Waarop letten als je een zakje gemengde sla koopt?

Hoeveel duurder is kant-en-klare, voorverpakte gemengde sla dan onverpakte, ongewassen sla, zoals een kropsla bijvoorbeeld?

Om ons een idee te vormen over de prijs, hebben we in het voorjaar van 2021 95 zakjes gemengde sla uit verschillende supermarkten bekeken. We zagen dat de prijzen van de voorverpakte slamengelingen sterk kunnen variëren: van €2,55/kg tot €33,11/kg.

Algemeen gezien is verse sla dan ook goedkoper dan voorverpakte. Per krop salade betaal je gemiddeld tussen €0,85/krop en €1,09/krop afhankelijk van de supermarkt. Als we hier dan rekening houden met het feit dat een krop salade gemiddeld tussen 400-500g weegt en dat je ongeveer 50g verlies hebt bij het kuisen van de krop, betaal je gemiddeld €2,71/kg voor een krop salade.

De beste oplossing? Door te kiezen voor huismerken (Delhaize, Carrefour enz.) of de merken van harddiscounters (Aldi, Lidl enz.) en door te kiezen voor grotere verpakkingen (liever 200 g dan 100 g, want hoe minder sla, hoe relatief duurder) kun je heel wat kosten besparen zonder in te boeten op kwaliteit. Let wel, als je niet het hele zakje gebruikt en de helft moet weggooien, kies je beter van meet af aan voor een kleinere, duurdere verpakking.

Het zal je misschien verwonderen, maar de voedingswaarde van voorverpakte sla is vergelijkbaar met verse kroppen sla (Nutriscore A), alleen kan hij wel minder vitamine C bevatten. Bij het wassen, schillen en snijden gaat een beetje vitamine C verloren. Bij groene groenten komt bij snijden ook een stof vrij, dat vitamine C afbreekt. Vitamine C is immers gevoelig aan zuurstof, licht en water. Daarenboven worden de vitaminerijkste slabladeren (de buitenste) niet gebruikt in voorverpakte slamixen. Maar weet wel: ook bij bewaring van verse, ongesneden groenten en fruit gaan trouwens vitamines verloren.

Om snel te consumeren

Belangrijk om te beseffen is dat deze voorverpakte slamixen levende weefsels zijn met metabolische activiteit en ademhaling. Voorgewassen en voorgesneden groenten kunnen dus makkelijker besmet geraken dan de verse varianten en bederven ook sneller.

Voorverpakte sla wordt snel slecht en heeft dus een vrij korte levensduur, en kent ook nog eens een langer productieproces

Het waswater, gebruikt in Belgische firma’s, bevat chloor, maar een heel beperkte hoeveelheid zoals ons leidingwater. In België, Nederland en Duitsland is er dus geen ‘desinfectie’ toegestaan. In andere landen zoals Frankrijk en Spanje gebruiken ze wél chloor bij het wassen (= desinfecteren) omdat ze nu eenmaal zuiniger moeten omspringen met water. Hierdoor kunnen residuen op de producten aanwezig zijn. Voor de testproducten kunnen we op basis van etikettering vaak niet achterhalen of het productiebedrijf in België gevestigd is.

Toevoeging van citroenzuur (E330) is toegelaten om bruinverkleuring tegen te gaan en ascorbinezuur (E300) kan ook wettelijk toegevoegd worden om de houdbaarheid te verlengen. Een claim op de verpakkingen ‘zonder bewaarmiddelen’ is wettelijk gezien verboden omdat dit dus ook niet aan de orde is.

Toevoeging van gassen (E938 tot E949) is noodzakelijk om de gewijzigde atmosfeer te bekomen, en dus de kwaliteit van het product te verzekeren met een verlengde houdbaarheid. Daarom is de intactheid van de verpakking zo belangrijk.

Pesticiden (multiresidue pesticiden, specifieke pesticiden voor groenten en fruit zoals bromide en dithiocarbamaten): geen enkele wettelijke limiet werd overschreden in onze test. We kiezen om de hoeveelheid pesticiden aanwezig te beoordelen omwille van het mogelijk cocktail effect van pesticiden op de gezondheid en ook omdat producenten opzettelijk een mix van pesticiden zouden gebruiken om limieten voor afzonderlijke stoffen te omzeilen.

Naar ons dossier over pesticiden

Nitraten zijn van nature aanwezig in sommige groenten, in het bijzonder in bladgroenten. De gehaltes zijn afhankelijk van het seizoen, de kweekcondities en de slasoorten. Daarom zijn er diverse maximumgehaltes vastgelegd.

Wanneer men de groenten niet vers opeet, kan een gedeelte van het nitraat door bacteriën zijn omgezet in nitriet dat wel gevaarlijk is.

In tegenstelling tot nitraat wordt nitriet nauwelijks uitgescheiden. Bij een volwassene wordt nitriet slechts gevaarlijk als het zich in de maag verbindt met aminozuren en zo nitrosamines vormt, waarvan proeven hebben aangetoond dat ze kankerverwekkend zijn. Door de groenten te wassen en de hoofdnerven en de buitenste bladeren te verwijderen, reduceer je de hoeveelheid nitraat.

Samenstelling

Voor de voorverpakte slamixen dient men harde en krokante soorten te kiezen. De gewone kropsla is niet geschikt omdat de bladeren te zacht en te kwetsbaar zijn. Ijsbergsla, rucola, radicchio, batavia, andijvie en Chinese kool zijn daarentegen knapperiger en worden vaker gebruikt in slamengelingen. Je kan dus niet alle sla gebruiken om te verwerken in voorverpakte slamixen.

