Hoe je met voeding diabetes onder controle houdt
De behandeling van diabetes bestaat uit medicatie en een aangepaste levensstijl. Diabetici krijgen niet alleen het advies om regelmatig te bewegen, maar ook om gezond en gevarieerd te eten.
Voeding is dus een van de belangrijkste aspecten bij de behandeling van diabetes type 1 en 2. Hieronder vind je de voordelen van een aangepast dieet op een rij.
- Kortetermijnvoordeel: houdt grote schommelingen in de bloedsuikerspiegel tegen. Een te hoge (hyperglycemie) of te lage (hypoglycemie) bloedsuikerspiegel kan in het ergste geval tot een coma leiden.
- Langetermijnvoordeel: verkleint het risico op complicaties die optreden als men niet adequaat optreedt, waaronder retinopathie (kan leiden tot blindheid), nefropathie (kan leiden tot chronisch nierfalen), neuropathie (diabetische voet), hart- en vaatziekten en infecties. Deze "stille" complicaties ontwikkelen zich zonder dat de patiënt direct symptomen ervaart.
Waar worden deze complicaties door veroorzaakt?
"Een te hoge bloedsuikerspiegel beschadigt de bloedvaten die zuurstof en voedingsstoffen brengen naar de zenuwen die de ogen, de nieren, het hart en de uiteinden van de handen en voeten aansturen", vertelt Véronique Demierbe, voedingsdeskundige bij Testaankoop. Als gevolg van de beschadiging versmallen de bloedvaten, wat kan leiden tot een hartaanval of herseninfarct.
Diabetes, gezond eten en controle over uw gewicht
Volgens onze expert moeten diabetici "een gezond en evenwichtig voedingspatroon aanhouden en op regelmatige tijdstippen eten". Op die manier hou je de controle over je gewicht, wat cruciaal is. Overgewicht verergert diabetes, omdat een zwaar lichaam minder goed reageert op de kleine hoeveelheid insuline die de alvleesklier nog maakt.
Als je afvalt, reageert het lichaam weer beter op de insuline en zo hou je de diabetes in de hand. Bovendien verminder je de belasting van je gewrichten en rug en wordt het risico op hart- en vaatziekten kleiner.
Naast de juiste voeding zorgt een regelmatige lichte lichaamsbeweging (fietsen, wandelen, traplopen, zwemmen enz.) ervoor dat:
- je lichaam gevoeliger wordt voor insuline,
- je bloedsuikerspiegel verlaagt,
- je indien nodig gewicht verliest.
Bespreek met je arts welke activiteit geschikt is voor jou.
BEKIJK ONZE TIPS OVER DIABETES ONDER CONTROLE HOUDEN DOOR TE BEWEGEN
Koolhydraten in voeding komen in de bloedbaan terecht als glucose. Hierdoor worden ze vaak beschouwd als veroorzaker van diabetes en uit het eetpatroon van diabetici geweerd.
"Toch zijn ook koolhydraten belangrijke voedingsstoffen voor het lichaam", zegt Véronique Demierbe. "Ze leveren de energie die de hersenen en de spieren nodig hebben om goed te functioneren."
Er zijn twee soorten koolhydraten:
- Complexe koolhydraten, die langzaam door het lichaam worden opgenomen en de bloedsuikerspiegel geleidelijk aan laten stijgen. Deze koolhydraten zitten in zetmeelrijke voeding, zoals brood, rijst, pasta, peulvruchten en aardappelen. Het lichaam neemt volkorenproducten dankzij de vele vezels nog langzamer op.
- Enkelvoudige koolhydraten, die snel door het lichaam worden opgenomen en de bloedsuikerspiegel dus snel laten stijgen. Deze koolhydraten zitten in zoete producten, zoals frisdrank, snoep en honing.
Het wordt aangeraden om elke dag bij elke maaltijd zetmeelrijke producten (voeding met langzame koolhydraten) te eten. Het is natuurlijk het beste om volkorenproducten te kiezen. Ook wordt aanbevolen twee stukken fruit per dag te eten (voeding met snelle koolhydraten) om vitaminen, mineralen en vezels binnen te krijgen.
Een diëtist helpt je bij het maken van een gepersonaliseerd dieet dat de juiste hoeveelheden bevat en kijkt of je, afhankelijk van je behandeling en levensstijl, een tussendoortje nodig hebt. Het dieet is bedoeld om grote schommelingen in de bloedsuikerspiegel tegen te gaan en te voorkomen dat je honger krijgt en tussendoortjes gaat eten.
Het begrip "glykemische index" bij diabetes
De glykemische index of GI geeft aan of de koolhydraten in een voedingsproduct de bloedsuikerspiegel snel of langzaam laten stijgen.
