapport van 31 mei 2024 naar het feit dat heel wat gezinnen in de loop van 2023 een afrekening ontvingen voor een deel van het verbruik tegen de hoge prijzen van 2022.

In 2024 toonden de cijfers van de regulator gelukkig opnieuw een daling van het aantal opgestarte afbetalingsplannen, tot zo’n 128 000.

Daling van de gemiddelde schuld na stijging in 2023

In 2023 steeg de gemiddelde uitstaande schuld voor niet-beschermde afnemers naar € 1 281, een stijging van 31 % in vergelijking met 2022 (€ 979).

In 2024 werd opnieuw een daling van het gemiddelde bedrag vastgesteld, eind 2024 bedroeg de gemiddelde openstaande schuld € 886. 

Terug naar boven

Maak gebruik van de beschikbare steunmaatregelen

Het sociaal energietarief

Wat is het sociaal tarief voor elektriciteit en gas?

Het federaal sociaal tarief - een gunsttarief voor elektriciteit en aardgas - wordt in de meeste gevallen automatisch toegekend aan beschermde klanten, meer bepaald afnemers die recht hebben op een tegemoetkoming of een leefloon. Het gaat om een gunsttarief voor elektriciteit of aardgas dat identiek is in het ganse land, los van de leverancier waar je klant bij bent.

Hoe wordt het sociaal energietarief berekend?

Het sociaal tarief wordt driemaandelijks berekend door energieregulator CREG. Dat gebeurt op basis van het laagste commerciële tarief in de maand voorafgaand aan het kwartaal én op basis van het laagste Belgische distributienettarief. Bovendien is er een plafond van toepassing waardoor de prijzen slechts in beperkte mate kunnen stijgen.

Je energieleverancier wordt elke drie maanden op de hoogte gebracht over welke klanten recht hebben op het sociaal tarief.

Het gas- en elektriciteitsfonds

Heb je moeite om je energiefactuur te betalen en zit je in een financieel moeilijke situatie, dan kun je terecht bij het OCMW voor begeleiding en financiële steun. Daarvoor ontvang je jaarlijks een toelage via het gas- en elektriciteitsfonds. Het OCMW kan onder andere ondersteuning bieden bij het onderhandelen van een afbetalingsplan met je leverancier of het aanzuiveren van achterstallige facturen.

Er kunnen ook preventieve maatregelen genomen worden om de energierekeningen in de toekomst te verlagen. Het gaat dan bijvoorbeeld om tussenkomsten in de werkzaamheden aan de woning om het verbruik te verminderen, in het onderhoud van een verwarmingsketel, in de aanschaf van energiezuinige toestellen enz.

Het sociaal verwarmingsfonds

Ook als je met stookolie, propaangas in bulk of lamppetroleum verwarmt en het financieel lastig hebt, kun je een tussenkomst aanvragen voor de aankoop van brandstof. Net als bij het gas- en elektriciteitsfonds kun je terecht bij het OCMW van de gemeente.

Je moet je aanvraag indienen binnen de 60 dagen na levering van de brandstof.

Regionale steunmaatregelen

Tot slot bieden ook de regio’s bepaalde ondersteuningsmaatregelen om de energiefactuur te drukken. Zo kan men in Vlaanderen onder een bepaald inkomen een energiescan laten uitvoeren om na te gaan hoe je zuiniger kunt omspringen met energie.

Daarnaast voorzien de gewesten vaak voordelige renovatieleningen of kennen ze premies toe om je woning energiezuiniger te maken.

Terug naar boven

​Preventieve maatregelen om betalingsproblemen te voorkomen

Je energieverbruik beheren

Minder energie verbruiken is nog altijd de beste garantie op een betaalbare factuur die minder vatbaar is voor wispelturige prijsschommelingen. Maar daarvoor moet je een goed beeld hebben van je verbruik.

Met een digitale meter zijn er verschillende opties om je eigen verbruik te analyseren. Zo bieden netbeheerders een online platform, hebben sommige leveranciers een app of kun je een slim energiemanagementsysteem aanschaffen.

Maandafrekeningen overwegen

Ook kun je voor maandfacturatie kiezen met een digitale meter, zodat je sneller zicht krijgt op je energieverbruik. Deze optie vermijdt het risico op onverwacht hoge afrekeningsfacturen doordat je sneller weet waar je aan toe bent. Er is wel één nadeel aan verbonden, met name de seizoensgevoeligheid.

