Sinusitis
Meestal geneest sinusitis vanzelf en zijn antibiotica niet nodig. Er zijn wel verschillende manieren om de klachten te verlichten, ook zonder dat u meteen naar geneesmiddelen moet grijpen.
Sinusitis is een ontsteking van de sinussen, holtes in de schedel die in verbinding staan met de neusholtes. In normale toestand zijn de holtes gevuld met lucht, maar als ze ontstoken zijn, zwellen de weefsels op en neemt de slijmproductie toe. Door de zwelling van het slijmvlies kunnen de kleine drainageopeningen van de sinussen verstopt raken. Als de weg naar de neus niet meer vrij is, gaat de afscheiding (het slijm) zich ophopen. Daardoor kunnen verschillende symptomen ontstaan, waarvan sommige erg pijnlijk kunnen zijn.
De meeste gevallen van sinusitis gaan na een aantal weken vanzelf over. Artsen spreken van "acute sinusitis". Er zijn echter ook gevallen waar de aandoening maar blijft aanslepen. Dit heet dan "chronische sinusitis". Verder zijn er ook mensen die last hebben van frequent terugkerende sinusitis, wat men dan "recurrente sinusitis" noemt. Chronische en recurrente sinusitis zijn in de praktijk helaas niet gemakkelijk te behandelen. In dit dossier focussen we echter op de meer frequente acute gevallen.
De sinussen zijn holtes in de schedelbeenderen, die in verbinding staan met de neusholtes en neusgaten. De wanden zijn bedekt met slijmvlies, dat op neusslijmvlies lijkt. In normale toestand zijn de holtes gevuld met lucht, maar als ze ontstoken zijn, zwellen de weefsels op en neemt de slijmproductie toe.
Meestal viraal
Sinusitis kan in principe verschillende oorzaken hebben: schimmelinfectie, allergie, poliepen, anatomische afwijkingen, tandabces, cocaïnegebruik … Maar in de meeste gevallen is acute sinusitis gewoon aan virussen te wijten. Ze is dan het gevolg van een verkoudheid die zich uitbreidt naar het slijmvlies van de sinussen. Door die ontsteking van de sinussen en de daaropvolgende slijmophoping kan er een milieu ontstaan waarin bacteriën eventueel kunnen gaan woekeren. Vooral een dergelijke bijkomende bacteriële infectie kan voor problemen zorgen, want een bacteriële sinusitis kan in theorie tot gevaarlijke complicaties leiden. Gelukkig evolueert een virale sinusitis naar men aanneemt in hoogstens 2 % van de gevallen tot een bacteriële vorm. Een louter virale sinusitis verdwijnt normaal gezien na een tiental dagen, een bacteriële kan wat langer duren. Beide genezen echter meestal vanzelf, zonder dat een behandeling nodig is.
Sinusitis is een ontsteking van de sinussen, holtes in de schedel die in verbinding staan met de neusholtes. In normale toestand zijn de holtes gevuld met lucht, maar als ze ontstoken zijn, zwellen de weefsels op en neemt de slijmproductie toe. Door de zwelling van het slijmvlies kunnen de kleine drainageopeningen van de sinussen verstopt raken. Als de weg naar de neus niet meer vrij is, gaat de afscheiding (het slijm) zich ophopen. Daardoor kunnen verschillende symptomen ontstaan, waarvan sommige erg pijnlijk kunnen zijn.
De meeste gevallen van sinusitis gaan na een aantal weken vanzelf over. Artsen spreken van "acute sinusitis". Er zijn echter ook gevallen waar de aandoening maar blijft aanslepen. Dit heet dan "chronische sinusitis". Verder zijn er ook mensen die last hebben van frequent terugkerende sinusitis, wat men dan "recurrente sinusitis" noemt. Chronische en recurrente sinusitis zijn in de praktijk helaas niet gemakkelijk te behandelen. In dit dossier focussen we echter op de meer frequente acute gevallen.
De sinussen zijn holtes in de schedelbeenderen, die in verbinding staan met de neusholtes en neusgaten. De wanden zijn bedekt met slijmvlies, dat op neusslijmvlies lijkt. In normale toestand zijn de holtes gevuld met lucht, maar als ze ontstoken zijn, zwellen de weefsels op en neemt de slijmproductie toe.
