Groeimelk voor kinderen
Alle onderzoekers en organisaties zijn het erover eens: borstvoeding is altijd de eerste keuze voor je kindje. Maar dit is niet voor iedereen haalbaar, zeker niet voor een langere periode. Schakel je in dat geval het best over op groeimelk? De meningen zijn verdeeld:
- Volgens Kind en Gezin stap je tussen 12 en 18 maanden dan het best over van opvolgmelk naar groeimelk. Volle melk mag dan eveneens op voorwaarde dat je kind een gezonde en evenwichtige voeding krijgt. Vanaf 4 jaar mag je overstappen van volle melk naar halfvolle melk.
- Volgens ONE, de Franstalige tegenhanger van Kind & Gezin, mag een kind na 18 maanden overstappen van opvolgmelk naar groeimelk. Gewone koemelk mag ten vroegste vanaf 18 maanden worden gegeven, maar het best pas vanaf 3 jaar.
- De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) is echter van mening dat een kind vanaf één jaar alle nodige voedingsstoffen kan opnemen met een voldoende gevarieerde voeding, een goede afwisseling dus tussen groenten, fruit, vis, vlees, zuivel en vezelrijke voeding zoals brood en pasta.
- In Nederland luidt het advies eveneens dat je, in combinatie met een afwisselend voedingspatroon, vanaf de leeftijd van één jaar op gewone (halfvolle) koemelk kunt overstappen.
- Ook wij vinden groeimelk niet noodzakelijk.
In dit dossier beantwoorden wij alle vragen die je als jonge (groot)ouder kunt hebben over groeimelk:
- Opvolgmelk, groeimelk,flesvoeding ... Ben jij het noorden even kwijt? Wij vertellen je waarom bepaalde soorten de voorkeur verdienen.
- Is groeimelk noodzakelijk voor de groei? In het bijzonder om alle voedingsstoffen op te kunnen nemen?
- Is groeimelk duurder dan koemelk?
- Geef je de melk in een beker of in een fles?
- Hoe zit het met groeimelk op basis van geitenmelk, soja, rijst of haver?
Klik op de vraag waar jij mee zit en ontdek meteen het antwoord.
- Zuigelingenmelk, flesvoeding, opvolgmelk, groeimelk ... Wat is dat allemaal?
- Is groeimelk nodig voor het groeiproces?
- Is groeimelk nodig om alle voedingsstoffen op te nemen?
- Is groeimelk duurder dan koemelk?
- Geef ik de melk best uit een beker of in een flesje?
- Welke groeimelk moet ik kiezen?
Zuigelingenmelk, flesvoeding, opvolgmelk, groeimelk ... Wat is dat allemaal?
Borstvoeding is de beste voeding voor een baby. De WHO beveelt exclusieve borstvoeding aan tot de leeftijd van 6 maanden aan en daarna de combinatie van borstvoeding en geleidelijk geïntroduceerde maaltijden ("voedingsdiversificatie"). Deze aanvullende borstvoeding mag zo lang duren als de ouders en het kind wensen.
Wanneer moeders geen borstvoeding willen geven of dat om medische redenen niet kunnen (bijvoorbeeld zuigeling met galactosemie, moeder die specifieke medicijnen gebruikt, enz.), dan groeimelk een oplossing zijn.
Groeimelk wordt onderverdeeld in drie categorieën: voeding voor zuigelingen tot 6 maanden, opvolgmelk voor kindje van 6 tot 12 à 18 maanden en tot slot groeimelk voor kindjes vanaf 10 maanden tot 4 jaar.
Zuigelingenmelk is bestemd voor kindjes die uitsluitend melk drinken. De samenstelling ervan is vergelijkbaar met die van moedermelk. Opvolgmelk is bestemd voor kindjes die al een gevarieerde voeding krijgen. Je vindt deze benamingen terug op de verpakkingen.
Bij ieder merk is de nummer 1 bestemd voor zuigelingen jonger dan 6 maanden. Voor oudere baby’s verschillen de nummers van het ene merk tot het andere. De leeftijd staat echter altijd duidelijk op de voorzijde van de doos. Controleer die dus altijd goed.
Om in de handel te mogen worden gebracht, moet zuigelingen- en opvolgmelk voldoen aan de Europese verordeningen nr. 609/2013 en nr. 127/2016, die onder meer de nutritionele samenstelling van deze producten regelen.
