"Circulair bouwen is gewoon gezond boerenverstand"
In het centrum van Leuven staat een appartementencomplex uit de jaren 1960 dat dringend aan een opknapbeurt toe was. Het Autonoom Gemeentebedrijf (AG) Stadsontwikkeling Leuven en het architectenbureau KPW Architecten zetten er samen hun schouders onder om dit op een circulaire manier aan te pakken, gesteund door de Vlaamse regering binnen het kader van de Green Deal Circulair Bouwen 2019-2023. Kristof Ribus en Wim Van Aerschot van AG Stadsontwikkeling Leuven vertellen hoe ze dit aanpakten.
Hoe begonnen jullie aan dit project?
We zouden 3 kleine studio’s renoveren, zodat we op beperkte schaal konden uittesten wat we in toekomstige projecten zouden kunnen meenemen en opschalen.
Maar circulair denken vergt onomstotelijk een mindshift. Zowel bij ons, de bouwheer, als bij de ontwerpers en uitvoerders. In het begin voelde dat best onwennig aan en kroop er veel tijd in. Iedereen wil immers op voorhand zoveel mogelijk zekerheid over wat hij gaat krijgen. Dat hebben we voor een stuk moeten loslaten. Dat kon doordat we vertrouwen stelden in iedereen die aan het project meewerkte. De ontwerpers hebben goed in kaart gebracht wat er allemaal voorhanden was en wat kon worden hergebruikt. Ze kozen ook zo veel mogelijk voor demonteerbare oplossingen en goed bereikbare technieken, zodat materialen optimaal kunnen worden hergebruikt of gerecycleerd.
Onze uitvoerders hebben gaandeweg mee de klik gemaakt. Onder andere in het helpen zoeken naar de juiste materialen die op het juiste moment in de juiste hoeveelheid beschikbaar waren.
Hoe verliep het effectieve bouwproces?
We hadden zo veel mogelijk materialen die al in het gebouw aanwezig waren gedemonteerd en opzijgezet voor hergebruik. Daardoor dachten de werklui op het terrein in het begin wel “we zijn hier rommel aan het maken”, toen ze met die oude materialen aan de slag moesten. Het had te maken met de fierheid op het werk. Maar dan opeens begonnen zij ook anders te kijken en begonnen ze zelf oplossingen aan te reiken. Die bewustwording was heel positief.
In elke ruimte konden we andere zaken doen. Zo viel de pleister van het plafond, maar daaronder bleek beton te zitten die in prima staat was. In plaats van het pleisterwerk te herstellen hebben we het verwijderd en de structuur van de bekistingsplanken zichtbaar gelaten. Voor de vloer bracht de hoofdaannemer een derde keus volhouten vloer mee, die niet bruikbaar was in andere projecten. Wij hebben deze splinternieuwe vloer bewerkt door de knoesten op te vullen en hebben hem vervolgens los op de kurkisolatie gelegd zodat hij er later gemakkelijk kan worden afgehaald.
Ook de aannemer evolueerde van “dat doen wij zo normaal niet” naar “we zullen eens kijken in ons magazijn of we nog iets hebben”. Zo kwam hij op een dag aanzetten met een doos met alle mogelijke handgrepen. Dus nu hebben alle kastdeurtjes een verschillende handgreep, een puzzelwerk waar de werkmensen uiteindelijk een erezaak van maakten.
Wat is voor jullie de belangrijkste conclusie?
Bij circulair bouwen is het heel belangrijk dat je aanvaardt dat je niet alles krijgt wat je wil. Dat het materiaal niet altijd perfect zal zijn. Die attitude moet er bij iedereen die meewerkt zijn, alsook de bereidheid om eraan bij te dragen. Je moet in zekere mate een romanticus zijn. Tegelijkertijd groeit het besef dat wat circulair denken genoemd wordt, eigenlijk gewoon gezond boerenverstand is. Respectvol omgaan met wat voorhanden is: het zou een vanzelfsprekende reflex moeten zijn.
Alle info over circulair bouwen
Wil je meer weten over circulair bouwen? In ons dossier gaan we in op de principes en leggen we uit welke technieken en materialen je het best gebruikt voor een circulaire gevel, dak of vloer.