Werkt ashwagandha echt?

Wat is ashwagandha en waar komt het vandaan?

Ashwagandha, ook bekend als "withania somnifera", is een plant afkomstig uit Azië, Afrika en bepaalde delen van Europa. Vaak aangeduid als "Indische ginseng", wordt deze plant al duizenden jaren gebruikt in de Indische traditionele geneeskunde, met name in de Ayurveda. Tegenwoordig is ashwagandha ook populair buiten deze regio's, en mensen zoeken massaal naar informatie over de plant en haar mogelijke voordelen.

Oorsprong en betekenis van ashwagandha

De naam "ashwagandha" is afgeleid van het Sanskriet, waar "ashva" staat voor "paard" en "gandha" voor "geur" of "kracht." Sommige bronnen suggereren dat de plant deze naam heeft vanwege de paardachtige geur van de wortel, terwijl anderen geloven dat het komt door de kracht die het zou geven, vergelijkbaar met een paard.

_{De wortels van Ashwagandha zijn rijk zijn aan "withanolides" en andere chemische verbindingen die een medicinale werking zouden hebben.}

Traditionele toepassingen in Ayurveda

Ashwagandha heeft een rijke geschiedenis in de Ayurvedische geneeskunde, waar het wordt gebruikt voor diverse kwalen, waaronder buikpijn, ontstekingen, een laag libido, gynaecologische problemen, slaapproblemen en meer. De plant wordt traditioneel verwerkt tot thee, sap, pasta's, en andere preparaten.

_{Met ashwagandha wordt volgens de Ayurvedische traditie ook vaak thee gemaakt.}

Wat zijn de vermeende voordelen van ashwagandha?

Hoewel influencers op sociale media en fabrikanten soms het tegendeel beweren, is het wetenschappelijk bewijs voor de doeltreffendheid van ashwagandha nog beperkt. Sommige studies suggereren positieve effecten op stress, slaap, sportprestaties, vruchtbaarheid en cognitieve functies, maar er is veel meer onderzoek nodig om dat zeker te weten.

Minder stress en angst

Voedingssupplementen met ashwagandha zijn momenteel populair als middel tegen stress en angst. Ashwagandha zou de cortisolspiegel verlagen (een stresshormoon). Het kruid zou er ook voor zorgen dat je hersencellen gevoeliger worden voor gamma-aminoboterzuur (GABA), een stof die je brein zelf aanmaakt met een kalmerende werking.

Betere nachtrust

De veelbesproken kalmerende werking van Ashwagandha zou er ook voor zorgen dat je gemakkelijker in slaap valt. Ook je slaapkwaliteit zou erop vooruit gaan als je regelmatig ashwagandha gebruikt.

Sportprestaties en spieropbouw

Ook in de sportwereld zijn voedingssupplementen met ashwagandha populair. Ze zouden de eiwitsynthese in je spieren beïnvloeden, waardoor je sneller spiermassa zou opbouwen. Daarnaast zou het kruid ook ontstekingsremmende eigenschappen hebben wat ertoe zou leiden dat je lichaam na een intensieve training sneller herstelt.

Vruchtbaarheid en libido

Ashwaganda slikken zou volgens verschillende verkopers van supplementen ook goed zijn voor een beter seksleven en een gunstige invloed hebben op de vruchtbaarheid, zowel bij mannen als bij vrouwen. Mannen zouden meer spermacellen aanmaken en ook de kwaliteit van hun sperma zou erop vooruitgaan.

Geheugen en concentratie

Tot slot zou het slikken van supplementen met ashwagandha ook goed zijn voor het geheugen van mensen met milde cognitieve beperkingen. Het zou ook je concentratie verbeteren.

Wat zegt de wetenschap over de voordelen van ashwagandha?

Er zijn ondertussen meerdere studies die (beperkte) positieve effecten suggereren op onder meer:

• Stress en angst
• Slaap
• Fysieke sportprestaties
• Vruchtbaarheid van mannen
• Geheugen en concentratie

Maar het onderzoek tot nu toe was over het algemeen zeer kleinschalig en van geen al te beste kwaliteit. Zo waren de deelnemers en de behandelaars bijvoorbeeld niet altijd voldoende “geblindeerd ”. Ze wisten of konden raden wie échte ashwagandha dan wel een placebo kreeg. We weten uit onderzoek dat dit de studieresultaten serieus kan vertekenen.

De dosis en het soort ashwaganda-extract die de proefpersonen te slikken kregen waren ook zeer uiteenlopend, net als de onderzochte populatie.

Het verbaast dan ook niet dat wetenschappers, die de resultaten van deze studies onder de loep namen, voor elk van deze claims oordeelden dat er meer onderzoek nodig is vooraleer we conclusies kunnen trekken ...

