Alles over glutenvrije voeding
Glutenvrij eten is de laatste tijd een ware hype geworden, onder meer omdat allerlei sport- en filmsterren het promoten. Maar is gluten echt schadelijk en is een glutenvrij dieet sowieso gezonder? De medische wereld reageert genuanceerd, en voor de meeste mensen heeft het geen zin om gluten te vermijden.
Definitie van gluten
Gluten is een stof die voorkomt in granen. Het bestaat uit verschillende soorten eiwitten, zoals albumine, globuline, prolamine en glutenine. Voor mensen met coeliakie kunnen in het bijzonder de laatste twee problematisch zijn.
Van de prolaminen zijn glianiden het meest schadelijk voor mensen met coeliakie. Deze gluten komen vooral voor in gewone tarwe, die veel wordt gebruikt in alledaagse graanproducten.
In welke voedingsmiddelen is gluten aanwezig?
In tarwe, rogge, gerst en ook het minder bekende kamut zitten stoffen genaamd prolamines en glutenines. Haver is ook een graan, maar bevat minder prolaminen dan de andere soorten, waardoor het door sommige mensen beter wordt verdragen. Het is dan wel belangrijk dat kruisbesmetting wordt vermeden.
Gluten zit in veel verschillende vormen van tarwe, zoals bloem, couscous, zetmeel, zemelen en mout. Het is dus overal in ons eten aanwezig: niet alleen in brood en bewerkte producten zoals pasta, pizza en koekjes, maar ook in sauzen, soepen, paneermeel, bier en zelfs sommige medicijnen en voedingssupplementen.
Wie moet opletten met gluten?
Voor het grote publiek is een glutenvrij dieet helemaal niet nodig, enkel voor zij die medische klachten krijgen door het eten van gluten:
- Personen met coeliakie, ongeveer 1 % van de bevolking. Bij hen veroorzaakt gluten darmklachten;
- Personen met glutenallergie. Bij hen veroorzaakt gluten ademhalingsproblemen;
- Personen met dermatitis herpetiformis. Bij hen verergert gluten huidproblemen.
Deze groepen hebben er alle baat bij om glutenvrij te eten. Een juiste diagnose is echter niet evident. Vermoedelijk bestaat er ook een bepaalde overgevoeligheid voor gluten. Lees hier meer over de symptomen en wat je kunt doen als je niet goed gluten verdraagt.
Zou jij beter gluten vermijden?
Glutenvrije voeding
Definitie van glutenvrije voeding
Omdat gluten zo alomtegenwoordig is, is het niet zo gemakkelijk uit de weg te gaan. Zeker bewerkte voedingsmiddelen bevatten bijna altijd (sporen van) gluten.
Een glutenvrij dieet bestaat dan ook veelal uit natuurlijke voedingsmiddelen zonder gluten, zoals groenten, fruit, vlees, vis, zuivelproducten, peulvruchten en granen zonder gluten (zoals rijst, maïs en quinoa).
Er zijn ook speciale glutenvrije producten die gemaakt zijn zonder gluten en waarbij streng wordt gelet op het vermijden van kruisbesmetting met gluten.
Wil je glutenvrij eten, vraag dan advies aan een diëtist en lees altijd de etiketten goed, zodat je een gezond en evenwichtig eetpatroon behoudt.
Te vermijden voedingsmiddelen als je geen gluten eet
Als je coeliakie hebt, moet je onder andere tarwe, spelt, rogge, gerst en kamut (in al hun vormen) uit de weg gaan. De lijst met te vermijden voedingsmiddelen is lang:
- Bloem, couscous, bulgur, zetmeel, griesmeel, kiemen, vlokken, zemelen en mout;
- Afgeleide producten zoals brood, pasta, pizza, koekjes, sauzen op basis van bloem, tarwezetmeel, puddingpoeder, sommige zoutjes en chips, graanrepen en paneermeel;
- Kant-en-klare voedingsmiddelen zoals sommige soepen in blik of in poedervorm, bouillonblokjes en gepaneerde voedingsmiddelen zoals kroketten en vissticks;
- Smeerkaas, mosterd, chocolademelk, pudding, visterrine, surimi, vleesvervangers, paté, gehaktbereidingen, gedroogd fruit, minarine, lightproducten en zelfs bepaalde soorten poedersuiker;
- De meeste bieren en andere dranken gemaakt van mout of granen;
- Ook sommige soorten lippenstift, en bepaalde medicijnen en voedingssupplementen bevatten gluten.
