Gacha, Battle Pass en Lootbox: opgepast met microtransacties in games

Wat zijn microtransacties?

Eigenschappen van microtransacties

Microtransacties zijn in-game of in-app aankopen van digitale content. De term ”micro” doet geloven dat het om kleine bedragen gaat, maar zulke uitgaven kunnen soms oplopen tot honderden euro’s.

Eens aangekocht, wordt de content toegankelijk in de app of het spel.

Dit commercieel model wordt vooral gebruikt in "free to play" (F2P) games, die zijn gratis om te spelen maar worden gefinanceerd door in-game aankopen.

Figure 1"Menu League of Legends"

Hoewel de toegang gratis is, zetten de ontwikkelaars maximaal in op in-game verkoop om te compenseren voor de kosteloosheid van het spel. Dat model kan leiden tot oneerlijke handelspraktijken die spelers, en dan vooral de allerjongsten, aanmoedigen tot impulsaankopen en zo groot mogelijke uitgaven.

Microtransacties in games

In veel videogames, en dan vooral gratis spelletjes, kun je met microtransacties esthetische of functionele items kopen.

Spelers kunnen:

• "Skins“ aankopen om hun personages te personaliseren;

Figuur 2 "League of Legends: Pool Party Lee Sin Skin"





Figuur 3 "League of Legends: Vergelijking Vi zonder skin en met een skin"

• Virtuele objecten aankopen om sneller op te klimmen binnen het spel (vb. energy boost);
• Nieuwe personages unlocken;
• En nog veel meer…

Microtransacties in datings apps en op sociale media

Microtransacties hebben ook hun weg gevonden naar andere applicaties. Tinder bijvoorbeeld, waar gebruikers "superlikes" kunnen kopen om hun zichtbaarheid te vergroten.

Op TikTok kun je met virtuele munten geschenken sturen naar content creators, een model dat vooral jonge gebruikers aantrekt.

Terug naar boven

Wat zijn lootboxes ?

Figuur 4 "PUBG Mobile Lootbox"

Een lootbox is een microtransactie met onzekere resultaten: de speler koopt een "schatkist" zonder te weten wat erin zit. De opbrengst kan variëren van waardevolle items tot kleine beloningen.

Spelers hopen uiteraard een zeldzame en waardevolle prijs te winnen, maar de box kan evengoed minder interessante items bevatten. Vaak zijn er maar één of meerdere hoofdprijzen te winnen, de rest zijn minder waardevolle items die eigenlijk als troostprijs moeten dienen.

De kansen om zo’n hoofdprijs te winnen, zijn natuurlijk laag, waardoor de speler wordt aangemoedigd om steeds meer boxes te kopen, tot hij uiteindelijk wint.

In het geval van betalende loot boxes neemt het systeem de vorm aan van een kansspel, aangezien de speler geld uitgeeft in de hoop een waardevolle prijs te winnen. De Kansspelcommissie heeft ze daarom ook geklasseerd als kansspel.

Lootboxes krijgen veel kritiek omdat ze gamers aanmoedigen om steeds opnieuw geld uit te geven om de beste items te krijgen.

Lootboxes zijn in België verboden in games

In België zijn betalende lootboxes verboden. Helaas wordt het verbod niet altijd gerespecteerd.

Zo bleek uit een onderzoek in 2022 dat 82 % van de populaire games voor iPhone in België nog steeds betalende lootboxes gebruiken.

Terug naar boven

Wat zijn gacha games?

Gacha (van ”gachapon”, oorspronkelijk uit Japan) is een mechanisme dat lijkt op lootboxes. Net zoals bij een speelgoedautomaat betaalt de speler voor een willekeurig item.

Dit type microtransactie wordt vaak gebruikt in Aziatische games en dwingt spelers er vaak toe om grote sommen geld uit te geven om een zeldzaam personage of uitrusting te krijgen.

Een speelgoedautomaat of "gachapon" zoals ook wij die kennen.

Terug naar boven

Battle Pass: beloningen om meer te spelen

De Battle Pass is een beloningssysteem dat spelers aanmoedigt om regelmatig te spelen en zo items te ontgrendelen. Deze pas bestaat in een gratis versie, maar de betalende versie biedt meer en betere beloningen.

De Battle Pass is een in de tijd beperkte microtransactie, waarbij spelers regelmatig moeten spelen als ze beloningen willen krijgen zonder extra te betalen.

Figuur 5 "League of Legends Battle Pass"

Terug naar boven

Wat zijn je rechten rond microtransacties?

Herroepingsrecht voor digitale producten

Wanneer je in de Europese Unie een product koopt online, heb je als consument 14 dagen herroepingsrecht.

