Alles over glutenvrije voeding
Glutenvrij eten is de laatste tijd een ware hype geworden, onder meer omdat allerlei sport- en filmsterren het promoten. Maar is gluten echt schadelijk en is een glutenvrij dieet sowieso gezonder? De medische wereld reageert genuanceerd, en voor de meeste mensen heeft het geen zin om gluten te vermijden.
Wat is coeliakie?
Coeliakie of glutenintolerantie is een auto-immuunziekte die de wand van de dunne darm, meer bepaald de darmvlokken, aantast. Als zulke mensen toch gluten eten, raken de darmvlokken steeds verder beschadigd, met klachten als chronische diarree, gewichtsverlies of extreme vermoeidheid tot gevolg.
Links gezonde darmvlokken, rechts de afgevlakte darmvlokken van een coeliakiepatiënt
Door de ontstekingsreactie die gluten teweegbrengen in de dunne darm van coeliakiepatiënten sterven er steeds meer darmvlokken af, waardoor de darm glad wordt en moeilijker voedingsstoffen opneemt. Op langere termijn kunnen er zo tekorten gaan ontstaan. Hoe sneller coeliakie wordt vastgesteld, hoe meer de schade beperkt kan worden.
Moeilijke diagnose
Bij vier op de vijf coeliakiepatiënten is de ziekte echter moeilijk vast te stellen en wordt ze pas laat of helemaal nooit ontdekt. In sommige gevallen is de darm niet aangetast: dit staat bekend als atypische of latente coeliakie.
Daarnaast klagen steeds meer mensen over gelijkaardige klachten, die evenzeer het symptoom kunnen zijn een andere aandoening zoals prikkelbaredarmsyndroom. Sommige gastro-enterologen spreken ook over een overgevoeligheid voor gluten, al is er nog geen methode om deze op te sporen en staat de term nog onder discussie.
Leven met coeliakie
Wie aan coeliakie lijdt, moet alle producten vermijden die zelfs maar een spoor van gluten bevatten en levenslang een strikt glutenvrij dieet volgen om verdere darmschade te voorkomen.
Dat is niet gemakkelijk, want de lijst met te vermijden voedingsmiddelen is lang, maar gelukkig staat er op steeds meer glutenvrije producten een specifiek logo dat helpt om ze te herkennen.
Geen coeliakie, wél darmklachten? Probeer een laag FODMAP-dieet
Tegenwoordig zijn maag- en darmspecialisten het wel eens over de positieve werking van een laag FODMAP-dieet. Dat bestaat uit een beperkte opname van bepaalde fermenteerbare of slecht opneembare suikers (Fermenteerbare Oligosacchariden, Disacchariden, Monosacchariden en Polyolen, afgekort FODMAP's). Deze bestanddelen kunnen een opgeblazen gevoel en winderigheid veroorzaken.
Een laag FODMAP-dieet bant geen gluten, maar beperkt de opname van fructose (in peren, appels, amandelen, perziken …), fructanen (graan, rogge, ui, prei, artisjok …), lactose (melk en melkproducten) en polyolen (sorbitol, mannitol …).
Even doeltreffend als glutenvrij dieet
De weliswaar zeer recente en beperkte gegevens waarover men beschikt, lijken erop te wijzen dat een dieet zonder FODMAP's even doeltreffend kan zijn voor zogenaamde glutenovergevoeligheid als een glutenvrij dieet. Ook voor mensen met het prikkelbaredarmsyndroom levert een laag FODMAP-dieet goede resultaten op.
Wie aan coeliakie lijdt, moet alle producten vermijden die zelfs maar een spoor van gluten bevatten. Dat is niet gemakkelijk, maar gelukkig staat er op steeds meer glutenvrije producten een specifiek logo dat helpt om ze te herkennen. Deze producten zijn niet alleen verkrijgbaar in speciaalzaken, maar ook meer en meer in de gewone supermarkt.
Volgens een Europese regelgeving uit 2012 mogen voedingsmiddelen alleen het label "glutenvrij" dragen als ze niet meer dan 20 milligram gluten per kilogram (ppm) bevatten. Tot die grens zijn ze veilig voor mensen met coeliakie.
Allergenen in de ingrediëntenlijst
Sinds 2014 zijn fabrikanten eveneens verplicht om allergenen, waaronder gluten, duidelijk op de verpakking te vermelden. Deze regel geldt ook voor producten die in bulk worden verkocht.