De waarheid over glutenvrij eten
De laatste jaren zijn steeds meer mensen gaan geloven dat een glutenvrij dieet gezonder zou zijn. Veel mensen zijn mee op de trein gesprongen, terwijl het maar voor een klein aantal mensen écht nodig is.
Er zijn veel mensen met symptomen die lijken op coeliakie, maar na tests niet glutenintolerant blijken te zijn. Opmerkelijk genoeg rapporteren zij toch minder klachten als ze overschakelen naar een glutenvrij dieet.
Veiligheid van glutenvrije producten
Wie aan coeliakie lijdt, moet zelfs kleine hoeveelheden gluten vermijden. Dat is niet gemakkelijk, maar gelukkig is er een logo waaraan je glutenvrije producten kunt herkennen:
Je vindt zulke glutenvrije producten steeds vaker terug in gewone supermarkten. Maar zijn ze ook veilig?
Mag je blind vertrouwen op dit logo?
Glutenvrije alternatieven
Pasta zonder gluten
Glutenvrije pasta wordt meestal gemaakt van rijst, boekweit of maïs. Soms wordt guarpitmeel toegevoegd om de consistentie te verbeteren.
Brood zonder gluten
Aangezien er zoveel verschillende soorten bloem bestaan, zijn er veel verschillende soorten glutenvrij brood. Dat kun je zelf bakken in de broodmachine, of kopen bij de bakker of in de supermarkt.
Gebruik nooit de broodsnijmachine in de winkel als je glutenintolerant bent, want die kan voor kruisbesmetting zorgen en sporen van gluten overbrengen op je glutenvrije brood.
Laat je begeleiden door arts of diëtist
Het idee om glutenvrij te eten is niet nieuw. In de jaren 80 richten de zogenaamde paleodiëten al hun pijlen op gluten. Dat zogenaamde "oerdieet" is gebaseerd op het idee dat we moeten eten zoals onze voorouders, die geen granen aten en dus geen gluten binnenkregen.
Een strikt glutenvrij dieet is erg streng: de lijst van te vermijden voedingsmiddelen is lang. Het is dan ook belangrijk om een arts en diëtist te raadplegen om tekorten aan vezels en vitamine B te voorkomen.
Voor de meesten van ons is zo'n glutenvrij dieet echter helemaal niet nodig, en mogelijk zelfs ongezond als je daarbij niet de juiste voedingskeuzes maakt. Ga dus niet zomaar mee in de hype zonder je huiswerk te doen.
Definitie van gluten
Gluten is een stof die voorkomt in granen. Het bestaat uit verschillende soorten eiwitten, zoals albumine, globuline, prolamine en glutenine. Voor mensen met coeliakie kunnen in het bijzonder de laatste twee problematisch zijn.
Van de prolaminen zijn glianiden het meest schadelijk voor mensen met coeliakie. Deze gluten komen vooral voor in gewone tarwe, die veel wordt gebruikt in alledaagse graanproducten.
In welke voedingsmiddelen is gluten aanwezig?
In tarwe, rogge, gerst en ook het minder bekende kamut zitten stoffen genaamd prolamines en glutenines. Haver is ook een graan, maar bevat minder prolaminen dan de andere soorten, waardoor het door sommige mensen beter wordt verdragen. Het is dan wel belangrijk dat kruisbesmetting wordt vermeden.
Gluten zit in veel verschillende vormen van tarwe, zoals bloem, couscous, zetmeel, zemelen en mout. Het is dus overal in ons eten aanwezig: niet alleen in brood en bewerkte producten zoals pasta, pizza en koekjes, maar ook in sauzen, soepen, paneermeel, bier en zelfs sommige medicijnen en voedingssupplementen.
Wie moet opletten met gluten?
Voor het grote publiek is een glutenvrij dieet helemaal niet nodig, enkel voor zij die medische klachten krijgen door het eten van gluten:
- Personen met coeliakie, ongeveer 1 % van de bevolking. Bij hen veroorzaakt gluten darmklachten;
- Personen met glutenallergie. Bij hen veroorzaakt gluten ademhalingsproblemen;
- Personen met dermatitis herpetiformis. Bij hen verergert gluten huidproblemen.