Voor microtransacties en niet-fysieke digitale producten is dat herroepingsrecht niet langer van toepassing zodra je uitdrukkelijk instemt met onmiddellijke levering en erkent dat je daarmee je herroepingsrecht verliest. Platforms zullen die toestemming haast standaard vragen. Je moet daar ook een bevestiging van krijgen. 

Wettelijke garantie voor digitale inhoud

Vanaf nu heb je ook wettelijke garantie op digitale content. Als de gekochte content niet conform is of gebreken vertoont, heb je als consument het recht om een schadevergoeding te vragen van de verkoper.

Microtransacties vallen dus ook onder deze garantie, al zijn weinig consumenten hiervan op de hoogte. Terug naar boven

Microtransacties: wat zijn de risico’s voor kinderen en hoe kun je ze beschermen?

Niet-geautoriseerde aankopen door kinderen

Ook jonge kinderen spelen spelen vaak games die gebruik maken van microtransacties, wat soms tot problemen kan leiden.

Heel jonge kinderen beseffen bijvoorbeeld niet altijd dat ze iets kopen met echt geld. Wees daarom heel voorzichtig als je je smartphone of tablet zomaar aan je kind geeft, zeker als de gegevens van je kredietkaart opgeslagen zijn op het toestel.

Om de risico’s te beperken, stel je beter ouderlijk toezicht in, zodat voor elke aankoop een wachtwoord nodig is.

Ontdek de beste apps voor ouderlijk toezicht

Activeer ouderlijk toezicht

Op Apple: Ga naar Instellingen > Schermtijd > Beperkingen en activeer de beperkingen op in-app aankopen.

Op Android: Open de Play Store, ga naar Instellingen > Aankoopverificatie > Altijd om een wachtwoord in te stellen.

In het geval van een niet-geautoriseerde aankoop kun je ook altijd een terugbetaling vragen via de Play Store (Android) of App Store (Apple).

Bij Apple kun je ook de ”Ask to buy”-functie gebruiken. Als je kind iets wil kopen, kan het een verzoek naar jouw smartphone sturen, waar je de aankoop vervolgens kunt goedkeuren of afwijzen.

Als je kind zonder toestemming toch een aankoop heeft gedaan, kun je met Android binnen 48 uur een terugbetaling aanvragen. Bij Apple kun je een terugbetaling aanvragen door met je Apple ID in te loggen op hun ondersteuningspagina. Of de terugbetaling wordt goedgekeurd, hangt o.a. af van het type content en de reden voor de terugbetaling.

Agressieve handelspraktijken en de gevaren voor jonge gebruikers

Microtransacties zijn alomtegenwoordig in de digitale wereld en ontwikkelaars doen er alles aan om ze zo aantrekkelijk mogelijk te maken.

Ontwikkelaars van games en apps hebben verschillende trucjes om microtransacties aantrekkelijker te maken voor jongeren. Zo gebruiken ze bijvoorbeeld "timers" om een gevoel van urgentie te creëren of virtuele munten om de berekening van het echte bedrag complexer te maken.

Dat is bijvoorbeeld het geval in het razend populaire videospel Fortnite, dat timers gebruikte in zijn webshop, wat een kunstmatig gevoel van schaarste moest opwekken. Na het verstrijken van de deadline bleef het product immers nog altijd beschikbaar in de winkel.

De makers van het spel kregen hiervoor een monsterboete van ruim een miljoen euro door de Nederlandse Markt- en Consumentenautoriteit. Ze maakten zich immers schuldig aan agressieve handelspraktijken gericht op kinderen.

Testaankoop heeft recent, in samenwerking met de Europese consumentenorganisatie BEUC, klacht ingediend bij de EUropese Commissie tegen virtuele munten (”premium currencies”) die door de game-industrie worden gebruikt.

De rol van virtuele munten

Figuur 6 "League of Legends Riot Points Shop"

Veel games maken gebruik van virtuele munten, zoals V-Bucks in Fortnite of Riot Points in League of Legends, wat het lastiger maakt om de werkelijke kosten van microtransacties in te schatten. Deze strategie zet spelers aan om meer te spenderen, omdat er een psychologische afstand bestaat tussen echt geld en de virtuele munten.

Door echt geld te vervangen door een virtuele munteenheid, is het moeilijker om te berekenen hoeveel geld je uitgeeft. Bovendien speelt dit systeem in op een psychologisch principe: het is minder leuk om echt geld uit te geven dan nepgeld. Er zijn dus minder psychologische remmingen met nepgeld, en je zult sneller je geld, eens omgezet in nepgeld, uitgeven.

Virtuele muntenzoals Riot Points in League of Legends moedigen dus aan om te kopen. Zo is de wisselkoers tussen virtuele munten en echt geld vaak erg ingewikkeld (bv. € 10,99 € voor 1 380 Riot Points), wat het moeilijk maakt om de echte prijs van een item zoals een skin (975 Riot Points, of € 7,06) te achterhalen. Cijfers zijn nooit afgerond en de wisselkoers is niet 1 op 1, wat de omrekening moeilijker maakt.

Bovendien zijn de prijzen van de aankopen en de prijzen van de virtuele munten vaak zo ontworpen dat ze niet exact overeenkomen, waardoor je vaak munten overhoudt. Omdat spelers die overblijvende munten niet graag verspillen, zullen ze sneller nieuwe munten bijkopen.

De 7 Europese principes voor microtransacties

BEUC (Europees Bureau van Consumentenverenigingen) en Testaankoop keuren deze praktijken af, vanwege de psychologische en economische impact op consumenten. In september 2024, hebben 21 BEUC-leden uit 17 landen, waaronder Testaankoop, een waarschuwing gestuurd naar de Europese Commissie en het Consumer Protection Cooperation Network (CPC-netwerk). Het CPC-netwerk verenigt alle nationale autoriteiten die toezien op het naleven van de consumentenwetgeving, waaronder onze Economische Inspectie.

Die waarschuwing werpt nu vruchten af. Het CPC-netwerk, onder coördinatie van de Europese Commissie, heeft richtlijnen gepubliceerd met 7 belangrijke principes voor de game sector. De Europese Commissie zal deze principes ook promoten bij de game sector, en hen aanmoedigen om concrete stappen te nemen om deze te implementeren.

1. De prijs moet transparant zijn: Als digital content, zoals een ”skin” of ”Battle Pass”, wordt verkocht moet telkens de prijs in echt geld weergegeven worden, ook als de consument moet betalen via een virtuele munt.
2. Praktijken die het moeilijker maken om de ware kost van een transactie te bepalen zijn te vermijden. Bijvoorbeeld als in één game meerdere verschillende virtuele munten te koop worden aangeboden.
3. Praktijken die de consument verplichten om ongewenste hoeveelheden van een virtuele munt aan te kopen zijn te vermijden. Bijvoorbeeld als de hoeveelheid munten die je kan kopen nooit mooi overeenkomt met de prijzen in de winkel, waardoor je altijd munten overhoudt.
4. Consumenten moeten bij elke microtransactie duidelijke en begrijpelijke informatie krijgen. De onderneming moet de consument informeren over, onder andere, de voornaamste kenmerken van het digitale product, de gegevens van de verkoper, de prijs in echt geld en de rechten van de consument (herroepingsrecht, wettelijke garantie).
5. De regels rond het herroepingsrecht moeten gerespecteerd worden. De consument moet dus duidelijk geïnformeerd worden dat als toestemming wordt gegeven voor de onmiddellijke levering van het digitale product het herroepingsrecht vervalt (zie hierboven).
6. De algemene voorwaarden van de video game en/of de microtransactie moeten in normale, begrijpelijke taal opgesteld worden. Bovendien kunnen bepaalde voorwaarden onrechtmatig zijn. Bijvoorbeeld voorwaarden die de game ontwikkelaar toelaten om eenzijdig de waarde van virtuele munten te wijzigen, of om op elk moment de aangekochte content digitale producten te verwijderen, of om het account van consumenten te schorsen of uit te sluiten zonder enige mogelijkheid tot beroep.
7. Game design en gameplay moeten rekening houden met de kwetsbaarheden van verschillende groepen consumenten. Het gaat dan bijvoorbeeld om de kwetsbaarheden van kinderen.

Het CPC-Netwerk heeft meteen ook al eerste stappen ondernomen tegen de ontwikkelaar van Star Stable, voor mogelijke inbreuken op de consumentenwetgeving. Het is een begin, maar er is nog veel werk voor de boeg. Er zijn nog veel meer videogamebedrijven die er twijfelachtige of duidelijk oneerlijke praktijken op nahouden.  

Hoe virtuele munten je meer doen kopen

 

Terug naar boven

Ons advies voor microtransacties

1. Bereken de echte prijs: Bereken de echte prijs van items vooraleer je virtuele munten aankoopt in een spel of app.
2. Stel ouderlijk toezicht in: Om niet-geautoriseerde aankopen te vermijden, kun je aankoopbeperkingen instellen op toestellen die worden gebruikt door kinderen.
3. Spreek erover met je kind: Leg de risico’s uit en leg een budget op om hen bewust te doen omspringen met microtransacties.
   
   

Conclusie

Microtransacties zijn alomtegenwoordig in games en apps, en hoewel ze je gebruikerservaring kunnen verbeteren, houden ze ook risico’s in voor de bescherming van jongeren en transparantie van de kosten.

Een geïnformeerde consument zal zijn uitgaven beter inschatten en dubieuze praktijken herkennen, waardoor wordt vermeden dat het uit de hand loopt.

Ontdek al onze tips voor gaming en videospellen, of je nu een nieuweling of een doorwinterd gamer bent.

Onze tips voor gaming

 

Terug naar boven