Allergisch of voedselintolerant? Pas op voor zinloze testen
Meer dan één op de tien mensen denkt een voedselintolerantie te hebben. Het feit dat je bepaalde voedingsmiddelen niet goed verdraagt, betekent echter niet dat je er ook allergisch voor bent. Slecht 3 % van de Belgen zou effectief een voedselallergie hebben. Onze gezondheidsexperte Katleen Dillen geeft meer uitleg.
Hoe herken je een voedselallergie of -intolerantie?
Als je merkt dat je vaak last hebt van darmproblemen zoals buikpijn en diarree, maar ook huiduitslag of jeuk krijgt wanneer je bepaalde voedingsmiddelen eet, kan het zijn dat je allergisch bent. Zulke klachten kunnen echter evengoed wijzen op een voedselintolerantie. De symptomen zijn gelijkaardig.
Allergieën kunnen zeer ernstige, soms levensbedreigende reacties uitlokken: problemen om te ademhalen, gezwollen oogleden, lippen, tong en keel, bloeddrukdaling en bewusteloosheid. De symptomen kunnen zelfs bij kleine hoeveelheden en op korte termijn optreden, luttele minuten of uren na het eten van het voedingsmiddel in kwestie.
Bij voedselintolerantie treden de symptomen, die doorgaans milder zijn, vaak pas op vanaf bepaalde hoeveelheden. Ook hoofdpijn en vermoeidheid kunnen wijzen op een overgevoeligheid aan bepaald voedsel. Hoewel vervelend, leidt zo'n intolerantie nooit tot ernstige klachten.
Wat zijn de oorzaken van allergie en intolerantie?
Een voedselallergie is een abnormale reactie van je immuunsysteem op een bepaalde stof in een voedingsmiddel. Je immuunsysteem maakt hiertegen zogenaamde "IgE-antilichamen" aan.
Voedselintolerantie komt echter veel vaker voor dan voedselallergie. Bij intolerantie speelt het immuunsysteem geen rol en worden er geen antilichamen aangemaakt.
Het probleem zit meestal bij je spijsverteringsstelsel, dat bepaalde voedingsstoffen minder goed of helemaal niet kan verteren. Om die reden spreken we ook wel eens van overgevoeligheid voor een bepaald voedingsmiddel. De oorzaak ligt bij een tekort aan bepaalde enzymen of eiwitten.
Wat zijn de meest voorkomende allergieën en intoleranties?
De belangrijkste allergieën zijn die voor noten, pinda’s (aardnoten), eieren, koemelk, groenten en fruit, tarwe, vis en schaaldieren. Omdat zulke allergieën ernstige gevolgen kunnen hebben, moeten de 14 belangrijkste allergenen duidelijk op het etiket van voorverpakte voedingsmiddelen staan.
De bekendste voedselintoleranties zijn lactose-intolerantie (melk en andere zuivel), tarwe- en glutenintolerantie (coeliakie). Sommige mensen reageren ook op additieven in voeding, zoals smaakversterkers, bewaarmiddelen of kleur-, geur- en smaakstoffen.
Kun je laten testen of je allergisch of intolerant bent voor bepaalde voedingsmiddelen?
Om de diagnose voedselallergie te stellen, zal je huisarts je in eerste instantie een heleboel vragen stellen. Op basis van dat gesprek bepaalt hij of zij of er verder onderzoek nodig is door een specialist.
Mogelijke onderzoeken zijn het opsporen van IgE-antilichamen in het bloed, een huidpriktest of een provocatietest, waarbij je het verdachte voedingsmiddel in steeds grotere hoeveelheden eet onder medische begeleiding.
Een diagnostische test om voedselintolerantie vast te stellen, bestaat daarentegen niet, ook al beweren allerhande websites wel om zo’n test te hebben. Zo lezen we online beloftes dat op basis van één enkele haar (met wortel weliswaar) kan worden onderzocht of je intolerant bent voor honderden stoffen. Het nut van die testen is echter niet bewezen.
Er worden ook allerlei testen verkocht die je bloed analyseren op IgG-antilichamen, maar ook die zijn geen bewijs voor een intolerantie of allergie.
De Hoge Gezondheidsraad waarschuwde recent nog voor zulke zinloze testen. De interpretatie van de resultaten is immers niet eenvoudig en gebeurt bovendien zelden door een gespecialiseerde arts. Bovendien zijn de controversiële testen vaak duur. Je besteedt er beter geen geld of aandacht aan.
Wat kun je dan wél doen?
Om na te gaan of je klachten eventueel veroorzaakt worden door een intolerantie, kun je een voedingsdagboek bijhouden, waarin je ook de hoeveelheden noteert. Daarmee kun je vervolgens langsgaan bij je huisarts. Indien nodig zal die je een tijdje een eliminatiedieet laten volgen zoals het Low FODMAP-dieet.
Tijdens een eerste eliminatiefase worden alle mogelijk problematische ingrediënten van het menu geschrapt. Na enkele weken worden deze langzaamaan één voor één terug geïntroduceerd, zodat duidelijk wordt of bepaalde voedingsmiddelen klachten uitlokken.
Is er een behandeling voor voedselallergie of -intolerantie?
Voedselallergie of-intolerantie kan niet genezen worden met geneesmiddelen. Voor wie weet welke stof hun symptomen uitlokt, zit er daarom niets anders op dan het allergeen volledig te mijden. In de praktijk betekent dat vaak: etiketten uitvlooien.
Volgens de Europese reglementering moeten de 14 voornaamste voedselallergenen worden vermeld in de ingrediëntenlijst van alle voorverpakte voedingsmiddelen. Deze stoffen worden in een ander lettertype, achtergrondkleur of stijl weergegeven, zodat ze extra opvallen.
Is een voedselallergie of -intolerantie gevaarlijk?
Een voedselintolerantie is niet gevaarlijk, een voedselallergie kan dat daarentegen wel zijn. Het is dan ook belangrijk dat patiënten met een bewezen (en voldoende ernstige) voedselallergie het problematische voedingsmiddel te allen tijde vermijden.
Meestal krijgen deze mensen noodmedicatie voorgeschreven. Deze anti-allergiepillen en/of adrenalinepen moeten gebruikt worden als ze onverwacht toch in contact komen met het voedingsmiddel dat bij hen een reactie uitlokt.
