Moeten we "te rijke" melk vermijden op volwassen leeftijd?
"Melk is voor kalfjes, niet voor ons." "Melk bevat veel vet en groeihormoon omdat kalfjes sneller moeten groeien dan wij. Hij moet de kudde kunnen volgen." "Groeihormonen veroorzaken een ongecontroleerde celdeling."
Onze voedingsexperten horen soms allerlei onthutsende zaken over melk. En misschien stel jij jezelf ook wel vragen nadat je bepaalde geruchten hebt gehoord of gelezen ... Maar hoe zit het nu echt? Moeten we melk aan de kant schuiven?
Essentiële voedingsstoffen
"Melk bevat veel essentiële voedingsstoffen: eiwitten, calcium, kalium, magnesium, fosfor, zink, vitamine A, B2, B12 en D", valt onze voedingsexperte Véronique Demierbe met de deur in huis. "Maar vooral vanwege het hoge calciumgehalte is het aan te raden om 2 tot 3 porties zuivelproducten per dag te consumeren. Calcium is immers belangrijk voor de ontwikkeling en het onderhoud van botten en tanden, de bloedstolling en de spiersamentrekking."
En hoe zit het met de vetten ? "Het vetgehalte, waaronder ook de verzadigde vetzuren, verschilt per zuivelproduct. Volle zuivelproducten zijn rijker dan halfvolle en magere varianten", vervolgt onze experte. We lezen vaak - vooral op blogs van naturopaten en andere niet-conventionele therapeuten - dat koemelk "ons lichaam vergiftigt", dat het "te rijk is voor mensen" omdat een kalf zijn geboortegewicht in één jaar verachtvoudigt, dat het "gevaarlijke groeihormonen voor de mens bevat", enz. Wat is hier van aan? "Koemelk bevat inderdaad (net als melk van andere zoogdieren) verschillende hormonen, die van nature aanwezig zijn, maar de biologische activiteit van de natuurlijke hormonen van koemelk op de mens is verwaarloosbaar. Bovendien wordt het merendeel van deze hormonen afgebroken in ons spijsverteringskanaal."
Nee, melk is niet alleen voor kalveren.
Groeihormoon en kankerverwekkend risico
Een van de hormonen waar met argwaan naar wordt gekeken, is IGF-1 (Insulin-like Growth Factor 1 of insuline-achtige groeifactor 1). Dit groeihormoon vind je terug in lichaamsweefsels en -vloeistoffen, waaronder bloed en melk. Omdat dit hormoon een effect heeft op de celgroei, meer bepaald op hun differentiatie en hun metabolisme, wordt er soms gedacht dat dit hormoon eveneens het risico op het ontwikkelen van kankers verhoogt. "Er zijn inderdaad bij de mens al verbanden vastgesteld tussen de bloedconcentratie van IGF-1 en de incidentie van bepaalde frequente kankers (darmkanker, borst, prostaat)", bevestigt Véronique Demierbe. "Volgens ANSES (het Frans nationaal agentschap voor voedselveiligheid, milieu en arbeid) is het aandeel IGF-1 dat via zuivel in onze bloedbaan terecht komt echter klein vergeleken met de hoeveelheden IGF-1 die ons lichaam van nature zelf al aanmaakt. ANSES oordeelt daardoor ook dat IGF-1 in zuivelproducten het eventuele risico op kanker, slechts in geringe mate verhoogt."
Rauwe melk ondergaat heel wat bewerkingen, wat het gehalte aan groeihormonen al aanzienlijk mindert. Na de hoge hittebehandeling is het IGF-1-gehalte verwaarloosbaar. Die behandeling is trouwens een must voor UHT-melk. Bovendien worden de groeihormonen ook afgebroken tijdens de verschillende fasen van de vertering.
In ons land heeft de Hoge Gezondheidsraad, in een antwoord op het hele anti-melkdiscours en het vermeende verband met borstkanker, adviezen gepubliceerd over de plaats van melk en zuivelproducten in een gezonde voeding. Deze experts bevestigen dat er geen wetenschappelijke reden is om een anti-melk en anti-zuiveldiscours te ondersteunen in het kader van borstkankerpreventie. Ter herinnering: de aanbevelingen van de Kankerstichting op het gebied van kankerpreventie zijn: niet roken, overtollige kilo's vermijden, regelmatig aan lichaamsbeweging doen, gezond eten en alcoholgebruik matigen.
Er bestaat een synthetisch hormoon, recombinant rundergroeihormoon, dat aan koeien kan worden toegediend om hun melkproductie te verhogen. Dit is terug te vinden in melk en is voer voor discussie in de Verenigde Staten waar deze praktijk is toegestaan. In Europa is dit hormoon verboden met het oog op de gezondheid van koeien (verhoogd risico op nierontsteking, voortplantingsstoornissen).
Welke alternatieven ?
Als je, om verschillende redenen, bijvoorbeeld door de lactose, geen zuivelproducten wil of kan consumeren, bestaan er interessante vervangproducten, mits deze verrijkt zijn met calcium. Bepaalde flessen water bevatten ook veel calcium. Een liter water van het merk Hépar bevat bijvoorbeeld 550 mg calcium en Contrex 470 mg. Sommige groenten, zoals kolen, bevatten ook calcium. Je moet echter weten dat ons lichaam het calcium uit zuivelproducten beter opneemt dan uit andere voedingsmiddelen.
Wat moet je dagelijks te drinken en hoeveel? Raadpleeg de drankendruppel, een duidelijk en handig hulpmiddel: