Rechten van de patiënt: modernisering van de wet waarin de belangen van de patiënt primeren

Je kunt het wetsontwerp lezen op de website van minister Vandenbroucke. Binnenkort wordt het aan het Parlement voorgelegd.

We juichen de aanpassingen van de minister aan de wet op de patiëntenrechten toe. Verschillende amendementen erkennen de gelijkheid van rollen in de relatie patiënt-zorgverlener. Sommige bepalingen zijn weliswaar niet bindend genoeg en waarborgen onvoldoende de rechten van patiënten.

Daarnaast verwijst minister Vandenbroucke twee belangrijke kwesties naar mogelijke toekomstige wetgevingsinitiatieven: het delen van gezondheidsgegevens en het recht om een klacht in te dienen. We vragen dat er inspanningen worden geleverd om deze twee zaken op korte termijn beter te regelen, omdat de problemen die dit kan veroorzaken, al langer bekend zijn.

Volgens Testaankoop, moeten (en kunnen) sommige belangrijke elementen al in deze hervorming worden aangepakt. We vinden het bijvoorbeeld belangrijk om in deze wet expliciet het recht van patiënten op te nemen om online inzage te krijgen in hun dossiers. Bovendien moet deze hervorming garanderen dat patiënten zich kunnen richten tot een onafhankelijke klachtencommissie die sancties kan opleggen indien de bemiddelingsdienst geen bevredigend resultaat oplevert.

Wat is voorafgaande zorgplanning?

In dit wetsontwerp voert de minister een nieuwe bepaling over patiëntenrechten in: patiënten kunnen nu een (schriftelijke) planning opstellen van hun gezondheidsdoelen en wensen met betrekking tot hun toekomstige zorg, onder meer om ervoor te zorgen dat hun wensen worden gerespecteerd wanneer ze niet langer in staat zijn om hun rechten uit te oefenen. Het is de bedoeling dat deze planning digitaal kan worden geregistreerd.

Testaankoop juicht deze wetswijziging toe. De formulering is evenwel niet voldoende bindend voor professionele zorgverlener, die gewoon "rekening moeten houden" met de planning van de patiënt. De diagnostische en therapeutische vrijheid van de professionele zorgverlener wordt dus belangrijker geacht dan de doelen en wensen van de patiënten.

Voor Testaankoop is de vrijheid van professionele zorgverleners geen heilig principe, en de motivatie van de zorgverlener moet worden geëist wanneer deze afwijkt van de door de patiënt opgestelde planning.

Hoe worden de rechten van naasten versterkt?

Volgens de voorgestelde wetshervorming kan de patiënt via online portalen bepalen hoe zijn familie, vrienden en kennissen worden betrokken bij het zorgproces (bijvoorbeeld in de rol van vertrouwenspersoon of vertegenwoordiger).

Deze versterking impliceert ook inzage voor familieleden in het dossier van de patiënt in geval van overlijden en eventueel het indienen van een klacht.

De grotere betrokkenheid van de familie en vrienden van de patiënt lijkt ons een uitstekende maatregel, en we zullen de concrete toepassing ervan zeker opvolgen.

In hoeverre is schriftelijke informatie verplicht?

Minister Vandenbroucke verklaart dat patiënten "complexe informatie" over hun gezondheidstoestand altijd schriftelijk moeten krijgen zodat ze die nog eens rustig kunnen nalezen. We juichen dit voorstel toe.

Maar we hebben vragen bij de interpretatievrijheid van de zorgverlener rond de "complexiteit" en "relevantie" van deze informatie zoals beschreven staat in de tekst van het wetsvoorstel. Dit lijkt geen garantie te zijn dat de patiënt de noodzakelijke documentatie effectief schriftelijk zal ontvangen.

Daarom pleiten wij voor minder interpretatiemarge voor de zorgverlener. Hij zou de patiënt ten minste moeten voorstellen om schriftelijk informatie te verstrekken volgens een aantal vastgestelde diagnosecategorieën waarvoor schriftelijke informatie sowieso standaard verplicht is. We denken bijvoorbeeld aan kanker, levensbedreigende aandoeningen, zeldzame ziekten, genetische aandoeningen enz.

Bovendien beperkt minister Vandenbroucke de verplichting om schriftelijke informatie te verstrekken tot complexe informatie over iemands gezondheidstoestand. Maar het kan ook nuttig zijn om schriftelijke informatie te krijgen over de interventies die de zorgverlener aan de patiënt aanbiedt. Voor sommige categorieën tests of behandelingen denken we dat de zorgverleners ook verplicht moeten worden dit te doen, bijvoorbeeld in geval van chirurgie, een kankerbehandeling enz.

Nog meer veranderingen nodig

Met dit hervormingsvoorstel wil minister Vandenbroucke ervoor zorgen dat patiënten meer garanties hebben dat ze voldoende informatie krijgen om echt geïnformeerde keuzes te maken. Het recht op schriftelijke informatie over de gezondheidstoestand wanneer deze complex is, is slechts één van de vele voorbeelden. Testaankoop is een groot voorstander van soortgelijke aanpassingen, maar benadrukt dat er nog veranderingen nodig zijn om deze lovenswaardige doelstellingen te realiseren.

Zo zegt de minister op zijn website dat informatie over de beroepskwalificaties en -ervaring van een zorgverlener de patiënt in staat zal stellen een genuanceerdere keuze voor een zorgverlener te maken. Alleen legt het hervormingsproject het initiatief bij de patiënt, die het recht krijgt de kwalificaties en de beroepservaring van de zorgverlener in vraag te stellen. Dat is de omgekeerde wereld: het is aan de zorgverleners zelf om deze informatie bijvoorbeeld op hun website beschikbaar te stellen voor patiënten.

Het voorstel is er bovendien op gericht dat patiënten dankzij meer volledige informatie de kosten van een bepaalde ingreep beter kunnen inschatten. Testaankoop is blij met elke vorm van een betere wettelijke verankering van het recht van patiënten op informatie over de kosten van de gezondheidszorg. Patiënten worden in dit verband namelijk vaak benadeeld en de niet-naleving van dit recht door zorgverleners leidt vaak tot klachten. Dit ontwerp van wetshervorming maakt echter enkel expliciet gewag van de terugbetaalde kosten en het moet natuurlijk duidelijk zijn dat dit recht op informatie ook geldt voor niet-terugbetaalde ingrepen, materialen en producten. De nieuwe wettekst moet ook duidelijker maken dat deze informatie begrijpelijk moet zijn en meteen van in het begin moet worden verstrekt.