Deze groepen hebben er alle baat bij om glutenvrij te eten. Een juiste diagnose is echter niet evident. Vermoedelijk bestaat er ook een bepaalde overgevoeligheid voor gluten. Lees hier meer over de symptomen en wat je kunt doen als je niet goed gluten verdraagt.
Zou jij beter gluten vermijden?
Glutenvrije voeding
Definitie van glutenvrije voeding
Omdat gluten zo alomtegenwoordig is, is het niet zo gemakkelijk uit de weg te gaan. Zeker bewerkte voedingsmiddelen bevatten bijna altijd (sporen van) gluten.
Een glutenvrij dieet bestaat dan ook veelal uit natuurlijke voedingsmiddelen zonder gluten, zoals groenten, fruit, vlees, vis, zuivelproducten, peulvruchten en granen zonder gluten (zoals rijst, maïs en quinoa).
Er zijn ook speciale glutenvrije producten die gemaakt zijn zonder gluten en waarbij streng wordt gelet op het vermijden van kruisbesmetting met gluten.
Wil je glutenvrij eten, vraag dan advies aan een diëtist en lees altijd de etiketten goed, zodat je een gezond en evenwichtig eetpatroon behoudt.
Te vermijden voedingsmiddelen als je geen gluten eet
Als je coeliakie hebt, moet je onder andere tarwe, spelt, rogge, gerst en kamut (in al hun vormen) uit de weg gaan. De lijst met te vermijden voedingsmiddelen is lang:
- Bloem, couscous, bulgur, zetmeel, griesmeel, kiemen, vlokken, zemelen en mout;
- Afgeleide producten zoals brood, pasta, pizza, koekjes, sauzen op basis van bloem, tarwezetmeel, puddingpoeder, sommige zoutjes en chips, graanrepen en paneermeel;
- Kant-en-klare voedingsmiddelen zoals sommige soepen in blik of in poedervorm, bouillonblokjes en gepaneerde voedingsmiddelen zoals kroketten en vissticks;
- Smeerkaas, mosterd, chocolademelk, pudding, visterrine, surimi, vleesvervangers, paté, gehaktbereidingen, gedroogd fruit, minarine, lightproducten en zelfs bepaalde soorten poedersuiker;
- De meeste bieren en andere dranken gemaakt van mout of granen;
- Ook sommige soorten lippenstift, en bepaalde medicijnen en voedingssupplementen bevatten gluten.
De waarheid over glutenvrij eten
De laatste jaren zijn steeds meer mensen gaan geloven dat een glutenvrij dieet gezonder zou zijn. Veel mensen zijn mee op de trein gesprongen, terwijl het maar voor een klein aantal mensen écht nodig is.
Er zijn veel mensen met symptomen die lijken op coeliakie, maar na tests niet glutenintolerant blijken te zijn. Opmerkelijk genoeg rapporteren zij toch minder klachten als ze overschakelen naar een glutenvrij dieet.
Veiligheid van glutenvrije producten
Wie aan coeliakie lijdt, moet zelfs kleine hoeveelheden gluten vermijden. Dat is niet gemakkelijk, maar gelukkig is er een logo waaraan je glutenvrije producten kunt herkennen:
Je vindt zulke glutenvrije producten steeds vaker terug in gewone supermarkten. Maar zijn ze ook veilig?
Mag je blind vertrouwen op dit logo?
Glutenvrije alternatieven
Pasta zonder gluten
Glutenvrije pasta wordt meestal gemaakt van rijst, boekweit of maïs. Soms wordt guarpitmeel toegevoegd om de consistentie te verbeteren.
Brood zonder gluten
Aangezien er zoveel verschillende soorten bloem bestaan, zijn er veel verschillende soorten glutenvrij brood. Dat kun je zelf bakken in de broodmachine, of kopen bij de bakker of in de supermarkt.
Gebruik nooit de broodsnijmachine in de winkel als je glutenintolerant bent, want die kan voor kruisbesmetting zorgen en sporen van gluten overbrengen op je glutenvrije brood.
Laat je begeleiden door arts of diëtist
Het idee om glutenvrij te eten is niet nieuw. In de jaren 80 richten de zogenaamde paleodiëten al hun pijlen op gluten. Dat zogenaamde "oerdieet" is gebaseerd op het idee dat we moeten eten zoals onze voorouders, die geen granen aten en dus geen gluten binnenkregen.
Een strikt glutenvrij dieet is erg streng: de lijst van te vermijden voedingsmiddelen is lang. Het is dan ook belangrijk om een arts en diëtist te raadplegen om tekorten aan vezels en vitamine B te voorkomen.