Energiebesparende gewoonten aannemen

Inzicht krijgen in je energieverbruik is een eerste belangrijke stap maar deze zal je pas een besparing opleveren als je er ook concrete acties gaat aan koppelen. Sommige zaken vereisen een investering (bv isolatie), maar andere maatregelen kosten je helemaal niets. Terug naar boven

​Wat als je je energiefactuur niet betaalt?

Als je te laat bent met de betaling van je energiefactuur, kun je niet zomaar in de kou gezet worden. Er gelden in dat geval speciale regels die verschillen van gewest tot gewest.

Procedures in Vlaanderen als je de rekening niet betaalt

Ingebrekestelling en opzegbrief

Betaal je je factuur ook niet nadat je een herinnering ontving en tref je ook geen afbetalingsregeling, dan zal je leverancier je een ingebrekestelling sturen met een tweede betalingstermijn van 15 dagen. Reageer je ook hier niet op, dan kan je leverancier je contract opzeggen. Dit betekent echter niet dat je wordt afgesloten van het energienet. Na de opzegging moet je leverancier je nog 45 kalenderdagen energie leveren. Ook voor je verbruik tijdens die 45 dagen moet je betalen. Je zal een eindafrekening ontvangen die je zo snel mogelijk moet betalen.

Duurder tarief bij de netbeheerder

Vind je niet tijdig een nieuwe leverancier, dan kom je na afloop van deze periode automatisch terecht bij de distributienetbeheerder (Fluvius). Als je geen “beschermde afnemer” bent, dan zal je een zogenaamd “ontradingstarief” betalen aan Fluvius. Dat is een tarief dat duurder is dan de commerciële tarieven op de markt, en dat je moet motiveren om terug een leverancier te zoeken.

Voorafbetaling voor elektriciteit

Voor elektriciteit zal Fluvius de prepaidfunctie van je digitale meter activeren of, als je nog een klassieke meter hebt, deze vervangen door een digitale. Je zult dan op voorhand moeten betalen voor je verbruik.

Voor gas ontvang je in eerste instantie wel nog maandelijks een factuur die je binnen de 21 dagen moet betalen.

Procedures in Brussel als je de rekening niet betaalt

Ingebrekestelling

Betaal je je factuur niet na het ontvangen van een betalingsherinnering, dan volgt een ingebrekestelling binnen 15 dagen na verzending van de herinnering.

Als je 7 dagen na de ingebrekestelling nog niet betaald hebt, zal een redelijk afbetalingsplan voorgesteld worden. De leverancier informeert de netbeheerder over zijn voornemen om de procedure tot beëindiging van het leveringscontract op te starten en zal je ook inlichten dat het OCMW gecontacteerd zal worden indien gewenst om een oplossing toe te laten.

Regionaal statuut “beschermde klant”

Kun je de schuld niet betalen, dan kun je in Brussel het statuut “beschermde klant” aanvragen als je onder de voorwaarden valt. Zo mag het gezinsinkomen een bepaald plafond niet overschrijden, al werden die plafonds in 2022 sterk verhoogd waardoor meer consumenten in aanmerking komen.

Dit statuut beschermt je tegen het risico van afsluiting en laat je toe om tijdelijk van het sociaal energietarief - een verlaagd tarief voor elektriciteit en aardgas - te genieten. In die periode wordt netbeheerder Sibelga jouw sociale leverancier.

Het gaat om een tijdelijke maatregel die je moet toelaten om in tussentijd de schuld aan je commerciële leverancier af te lossen op basis van een afbetalingsplan. Zodra je schuld is aangezuiverd onder het afbetalingsplan, zal je contract met je leverancier terug beginnen lopen.

Gewaarborgde levering

Daarnaast geldt in Brussel de gewaarborgde levering voor noodsituaties. Dat betekent dat wie geen energiecontract meer kan afsluiten bij een commerciële leverancier of schulden heeft bij twee leveranciers, gedurende één jaar rechtstreeks bevoorraad kan worden door netbeheerder Sibelga tegen het sociaal tarief.

Het gaat om een tijdelijke oplossing (een periode van 12 maanden die verlengbaar is) die enkel kan aangevraagd worden via het OCMW, dat een sociaal onderzoek zal uitvoeren om na te gaan of je voldoet aan de voorwaarden.

Procedures in Wallonië als je de rekening niet betaalt

Ingebrekestelling

In Wallonië heb je 15 dagen de tijd om je factuur te betalen. Daarna ontvang je een herinnering met een nieuwe termijn van 10 dagen.

