Wanneer moet je naar een orthodontist?

Wat doet een orthodontist?

Waarom raadpleeg je een orthodontist?

Een orthodontist optimaliseert de stand van je tanden en kaken. Het gaat niet alleen om het recht zetten van tanden die ‘scheef’ staan, maar ook over het goed op elkaar laten passen van je bovenste en onderste tandenrij als je je mond sluit. Is dit niet zo? Dat noemen we een gebitsafwijking of malocclusie.

Wat is het verschil tussen een tandarts en een orthodontist?

Er bestaan grote verschillen tussen tandartsen en orthodontisten, zowel wat betreft hun opleiding als de zorg die ze verlenen.

Algemene tandartsen

Algemene tandartsen hebben een universitaire opleiding van 5 jaar gevolgd. Ze onderhouden je gebit (behandelen gaatjes, trekken tanden, verwijderen tandplak, enz.). Tijdens hun opleiding hebben ze geleerd in welke gevallen ze patiënten naar een orthodontist moeten doorverwijzen. Sommige tandartsen voeren echter zelf ook orthodontische behandelingen uit zonder dat ze daarvoor de vierjarige specialisatie hebben gevolgd. Ze hebben waarschijnlijk hun kennis opgedaan tijdens bijscholingen.

Het RIZIV-nummer van algemene tandartsen eindigt op 001. Dit vind je op het getuigschrift voor verstrekte hulp of het bewijsstuk geneeskundige verzorging. Je vindt het ook op de website van het RIZIV.

Orthodontisten

Tandarts-specialisten in de orthodontie, of orthodontisten, zijn algemene tandartsen die zich hebben gespecialiseerd in orthodontie. Naast hun initiële vijfjarige opleiding hebben ze een vierjarige specialisatie in orthodontie gevolgd om de stand van de tanden en kaken te optimaliseren.

Ze mogen geen algemene tandheelkundige behandelingen uitvoeren.

Hun RIZIV-nummer eindigt op 007. Dit vind je op het getuigschrift voor verstrekte hulp of het bewijsstuk geneeskundige verzorging. Je vindt dit ook op de website van het RIZIV.

Welke problemen kan een orthodontist verhelpen?

Hier is een lijst met enkele soorten gebitsafwijkingen waarbij een orthodontische behandeling een oplossing kan bieden. Sommige mensen hebben meerdere van deze afwijkingen tegelijk.

Tanden hebben te weinig plaats ('crowding')

Dit is wanneer de tanden niet genoeg ruimte hebben, waardoor ze scheef staan en elkaar overlappen.

Te veel plaats tussen de tanden ('spacing')

Omgekeerd kan er ook te veel ruimte zijn, waardoor er openingen tussen de tanden ontstaan.

Overbeet of overjet

In dit geval staat de bovenste tandenrij te ver naar voren ten opzichte van de onderste tandenrij. Dit komt meestal door een te grote bovenkaak of een te kleine onderkaak. Er wordt onderscheid gemaakt tussen overbeet (verticale overlap tussen de boventanden en de ondertanden) en overjet (de horizontale afstand tussen de bovenste en onderste snijtanden).

Onderbeet

Dit is het tegenovergestelde fenomeen van de vorige categorie, d.w.z. de onderste tandenrij steekt verder uit dan de bovenste tandenrij.

Kruisbeet

Eén of meerdere van de bovenste tanden zitten binnen de onderste tandenrij. Het kan gaan om de boventanden achter in de mond (posterior kruisbeet) of vooraan in de mond (anterior kruisbeet).

Open beet

Als je de kaken sluit, raken alleen de kiezen elkaar (anterior open beet), of omgekeerd raken alleen de voortanden elkaar (posterior open beet).