Er is geen wettelijke verplichting om de hoeveelheid van de gebruikte slasoorten in een mengeling te vermelden. Voor de salade mixen die een percentuele samenstelling vermelden op de verpakking, werd er nagegaan of deze samenstelling klopte met het etiket. 6 producten vermelden de exacte samenstelling. Bij deze producten zagen we toch vaak dat in realiteit de samenstelling niet overeenkwam met het etiket. Bij 5 van de 6 de producten werden er verschillen groter dan 5% opgemerkt voor één van de slasoorten. De verschillen liepen op tot 10% voor bepaalde slasoorten in bepaalde producten. Bij de salades die werken met minimale percentages, zien we dat deze minima meestal wel worden voldaan.

Werkpunt: De producenten kunnen de samenstelling dus nog verbeteren indien vermelding. Maar eigenlijk zouden de percentages op het etiket vermeld moeten worden. Dit maakt het duidelijker voor de consument wat hij koopt.

Gewicht

Het nettogewicht moet aangeven hoeveel sla er in het zakje zit: is het werkelijk 200 g of maar 180 g? We hebben de verpakkingen gewogen om na te gaan of het werkelijke gewicht overeenkwam met wat op de verpakking staat. Alle voorverpakte salades behalve 1 waren binnen de toegelaten grenzen wat het nettogewicht betreft.

Je hebt twee belangrijke parameters: het visuele aspect (staat van slablaadjes, eventueel bederf, blaadjes die bruin worden) om de kwaliteit te controleren, en de microbiologische analyse voor de controle op voedselveiligheid en aanwezigheid van micro-organismen die aanleiding geven tot bederf.

Kwaliteit

Om bederf tegen te gaan, worden de slamengelingen verpakt in speciaal materiaal ‘verpakt onder beschermende atmosfeer’. De E nummers van verpakkingsgassen zijn E938 tot en met E949. Ze veranderen het product niet en op het moment dat je de verpakking opent, dan vervliegen deze gassen.

Verpakkingen die onder beschermende atmosfeer verpakt zijn, staan soms bol: dit is niet erg, de houdbaarheidsdatum is bepalend. Check ook altijd de intactheid van de verpakking in de winkel, belangrijk om het product goed te bewaren.

De micro-organismen voor bederf hebben geen invloed op de gezondheid, ze zijn verantwoordelijk voor kwaliteitsverlies. We hebben parameters voor bewaring (oa gisten) en hygiëne (enkele bacteriën) geanalyseerd in het labo. Maar je kunt het bederf natuurlijk ook op zicht zien aan de hand van organoleptische controle. Bruinverkleuring is de belangrijkste parameter.

Voedselveiligheid

De kans dat er een pathogeen terecht komt in de voorverpakte salade, is uiterst klein. Het slechte nieuws is, als het aanwezig is, overleeft het zeer gemakkelijk in de frigo en kan je het ook met het blote oog niet zien. De sappen uit de versneden slablaadjes vormen een goede voedingsbodem voor deze microben. Wanneer ze de kans krijgen om zich te vermenigvuldigen, vormt dat wel een risico op voedselvergiftiging. We zien uit testen dat hoe lager de temperatuur is (dus vandaar voorkeur voor 4 graden als bewaartemperatuur), hoe langzamer Listeria Monocytogenes groeit.

Daarom is voorzichtigheid aangeboden bij mensen met een verminderde immuniteit: FAVV en HGR raden het gebruik af bij patiënten met kanker, patiënten met immuunziektes en mensen die een medische behandeling ondergaan om de immuniteit te onderdrukken.

• De verpakking is zeer belangrijk: Door de gewijzigde atmosfeer in de plastiek kunnen de groenten zowat een week worden bewaard, terwijl ze zonder verpakking slechts 2 dagen zouden houdbaar zijn.
• Voorgesneden groenten kunnen best binnen één tot twee dagen na opening worden gegeten. Er is immers zeer beperkte indicatie dat een geopende zak sla meer kans tot bederf vertoont dan een gesloten verpakking op basis van visuele controle.
• Eet geen voorverpakte sla waarvan de houdbaarheidsdatum reeds verstreken is. Meestal staat de verpakking dan uiterst bol. In combinatie met verlepte en slappe sla. Dus gooi hem dan weg.
• Spoel de voorverpakte salade eventueel onder stromend water. Enkel als er een label ‘gewassen en klaar om te eten’ op staat, kan je het in principe zo eten.

De teelt, de verwerking en het transport vreten energie. Het aandeel van de landbouw is het grootst wat broeikasgasuitstoot betreft. Daarom eet je beter bijvoorbeeld producten uit volle grond en minder uit voorverwarmde serres. Het transport staat voor minder dan 10% van de broeikasgasuitstoot en heeft dus een minder grote impact op het milieu dan hoe een product wordt geteeld. Daarnaast zien we ook dat veel voorverpakte salade wordt weggegooid. En dat kent een grote impact op onze ecologische voetafdruk.

Er is natuurlijk ook een groter verwerkingsproces bij voorverpakte salade. En dan heb je natuurlijk ook de verpakking zelf: plastiek. Ze hebben een slecht imago, maar zijn wel zinvol om bederf tegen te gaan. Het milieu-impact van eten weggooien is veel groter dan die van verpakkingen. De impact van de verpakking op het milieu hangt af van hoe goed je het recycleert: deze kunnen nu bij PMD zak in plaats van restafval.