Als er tegen die tijd geen oplossing is gevonden (je hebt niet betaald of er is geen afbetalingsplan overeengekomen), ontvang je een ingebrekestelling. Die is vergezeld van een formulier met informatie over de verschillende beschikbare opties om je te helpen je rekeningen te betalen, zoals het aanvragen van een afbetalingsplan of het aanvragen van hulp bij het OCMW.

Procedure voor wanbetaling

Je hebt dan nog 15 dagen om te betalen of om een redelijk betalingsplan overeen te komen.

• Bereik je een akkoord, dan wordt de procedure voor wanbetaling opgeschort zolang je het betalingsplan respecteert.
• Wordt er geen oplossing gevonden, dan stuurt de leverancier een nieuwe brief waarin de klant wordt gewezen op het betalingsverzuim.

Dertig dagen na ontvangst van de brief heeft de leverancier de mogelijkheid om te vragen dat de vooruitbetalingsfunctie wordt geactiveerd of om te vragen dat je contract wordt beëindigd door de vrederechter.

Sinds 1 januari 2023 kun je de budgetmeter weigeren. In dat geval moet de leverancier bij de vrederechter vragen om de meter toch te plaatsen en de schuld te betalen.

Terug naar boven

​Kan mijn elektriciteit of aardgas afgesloten worden?

Dat kan enkel in uitzonderlijke gevallen en na het volgen van de voorziene procedures.

• Zo kun je in Vlaanderen enkel afgesloten worden met toestemming van je lokale Adviescommissie (LAC) van de gemeente waar o.a. mensen van het OCMW in zetelen. Dat is bijvoorbeeld het geval als je ook schulden opbouwt bij de netbeheerder en geen afbetalingsplan wilt afsluiten of nakomen.
• In Brussel en Wallonië kan de energietoevoer pas worden afgesloten na goedkeuring van een vrederechter, tenzij in specifieke gevallen waarbij de veiligheid of goede werking van distributienet in het gedrang komt.

Verbod op afsluiting in de winter

Bovendien geldt in alle regio’s van ons land sowieso een verbod op afsluiting in de winterperiode.

• In Vlaanderen mag men tussen 1 december en 1 april enkel afgesloten worden in een aantal uitzonderlijk situaties zoals fraude of een leegstaande woning.
• In Brussel kan men niet zonder energie vallen van 1 oktober tot 31 maart. Indien het contract met de leverancier door een vrederechter wordt ontbonden of niet wordt verlengd in die periode, neemt netbeheerder Sibelga de levering over tegen sociaal tarief.
• In Wallonië is afsluiting verboden tussen 1 november en 31 maart. Net als in Brussel wordt men in dat geval beleverd door de netbeheerder.

Terug naar boven

Je opties in een notendop

Samengevat zijn dit je opties als je je energiefactuur niet kunt betalen:

• Neem contact op met je energieleverancier voor uitstel van betaling of een afbetalingsplan.
• Maak gebruik van de beschikbare steunmaatregelen:
  • Het sociaal energietarief, een gunsttarief voor elektriciteit en aardgas, voor beschermde klanten met een tegemoetkoming of een leefloon.
  • Het gas- en elektriciteitsfonds via het OCMW van je gemeente.
  • Het sociaal verwarmingsfonds voor tussenkomst in de aankoop van stookolie, propaangas in bulk of lamppetroleum, ook via het OCMW.
  • Regionale steunmaatregelen, zoals een energiescan in Vlaanderen, voordelige renovatieleningen en premies om je woning energiezuiniger te maken.
• Neem preventieve maatregelen om betalingsproblemen te voorkomen
  • Beheer je energieverbruik.
  • Kies voor maandelijkse facturatie met een digitale meter.
  • Neem energiebesparende gewoonten aan.

Terug naar boven

​Hulp nodig met je energiefactuur? Contacteer Testaankoop

Het blijft van belang om energieleveranciers te vergelijken, om je ervan te verzekeren dat je niet te veel betaalt. Via onze tool vergelijk je energieleveranciers. 

Wie hulp of advies nodig heeft over zijn energiefactuur of leverancierswissel, kan steeds beroep doen op onze experts op het nummer 02 542 32 00 (van maandag tot vrijdag, van 9h tot 12h30 en van 13h tot 17h - vrijdag tot 16h).

Bel ons op 02 542 32 00

Terug naar boven