Andere gebitsproblemen

Een orthodontische behandeling kan ook aangewezen zijn als een tand of kies niet goed doorbreekt, als er een of meer tanden ontbreken, als je problemen hebt met het kaakgewricht, moeilijkheden met kauwen, of als je mondgewoonten hebt die de groei van het gelaat en/of de gebitsontwikkeling negatief beïnvloeden (duimzuigen, tong voortdurend tussen de tanden bij het spreken en slikken, enz.)

Wat is de ideale leeftijd voor een eerste consult bij een orthodontist?

Er is geen algemeen antwoord op deze vraag.

“Je algemene tandarts is het best geplaatst om dit in te schatten”, vertelt de Belgische Beroepsvereniging van Nederlandstalige Orthodontisten (BBNO). "Je algemene tandarts is opgeleid om te screenen welke patiënten een orthodontistische behandeling nodig zouden kunnen hebben en op welke leeftijd ze dan het best gezien worden door een orthodontist."

“Een vroegtijdige orthodontische behandeling kan soms aangewezen zijn. Die moet gebeuren voor de leeftijd van 9 jaar om recht te hebben op een tussenkomst van het RIZIV. Als zo'n vroege behandeling niet nodig is, zal de tandarts vooral kijken welke tanden je al hebt gewisseld om te beoordelen wanneer je moet langsgaan bij een orthodontist. Vaak is dat rond de leeftijd van 11 à 12 jaar."

Hou er rekening mee dat de wachttijd voor een afspraak bij een orthodontist kan oplopen tot anderhalf of zelfs twee jaar. Vraag dus aan je algemene tandarts hoe dringend de behandeling is. Over het algemeen is er geen haast als het kind nog volop groeit. Voor dringende gevallen neemt de tandarts best zelf contact op met de orthodontist om aan te geven wat het probleem is en waarom een dringende afspraak nodig is.

Wat zijn de verschillende soorten orthodontische behandelingen?

De orthodontist kan verschillende soorten apparaten gebruiken om de nodige correcties aan te brengen. Hier is een lijst van enkele vaak gebruikte apparaten. Sommige patiënten hebben een gecombineerde behandeling nodig, waarbij verschillende apparaten tegelijk of na elkaar worden gebruikt.

Vaste apparaten

Deze apparaten worden vast in de mond bevestigd en blijven er dus 24 uur per dag, 7 dagen per week zitten.

Blokjesbeugels

Deze beugels, ook wel plaatjesbeugels of slotjesbeugels genoemd, zijn ongetwijfeld het meest bekend bij het grote publiek. Ze zijn ontworpen om elke tand individueel op de juiste plaats te zetten. Deze apparaten bestaan uit blokjes of slotjes (brackets in het Engels). Ze kunnen bestaan uit metaal of keramiek.

Op elke tand wordt een blokje bevestigd en de slotjes zijn met elkaar verbonden met een veerkrachtige draad. Soms worden ook elastieken of veren gebruikt om tanden of  tandgroepen te verplaatsen.

De blokjes worden meestal aan de buitenkant van de tanden bevestigd, maar dit kan ook aan de binnenkant van de tanden (een zogenaamde linguale beugel).

Apparaten om de bovenkaak te verbreden (expansieapparaten)

Deze apparaten worden gebruikt wanneer de bovenkaak te smal is in verhouding tot de onderkaak. Er bestaan verschillende soorten, waaronder de hyrax-beugel (ook spinbeugel of vlinderbeugel genoemd) en de quad-helix. Ze kunnen alleen worden gebruikt bij kinderen of jongeren in de groei.

De Herbst-beugel

Dit apparaat wordt gebruikt om een overbeet of overjet te corrigeren.

Het apparaat bestaat uit metalen buizen die aan de boven- en onderkaak van de mond worden geplaatst, vaak aan de achterkant van de kiezen. Deze buizen zijn met elkaar verbonden door middel van een scharnierend gewricht. Dit gewricht stuurt de beweging in de kaak. Het apparaat voert constante druk op de kaken uit, waardoor de bovenkaak naar achteren wordt geduwd en de onderkaak naar voren wordt gebracht. 

