De derde coronaprik

Als we het over een extra coronaprik hebben, dan gaat het over een extra prik na je basisvaccinatie. Onder je basisvaccinatie verstaan we de eerste en tweede prik van het mRNA-vaccin Pfizer/BioNTech of Moderna, de eerste twee prikken van het vectorvaccin OxfordUniversity/AstraZeneca of de eerste prik van het vectorvaccin Johnson & Johnson. In België wordt de extra prik gegeven met een volledige dosis van het Pfizer/BioNTech-vaccin of een halve dosis van het Moderna-vaccin.

Waarom een derde prik?

De basisvaccinatie leidt in eerste instantie tot de aanmaak van antistoffen of antilichamen. Deze herkennen specifieke delen van het virus, zoals een sleutel die op een slot past. De antistoffen verhinderen daardoor dat het virus zich aan je cellen hecht en stimuleren andere delen van ons afweersysteem om de vreemde indringer onschadelijk te maken. Kom je daarna nogmaals in contact met het coronavirus, dan kunnen deze antistoffen meteen in actie schieten en verhinderen dat je besmet wordt. Je antistoffen spelen dus een cruciale rol bij de bescherming tegen besmetting. Enkele maanden na de basisvaccinatie dalen je antistoffen tegen het virus echter. Dat is een normaal fenomeen na een infectie of vaccinatie. Hierdoor zal je meer vatbaar zijn voor een nieuwe besmetting, ondanks de vaccinatie. We spreken dan over een doorbraakinfectie. Een extra prik na je basisvaccinatie zorgt er dan voor dat het aantal antistoffen in je bloed opnieuw sterk stijgt en je opnieuw beter beschermd bent tegen besmetting. Nu de meer besmettelijke omikron-variant in ons land dominant is, is dat extra belangrijk. Hoe lang de bescherming tegen besmetting duurt na een extra prik, en of we dus regelmatig een nieuwe coronaprik zullen moeten krijgen, weten we echter nog niet.

Ons afweersysteem en onze bescherming tegen COVID-19 steunt echter niet louter op antistoffen, hoewel de meeste nieuwsberichten daarop focussen. Op lange termijn spelen onze geheugencellen een veel grotere rol, deze blijven veel langer in je bloed aanwezig dan antistoffen. Het is vooral dit tweede mechanisme dat je beschermt tegen ernstige symptomen, ziekenhuisopname en overlijden, wat uiteindelijk het belangrijkste doel is van de vaccinatiecampagne. Deze bescherming tegen ernstige COVID-19 lijkt veel minder snel te dalen dan de bescherming tegen besmetting. Een extra prik dient bij gezonde personen jonger dan 65 jaar dus in de eerste plaats om de bescherming tegen besmetting op te drijven.

De volgende vragen over de derde prik worden in dit dossier beantwoord:

• Wat is het verschil tussen een extra prik en een boosterprik?
  Een extra prik dient om de bescherming op te krikken bij personen waarbij de eerste vaccinatie(s) niet voldoende bescherming biedt. Een boosterprik dient daarentegen om de duur van de bescherming te verlengen bij personen waarbij basisvaccinatie wel voldoende bescherming biedt.
• Hoe beschermt ons afweersysteem ons na natuurlijke besmetting of coronaprik?
  Na een natuurlijke besmetting of een coronaprik steunt ons afweersysteem op zowel antistoffen als geheugencellen. De antistoffen spelen vooral een rol bij de bescherming tegen een corona-infectie en de geheugencellen vooral bij de bescherming tegen ernstige COVID-19.
• Neemt de bescherming van mijn coronavaccin af?
  Voor alle soorten coronavaccins neemt de bescherming tegen besmetting af nadat je de eerste vaccinatie(s) hebt gehad. De mRNA-vaccins beschermen echter beter dan de vectorvaccins.  
• Wanneer ben je beschermd tegen ernstige COVID-19?
  Het is op dit moment niet mogelijk om via een eenvoudige test te checken of iemand al dan niet beschermd is tegen ernstige COVID-19.  
• Is een extra prik nuttig voor iedereen?
  Voor kwetsbare groepen zoals 65-plussers is een extra prik vooral nuttig om de bescherming tegen ernstige COVID-19 hoog te houden. Voor gezonde personen onder 65 jaar zorgt een extra prik vooral voor meer bescherming tegen besmetting en overdracht van het virus.  
• Ik heb Covid gehad. Moet ik dan gevaccineerd worden?
  Ja. Ook na een natuurlijke corona-infectie is het aan te raden om je te laten vaccineren, omdat de hoeveelheid antistoffen die iemand aanmaakt na een natuurlijke infectie erg verschilt per persoon. Eén prik met een mRNA vaccin volstaat.
• Kan ik een extra prik krijgen met een ander vaccin dan mijn eerste vaccinatie(s)?
  Ja. Aangezien de extra prikken enkel gegeven worden met mRNA-vaccins, zou het kunnen dat je een ander vaccin krijgt dan bij je basisvaccinatie. Tot nu toe zijn er geen aanwijzingen dat een extra prik met een ander vaccin extra risico´s oplevert. Let wel: het is niet mogelijk om zelf te kiezen welk vaccin je als extra dosis krijgt.
• Kan ik de griepprik en de extra coronaprik tegelijk krijgen? 
  Ja. Een coronavaccin mag tegelijkertijd toegediend worden met andere vaccins, dus ook met de griepprik. 
• Wat zijn de risico’s van een extra prik?
  De derde prik lijkt tot nu toe geen extra risico’s met zich mee te brengen in vergelijking met de basisvaccinatie(s).
• Is een extra prik ethisch verantwoord?
  In dit hoofdstuk bespreken we een aantal ethische vraagstukken rondom de extra coronaprik.