Een warmtepomp voor jouw verwarming
Een alternatief voor fossiele brandstoffen
Op termijn zullen we geen fossiele brandstoffen meer gebruiken om onze huizen te verwarmen.
In Vlaanderen is het helemaal verboden om nog een stookolieketel te installeren. En sinds begin 2021 krijgt geen enkele nieuwe grote woonwijk in Vlaanderen nog een gasaansluiting.
Brussel plant een permanent verbod op de installatie van stookolieketels vanaf 2025. Bovendien geeft het gewest nu al subsidies voor de vervanging van verwarmingsketels en kachels die werken op fossiele brandstoffen (olie en kolen).
In Wallonië zal de installatie van verwarmingsketels op olie (en steenkool) in nieuwe gebouwen verboden zijn vanaf 1 maart 2025. Voor bestaande gebouwen, als een oude installatie wordt vervangen, zal het verbod ten laatste op 1 januari 2026 van kracht worden. Het laatste nieuws is dat het verbod op de installatie van gasgestookte systemen pas rond 2035 van kracht wordt.
.jpg?la=nl-be&rev=76957feb-667e-4cdf-98c4-5b1fcfceec3e&mw=660&hash=E987C27BC10F5E86DF69B0D9A7D3664A)
Voordelen van warmtepompen
Uitstekend rendement
Het rendement van een warmtepomp hangt rechtstreeks af van de temperatuur van de omgeving waaruit hij zijn energie haalt. Maar gemiddeld wekt hij 3 keer meer energie op dan hij verbruikt. Dit betekent dat hij zowel kan verwarmen als koelen. Bovendien zijn sommige warmtepompen omkeerbaar, waardoor ze je huis in de zomer kunnen koelen en in de winter kunnen verwarmen.
Besparingen in zicht
Deze besparingen zijn afhankelijk van de technische kenmerken van het apparaat, de isolatie van het huis en de energiebron (lucht-water of vloerverwarming). Als je elektrische verwarming gebruikt, kun je je factuur tot 3 keer verlagen.
Weinig onderhoud
Warmtepompen hebben minder onderhoud nodig dan verwarmingssystemen op fossiele brandstoffen, waardoor ook de onderhoudskosten lager zijn.
Evenveel of zelfs meer warmtecomfort
Je thermische comfort blijft optimaal. Sterker nog, je verwarmt je huis het hele jaar door precies op de temperatuur die jij wenst. Bij eenvoudige renovaties kun je een warmtepomp combineren met een extra gas- of oliegestookt verwarmingssysteem, zoals een hoogrendements- of condensatieketel, of een hybride ketel.
In aanmerking komen voor premies
De gewesten en bepaalde lokale overheden kennen premies toe voor de installatie van een warmtepomp. Zo is de investering veel sneller terugverdiend.
Zie ons artikel Hoeveel premie krijg je voor een warmtepomp?
Meerwaarde voor je huis
Bij de verkoop of verhuur van hun huis kunnen eigenaars rekenen op de positieve impact van de warmtepomp op het energieprestatiecertificaat (EPC). Hierdoor zal de waarde van de woning stijgen.
Voldoen aan toekomstige energienormen (EPC)
Het doel van klimaatneutraliteit in 2050 zal leiden tot veranderingen in de manier waarop we onze huizen verwarmen. Warmtepompen voldoen aan de strengere normen voor energieprestaties en binnenklimaat (EPC).
Goed voor het milieu
Warmtepompen maken gebruik van hernieuwbare energiebronnen zoals lucht, water of grond, waardoor de uitstoot van broeikasgassen en de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen afneemt.
Een alternatief voor stadsverwarmingsnetwerken
Op de lange termijn kunnen lagetemperatuurverwarmingsnetten worden ontwikkeld, waarbij burgers hun warmtepomp op het net kunnen aansluiten zonder op hun land te hoeven bouwen. Een bijzonder aantrekkelijk vooruitzicht in stedelijke gebieden.
Nadelen van warmtepompen
De initiële kosten kunnen hoog zijn
De aanschaf- en installatiekosten van een warmtepomp zijn over het algemeen hoger dan die van traditionele verwarmingssystemen. Dit is echter niet altijd het geval (zie lucht-lucht warmtepomp). De kosten variëren naargelang het type warmtepomp, de complexiteit van de installatie en vooral de grootte en het benodigde vermogen.
Rendement varieert naargelang de buitentemperatuur
Lucht/lucht- en lucht/water-warmtepompen zijn minder doeltreffend bij zeer koud weer. Hun efficiëntie neemt af naarmate de buitentemperatuur daalt, waardoor een back-up verwarmingssysteem nodig kan zijn voor de koudste periodes.