Voor de meesten van ons is zo'n glutenvrij dieet echter helemaal niet nodig, en mogelijk zelfs ongezond als je daarbij niet de juiste voedingskeuzes maakt. Ga dus niet zomaar mee in de hype zonder je huiswerk te doen.
Wat is coeliakie?
Coeliakie of glutenintolerantie is een auto-immuunziekte die de wand van de dunne darm, meer bepaald de darmvlokken, aantast. Als zulke mensen toch gluten eten, raken de darmvlokken steeds verder beschadigd, met klachten als chronische diarree, gewichtsverlies of extreme vermoeidheid tot gevolg.
Links gezonde darmvlokken, rechts de afgevlakte darmvlokken van een coeliakiepatiënt
Door de ontstekingsreactie die gluten teweegbrengen in de dunne darm van coeliakiepatiënten sterven er steeds meer darmvlokken af, waardoor de darm glad wordt en moeilijker voedingsstoffen opneemt. Op langere termijn kunnen er zo tekorten gaan ontstaan. Hoe sneller coeliakie wordt vastgesteld, hoe meer de schade beperkt kan worden.
Moeilijke diagnose
Bij vier op de vijf coeliakiepatiënten is de ziekte echter moeilijk vast te stellen en wordt ze pas laat of helemaal nooit ontdekt. In sommige gevallen is de darm niet aangetast: dit staat bekend als atypische of latente coeliakie.
Daarnaast klagen steeds meer mensen over gelijkaardige klachten, die evenzeer het symptoom kunnen zijn een andere aandoening zoals prikkelbaredarmsyndroom. Sommige gastro-enterologen spreken ook over een overgevoeligheid voor gluten, al is er nog geen methode om deze op te sporen en staat de term nog onder discussie.
Leven met coeliakie
Wie aan coeliakie lijdt, moet alle producten vermijden die zelfs maar een spoor van gluten bevatten en levenslang een strikt glutenvrij dieet volgen om verdere darmschade te voorkomen.
Dat is niet gemakkelijk, want de lijst met te vermijden voedingsmiddelen is lang, maar gelukkig staat er op steeds meer glutenvrije producten een specifiek logo dat helpt om ze te herkennen.
Geen coeliakie, wél darmklachten? Probeer een laag FODMAP-dieet
Tegenwoordig zijn maag- en darmspecialisten het wel eens over de positieve werking van een laag FODMAP-dieet. Dat bestaat uit een beperkte opname van bepaalde fermenteerbare of slecht opneembare suikers (Fermenteerbare Oligosacchariden, Disacchariden, Monosacchariden en Polyolen, afgekort FODMAP's). Deze bestanddelen kunnen een opgeblazen gevoel en winderigheid veroorzaken.
Een laag FODMAP-dieet bant geen gluten, maar beperkt de opname van fructose (in peren, appels, amandelen, perziken …), fructanen (graan, rogge, ui, prei, artisjok …), lactose (melk en melkproducten) en polyolen (sorbitol, mannitol …).
Even doeltreffend als glutenvrij dieet
De weliswaar zeer recente en beperkte gegevens waarover men beschikt, lijken erop te wijzen dat een dieet zonder FODMAP's even doeltreffend kan zijn voor zogenaamde glutenovergevoeligheid als een glutenvrij dieet. Ook voor mensen met het prikkelbaredarmsyndroom levert een laag FODMAP-dieet goede resultaten op.
Wie aan coeliakie lijdt, moet alle producten vermijden die zelfs maar een spoor van gluten bevatten. Dat is niet gemakkelijk, maar gelukkig staat er op steeds meer glutenvrije producten een specifiek logo dat helpt om ze te herkennen. Deze producten zijn niet alleen verkrijgbaar in speciaalzaken, maar ook meer en meer in de gewone supermarkt.
Volgens een Europese regelgeving uit 2012 mogen voedingsmiddelen alleen het label "glutenvrij" dragen als ze niet meer dan 20 milligram gluten per kilogram (ppm) bevatten. Tot die grens zijn ze veilig voor mensen met coeliakie.
Allergenen in de ingrediëntenlijst
Sinds 2014 zijn fabrikanten eveneens verplicht om allergenen, waaronder gluten, duidelijk op de verpakking te vermelden. Deze regel geldt ook voor producten die in bulk worden verkocht.