In Frankrijk is ook de derde categorie, de groeimelk, aan dezelfde regelgeving is onderworpen als opvolg- en zuigelingenmelk. Dat is bij ons niet het geval. Voor groeimelk bestaat er vooralsnog geen specifieke wetgeving in België.
Daarom raden wij vóór de leeftijd van 1 jaar de consumptie van groeimelk af. Tot die leeftijd opteer je liever voor opvolgmelk, die wel gereglementeerd is.
Is groeimelk nodig voor het groeiproces?
De groeimelk zou je kind doen groeien, wat uiteraard enkel mogelijk is in combinatie met een goede, gevarieerde voeding. Wij willen daarom af van de term groeimelk, net omdat het onterecht doet denken dat je kind zonder dit product niet zou groeien.
Aangezien er geen Europese wetgeving bestaat rond groeimelk, worden er bovendien heel wat verschillende producten onder de naam “groeimelk” op de markt gebracht, met een samenstelling die niet alleen verschilt wat betreft al dan niet toegevoegde suikers of aroma’s, maar ook wat betreft de voedingsstoffen die erin zitten. Wij staan ook versteld dat er groeimelken opduiken met bijvoorbeeld koekjes. Zulke varianten vermijd je uiteraard maar beter.
Is groeimelk nodig om alle voedingsstoffen op te nemen?
Van een aantal voedingsstoffen weet men dat heel wat kinderen er te weinig van binnen krijgen, zoals ijzer, vitamine D, jodium en omega 3-vetzuren.
Groeimelk kan helpen om dit tekort aan voedingstoffen compenseren. Onze analyse van 52 groeimelken voor kindjes vanaf 12 maanden toont echter aan dat ze niet altijd voldoen voor vitamine D. Slechts 11 producten uit onze test leverden in 400 ml groeimelk de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine D van 400 IE (of 10 µg). Daarom wordt aangeraden om deze vitamine in de vorm van druppeltjes bij te geven (10 µg per dag), tot de leeftijd van zes jaar, zelfs wanneer het kind groeimelk krijgt.
Naar ons dossier voedingssupplementen voor kinderen
Ook wat betreft ijzer zijn er aanzienlijke verschillen. Om een tekort hieraan te voorkomen, geef je je kind het best op regelmatige basis mager vlees, vis, eieren en groenten en fruit die de opname van ijzer bevorderen.
Omega 3-vetzuren zitten dan weer vooral in vis en oliën zoals koolzaadolie, jodium vinden we hoofdzakelijk in vis.
Is groeimelk duurder dan koemelk?
Ja. De gemiddelde prijs in onze test was 36 cent/200 ml. Diezelfde melk in poedervorm kost ongeveer 47 cent/200 ml. Voor een bekertje volle koemelk ben je echter maar 20 cent kwijt. Aangenomen dat je kindje ongeveer twee bekers per dag drinkt, kun je op jaarbasis dus tot € 150 besparen.
Geef ik de melk best uit een beker of in een flesje?
Een fles warme melk om de dag af te sluiten: het wordt al snel een ritueel waar je kind zo gewoon aan geraakt dat het moeilijk wordt om ervan af te stappen. Op een bepaald moment begin je de fles het best af te bouwen en geef je de melk beter in een beker: vanaf 15 tot 18 maanden lijkt daarvoor de beste leeftijd. Een peuter die te lang drinkt uit een fles, loopt het risico op spraakproblemen en mond- en gebitsproblemen.
Welke groeimelk moet ik kiezen?
Als je het officiële advies wil volgen om groeimelk te geven aan je kindje in plaats van volle koemelk, moet je goed opletten bij de keuze van je groeimelk. Aangezien er geen wetgeving is die vastlegt wat de samenstelling van zo’n groeimelk moet zijn, zijn er producten met zeer verschillende samenstelling op de markt.
Producten met meer dan 2 g eiwit/100 ml zijn af te raden, net als producten met vanillearoma of toegevoegde suikers. Ze kunnen kinderen de smaak van gewone melk doen vergeten. Let wel, heel wat fabrikanten vermelden de aanwezigheid van aroma's, zonder aan te geven om welke aroma's het precies gaat.
Sommige groeimelken bevatten fructo-oligosachariden (FOS) en galacto-oligosachariden (GOS), voedingsvezels die bekend staan om hun prebiotische functie. Ze dienen als voeding voor onze probiotica, de goede micro-organismen in onze darmen. Hun aanwezigheid is interessant op gezondheidsvlak. Ze zitten trouwens ook in verschillende andere voedingsmiddelen zoals knoflook, aardperen, schorseneren enzovoort.