Uitneembare apparaten

Deze apparaten kan de patiënt zelf verwijderen en terugplaatsen, bijvoorbeeld om te eten of de tanden te poetsen.

Plaatbeugels of gehemelteplaatjes

Dit is een plaatje van kunststof dat tegen het gehemelte wordt geplaatst. Door middel van metalen draden rond de tanden wordt er druk uitgeoefend op de tanden. Plaatbeugels worden vaak gebruikt voor eenvoudige gebitscorrecties. Soms heeft het plaatje een schroef die elke week aangeschroefd moet worden: in dit geval kan het apparaat worden gebruikt om de kaak te verbreden. Dit staat bekend als een expansieplaatje.

Activatoren of bionatoren of blokbeugels

Dit type apparaat wordt gebruikt om een overbeet of overjet te corrigeren. Het remt de groei van de bovenkaak en stimuleert die van de onderkaak. Je kunt deze beugel dus enkel gebruiken voor kinderen of jongeren tijdens de groeispurt.

Buitenboordbeugels

Dit apparaat, ook wel headgear of face-bow genoemd, is veel zichtbaarder. Het remt eveneens de groei van de bovenkaak en wordt bijgevolg gebruikt om overbeet of overjet te behandelen.

Het kan ook worden gebruikt om ruimte te creëren door de bovenste kiezen naar achteren te verplaatsen. De beugel bestaat uit een binnenste en buitenste metalen boog. De binnenste boog is met ringen aan de bovenste kiezen bevestigd. De buitenste boog komt bij de mondhoeken naar buiten en wordt met een bandje om de nek en/of over het hoofd aangespannen.

Clear aligners

Dit zijn doorzichtige, uitneembare hoesjes die, net als een blokjesbeugel, je tanden in de juiste stand duwen of trekken. Elastiekjes kunnen ook worden gebruikt om de kaak te helpen verplaatsen. Zo’n apparaat valt minder op dan een blokjesbeugel, maar is een stuk duurder.

Retentieapparaten

Aan het einde van de actieve fase van de behandeling hebben je tanden de neiging om terug te keren naar hun oorspronkelijke positie. Retentieapparaten zorgen ervoor dat tanden in de nieuwe positie blijven. Ze worden meerdere jaren of zelfs levenslang gedragen.

Er bestaan verschillende soorten, zoals een vast retentiedraadje (of spalkje), een uitneembare retentieplaat (of nachtbeugel), en een uitneembaar doorzichtig hoesje (of retainer) om 's nachts te dragen.

Kaakchirurgie

Tot slot is het verschil in stand van de boven- en onderkaak bij sommige patiënten te groot om te corrigeren met de hierboven genoemde apparaten. In deze gevallen wordt een orthodontische behandeling gecombineerd met een chirurgische correctie van de kaakstand. Dit komt vaker voor bij volwassenen dan bij kinderen/jongeren, omdat zij geen groeispurt meer hebben.

De voor- en nadelen van beugels en orthodontische behandelingen

Orthodontische behandelingen zijn erg populair bij kinderen, tieners en volwassenen. Het Intermutualistisch Agentschap schat dat bijna de helft van de Belgen onder de 18 een orthodontische behandeling ondergaat. Maar is dat altijd nodig en wat zijn de voor- en nadelen?

De voordelen van een orthodontische behandeling

Volgens de websites van veel orthodontisten zou een orthodontische behandeling voor meer zorgen dan alleen een juiste positie van de tanden en kaken. De voordelen zouden niet alleen esthetisch zijn. Zo'n behandeling zou ook helpen om de mond beter te laten functioneren, de algemene gezondheid te verbeteren en bepaalde aandoeningen te voorkomen. We vonden onder andere volgende beweringen terug:

• bij kinderen met vooruitstekende tanden, kleinere kans op tandletsel (bijvoorbeeld na een val of stoot);
• een betere mondhygiëne. Als de tanden recht staan, kun je efficiënter poetsen, wat tandbederf en infecties voorkomt;
• minder slijtage van de tanden. De tandbogen sluiten beter op elkaar aan;
• bepaalde toekomstige tandheelkundige ingrepen (implantaten, kronen, enz.) zullen gemakkelijker zijn;
• meer zelfvertrouwen en gevoel van eigenwaarde;
• een betere spijsvertering door een betere beet bij het kauwen;
• minder kans op een aantal gezondheidsproblemen: problemen met het kaakgewricht, hoofdpijn, oorpijn en contracturen in nek en rug. Deze gezondheidsproblemen zouden te maken kunnen hebben met een slechte stand van de mond en kaakgewrichten.

Vanuit een puur wetenschappelijk standpunt zijn de meeste van de bovenstaande beweringen echter niet overtuigend bewezen. Er bestaat echter geen twijfel over dat orthodontische behandeling erg nuttig is voor patiënten met een hazenlip en/of gespleten gehemelte. Wetenschappers zijn het er ook over eens dat orthodontische behandeling nuttig is voor patiënten met sterk vooruitstekende snijtanden (overjet van meer dan 3 mm voor een melktand, meer dan 5 mm voor een volwassen tand), omdat dit het risico op schade aan die tanden, bijvoorbeeld door een val of stoot, kan verkleinen.

Maar er is onvoldoende bewijs om alle andere beweringen te onderbouwen. Dit komt doordat de kwaliteit van de beschikbare wetenschappelijke studies te laag is en/of de bestaande onderzoeken tegenstrijdige resultaten opleveren. Daarom zijn er meer studies van betere kwaliteit nodig om de bovenstaande beweringen te onderbouwen of te weerleggen.

De nadelen van orthodontische behandelingen

Zoals bij elke medische behandeling zijn er aan orthodontistische behandelingen risico's verbonden voor de patiënt. Helaas zijn de beschikbare studies over dit onderwerp van slechte kwaliteit. Het is daarom moeilijk te bepalen of bepaalde risico's vaker voorkomen met of zonder behandeling. Gelukkig komen ernstige complicaties zelden voor. Enkele mogelijke risico’s zijn:

• tandbederf, tandvleesproblemen, ontkalking (blijvende verkleuring van het tandglazuur waardoor witte vlekken ontstaan) op de tanden. Deze problemen worden veroorzaakt door een slechte mondhygiëne en de consumptie van suikerhoudende voeding en dranken. Dit risico bestaat ook bij mensen die geen orthodontische behandeling ondergaan. Maar met een vast apparaat blijven etensresten makkelijker achter in de mond en is het vaak moeilijker alle plaatsen van je gebit goed te reinigen. Daarom is het tijdens de orthodontische behandeling extra belangrijk om je gebit minstens twee keer per dag grondig te poetsen met een fluoridehoudende tandpasta, en bij voorkeur na elke maaltijd of tussendoortje.
• als het orthodontisch apparaat beschadigd is, kunnen er deeltjes loskomen die de patiënt kan inslikken, ze kunnen in de luchtpijp terechtkomen of het (mond)slijmvlies irriteren. Daarom vermijd je beter hard, taai of kleverig voedsel.
• de afname van de lengte van de wortels van tanden en kiezen, ook wel wortelresorptie genoemd. Dit fenomeen komt bij alle patiënten in geringe mate voor, maar bij sommige treedt dit feller op. Meestal heeft dit geen gevolgen op korte termijn, maar op lange termijn kan dit de levensduur van de getroffen tanden verminderen. Als wortelresorptie tijdens de behandeling fel optreedt, kan de orthodontist besluiten de behandeling tijdelijk te pauzeren of voortijdig te beëindigen. Aan de andere kant kan geen behandeling ook leiden tot wortelresorptie. Dit gebeurt bijvoorbeeld als de definitieve hoektanden in de bovenkaak te weinig ruimte hebben en ingesloten raken. Ze kunnen de wortels van de snijtanden beschadigen wanneer ze doorbreken.
• pijn, ongemak of gevoeligheid in de tanden en kaken komen vaak voor en zijn normaal gedurende de eerste dagen na het plaatsen of aanpassen van een apparaat. Die zou na een paar dagen vanzelf moeten overgaan. Irritaties en wondjes in de mond zijn ook normaal bij het begin van de behandeling, vooral bij een vast apparaat. Orthodontische wax kan verlichting bieden.
• verschuiving van de tanden na de orthodontische behandeling. Na de actieve fase van de behandeling hebben je tanden de neiging om terug keren naar hun oorspronkelijke stand. Met retentieapparatuur kun je dit tegengaan. Door ouder te worden, kan de positie van de tanden echter ook door andere oorzaken veranderen. Bijvoorbeeld door verstandskiezen die doorbreken, de groei, ouder worden, de mondademhaling, het bespelen van een muziekinstrument of bepaalde mondgewoontes.
• de tijd die nodig is voor de orthodontische behandeling kan langer zijn dan verwacht en/of het gewenste resultaat kan niet worden bereikt. Dit kan verschillende redenen hebben: de groei is anders dan verwacht, het wisselen van de tanden loopt trager dan verwacht, de patiënt draagt het apparaat niet zoals aanbevolen en/of komt niet regelmatig op controle, slechte mondhygiëne, kapotte apparatuur, enz.

