Dossier

Hoe kies je een goede mutualiteit in België?

09 oktober 2024

09 oktober 2024
In België is de aansluiting bij een mutualiteit verplicht. Wat is de rol van een mutualiteit? Welke diensten en dekking biedt ze aan? Hoe kies je een mutualiteit en hoe kan je van mutualiteit veranderen? Ontdek het allemaal in dit dossier.

In België moet elke burger in principe gedekt zijn door de verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering. Deze verzekering biedt je de mogelijkheid om:

  • Je medische kosten (zoals doktersbezoeken, medicatie, hospitalisatie, enz.) gedeeltelijk of volledig terugbetaald te krijgen.
  • Een uitkering te ontvangen in geval van arbeidsongeschiktheid of invaliditeit (bijvoorbeeld na een ongeval of ziekte, of tijdens moederschaps- of vaderschapsverlof).

Om van deze verplichte verzekering gebruik te kunnen maken, kan je terecht bij de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (HZIV, de publieke versie van de mutualiteiten) of bij een privé-ziekenfonds (soms mutualiteit genoemd).

Wat is de rol van een mutualiteit?

Een mutualiteit, als Ziekteverzekeringsintselling, heeft als voornaamste taak het beheren van de verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering.

Concreet, wanneer je naar de dokter gaat of gehospitaliseerd wordt, zal jouw mutualiteit instaan voor de volledige of gedeeltelijke terugbetaling van de consultatiekosten, je verblijf of de kosten van je medicatie. Bij arbeidsongeschiktheid door een ongeval of ziekte zal de mutualiteit een uitkering voorzien ter vervanging van je gewone inkomen.

Maar een mutualiteit doet meer dan dat. Ze biedt ook een reeks extra diensten aan:

  • Een "aanvullende verzekering" die automatisch inbegrepen is in het lidgeld dat je aan de mutualiteit betaalt en die een aanvulling vormt op de dekking van de verplichte verzekering. De aangeboden diensten en terugbetalingen verschillen per mutualiteit (zoals een extra terugbetaling voor brillen, tandzorg of hospitalisatiekosten).
  • Optionele dekkingen, zoals een hospitalisatieverzekering of tandverzekering.

Wat is het verschil tussen een ziekenfonds en een mutualiteit?

Het woord mutualiteit wordt vaak gebruikt in de officiële naam van de organisatie, zoals in “Nationale Unie van Neutrale Mutualiteiten”, terwijl het woord ziekenfonds meer in de dagelijkse taal voorkomt. In België is dat hetzelfde: ziekenfonds en mutualiteit zijn synoniemen.

 La mutuelle couvre les frais de santé

Is een mutualiteit hebben verplicht?

Ja, iedereen in België moet aangesloten zijn bij een privé mutualiteit (of haar publieke tegenhanger). Dit is noodzakelijk om te kunnen genieten van de verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering.

Je moet je inschrijven op je eigen naam (dus als titularis) wanneer je:

  • begint te werken,
  • een werkloosheidsuitkering ontvangt,
  • studeert of een stage volgt en 25 jaar of ouder bent.

Iedereen met een inkomen heeft de status van titularis. De partner die niet werkt en de kinderen worden meestal ingeschreven als ten laste van het gezinshoofd (dat is de titularis).

Moet elk gezinslid zich apart inschrijven?

Ja, behalve in de volgende gevallen:

  • Kinderen tot 25 jaar worden automatisch ingeschreven als personen ten laste van een van de ouders, tenzij ze eerder fiscaal onafhankelijk worden. Wanneer ze na 25 jaar verder studeren of nog geen werk hebben gevonden, kunnen ze ten laste blijven van hun ouders tot uiterlijk 31 december van hun 26e jaar.
  • Een partner die niet werkt, wordt ook ingeschreven als persoon ten laste van het gezinshoofd.

Een mutualiteit of het HZIV?

Naast de privé mutualiteiten bestaat er ook een publieke instantie: de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (HZIV). In tegenstelling tot de andere mutualiteiten komt deze instantie enkel tussen voor de prestaties die gedekt zijn door de verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering.

De aansluiting bij het HZIV is gratis, aangezien het geen “aanvullende verzekering” aanbiedt. Het is dus de beste keuze als je niet geïnteresseerd bent in de voordelen en aanvullende diensten die een andere mutualiteit je aanbiedt.

Let op dat het statutaire personeel van de NMBS in België geen keuze heeft: de spoorwegmaatschappij heeft immers zijn eigen mutualiteit, waaraan hun medewerkers automatisch zijn aangesloten.

