"Artisanale producten”: nog veel te vaak misleidend
Wie heeft nog nooit "artisanale" koekjes of koekjes "op grootmoeders wijze" gekocht om vervolgens te ontdekken dat het product vol zit met aroma‘s, emulgators, bewaarmiddelen, verdikkingsmiddelen, kleurstoffen ...? Lang niet alles is "artisanaal". De Belgische richtlijnen van 2017 stellen drie criteria voorop: de kwaliteit van de ingrediënten, het bereidingsproces en de productieschaal van het bedrijf.
We hebben een aantal willekeurige supermarkten bezocht en enkele producten onder de loep genomen die werden voorgesteld als artisanaal of iets gelijkaardigs. Zo wilden we nagaan in welke mate er rekening wordt gehouden met de richtlijnen. Nadat we alle etiketten hadden bekeken, stelden we vast dat er nog heel wat werk aan de winkel is.
Meerdere producenten passen hun verpakkingen aan
Een jaar nadat de richtlijnen in voege traden, wilden we weten welke evoluties deze veranderingen teweeg hadden gebracht. We trokken naar de winkelrekken en raadpleegden internet.
Tijdens ons onderzoek vonden we nog enkele verpakkingen en websites met mogelijk misleidende beweringen. Daarop besloten we de producenten en verdelers te contacteren en hen onze opmerkingen mee te delen. Een aantal stonden al op het punt de informatie die wij als misleidend beschouwden, aan te passen. Anderen beloofden hieraan te werken. Sommigen vonden dat ze in hun volste recht waren en zeiden dat ze de huidige regelgeving naleefden.
Hieronder tonen we je vier voorbeelden van producten die we tijdens ons onderzoek hebben geanalyseerd:
Na onze analyse heeft Kühne besloten zijn verpakkingen aan te passen en het label "ambachtelijk" van zijn nieuwe producten te halen.
Na onze analyse heeft de verdeler besloten om de naam voor dit specifieke product aan te passen.
McCain had zijn verpakking al aangepast en heeft na onze analyse ook de stelling "artisanale snit" van zijn website verwijderd.
Carrefour heeft ons laten weten dat het al vóór we hen hadden gecontacteerd van plan was deze verwijzing te schrappen.
Na onze analyse heeft Kühne besloten zijn verpakkingen aan te passen en het label "ambachtelijk" van zijn nieuwe producten te halen.
Na onze analyse heeft de verdeler besloten om de naam voor dit specifieke product aan te passen.
McCain had zijn verpakking al aangepast en heeft na onze analyse ook de stelling "artisanale snit" van zijn website verwijderd.
Carrefour heeft ons laten weten dat het al vóór we hen hadden gecontacteerd van plan was deze verwijzing te schrappen.
Te veel niet-conforme verwijzingen
Maar hoe kan het dan dat we in onze winkelmand nog steeds "authentieke madeleines" terugvinden vol industriële ingrediënten?
Eerst en vooral heeft dat te maken met het feit dat enkel de term "artisanaal" gereglementeerd is. Maar zoals wel vaker het geval is, is er altijd wat speelruimte. Voor zich sprekende uitdrukkingen als "wafels op grootmoeders wijze", "authentieke ajuinen" en "traditioneel vleesbrood" worden niet geviseerd door deze richtlijnen. Er moeten dus nog heel wat beweringen worden gereglementeerd.
Ten tweede is ook het gebruik van afbeeldingen of logo‘s die zinspelen op een traditioneel bereidingsproces niet aan banden gelegd. Toch vindt 71% van de deelnemers aan onze enquête dat niet alleen de termen, maar ook de afbeeldingen misleidend kunnen zijn bij producten met industriële ingrediënten. 32% van hen vindt zelfs dat een artisanale producent zijn producten niet mag verkopen onder de term "artisanaal" als hij op grote schaal produceert.
Ten slotte is het bindende karakter van deze regelgeving in België beperkt, des te meer omdat ze niet van toepassing is op voedingswaren van buitenlandse producenten. Nochtans zijn net die producten ware blikvangers in de winkelrekken.
Waar moet je op letten?
Ga niet blindelings af op beweringen op de verpakking die verwijzen naar het artisanale karakter van het product. Kijk liever naar de labels, die je op een betrouwbare manier meer inzicht geven.
Het Europese label GTS (gegarandeerde traditionele specialiteit) toont bijvoorbeeld dat het product traditioneel samengesteld of bereid is. Dit is een van de
oudste en meest betrouwbare labels voor regionale producten. Het hangt ook nauw samen met de beschermde oorsprongsbenaming (BOB) en de beschermde geografische aanduiding (BGA).
In Vlaanderen is het label streekproduct betrouwbaar en bovendien ook gebruikelijker dan de Europese labels. Op nationaal niveau bestaat er een logo voor erkende artisanale producten. Je vindt het logo terug in ons dossier rond voedingslabels. Ontdek alle labels in ons dossier Wegwijs in de jungle van voedingslabels.
Op welke voedingslabels moet je letten?
De huidige regelgeving moet worden verstrengd
Uit onze enquête blijkt dat 65% van de deelnemers vinden dat we een strengere regelgeving moeten afdwingen. Ook wij vinden dat bepaalde punten moeten worden herzien:
- De richtlijnen moeten ook van toepassing zijn op afbeeldingen, foto‘s en merken die verwijzen naar een artisanaal productieproces (een foto van een kok, een grootmoeder ...). Hetzelfde geldt voor termen zoals "op grootmoeders wijze", "authentiek", "traditioneel", en "zelfgemaakt", die de illusie wekken dat het product niet op industriële schaal wordt geproduceerd.
- De term "op kleine schaal" moet duidelijker worden omschreven. Hoeveel personen zijn er bij het productieproces betrokken? Hoeveel producten worden er geproduceerd? ...
- Een duidelijke, in de wet opgenomen definitie waaraan straffen worden gekoppeld is nodig, het liefste op Europees niveau. In afwachting van deze wijzigingen, moeten de Belgische richtlijnen worden toegepast op alle producten die op onze markt worden verkocht.
- Er moeten regelmatig strenge controles plaatsvinden. De drie criteria moeten gelijktijdig worden nageleefd. Bovendien moeten ze cumulatief zijn.