Het is belangrijk dat patiënten hierover goed geïnformeerd zijn, wat niet altijd het geval is. Ook al zijn de risico's van een orthodontische behandeling laag.

Hoe weet je of de voorgestelde behandeling echt nodig is?

Zoals eerder aangegeven, is de noodzaak van een orthodontistische behandeling slechts voor een beperkt aantal gebitsafwijkingen overtuigend bewezen. Voor de meeste gebitsafwijkingen is er dus geen overtuigend bewijs van nadelige gevolgen als er geen orthodontische behandeling plaatsvindt.

Het belangrijkste doel van de meeste orthodontische behandelingen is dus esthetisch, dus het verbeteren van het uitzicht van je gebit en gelaat. Hoewel dit op zich geen probleem is, moeten patiënten hierover goed worden geïnformeerd. Een orthodontische behandeling vergt een aanzienlijke investering, zowel qua tijd als geld. Het is daarom belangrijk dat je om de juiste redenen voor een dergelijke behandeling kiest.

Orthodontische behandelingen zijn meer dan alleen esthetisch volgens beroepsvereniging

De Belgische Beroepsvereniging van Nederlandstalige Orthodontisten (BBNO) is het niet eens met de stelling dat het hoofddoel van de meeste orthodontische behandelingen esthetisch is.

“Wij zien in onze praktijk veel patiënten die in hun puberteit geen behandeling ondergaan hebben, maar op latere leeftijd toch problemen krijgen, zoals bijvoorbeeld slijtage van de tanden”, leggen de vertegenwoordigers uit. "Het klopt dat een onbehandelde tand- of kaakafwijking niet bij alle patiënten zal leiden tot klachten op lange termijn. Maar de gevolgen van een verkeerde stand van de kaak of tanden zijn onmogelijk te voorspellen. Ze zijn afhankelijk van veel verschillende parameters”.

De BBNO ziet orthodontische behandelingen meer als een vorm van preventie. "Met een mooi uitgelijnd gebit kun je het gebit en tandvlees makkelijker onderhouden en zal er minder slijtage zijn van het gebit en de kaakgewrichten”.

De BBNO benadrukt ook de mogelijke psychologische voordelen. “We zien soms patiënten die niet meer durven te lachen omdat ze zich schamen voor hun tanden. Een orthodontistische behandeling kan dan een positieve impact hebben op hun zelfvertrouwen.”