Prestaties variëren afhankelijk van het type woning
Slecht geïsoleerde gebouwen zullen minder profiteren van energiebesparingen dan goed geïsoleerde huizen met een goede luchtdichtheid.
Geluid
De externe units van warmtepompen, vooral lucht/lucht- en lucht/water-warmtepompen, kunnen lawaai produceren dat storend kan zijn voor de bewoners van de woning of de buren.
In dit dossier
We beantwoorden de vragen die je kunt hebben over warmtepompen.
Hoe werkt een warmtepomp?
Kom meer te weten over de verschillende onderdelen en hoe ze werken.
Is mijn huis geschikt voor een warmtepomp?
Is je huis voldoende geïsoleerd? Zo niet, welke oplossingen zijn er?
Wat zijn de verschillende types warmtepompen?
De verschillende soorten warmtepompen worden bepaald door twee factoren: de bron van de warmte en het systeem dat de warmte afgeeft.
Kun je koelen met een warmtepomp?
Veel warmtepompen kunnen zowel verwarmen als koelen. We leggen het je uit.
Kan een warmtepomp worden gebruikt om sanitair warm water te verwarmen?
Het is niet per se een goed idee om verwarming en sanitair warm water te combineren. Overweeg een thermodynamische boiler.
Werken warmtepompen en zonnepanelen goed samen?
Vertrouw niet op je panelen om je warmtepomp in de winter van stroom te voorzien.
Heb ik een bouwvergunning nodig om een warmtepomp te installeren?
Met wie moet je contact opnemen om dit uit te zoeken?
Laat je niet afschrikken door de schijnbare complexiteit van een warmtepomp - het is eigenlijk heel eenvoudig. Het systeem werkt door warmte te onttrekken aan een externe bron en deze vervolgens op een hogere temperatuur terug te voeren om je huis te verwarmen. Het is een zeer efficiënte techniek.
.jpg?la=nl-be&rev=d4915fc8-096b-462f-9a23-8177abd5749a&mw=660&hash=067BF75D65BC2FA3EE2240F799021169)
In de verdamper van de warmtepomp komt een koelmiddel in vloeibare toestand en met lage druk toe. Door warmte uit de omgeving op te nemen verdampt het vloeibare koelmiddel tot koelgas en gaat het - nog steeds op lage druk - naar de compressor.
De compressor van de warmtepomp drukt het koelgas in de warmtepomp samen, wat de temperatuur ervan doet stijgen.
Van de compressor gaat het koelgas met verhoogde druk en hogere temperatuur naar de condensor. Daar geeft het koelgas zijn (verhoogde) warmte rechtstreeks af aan de binnenlucht of aan een warmtewisselaar met water dat de warmteafgifte-elementen zal voeden (bv. vloerverwarming of convectoren), waardoor het koelgas condenseert en opnieuw vloeibaar wordt.
Een expansieventiel laat de druk af, waarna het koelmiddel op lage druk en lage temperatuur weer naar de verdamper kan om warmte op te nemen. En zo kan de cyclus telkens opnieuw herbeginnen.
Warmtepompen zijn alleen geschikt voor woningen die voldoende geïsoleerd en luchtdicht zijn.
De woning is perfect geïsoleerd
Nieuwbouw
In het geval van nieuwbouw kun je voor een bepaald budget het optimale systeem vanaf nul ontwerpen, rekening houdend met plaatselijke beperkingen (energiebronnen, vergunningen, compactheid en oriëntatie van het gebouw, enz.)
Een warmtepomp is de beste keuze voor nieuwbouw die moet voldoen aan de EPC-richtlijnen. Zeker als je wilt anticiperen op de geplande uitfasering van fossiele brandstoffen ten laatste in 2050.
Een nieuwe of gerenoveerde woning
Je hebt de eerste isolatiekeuzes niet noodzakelijk zelf gemaakt, maar ze zijn wel goed uitgevoerd of zelfs aanzienlijk verbeterd. In dit geval heb je een goed geïsoleerd huis, en ook hier kan een warmtepomp een goede keuze zijn voor verwarming, ook al maakt de elektriciteitsprijs deze optie (met uitzondering van lucht/lucht-warmtepompen) in dit stadium nog steeds iets duurder.
Bekijk ons dossier Hoe kies je de beste verwarming voor je huis?
De woning is onvoldoende geïsoleerd
Als je huis minder goed geïsoleerd is, heb je een warmtepomp met een hoger vermogen (hogere temperatuur) nodig, of moet je je bijverwarming vaker gebruiken. Dit zal de kosten verhogen.