Wat is het verschil tussen een mutualiteit en de zorgkas in Vlaanderen?

De zorgkas organiseert in opdracht van de Vlaamse overheid de "Vlaamse sociale bescherming", een soort zorgverzekering die specifiek gericht is op Vlaanderen. De Brusselaars, hoewel ze niet automatisch onder deze regeling vallen, hebben wel de mogelijkheid om zich vrijwillig aan te sluiten.

Een specifieke Vlaamse zorgkas

Dit houdt een verplichte jaarlijkse bijdrage in voor elke persoon van 25 jaar of ouder die in Vlaanderen woont (de “zorgpremie voor de Vlaamse sociale bescherming”). In 2024 bedraagt deze premie € 62 per jaar voor elk gezinslid (en € 31 voor personen met recht op verhoogde tegemoetkoming); het bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd.

Deze premie is dus bedoeld om deze Vlaamse zorgkas te financieren. Personen die langdurig veel zorg nodig hebben, kunnen hierop een beroep doen en een maandelijks zorgbudget ontvangen om hun gezondheidskosten (bijvoorbeeld voor een rusthuis, een rolstoel of thuiszorg) te dekken.

De Vlaamse regering heeft een “zorgkas”: de Vlaamse Zorgkas. Maar elke Vlaamse mutualiteit heeft ook zo’n zorgkas (CM-Zorgkas aan de kant van de christelijke mutualiteiten, bijvoorbeeld). Dit verklaart waarom sommige mensen het verschil niet zien tussen de zorgkas en de verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering.

Wat dekt de mutualiteit?

Een mutualiteit dekt de verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering, die onder andere zorgt voor de terugbetaling – totaal of gedeeltelijk – van medische zorgen en een uitkering in geval van arbeidsongeschiktheid.

Daarnaast omvat hij ook een automatische aanvullende verzekering, die extra diensten biedt die verschillen per mutualiteit. Optionele verzekeringen, zoals hospitalisatie of tandzorg, kunnen aanvullend worden afgesloten.

Wil je meer weten over de dekkingen die deze verschillende verzekeringen bieden, en over het terugbetalingssysteem dat verbonden is aan de verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering (en de begrippen remgeld, derdebetaler, maximumfactuur en verhoogde tussenkomst)? Ontdek onze uitleg in de verdere onderdelen van dit dossier.

Meer weten over wat de mutualiteit dekt

Hoeveel kost de mutualiteit?

De aansluiting bij de HZIV is gratis, terwijl de lidmaatschapsbijdrage voor een gewone mutualiteit een jaarlijkse kost met zich meebrengt, variërend van €100 tot €170 per jaar, afhankelijk van het ziekenfonds. Dit lidgeld dekt de diensten die horen bij de aanvullende verzekering van de mutualiteit. Optionele verzekeringen kunnen daarnaast worden afgesloten tegen een extra premie.

Meer weten over wat een mutualiteit kost

Hoe verander je van mutualiteit?

Om van mutualiteit te veranderen, moet je minstens een jaar aangesloten zijn bij je huidige mutualiteit. Het proces is eenvoudig: je moet je inschrijven bij de nieuwe mutualiteit, die de nodige stappen zal ondernemen, op voorwaarde dat je je lidgeld op orde hebt. De aansluiting gaat in aan het begin van het kwartaal volgend op je inschrijving.

Let op, houd er rekening mee dat hospitalisatie- of tandverzekeringen een wachttijd kunnen opleggen voordat je volledig gedekt bent.

Meer weten over het veranderen van mutualiteit

Hoe kies je de beste mutualiteit?

De terugbetalingen verbonden aan de ziekte- en invaliditeitsverzekering zijn identiek bij alle mutualiteiten, dus je moet je keuze voornamelijk baseren op de aanvullende verzekering.

Als je van plan bent een hospitalisatieverzekering af te sluiten bij je mutualiteit, kan dit ook je beslissing beïnvloeden.

Ontdek onze tips in onze koopgids

Om je te helpen bij het maken van je keuze en een weloverwogen beslissing te nemen, hebben we een koopgids voor je opgesteld: daarin ontdek je de criteria waarmee je rekening moet houden om de mutualiteit te vinden die het beste bij jouw behoeften past.

Onze koopgids voor het kiezen van een ziekenfonds

We hebben ook een vergelijker ontwikkeld, waarmee je de aanvullende verzekeringen kunt vergelijken die door de verschillende mutualiteiten in België worden aangeboden, zodat je de meest interessante optie voor jou kunt vinden, gebaseerd op de criteria die jij belangrijk vindt.

vergelijk de ziekenfondsen

Aanbevolen voor jou