Onze mening over orthodontische behandelingen

Het standpunt van orthodontisten over de “noodzaak” van een orthodontische behandeling wordt niet ondersteund door overtuigende wetenschappelijke studies.

Daarom pleiten wij voor de invoering in België van een Index of Orthodontic Treatment Need, net als in andere landen. Dit is een score die zowel rekening houdt met de ernst van de gebitsafwijking als met de impact op je uiterlijk en die aangeeft hoe ‘nodig’ een orthodontische behandeling is. Eventueel zouden ook de terugbetalingen van het RIZIV gekoppeld kunnen worden aan deze score, waarbij het terugbetaalde bedrag groter is voor patiënten met een grotere behandelingsnood.

Tot zo'n systeem er is, raden wij aan om aan je orthodontist te vragen of de voorgestelde behandeling echt nodig is en wat de gevolgen kunnen zijn op lange termijn als  gebitsafwijking niet behandeld wordt.

Hoe kies ik een orthodontist?

Onderschat het belang niet om een goede orthodontist te kiezen. Denk er goed over na en bezwijk niet onder druk of haast. Vraag je algemene tandarts om advies bij twijfel. We geven enkele tips om je te helpen.

Welke opleiding en ervaring heeft de zorgverlener?

Zoals eerder aangegeven, bieden sommige algemene tandartsen (RIZIV-nummer eindigt op 001) ook orthodontische behandelingen aan. In theorie zijn tandarts-specialisten in de orthodontie (RIZIV-nummer eindigt op 007) beter opgeleid om deze behandelingen uit te voeren. Of er ook daadwerkelijk een kwaliteitsverschil is, moet nog onderzocht worden voor zover wij weten.

Als patiënt heb je het recht om een zorgverlener te vragen naar zijn opleiding en ervaring.

Welk aanbod aan behandelingen is er?

Voor bepaalde orthodontische behandelingen kun je niet bij elke orthodontist terecht. Bijvoorbeeld als je een linguale beugel wilt.

Wil je zo'n heel specifieke behandeling, vraag dan op voorhand bij de praktijk na of deze wordt aangeboden.

Is de informatie die je krijgt duidelijk?

Gemiddeld duurt een orthodontische behandeling 2 tot 3 jaar. Het is dus heel belangrijk dat je vertrouwen hebt in de zorgverlener (en zijn assistenten) bij wie je de behandeling krijgt. Je moet er duidelijk en gemakkelijk mee kunnen communiceren en er een vertrouwensband mee kunnen opbouwen. Durf vragen te stellen totdat je goed begrijpt wat de behandeling inhoudt.

Heb je twijfels bij het voorgestelde behandelplan of is de informatie ondanks je vragen onduidelijk? Vraag dan een tweede opinie bij een andere orthodontist (als de behandeling niet dringend is).

Wat is de reputatie van de zorgverlener?

Weet je niet goed tot wie je je moet wenden? Vraag aan je algemene tandarts met welke orthodontisten hij of zij goede ervaringen heeft. Hij of zij kan je helpen kiezen tussen verschillende orthodontisten of behandelplannen.

Vraag ook naar de ervaringen van vrienden en familie die al een orthodontische behandeling hebben ondergaan.

Wat zijn de prijzen en betalingsmogelijkheden?

Is het duidelijk hoeveel de volledige behandeling zal kosten? Heb je alle informatie over de betalingstermijnen en mogelijke terugbetalingen?

Vormen de kosten van de behandeling een probleem? Geef dit eerlijk aan en bespreek de mogelijke opties om gespreid te betalen. Sommige zorgverleners zullen flexibeler zijn voor wie echt financiële problemen heeft.

Is het praktisch haalbaar?

Onderschat de praktische kant niet. Je zult regelmatig op controle moeten gaan. Is de praktijk niet te ver? Wat zijn de wachttijden? Kun je gemakkelijk na school of werk een afspraak maken? Stel jezelf deze vragen voordat je een keuze maakt.