Je kunt ook kiezen voor een combinatie van een warmtepomp en “klassieke ” verwarming (olie, gas of elektrisch) om de algemene doeltreffendheid van het systeem te verhogen.
De derde optie is het installeren van een goedkope lucht/lucht-warmtepomp in de leefruimte en deze te gebruiken in de lente en de herfst, wanneer hij zijn maximale vermogen produceert. Dit vermindert de periode waarin centrale verwarming nodig is en de besparingen die dit oplevert kunnen later stap voor stap worden geïnvesteerd in betere isolatie van de woning.
Doe de test om te zien of een warmtepomp geschikt is voor jou
Ontdek of jouw huis geschikt is voor een warmtepomp met onze interactieve quiz.
De combinatie van de warmtebron en het afgiftesysteem verklaart de verschillende soorten warmtepompen.
Lucht/lucht-warmtepompen
Een airconditioningsysteem werkt door warmte aan de buitenlucht te onttrekken met een wisselaar die een speciale warmteoverdrachtsvloeistof bevat. De extra warmte die de pomp op deze manier genereert, wordt als warme lucht aan de woning afgegeven.
Dit type apparaat is bekend als een airconditioningsysteem. Het kan niet alleen verwarmen, maar ook koelen, en kan worden geïnstalleerd in een huis dat al een verwarmingssysteem heeft.
Bekijk ons dossier over luchtwarmtepompen
Lucht/water-warmtepompen
Deze apparaten halen warmte uit de buitenlucht met behulp van een wisselaar die een speciale vloeistof bevat voor warmteoverdracht. De extra warmte die hierbij ontstaat, wordt afgegeven aan de woning via het water in het centrale verwarmingssysteem of de vloerverwarming.
Bekijk ons dossier over lucht-water warmtepompen
Hybride lucht/water-warmtepompen
Deze systemen combineren een nieuwe lucht/water-warmtepomp met een nieuwe of bestaande gasgestookte condensatieketel, die beide op hetzelfde verwarmingssysteem zijn aangesloten. Een gezamenlijke thermostaat regelt de warmtepomp en de ketel. Deze thermostaat schakelt automatisch de meest efficiënte verwarming in, afhankelijk van wat op dat moment het beste is om het pand te verwarmen.
Lees ons dossier over hybride verwarming
Geothermische warmtepompen (grond/water)
Deze onttrekken warmte aan de grond via een netwerk van horizontale of verticale leidingen. Dankzij deze leidingen wordt de warmte die door de warmteoverdrachtvloeistof wordt verzameld, door de warmtepomp gebruikt om meer warmte te produceren, die uiteindelijk een centraal verwarmingscircuit of vloerverwarming in huis zal voeden.
Veel warmtepompen kunnen in twee richtingen werken, en dus niet alleen opwarmen maar ook koelen.
Passieve koeling
In de winter kunnen warmtepompen die warmte verdelen via een watercircuit (centrale verwarming of vloerverwarming) onverwarmd water laten circuleren in de zomer. Dit staat bekend als “vrije koeling” of passieve koeling, waarbij alleen de pomp wordt gebruikt om het water te laten circuleren zonder de compressor te activeren.
De meest aangename koeling komt van het plafond, terwijl de warmte het aangenaamst is als het van de vloer komt. In ieder geval kun je het beste voor de vloer kiezen als je van plan bent te koelen en te verwarmen met dezelfde verwarmingselementen (lage temperatuur). Ventilatorconvectoren kunnen ook voor koeling zorgen.
Actieve koeling
En dan zijn er natuurlijk nog de zeer populaire lucht-lucht warmtepompen, die meestal geïnstalleerd worden voor hun aangename koelfunctie. Deze bestaan uit een buitenunit en een binnenunit, die koude lucht blazen in de kamers waar zich een binnenunit bevindt. De lucht komt echter niet van buiten; het is de lucht binnen die gekoeld wordt.
Dit heeft vaak alleen invloed op een paar kamers, niet op het hele huis. Om (het hele) huis koel te houden, is het essentieel om te zorgen voor goede isolatie en luchtdichtheid. Het doel is om de geproduceerde frisheid zo lang mogelijk te behouden en te voorkomen dat deze snel ontsnapt.
Wat met het warm water? Kan de warmtepomp ook daarvoor zorgen of is dan een aparte warmtepompboiler vereist?
Als je verwarmt met een warmtepomp heb je doorgaans een boiler nodig om het sanitair warm water aan te maken. De boiler kan gekoppeld zijn aan de warmtepomp, voor zover die over voldoende vermogen beschikt om de taak van de warmwaterproductie erbij te nemen.