De index wordt uitgedrukt in een getal van 0 tot 100 en wordt gebruikt om voedingsmiddelen te classificeren op basis van de koolhydraten die ze bevatten:
- Een voedingsmiddel met een GI van 100 heeft een sterker effect op de bloedsuikerspiegel dan een voedingsmiddel met een GI van 20 (producten met een lage GI zijn het best).
- Men spreekt van voedingsmiddelen met een lage (onder de 50), gemiddelde (50 tot 75) of hoge (boven de 75) glykemische index.
Voorbeelden: vruchtensap heeft een hogere GI dan een heel stuk fruit en gezoete ontbijtgranen hebben een hogere GI dan vezelrijke tegenhangers zonder toegevoegde suikers.
Dezelfde producten kunnen, afhankelijk van de soort of bereiding, een verschillende GI hebben. Zo heeft wit meel een lagere GI dan volkorenmeel en lang gekookte pasta een hogere GI dan beetgare pasta.
Hieronder vind je tips om je bloedsuikerspiegel zo laag mogelijk te houden:
- Eet geen voedingsmiddelen met veel geraffineerde suikers. Deze suikers worden snel opgenomen door het lichaam, waardoor de bloedsuikerspiegel stijgt.
- Zeer snelle opname: suiker, honing, siroop, snoep, jam en gebak
- Gemiddeld snelle opname: wit brood, geraffineerde zetmeelproducten en fruit
- *Langzame* opname: volkorenbrood, volkorengranen, groente, onbewerkte zuivelproducten
- Eet veel vezelrijk voedsel. Als je vezels in je maag hebt, wordt de spijsvertering vertraagd en komen de suikers geleidelijk en in kleine hoeveelheden in de bloedbaan terecht.
- Kies voor een gevarieerde maaltijd. Deze bevat voeding uit alle categorieën van de voedingsdriehoek. Dat geeft je langer een verzadigd gevoel, waardoor het langer duurt voordat je weer trek krijgt.
- Houd de textuur en de bereiding van je eten in de gaten. Hoe fijner de textuur, des te sneller de suikers worden opgenomen in de bloedsomloop en de bloedsuikerspiegel stijgt. De manier van koken heeft dus invloed op de snelheid waarmee suikers worden opgenomen in het bloed.
Proteïnen of eiwitten zijn belangrijk, vooral bij het aanmaken van weefsel en spieren. Ze hebben geen directe invloed op de bloedsuikerspiegel, maar zorgen in een maaltijd met koolhydraten wel voor een vertraagde maaglediging en daarmee voor een kleinere piek in de bloedsuiker na de maaltijd.
Daarnaast bezorgen eiwitten je een verzadigd gevoel, waardoor je minder de neiging hebt om tussendoortjes te eten.
"Het is belangrijk om de juiste hoeveelheid eiwitten te eten. Niet te veel, vooral niet bij nierschade, maar ook niet te weinig", zegt Véronique Demierbe.
Niet alle vetten hebben hetzelfde effect op de gezondheid. Daarom is het belangrijk om de juiste te kiezen.
Als je de hoeveelheid vet beperkt en kiest voor goede vetten, kun je hart- en vaatziekten en complicaties die verband houden met diabetes voorkomen.
Goede en slechte vetten
- Goede vetten zijn enkelvoudige en meervoudige onverzadigde vetzuren, waaronder omega-3-vetzuren. Deze kunnen het LDL-cholesterol verlagen (het slechte cholesterol). Goede vetten zitten onder andere in notenolie, zalm en makreel.
- Slechte vetten zijn verzadigde vetzuren die het LDL-cholesterol verhogen. Slechte vetten zitten onder andere in boter, vleeswaren en kaas.
Een teveel aan LDL-cholesterol draagt bij aan "plak" op de slagaderwanden, ook wel slagaderverkalking genoemd. Dat proces leidt tot nauwere slagaders en een uitgerekte wand (atherosclerose), wat de bloedsomloop belemmert. Als een ader verstopt raakt, kan het bloed niet doorstromen, wat een hartaanval of herseninfarct veroorzaakt.
Als iemand te veel vet, suiker of alcohol binnenkrijgt, worden deze stoffen omgezet in triglyceriden die worden opgeslagen in vetcellen (algemeen bekend als vet). Het resultaat hiervan is overgewicht.
Een hoog triglyceridengehalte in het bloed vergroot het risico op hart- en vaartziekten, met name in combinatie met een hoog LDL-cholesterol.
Vezels bieden tal van voordelen. Ze vertragen bijvoorbeeld de opname van suikers in het bloed. Hierdoor stijgt de bloedsuikerspiegel minder snel en worden pieken voorkomen.
Daarnaast zorgen vezels voor een verzadigd gevoel, verbeteren ze de stoelgang en verlagen ze het LDL-cholesterol (het slechte cholesterol).
Bekijk ons voedingsadvies voor diabetici