Wat zijn je rechten als patiënt?
Je gezondheid is belangrijk en iedereen zal vroeg of laat wel nood hebben aan zorg en zorgverleners. Het is dan ook erg belangrijk om te weten welke rechten je hebt als patiënt.
Zo heb je een aantal rechten ten opzichte van je arts, tandarts, apotheker, verpleger of verpleegster en andere zorgverstrekkers. Denk bijvoorbeeld aan recht op de vrije keuze van zorgverlener en recht op kwaliteitsvolle dienstverlening.
Je rechten als patiënt, een overzicht
Als patiënt heb je recht op:
- kwaliteitsvolle dienstverlening: de zorgverlener moet handelen volgens jouw behoeften, op de hoogte zijn van de geldende wetenschappelijke normen en aanbevelingen en ze toepassen, en respect hebben voor je menselijke waardigheid en je morele, culturele en religieuze waarden.
- de vrije keuze van je zorgverlener: je mag zelf een zorgverlener kiezen, ook als je wordt doorverwezen, behalve in het kader van de arbeidsgeneeskunde of bij een gedwongen opname.
- informatie over je gezondheidstoestand: je hebt recht op alle informatie die je een beter inzicht geeft in je gezondheidstoestand en de (vermoedelijke) evolutie. Maar je kunt ook uitdrukkelijk vragen om niet geïnformeerd te worden.
- geïnformeerde toestemming: je mag altijd kiezen of je wel of niet wil weten hoe het met je gezondheid is gesteld. En bij iedere tussenkomst van een zorgverlener mag je je toestemming geven of weigeren. De zorgverlener moet je vooraf alle informatie geven om een goede beslissing te kunnen nemen. Dit wordt ook wel het recht op informatie en geïnformeerde toestemming genoemd.
- een up-to-date en veilig bewaard medisch dossier: de zorgverlener moet een medisch dossier bijhouden met al je medische informatie, zoals je onderzoeksresultaten, informatie die je geeft tijdens consultaties en zijn eigen notities.
- inzage in en een afschrift van je medisch dossier: je mag je eigen medisch dossier inkijken en er een kopie van vragen.
- de bescherming van je privacy: de zorgverlener is gebonden aan het beroepsgeheim en mag dus geen informatie over je gezondheidstoestand aan anderen meedelen. Niemand kan jou of de zorgverlener dus verplichten om gezondheidsinformatie te delen met je werkgever of een verzekeraar. Je mag ook toestemming weigeren voor de aanwezigheid van studenten geneeskunde bij je consultatie, onderzoek of behandeling.
- pijnbehandeling: de zorgverlener moet pijn voorkomen, evalueren, behandelen en verzachten.
- klachtbemiddeling: met eventuele klachten kan je terecht bij een ombudsdienst. Die zal niet oordelen, maar wel bemiddelen tussen jou en de persoon of de dienst waar je klacht over gaat.
Waar medische klacht indienen?
Tot slot heb je ook altijd recht op klachtenbemiddeling. Hiervoor kan je terecht bij de ombudsdienst, die ervoor zorgt dat je rechten worden nageleefd. Waar je klacht moet indienen, hangt af van de persoon of dienst waarover je een klacht hebt. Wij zetten verder in dit artikel alles voor je op een rijtje.
Je gezondheid is belangrijk en iedereen zal vroeg of laat wel nood hebben aan zorg en zorgverleners. Het is dan ook erg belangrijk om te weten welke rechten je hebt als patiënt.
Zo heb je een aantal rechten eten opzichte van je arts, tandarts, apotheker, verpleger of verpleegster en andere zorgverstrekkers. Denk bijvoorbeeld aan recht op de vrije keuze van zorgverlener en recht op kwaliteitsvolle dienstverlening.
Ook heb je volgens de wet op patiëntenrechten altijd het recht om je medisch dossier in te kijken. Dat moet je wel eerst opvragen.
Daarnaast mag je ook altijd kiezen of je wel of niet wil weten hoe het met je gezondheid is gesteld. En bij iedere tussenkomst van een zorgverlener mag je je toestemming geven of weigeren. Dit wordt ook wel het recht op informatie en geïnformeerde toestemming genoemd.
Tot slot heb je ook altijd recht op klachtenbemiddeling. Hiervoor kan je terecht bij de ombudsdienst, die ervoor zorgt dat je rechten worden nageleefd .
Waar medische klacht indienen?
Waar je klacht moet indienen, hangt af van de persoon of dienst waarover je een klacht hebt. Wij zetten verder in dit artikel alles voor je op een rijtje.
De zorgverlener moet je op een duidelijke en begrijpelijke manier inlichten over de diagnose en prognose, ook wanneer er geen behandeling mogelijk is of je geen behandeling wenst. Tenzij je uitdrukkelijk vraagt om niet geïnformeerd te worden of de zorgverlener vermoedt dat bepaalde informatie je gezondheid ernstig kan schaden (therapeutische exceptie).
De zorgverlener is wel verplicht om je te informeren als hij oordeelt dat je gezondheid of die van anderen in gevaar is door je niet in te lichten, bijvoorbeeld bij een besmettelijke ziekte zoals HIV of hepatitis.
Iedere tussenkomst van een zorgverlener mag je weigeren. Je kunt dus niet verplicht worden om een behandeling te ondergaan. Je moet uitdrukkelijk toestemming geven, behalve wanneer de zorgverlener uit je gedrag kan afleiden dat je akkoord gaat. Dan spreken we van stilzwijgende toestemming.