Hetzelfde geldt voor docosahexaeen-zuur (DHA) dat aan sommige opgroeimelken wordt toegevoegd. DHA is afgeleid van α-linoleenzuur (LNA) van de omega 3-familie. Langketen omega 3 speelt over het algemeen een belangrijke rol bij de groei en ontwikkeling van de hersenen, de regulering van de bloeddruk, de nierfunctie, de stolling en de immunologische en ontstekingsreacties. Aangezien de omzettingssnelheid van LNA in DHA te laag is om in de behoefte van het lichaam aan DHA te voorzien, wordt DHA als semi-essentieel beschouwd en moet het dus ook in onze voeding aanwezig zijn. Het zit ook vaak in vette vis, visolie, raapzaadolie, lijnzaadolie en tarweolie.
We hebben de etiketten van 52 producten onderzocht. 32 daarvan bevatten geen vanillearoma of toegevoegde suikers. Af en toe kwam lactose voor in de samenstelling, maar dat is een melksuiker dat veel minder zoet is dan gewone suiker of glucose en andere fructosestropen.
Ontdek hoe je toegevoegde smaakstoffen en suikers kunt ontdekken in ons dossier aroma's en ons dossier suikers en zoetstoffen.
Opgelet: sommige producten richten zich specifiek op kindjes ouder dan drie jaar. Voor deze leeftijdsgroep achten Kind en Gezin en ONE volle koemelk echter perfect geschikt. Voor gezonde kindjes zijn die producten dus niet nuttig en vooral duur. Vanaf vier jaar mag je overschakelen op halfvolle melk.
Hoe zit het met groeimelk op basis van geitenmelk?
Groeimelk op basis van geitenmelk is een alternatief voor de traditionele groeimelk (op basis van koemelk). Ze bevatten lactose en worden niet aanbevolen in geval van allergie voor koemelkeiwitten, omdat er een risico van kruisallergie met geitenmelkeiwitten bestaat. Zij kunnen echter wel interessant zijn voor kinderen die moeilijkheden hebben met het verteren van traditionele groeimelk. Aangezien de vetbolletjes in geitenmelk minder dens zijn dan in koemelk en het caseïnegehalte lager is (verhouding oplosbaar eiwit/caseïne), is groeimelk op basis van geitenmelk makkelijker verteerbaar. Vraag echter altijd advies aan je (kinder)arts alvorens je van melk verandert of wanneer je vermoedt dat je kind een spijsverteringsprobleem heeft.
Kan ik mijn kind groeimelk op basis van soja geven?
Wij raden groeimelk op basis van soja af voor kinderen jonger dan 3 jaar. Deze dranken zijn namelijk rijk zijn aan isoflavonen: moleculen die actief zijn op hormonaal vlak.
Als je onder de aanvaardbare dosis blijft (d.w.z. onder 0,35 mg per kilogram lichaamsgewicht), is er geen risico, maar onze analyse van verschillende groeimelk op basis van soja heeft aangetoond dat twee flessen per dag van sommige van deze dranken kunnen leiden tot een explosie van de hoeveelheden die worden geconsumeerd door kinderen van 1 tot 3 jaar. Door hun lagere lichaamsgewicht bereiken ze zeer snel de toelaatbare dosis. In Frankrijk is deze variant verboden en dus nergens te verkrijgen.
Hoe zit het met groeimelk op basis van rijst of haver?
Sommige groeimelken zijn gemaakt van haver of rijst. Zij zijn bestemd voor kinderen die lactose-intolerant zijn of allergisch voor koemelkeiwitten, of voor kinderen van wie de ouders bepaalde overtuigingen hebben. Zij bevatten geen lactose en geen dierlijke eiwitten. Hun formules zijn herwerkt en ze zijn dus niet te vergelijken met plantaardige melken (havermelk, rijstmelk, erwtenmelk, enz.).
Het belangrijkste verschil tussen deze groeidrankjes en de klassieke groeimelken is het eiwitgehalte. Klassieke groeimelk bevat koemelkeiwitten, terwijl rijst- en havergroeidranken erwteneiwitten bevatten. Net als gewone groeimelk zijn ze verrijkt met bepaalde vitaminen en mineralen. Vraag altijd je arts om advies.