Ik ben bij verschillende orthodontisten geweest, maar elke orthodontist stelt een andere behandeling voor: hoe kies ik?

Je besluit contact op te nemen met verschillende orthodontisten om de prijzen en voorgestelde behandelingen te vergelijken. Het probleem is dat ze allemaal verschillende behandelplannen voorstellen. Hoe komt dat?

Deze situatie is niet ongewoon. Er bestaan verschillende benaderingen en behandelingen voor hetzelfde orthodontische probleem. De wetenschappelijke literatuur biedt onvoldoende houvast om te bepalen welke benadering of behandeling voor een bepaald probleem de voorkeur verdient. Veel onderzoeken hebben geprobeerd antwoord te geven op de vraag of de ene orthodontische behandeling beter is dan de andere. Maar die studies zijn over het algemeen van onvoldoende kwaliteit om duidelijke conclusies te kunnen trekken.

Als gevolg daarvan baseren orthodontisten zich bij het opstellen van een behandelplan niet alleen op de wetenschappelijke literatuur, maar ook op een reeks andere factoren, zoals hun eigen opleiding en ervaring, de kenmerken van de patiënt (bijvoorbeeld mondgewoonten die een negatieve invloed kunnen hebben op het succes van de behandeling), de voorkeuren en wensen van de patiënt en het financiële aspect.

De opleiding en de tradities met betrekking tot bepaalde behandelopties verschillen per universiteit. Dus afhankelijk van waar de orthodontist is opgeleid, zal hij of zij ervaring opdoen met verschillende technieken, orthodontistische apparaten enz. Daarom zullen verschillende orthodontisten verschillende behandelplannen voorstellen voor dezelfde patiënt.

Een online beugelbehandeling raden we sterk af

Tot slot is er een steeds populairdere trend op sociale media. Je kunt namelijk online een beugel bestellen.

Je maakt gewoon foto's van je gebit en op basis daarvan wordt een beugel op maat voor je gemaakt. Die wordt bij je thuis afgeleverd en je kunt de beugel dan zelf plaatsen.

De veiligheid en de doeltreffendheid van een dergelijke behandeling wordt op geen enkele manier gegarandeerd. Zonder professionele begeleiding kan zo'n behandeling zelfs onherstelbare schade aan je tanden veroorzaken.

De eisen van Testaankoop voor orthodontie

Duidelijkere en uitgebreidere informatie over orthodontische behandelingen 

Patiënten moeten duidelijk inzicht krijgen in hun gezondheidstoestand en hoe deze waarschijnlijk zal evolueren. Daarom moeten patiënten alle informatie krijgen die ze nodig hebben over hun behandeling, en die informatie moet duidelijk en begrijpelijk zijn. Hoe beter de patiënt de behandeling begrijpt, hoe meer vertrouwen hij zal hebben in zijn zorgverlener. Daarom vinden wij dat orthodontisten minimaal de volgende informatie aan patiënten moeten geven, zowel voor als tijdens de behandeling:

• Over de diagnose. Welke problemen zijn er met mijn tanden/kaken? Is een behandeling echt nodig? Wat zijn de voordelen en mogelijke nadelen van een behandeling? Wat is het meest geschikte moment/de meest geschikte leeftijd voor een behandeling? Wat zijn de mogelijke gevolgen als de behandeling wordt uitgesteld?
• Over de behandeling. Wat zijn de verschillende behandelopties? Waarom de ene behandeling boven de andere kiezen? Wat zijn de behandelingsfasen? Wat is het doel in elk stadium van de behandeling? Hoe lang zal de behandeling vermoedelijk duren? Wat wordt er van de patiënt verwacht? Wat is de impact op het uiterlijk van de patiënt? Hoeveel consultaties zijn er nodig en wanneer? Wat zijn de risico's en nadelen? Wat is het verwachte eindresultaat? Is er na de actieve fase van de behandeling een retentieapparaat nodig om het resultaat te behouden?
• Over de kosten. Wat zijn de geschatte kosten van de behandeling? Wanneer en op welke manier moet de patiënt betalen? Hoeveel betaalt het RIZIV terug? En de aanvullende verzekering van het ziekenfonds? Wat is precies inbegrepen in de kostenraming?
• Over de ervaring en opleiding van de zorgverlener. Als patiënt heb je het recht om je zorgverlener naar zijn of haar opleiding en ervaring te vragen. Wij vinden dat zorgverleners zelf aan patiënten moeten kenbaar maken of ze een algemene tandarts zijn of een tandarts-specialist in de orthodontie, en hoeveel ervaring ze hebben met bepaalde orthodontische behandelingen.