Voor je met een tussenkomst kunt instemmen, moet de zorgverlener je informeren over het doel, de aard, de graad van urgentie, de duur, de frequentie, relevante tegenaanwijzingen, nevenwerkingen en risico’s, de nazorg, de mogelijke alternatieven, de financiële gevolgen en andere relevante verduidelijkingen. In dit geval moet hij altijd alle informatie geven en mag hij zich dus niet beroepen op de therapeutische exceptie.
Als je je toestemming weigert of intrekt, moet hij je informeren over de mogelijke gevolgen daarvan. Hij moet je beslissing wel respecteren.
Je kunt ook nu al een weigering voor een bepaalde behandeling vastleggen voor wanneer je daar later niet meer toe in staat bent. Dat kan door schriftelijk een negatieve wilsverklaring op te stellen. Die moet volledig gerespecteerd worden.
Enerzijds moet de ombudsdienst zoveel mogelijk klachten proberen te voorkomen door de communicatie tussen patiënten en zorgverleners te bevorderen.
Anderzijds moet de ombudsdienst bemiddelen bij conflicten tussen een patiënt en een zorgverlener of dienst. De ombudsman moet je klacht aanhoren en beide partijen samenbrengen om tot een oplossing proberen te komen. Over de inhoud van de klacht mag hij zich echter niet uitspreken.
De manier waarop de ombudsdienst met klachten omgaat, moet vastgelegd zijn in een huisreglement, dat je vrij kunt inkijken. Het is nuttig om dit op te vragen, omdat er tussen de ziekenhuizen grote verschillen qua werkwijze kunnen bestaan.
In ieder geval is het belangrijk dat de ombudsdienst onafhankelijk, neutraal en onpartijdig is. De ombudsman moet zich ook aan het beroepsgeheim houden.
Als er geen oplossing uit de bus komt, moet de ombudsman je doorverwijzen naar andere instanties die zich wel over de klacht kunnen uitspreken: het ziekenfonds, de Orde der Geneesheren, de provinciale geneeskundige commissies, de bevoegde inspectiediensten voor het ziekenhuis, de rechtbanken enz.
Op basis van je feedback kan de ombudsdienst aanbevelingen doen om de kwaliteit van de zorg te verbeteren.
Heb je klachten, bespreek die dan eerst met de zorgverlener of dienst in kwestie. Als je niet tot een akkoord komt, kan je terecht bij een ombudsdienst. Daarbij kan je schriftelijk (per post of e-mail) of mondeling (telefonisch of op afspraak) een klacht indienen.
Klacht over een ziekenhuis
Elk ziekenhuis moet een ombudsdienst hebben voor klachten over je opname, behandeling of verblijf. De contactgegevens vind je aan het onthaal of op de website van het ziekenhuis.
Vraag naar het huisreglement, waarin beschreven moet staan hoe de ombudsdienst klachten behandelt. De werkwijze kan immers verschillen naargelang van het ziekenhuis. Soms vind je dit terug op de website van het ziekenhuis.
Alle contactgegevens vind je op https://www.health.belgium.be/nl/gezondheid/zorg-voor-jezelf/patiententhemas/patientenrechten.
Klacht over een psychiatrisch ziekenhuis
Sommige psychiatrische ziekenhuizen hebben zelf een ombudsdienst. Andere maken gebruik van de externe ombudsdienst van de Overlegplatforms in de Geestelijke Gezondheidszorg. Daar kan je ook terecht met een klacht over beschut wonen of een psychiatrisch verzorgingstehuis. Elke provincie heeft zo’n externe ombudsdienst.
Voor een klacht over de opname of behandeling in een psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis, moet je je tot de ombudsdienst van het ziekenhuis wenden.
Alle contactgegevens vind je op www.ombudsfunctieggz.be
Klacht over een ambulante zorgverlener
Als je een klacht hebt over een ambulante zorgverlener, zoals een huisarts, tandarts, apotheker of thuiszorg, kan je die indienen bij de federale ombudsdienst Rechten van de Patiënt.
Contactgegevens van de Nederlandstalige federale ombudsman: tel. 02 524 85 20, e-mail: bemiddeling-patientenrechten@gezondheid.belgie.be
Klacht over de ombudsdienst van een ziekenhuis
Als je ontevreden bent over de werking van de ombudsdienst in het ziekenhuis (bijvoorbeeld over de onafhankelijkheid of bereikbaarheid), kan je dat melden aan de inspectiediensten van de gemeenschappen en gewesten. Die zijn bevoegd voor de controle op de naleving van de ziekenhuisnormen en de werking van de ombudsdienst.
Contactgegevens van Zorginspectie Vlaanderen: tel. 02 553 34 34, e-mail: contact@zorginspectie.be
Vermoeden van een medisch ongeval
Als je denkt dat je het slachtoffer bent van een medisch ongeval, kan je voor advies en eventueel een vergoeding terecht bij het Fonds voor de Medische Ongevallen.
Meer informatie vind je op de website van het Fonds voor de Medische Ongevallen en in de brochure “Wat als er een medisch ongeval gebeurt?” van het Vlaams Patiëntenplatform (te downloaden op www.vlaamspatiëntenplatform.be of gratis te bestellen op 016 23 05 26).
Contactgegevens van het Fonds voor de Medische Ongevallen: tel. 02 790 10 90