Een warmtepompboiler
Een thermodynamische boiler wordt vaak gebruikt als tussenoplossing. In dit geval hoef je de warmtepomp die bedoeld is voor je verwarming niet te overdimensioneren (in termen van vermogen), zodat deze ook je behoefte aan sanitair warm water kan dekken.
Dankzij deze boiler, die ook werkt op basis van een warmtepomp, zullen warm water en verwarming elkaar niet meer in de weg zitten.
Bovendien worden beide toestellen gesubsidieerd, terwijl een gecombineerde warmtepomp of een warmtepomp voor alleen verwarming slechts één premie krijgt. Dit is een extra argument om de twee activiteiten te scheiden met twee aparte toestellen.
Zo'n onafhankelijk toestel kan des te nuttiger zijn als de badkamer ver van de warmtepomp (of boiler) verwijderd is.
Thermodynamische boilers hebben meestal een laag vermogen en een groot reservoir (100 tot 300 liter). Ze kunnen warmte onttrekken aan buiten- of binnenlucht, zoals in het geval van een kelderinstallatie.
Met het oog op het toekomstige capaciteitstarief (dat in Vlaanderen al van kracht is) is het aan te raden om pieken in het verbruik te vermijden en het verbruik te spreiden in de tijd. De thermodynamische boiler doet precies dat.
BEKIJK ONZE KOOPGIDS THERMODYNAMISCHE BOILERS
Zonnepanelen produceren elektriciteit als de zon schijnt. Precies wanneer er minder nood is aan verwarming. Ze zullen dus niet veel helpen om de warmtepomp in de winter van stroom te voorzien.
Je kunt echter wel overdag zonne-energie gebruiken, zodat de warmtepomp warmte kan opslaan in je huis en zo gebruik kan maken van zijn thermische inertie.
Met de terugdraaiende meter maakt de zomerproductie het mogelijk om (een deel van) het verbruik van de warmtepomp halverwege het seizoen en in de winter te compenseren. Zonder deze compensatie wordt de balans minder gunstig.
Maar zelfs met een terugdraaiende meter zou je een te groot zonne-energiesysteem nodig hebben om de elektriciteit te produceren die nodig is om zowel het verwarmingssysteem in de winter als andere elektrische huishoudelijke apparaten van stroom te voorzien.
Kortom, vertrouw niet op zonnepanelen om het verbruik van je warmtepomp te dekken.
Aan de andere kant zijn productie en verbruik beter op elkaar afgestemd als je de warmtepomp gebruikt voor koeling, omdat deze dan vooral in de zomer wordt gebruikt, wanneer de zonnepanelen op hun best produceren. Op voorwaarde dat je de koeling vooral overdag inschakelt.
In bepaalde gevallen heb je een vergunning nodig om een warmtepomp te installeren. In andere gevallen zal er een meldingsplicht zijn. Dat is afhankelijk van het type warmtepomp, het vermogen, de hoeveelheid koelmiddel en de ligging. Informeer je daarom altijd bij je gemeente of stad.
Heb ik een vergunning nodig?
In het algemeen zijn werken vergunningsplichtig wanneer ze de uiterlijke aspecten van het gebouw wijzigen. Voor kleinere warmtepompen die lucht aanwenden als warmtebron of die gebruik maken van een horizontale bodemwarmtewisselaar zonder fluorhoudende koelvloeistof, is er normaal gezien geen melding of vergunning nodig voor zover de specifieke voorschriften van de gemeenten worden nageleefd, bv. om buitenunits niet aan de voorgevel of in de voortuin te plaatsen.
.jpg?la=nl-be&rev=c92a08e4-8444-461b-9fb4-1f454b71f7f2&mw=660&hash=D27F499D800BEDCA99FA1C7F07A9237E)
Voor de boring voor een warmtepompinstallatie heb je in principe geen aparte bouwvergunning nodig, maar soms wel een milieuvergunning. Dit is afhankelijk van de ligging en de diepte van de boringen. In Vlaanderen kun je dit zelf online (https://tool.smartgeotherm.be) opzoeken op basis van het adres, in Brussel en Wallonië vraag je dit na bij je lokale overheid.
Geluidshinder?
Qua geluidsoverlast gelden in het Brussels gewest algemene geluidsnormen. In Vlaanderen en Wallonië gelden er op gewestelijk vlak geen algemene geluidsnormen in het geval dat warmtepompen geen vergunning vereisen, maar er kunnen er wel op lokaal niveau bestaan. Voor warmtepompen die een stedenbouwkundige vergunning vereisen, zijn maximale geluidsniveaus per gewest vastgelegd.