_{In elke overzichtstudie die we tegenkwamen concludeerden onderzoekers dat er meer onderzoek nodig is vooraleer we conclusies kunnen trekken over de heilzame effecten van ashwagandha ...}

Met andere woorden: het zou kunnen dat geconcentreerd extract van ashwagandha slikken goed is tegen stress, angst enz. Maar het zou even goed kunnen dat dit niet zo is. Meer onderzoek moet dat uitwijzen.

Geen sterke bewijzen en tóch straffe claims. Hoe kan dat?

Fabrikanten mogen alleen gezondheidsclaims op voedingssupplementen plaatsen die zijn goedgekeurd door de Europese Commissie, op basis van een beoordeling van het beschikbare onderzoek door het Europese voedselagentschap (EFSA). Helaas staan meer dan 1500 claims voor kruidensupplementen, waaronder voor ashwagandha, al 15 jaar “on hold”, waardoor fabrikanten vrij zijn om deze claims te gebruiken zonder goedkeuring.

Tot onze ergernis besliste de Europese Commissie indertijd dat fabrikanten de claims die “on hold” staan naar believen mogen blijven gebruiken op verpakkingen, folders en websites, totdat de Commissie er een uitspraak over doet.

Het zou natuurlijk omgekeerd moeten: het gebruik van gezondheidsclaims zou niet toegestaan mogen worden zolang de Commissie nog geen besluit heeft genomen.

De claims over ashwagandha die "on hold" staan vind je in deze lijst (.xls) terug (zoek op "ashwagandha" of "withania somnifera"). Gezondheidsbeweringen die niet in deze lijst staan zijn verboden. 

Wat zijn de nadelen van ashwagandha?

Er is nog niet veel onderzoek gedaan naar de mogelijke nevenwerkingen van ashwagandha, zeker bij langdurig gebruik. Wat we weten op basis van de weinige beschikbare gegevens: dit kruid lijkt meestal goed te worden verdragen, maar je kunt wel last krijgen van bijwerkingen. Soms ernstige bijwerkingen.

Bijwerkingen van Ashwagandha

De meest voorkomende nevenwerkingen zijn maagpijn, dunne ontlasting, misselijkheid en slaperigheid. 

Er zijn weliswaar gevallen bekend van mensen die leverschade opliepen na inname van supplementen met ashwagandha. Het kruid lijkt bij sommige mensen ook een ongewenste impact te kunnen hebben op de werking van de schildklier en de bijnieren.

Omdat de bijwerkingen ernstig kunnen zijn, adviseerde het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) onlangs om geen voedingssupplementen met ashwagandha te gebruiken. Vanwege de mogelijke risico's raadt het RIVM ook af om thee met ashwagandha te drinken. 

Ook het Franse Nationale Agentschap voor Voedselveiligheid (ANSES) en het Duitse Federaal Instituut voor Risicobeoordeling (BfR) waarschuwden onlangs voor de mogelijke nevenwerkingen van ashwagandha, en voor de vele onzekerheden die er nog zijn over de veiligheid van dit kruid. Zeker risicogroepen, zoals zwangere vrouwen, kinderen en mensen met leverproblemen, moeten het gebruik ervan vermijden. 

In Denemarken is het gebruik van ashwagandha in voedingssupplementen vanwege deze risico’s verboden. 

Risico op leverschade bij gebruik van ashwagandha

Er zijn ondertussen verschillende gevallen bekend van mensen die te kampen kregen met leverschade na inname van supplementen met uiteenlopende doses ashwagandha.

Volgens het medische vakblad arznei-telegramm namen de slachtoffers meestal supplementen die tussen de 450 mg en 1350 mg extract per dag aanleverden. Het Nederlandse bijwerkingencentrum Lareb beschreef echter ook een geval waarbij leverproblemen optraden na inname van een supplement met een dagdosis van 150 mg hooggeconcentreerd ashwagandha-extract (en een aantal andere ingrediënten, waaronder citroenmelisse en rozewortel).

De slachtoffers kregen last van symptomen zoals geelzucht, misselijkheid, jeuk, buikpijn en hepatitis. Die symptomen doken meestal op toen ze de capsules met ashwagandha al zo’n drie tot tien maanden innamen. Ze verbeterden meestal één tot twee weken na het stoppen met de supplementen en waren na twee tot drie maanden verdwenen. Er is weliswaar minstens één geval bekend van een persoon die een levertransplantatie nodig had na inname van een supplement met ashwagandha.

_{Er zijn gevallen bekend van mensen die te kampen kregen met leverschade na inname van supplementen met ashwagandha. Een gele verkleuring van het oogwit kan wijzen op leverschade.}

Het is op dit ogenblik onmogelijk om in te schatten hoe groot dit risico is en of er daadwerkelijk sprake is van een oorzaak-gevolgrelatie.