Tot slot vinden wij dat, gezien de hoeveelheid informatie die moet worden verwerkt, deze zowel mondeling als schriftelijk moet worden gecommuniceerd.

We hebben er bij beroepsverenigingen van orthodontisten op aangedrongen om hun leden nog meer bewust te maken van het belang van duidelijke communicatie en informatie.

Wat zijn je rechten als patiënt?

Meer wetenschappelijke onderbouwing voor orthodontistische behandelkeuzes 

We begrijpen dat orthodontie een discipline is waarin het moeilijk is om gerandomiseerde gecontroleerde studies uit te voeren die de hoogste graad van wetenschappelijk bewijs opleveren. Toch zijn er meer studies van hoge kwaliteit nodig om te bepalen of bepaalde orthodontische behandelingen een meerwaarde bieden ten opzichte van andere behandelingen.

Alle betrokken partijen zouden baat hebben bij deze informatie. Het zou voor orthodontisten makkelijker zijn om een keuze te maken tussen verschillende behandelopties, gebaseerd op overtuigend wetenschappelijk bewijs. Bovendien zou het voor patiënten meer duidelijkheid geven over waarom de zorgprofessional voor de ene behandeling heeft gekozen in plaats van voor de andere.

Als de meerwaarde van de ene behandeling ten opzichte van de andere bewezen zou zijn, zou er ook een meer solide basis zijn om een grotere tegemoetkoming van het RIZIV te vragen, waardoor behandelingen betaalbaarder zouden worden voor patiënten.

Ook hier drongen we er bij beroepsverenigingen op aan om hun leden meer bewust te maken van het belang van wetenschappelijk onderzoek om behandelkeuzes beter te kunnen onderbouwen.

Studies naar de verschillen in kwaliteit van behandeling tussen algemene tandartsen en orthodontisten

We ijveren ook voor studies om na te gaan of er kwaliteitsverschillen zijn voor bepaalde orthodontische behandelingen tussen algemene tandartsen en tandarts-specialisten in de orthodontie.

Momenteel is de tussenkomst van het RIZIV hetzelfde, ongeacht wie de orthodontische behandeling uitvoert. Wij vinden dat orthodontische behandelingen (en hun terugbetaling) voorbehouden moeten zijn aan zorgverleners die de beste kwaliteit kunnen garanderen. We hebben hierover contact opgenomen met het RIVIZ.

Het probleem van lange wachtlijsten bij tandartsen en orthodontisten aanpakken

We zouden graag een oplossing zien voor het huidige probleem van lange wachtlijsten bij orthodontisten en algemene tandartsen. Deze lange wachttijden geven de zorgverlener een soort van monopoliepositie, omdat het voor patiënten moeilijk is om van zorgverlener te wisselen als ze ontevreden zijn of een tweede opinie willen vragen. Patiënten worden dus belemmerd in hun recht om vrij een zorgverlener te kiezen.

Om dit probleem op lange termijn op te lossen, moet de overheid meer financiële middelen beschikbaar stellen om orthodontisten op te leiden. Er zijn momenteel ongeveer 500 orthodontisten actief in België, waarvan er minder dan 5 % is geconventioneerd.