Waar en hoe plaats je een CO-melder?

Waarom een CO-melder in huis plaatsen?

Koolstofmonoxide, ook wel "CO" genoemd, is een gas dat vrijkomt bij een onvolledige verbranding van brandstoffen zoals aardgas, steenkool, propaangas, mazout of hout.

Wanneer de concentratie CO in een ruimte stijgt en bepaalde grenzen overschrijdt, bestaat het risico op CO-vergiftiging. Koolstofmonoxide bindt zich namelijk aan hemoglobine in het bloed en vormt carboxyhemoglobine (HbCO), waardoor zuurstof niet meer goed naar de vitale organen kan worden getransporteerd. Dit kan blijvende schade veroorzaken en in het ergste geval zelfs dodelijk zijn.

Een ophoping van CO en daarmee een vergiftiging, kan erg snel optreden. Tests tonen aan dat CO-niveaus snel kunnen oplopen:

• Meer dan 1400 ppm in minder dan 15 minuten bij gebruik van een gasverwarming van 23 kW in een ruimte van 18 m³.
• Meer dan 2200 ppm in 25 minuten bij een gasfornuis.
• Tot wel 1000 ppm in 15 minuten door draaiende motoren in een afgesloten ruimte.

Een CO-concentratie van 1200 ppm kan al dodelijk zijn binnen iets meer dan 30 minuten…

Hierdoor staat CO bekend als de "stille moordenaar": het gas is kleurloos en geurloos en daardoor zeer moeilijk op te merken. Om deze reden is het installeren van CO-detectoren van groot belang.

HOE WEET JE OF JE CO-VERGIFTIGING HEBT?

Hoe werkt een CO-melder?

Een CO-detector, of koolmonoxidemelder, is een klein toestel dat in een ruimte wordt geplaatst, bijvoorbeeld aan de muur of aan het plafond. Het waarschuwt je wanneer er een abnormale concentratie koolmonoxide (CO) in de ruimte aanwezig is, net zoals een rookmelder dat doet bij rook.

Het doel van de detector is om een alarm te laten afgaan vóórdat de mensen in de kamer ziek worden. Zo kunnen aanwezigen snel reageren, bijvoorbeeld door ramen en deuren open te zetten om de ruimte te ventileren. Daarnaast is het ook belangrijk om de bron van de koolmonoxide-uitstoot uit te schakelen. Sommige CO-detectors kunnen zelfs een signaal sturen om automatisch het apparaat uit te schakelen dat vermoedelijk CO uitstoot. Zo kan bijvoorbeeld een klep worden gesloten die de gastoevoer naar een gasverwarming stopt.

Waar plaats je een CO-melder in huis?

Het is vooral belangrijk om CO-detectoren te installeren in ruimtes die:

• je regelmatig gebruikt,
• waar een open toestel met een niet-afgesloten verbrandingssysteem werkt.

Plaats bijvoorbeeld een CO-detector in de badkamer of in een keuken met een gasketel of een open toestel (ook wel een atmosferisch toestel genoemd). Ook ruimtes die je verwarmt met een houtkachel vallen hieronder.

Heb je een garage of werkplaats waar je met motoren werkt? Dan is het ook verstandig om daar een koolmonoxidemelder te installeren.

Hoe kies je de beste plek voor een CO-detector in de kamer?

Voor de plaatsing van een CO-detector is het belangrijk om rekening te houden met de positie van een verbrandingstoestel in de ruimte. Plaats de detector op een horizontale afstand van 1 tot 3 meter van de mogelijke CO-bron. Vermijd het om de detector direct boven of recht tegenover het verbrandingstoestel te hangen, omdat het toestel bij de eerste opstart wat CO kan afgeven, wat een vals alarm kan veroorzaken.

Plaats de detector het liefst hoog, bijvoorbeeld aan het plafond of net eronder, maar niet in een hoek van de kamer. In hoeken is er namelijk minder luchtcirculatie, waardoor de CO-concentratie lager kan zijn dan in de rest van de ruimte. Het is ook belangrijk dat de lichtsignalen van de detector goed zichtbaar zijn.

In slaapkamers en ruimtes die verder van het verbrandingstoestel verwijderd zijn, is het aan te raden de detector te plaatsen ter hoogte van het ademhalingsniveau van de aanwezigen.

Is het beter om de detector aan het plafond of aan de muur te bevestigen?

Sommige fabrikanten adviseren om de CO-detector op een muur te plaatsen, op ongeveer 1,50 meter hoogte. Dit wordt echter afgeraden.

Uit een laboratoriumtest in een kamer van 17 m³, met daarin een werkende gaskachel, bleek namelijk dat de CO-concentratie na 15 minuten als volgt opliep:

• 1.330 ppm op een hoogte van 2,20 meter;
• 140 ppm op een hoogte van 1,20 meter;
• 129 ppm op een hoogte van 25 centimeter.

Waarom is dit zo? In theorie heeft CO dezelfde dichtheid als lucht, waardoor het zich gelijkmatig zou moeten verspreiden. Omdat CO echter afkomstig is van een heet verbrandingstoestel, stijgt het door de warmte sneller naar het plafond.

Deze test toont aan dat een hoge plaatsing van de CO-detector belangrijk is.

Verder wordt afgeraden om de detector te plaatsen:

• in een luchtstroom, bijvoorbeeld naast een deur, raam of ventilator;
• dicht bij een kooktoestel;
• direct boven een wastafel.

De voordelen en nadelen van een CO-melder

Er is een algemene consesus onder professionals dat rookmelders in elke kamer van een huis moeten worden geïnstalleerd om branden te voorkomen. Over CO-melders zijn de meningen echter verdeeld.

In sommige situaties, zoals bij zieke mensen of jonge kinderen, zal een CO-melder geen garantie op veiligheid bieden. Fabrikanten zijn verplicht om dit op de melders te vermelden: “Dit apparaat is ontworpen om mensen te beschermen tegen de acute effecten van blootstelling aan koolstofmonoxide. Het biedt geen volledige bescherming aan mensen met specifieke gezondheidsproblemen.”

Hoe voorkom je dat CO zich ophoopt in een kamer?

Voorzichtigheid is dus geboden als het gaat om koolmonoxide in je huis of flat. Net als bij veel andere problemen is preventie een van de sleutels tot het voorkomen van een tragedie. Koolmonoxidevergiftiging kan gemakkelijk worden voorkomen door het juiste gedrag aan te nemen.

Lees voor meer informatie ons dossier over het voorkomen en herkennen van CO.

HOE HERKEN JE EN VOORKOM JE CO?

Wat moet je doen als er zich koolmonoxide ophoopt in je huis?

Dit zijn de stappen die je moet nemen als je melder afgaat om een hoog koolmonoxideniveau aan te geven:

• Open onmiddellijk de ramen en deuren voor ventilatie.
• Als iemand symptomen van koolmonoxidevergiftiging vertoont, evacueer het huis dan onmiddellijk en bel de brandweer. Als niemand deze symptomen vertoont, blijf dan ventileren.
• Schakel brandbare apparaten uit en bel zo snel mogelijk een gekwalificeerde technicus om uw verwarmingssysteem en apparaten te inspecteren.

Ventilatie zal de CO verwijderen en de concentratie verminderen. Je zou dan kunnen denken dat het probleem is opgelost, maar dit is slechts tijdelijk. Als je niets meer doet, zullen andere incidenten zich waarschijnlijk opnieuw voordoen. Gebruik geen verbrandingstoestel totdat je de bron van het probleem duidelijk hebt geïdentificeerd.

WAT TE DOEN BIJ KOOLMONOXIDEVERGIFTIGING?