Zijn er in België ook mensen die last kregen van hun lever na inname van ashwagandha-supplementen? Dat weten we niet. Het is nog maar sinds kort dat er in België een meldpunt is waar burgers en zorgverleners bijwerkingen kunnen melden van voedingssupplementen (nutrivigilantie). Het zou dus kunnen dat er bij ons (en in andere landen waar zo’n meldpunt ontbreekt) tot nu toe heel wat gevallen onder de radar bleven ...

Pas op voor mogelijke interacties met geneesmiddelen

Onderzoek suggereert dat ashwagandha de werking van een aantal geneesmiddelen kan beïnvloeden, waardoor je meer kans loopt op bijwerkingen. Bijvoorbeeld de werking van :

• medicijnen op basis van schildklierhormonen
• bloeddrukverlagers
• geneesmiddelen om diabetes te behandelen
• kalmeermiddelen
• medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken
• antiepileptica

Raadpleeg dus altijd je arts als je geneesmiddelen neemt en een supplement met Ashwagandha overweegt.

Hormoongevoelige prostaatkanker en ashwagandha

Heb je “hormoongevoelige” prostaatkanker? Dan blijf je volgens experts best ver weg van supplementen met ashwagandha. De groei van prostaatkankercellen wordt namelijk gestimuleerd door testosteron. En het zou kunnen dat Ashwagandha het testosteron-gehalte beïnvloedt.

Kun je van ashwagandha hartkloppingen krijgen?

De verschillende vormen en doseringen van ashwagandha

Enkele bekende voorbeelden van voedingssupplementen die je in België kunt kopen vind je onderaan deze pagina. De prijs varieert van € 7,5 tot meer dan € 25 voor een "kuur" van een maand. 

Deze producten bevatten een uiteenlopende dosis ashwagandha-extract. Op de verpakking staat vaak vermeld hoeveel milligram extract er in één capsule zit. Maar je moet weten dat niet elk extract een even hoge concentratie aan zogenaamde "withanolides" heeft. Dat zijn chemische verbindingen in ashwagandha waarvan wordt beweerd dat ze medicinale eigenschappen hebben. Hoe "sterk" een extract is, hangt onder meer af van de manier waarop fabrikanten het uit de plant halen. 

_{Er zijn verschillende voedingssupplementen op de markt met een uiteenlopende dosis ashwagandha-extract.}

Enkele voorbeelden van voedingssupplementen met ashwagandha

Sediplus Relax Forte: € 27,15 per maand

De richtprijs van dit product is € 27,15 voor een verpakking met 30 tabletten. Daar kom je normaal één maand mee toe. Één tablet bevat 100 mg Ashwagandha-extract, wat weinig is in vergelijking met wat proefpersonen in klinische studies te slikken kregen (meestal minstens 300 mg). Naast ashwagandha bevat dit product enkele andere ingrediënten zonder bewezen meerwaarde.

_{Dit product kost je € 27,15 per maand. Niet goedkoop voor twijfelachtige voordelen.} 

Librestil: € 24,95 per maand

Dit voedingssupplement levert een 120 mg ashwagandha-extract per capsule en daarnaast ook 80 mg lavendelolie en vitamine B6. Volgens de verpakking brengt deze combinatie kalmte en energie. Of dit daadwerkelijk zo is, is bij ons weten nooit degelijk onderzocht. Met één capsule per dag, kost een kuur van één maand rond de € 24.

_{Ashwagandha combineren met lavendelolie heeft geen bewezen meerwaarde.}

The original Ashwagandha: bijna € 19 per maand

Één capsule van dit product zou 1000 mg ashwagandha-extract aanleveren, en je zou er tot twee per dag van mogen nemen. Een verpakking met 60 capsules kost normaal gezien bijna € 37. Prijs per maand bij één capsule per dag: bijna € 19.

_{Als je één capsule per dag neemt, ben je per maand bijna € 19 kwijt.} 

Ashwagandha 5000 BIO van Be-Life: € 7,5 per maand

Eén capsule zou volgens de verpakking 250 mg ashwagandha-extract aanleveren. Voor een kuur van één maand met één capsule per dag betaal je ongeveer € 7,5 (€ 22,80 voor 90 capsules).

Ashwagandha forte van Physalis: € 15,50 per maand

Eén tablet zou volgens de website van de fabrikant 600 mg ashwagandha-extract aanleveren. Voor een verpakking met 90 capsules betaal je normaal € 15,50. Daar kom je een maand mee toe. 

Saffrasor: bijna € 26 per maand

Saffrasor bevat naast ashwagandha (150 mg per capsule) ook rhodiola, saffraan, zink en de vitamines B3, B6, B12 en D. Een sterke combinatie tegen stress en voor een "optimaal gemoed"? Wij vonden in de wetenschappelijke literatuur geen enkele degelijke studie die dat aantoont ... De adviesprijs: € 30,75 voor een verpakking met 36 capsules. Dat komt neer op ongeveer € 26 per maand.