Meestal viraal
Sinusitis kan in principe verschillende oorzaken hebben: schimmelinfectie, allergie, poliepen, anatomische afwijkingen, tandabces, cocaïnegebruik … Maar in de meeste gevallen is acute sinusitis gewoon aan virussen te wijten. Ze is dan het gevolg van een verkoudheid die zich uitbreidt naar het slijmvlies van de sinussen. Door die ontsteking van de sinussen en de daaropvolgende slijmophoping kan er een milieu ontstaan waarin bacteriën eventueel kunnen gaan woekeren. Vooral een dergelijke bijkomende bacteriële infectie kan voor problemen zorgen, want een bacteriële sinusitis kan in theorie tot gevaarlijke complicaties leiden. Gelukkig evolueert een virale sinusitis naar men aanneemt in hoogstens 2 % van de gevallen tot een bacteriële vorm. Een louter virale sinusitis verdwijnt normaal gezien na een tiental dagen, een bacteriële kan wat langer duren. Beide genezen echter meestal vanzelf, zonder dat een behandeling nodig is.
In het algemeen gaan acute en chronische sinusitis gepaard met dezelfde symptomen, hoewel aanhoudende symptomen bij de chronische vorm doorgaans minder fel zijn.
De typische tekenen zijn een verstopte neus, slijmproductie en pijn in het aangezicht.
- een verstopte neus is vooral te wijten aan de zwelling van het neusslijmvlies
- vaak zijn er slijmsecreties die er alleen maar onder druk uit komen (men moet met andere woorden hard snuiten)
- hoesten komt ook soms voor, als er slijmafscheiding achter in de keel loopt
- pijn in het gezicht gaat vaak gepaard met een gevoel van druk in het aangezicht en kan feller zijn als men naar voren buigt
- andere mogelijke klachten: tandpijn, verminderde reukzin, hoofdpijn, koorts …
Op een aantal uitzonderingen na is een acute sinusitis eenvoudig vast te stellen zonder medische beeldvorming of labanalyses. Zo is niet systematisch een röntgenfoto nodig en een scan van de sinussen is enkel aangewezen in welbepaalde gevallen, bijvoorbeeld als de arts tekenen van een mogelijke complicatie vaststelt. Onderzoeken waarbij medische beeldvorming wordt gebruikt, zijn per slot van rekening duur en stellen u bloot aan ioniserende stralen.
Om zijn diagnose te stellen, zal de arts zich vooral op de symptomen baseren. Ook een bevraging van de patiënt is nodig: als de arts weet dat het begonnen is als een banale verkoudheid, is dat al een aanwijzing. Ook een lichamelijk onderzoek is aangewezen. Zo zal hij kijken of er achter in de keel etterige afscheiding aanwezig is. Voorts zal hij door zachtjes op de sinussen te tikken nagaan of die pijn doen als er druk op wordt uitgeoefend. Hij kan ook de tanden bekijken om te zien of een tandabces eventueel de oorzaak van het probleem is. En natuurlijk zal hij eens in de neusholtes kijken.
In de eerste plaats komt het erop aan de klachten te verlichten. Daarvoor zijn niet altijd meteen geneesmiddelen nodig.
Neus spoelen
Om te beginnen kunt u de neus gewoon spoelen met fysiologisch water (te koop in de apotheek). Het is aangetoond dat dit zinvol is bij chronische sinusitis, dus neemt men aan dat het ook bepaalde klachten van acute sinusitis zal verlichten.
Dampen
Sommige mensen zweren bij het inhaleren van hete damp. Het nut daarvan is niet aangetoond, maar het kost niets en de kans op bijwerkingen is minimaal. Daarom kan het ook het proberen waard zijn, als u tenminste oppast dat u zich niet verbrandt. Vooral bij kinderen is het opletten geblazen. Het toevoegen van producten op basis van eucalyptus of menthol aan het hete water heeft geen aangetoond nut, maar als u dat aangenamer vindt, waarom niet… (maar niet voor kleine kindjes, want ongewenste effecten zijn niet uitgesloten).
Warme dranken
Ook warme dranken zouden een heilzaam effect kunnen hebben.
Pijnstillers
De eerste keuze is paracetamol, omdat die de minste kans op bijwerkingen oplevert. U kunt echter ook een andere pijnstiller nemen, zoals ibuprofen of aspirine. Welk type van pijnstiller het best helpt bij sinusitis weet men vandaag niet, bij gebrek aan vergelijkend onderzoek.
Neusspray en neusdruppels
Als uw neus verstopt is, kunnen neussprays of -druppels verlichting brengen. U neemt dan het best een middel op basis van oxymetazoline of xylometazoline (vrij verkrijgbaar). Gebruik neusspray of -druppels echter liever niet veel langer dan een week, want op lange termijn kunnen ze de neus juist verstoppen.
Te vermijden
In de praktijk worden nog heel wat andere medicamenten gebruikt, maar die zijn niet allemaal even veilig. Zo lijken Sinutab-tabletten gezien hun benaming hét geneesmiddel bij uitstek voor de behandeling van sinusitis. Ze bevatten echter pseudo-efedrine, een ontzwellingsmiddel. Maar pseudo-efedrine langs de mond ingenomen heeft een slechte batenrisicoverhouding, vanwege mogelijke ernstige bijwerkingen.
Antibiotica
Enkel bij een bacteriële acute sinusitis zouden antibiotica in theorie nuttig kunnen zijn. Bij de meeste gevallen van sinusitis zijn echter geen bacteriën betrokken. En er bestaat nog geen simpele, snelle en goedkope test om te bepalen of de sinusitis van bacteriële aard is of niet. De meest betrouwbare test is een punctie van de sinussen. Dat is echter een pijnlijk invasief onderzoek, dat beter wordt voorbehouden voor bijzondere gevallen. Toch worden bij actute sinusitis nog heel vaak antibiotica voorgeschreven. Hierbij gaan de artsen vaak voort op de symptomen, maar die zijn weinig betrouwbaar om te bepalen of er al dan niet een bacterie in het spel is. En uit onderzoek blijkt dat als patiënten antibiotica krijgen voorgeschreven op basis van hun symptomen, 1 op de 15 hiervan een gunstig effect ondervindt. Dat betekent dat er 14 onnodig worden "behandeld". Op de koop toe kan zelfs bij een bacteriële sinusitis een antibioticum hoogstens de genezing ietwat versnellen. Meestal gaat de sinusitis echter vanzelf over. Het is ook niet bewezen dat antibiotica preventief werken om de eventuele ontwikkeling van chronische sinusitis of complicaties te voorkomen. Overigens kunnen antibiotica bijwerkingen veroorzaken, zoals diarree. Ze voorschrijven zonder echte reden draagt ook nog bij tot het ontstaan van resistente bacteriestammen, wat een bedreiging voor de volksgezondheid is.
Alleen in specifieke gevallen kunnen antibiotica eventueel aangewezen zijn, bijvoorbeeld als er na minstens een week nog altijd geen enkel teken van beterschap is, als de symptomen echt ernstig en verontrustend zijn of als ze lijken te wijzen op een of andere complicatie.
In de grote meerderheid van de gevallen gaat een sinusitis na hooguit enkele weken vanzelf over ("acute sinusitis", in artsentaal).
Soms blijft de sinusitis echter abnormaal lang duren en lijkt de ontsteking constant aanwezig. Artsen spreken dan van chronische sinusitis. De symptomen zijn gewoonlijk minder fel, maar moeilijker te behandelen.
Als zich doorheen het jaar minstens drie à vier keer een periode met een acute sinusitis voordoet, spreekt men van terugkerende of "recurrente" sinusitis. Dat kan natuurlijk zwaar wegen op de levenskwaliteit.
In zeldzame gevallen kan sinusitis leiden tot gevaarlijke complicaties die een snelle behandeling vereisen, zoals oogaandoeningen of complicaties binnen in de schedel. Raadpleeg uit voorzorg dus zo snel mogelijk een arts als:
- de pijn te erg wordt
- u hoge koorts hebt
- uw algemene toestand fel verslechtert
- uw gezicht opzwelt en rood wordt
- uw zicht verslechtert
- uw bewustzijnsniveau achteruitgaat