Mag ziekenhuis extra kosten aanrekenen voor een snelle MRI-scan?

Mag een ziekenhuis extra kosten in rekening brengen voor snellere afspraken?

De Standaard berichtte in januari 2025 over een patient die een afspraak wilde maken in het ziekenhuis voor een MRI-scan. Geschatte wachttijd volgens het platform waar je een afspraak moet vastleggen: vier maanden. De patiënt besluit naar het ziekenhuis te bellen en tot zijn verbazing kan hij nog in januari een afspraak maken, mits betaling van een supplement van ... € 53. En het gaat hier niet om een alleenstaand geval.

Maar is het legaal? Helaas wel. We leggen uit hoe deze supplementen werken, wat de problemen zijn met het Belgische systeem en waarom we het ontstaan betreuren van dit gezondheidszorgsysteem aan twee snelheden.
Terug naar boven

Waarom mogen ziekenhuizen extra geld vragen voor een snellere afspraak?

De afspraken in kwestie worden buiten kantooruren aangeboden

Om de situatie rond deze afspraken te begrijpen, gaan we even terug in de tijd, naar december 2023. De minister van Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke, besloot een maatregel te nemen om het risico te beperken dat je extra moet betalen als je een MRI-scan nodig hebt. Dankzij deze ingreep is het niet langer toegestaan om patiënten extra te laten betalen voor afspraken tijdens kantooruren.

Artsen mogen echter nog wel supplementen vragen voor afspraken in de avond en het weekend die niet medisch dringend zijn. Het verzoek voor een afspraak 's avonds of in het weekend moet van de patiënt komen en hij of zij moet vooraf op de hoogte worden gesteld van de gevraagde supplementen en uitdrukkelijk schriftelijk akkoord gaan.

De maatregel van de minister was niet onbelangrijk. Volgens een studie van het Intermutualistisch Agentschap betaalden Belgische patiënten in 2021 16 miljoen euro aan supplementen voor een MRI-scan. Dit is meer dan het bedrag dat werd betaald voor het remgeld (9,3 miljoen euro). Het agentschap stelde ook een zeer uitgesproken verdeling van supplementen vast per regio:

• 13,4 miljoen euro in Vlaanderen;
• 2,3 miljoen euro in Brussel;
• 0,2 miljoen euro in Wallonië.

Het zou ook gaan om een aantal specifieke ziekenhuizen.

Bovendien moet je weten dat in januari 2025 het verbod op het vragen van ereloonsupplementen ook werd uitgebreid naar mensen die automatisch genieten van een verhoogde terugbetaling.

Wat waren de gevolgen van de nieuwe maatregel?

Zodra de maatregel werd aangekondigd, rees het vermoeden dat ziekenhuizen zouden proberen om patiënten een afspraak te laten maken buiten de kantooruren zodat de supplementen zouden kunnen worden aangerekend.

Een paar maanden geleden meldde Solidaris dat sommige ziekenhuizen en artsen het verlies aan inkomsten uit MRI-toeslagen probeerden te compenseren. In plaats daarvan rekenden ze meer aan voor andere medische beeldvormingstests zoals conventionele röntgenfoto's of echografieën. Een andere methode was om hogere supplementen aan te rekenen voor MRI's en scans tijdens afspraken buiten kantooruren.

Terug naar boven

Waarom zijn de wachttijden voor een MRI-scan zo lang?

Zoals hierboven uitgelegd, kan een arts geen extra kosten in rekening brengen als je afspraak een medisch noodgeval is, ongeacht het tijdsbestek. Wij vinden het echter onaanvaardbaar dat patiënten, dringend of niet, maanden moeten wachten op een medische scan.

De maatregel die minister Vandenbroucke in december 2023 nam, lag ook in die lijn. Hij preciseerde dat “elk ziekenhuis voldoende capaciteit moet aanbieden om deze scans binnen een redelijke termijn te laten plaatsvinden zonder daarvoor extra kosten aan te rekenen. Of de tijd 'redelijk' is, hangt onder meer af van de te onderzoeken aandoening”.

Het probleem is dat er in België geen maximale wachttijd is vastgelegd voor medische zorg zoals medische scans. De bevoegde autoriteiten controleren ook niet hoe lang patiënten moeten wachten op een afspraak, onderzoek of behandeling. Dit is wel het geval in verschillende Europese landen.

Hebben we genoeg MRI-toestellen in België?

Artsen klagen dat er een tekort is aan apparatuur, waardoor ze naar eigen zeggen genoodzaakt zijn om dag en nacht afspraken in te plannen om patiënten niet onnodig lang te laten wachten.

Eind 2023 bevestigde de Federale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen (FRZV) dat er in België een tekort is aan MRI-toestellen. Hoe groot dat tekort precies is? Dat is onmogelijk te zeggen. Er zijn geen wetenschappelijke gegevens over de werkelijke behoeften van patiënten op dit gebied. Schattingen variëren van 5 tot... 38 apparaten.

In mei 2024 gaf een Koninklijk Besluit toestemming voor de installatie van 20 extra apparaten:

• 15 in Vlaanderen;
• 5 in Wallonië;
• geen enkele in Brussel.

In welke ziekenhuizen? Wanneer worden ze in gebruik genomen? Dat kunnen we nog niet zeggen.

Terug naar boven

Kunnen ziekenhuizen financieel niet overleven zonder deze supplementen aan te rekenen?

Ziekenhuizen klagen dat ze te weinig geld krijgen. De artsen die er werken moeten een deel van hun ereloon afstaan om het gebrek aan financiering door de overheid te compenseren. De ereloonsupplementen die artsen vragen voor onder andere scans zijn een bron van extra inkomsten.

Het lijkt er echter op dat veel ziekenhuizen kunnen overleven zonder MRI- en andere scannersupplementen. Maar niet elk ziekenhuis is hetzelfde en dus is het ook belangrijk om te begrijpen waarom het ene ziekenhuis hogere supplementen aanrekent dan het andere.

In Vlaanderen pleit de sectororganisatie voor ziekenhuizen (Zorgnet-Icuro) voor meer rechtstreekse financiering door de overheid. Ziekenhuizen zouden dan patiënten minder supplementen “moeten” aanrekenen. Een herziening van de financieringsregels voor ziekenhuizen staat al jaren op de agenda, maar tot nu toe zonder overtuigend resultaat.

Terug naar boven

Hoe kun je voorkomen dat je extra kosten moet betalen?

Wil je het risico beperken dat je supplementen moet betalen? Hier zijn een paar tips:

• Vraag de arts die het onderzoek voorschrijft om duidelijk aan te geven binnen welke termijn het onderzoek moet plaatsvinden. Als het om een spoedgeval gaat, vraag hem of haar dit expliciet op het voorschrift te vermelden.
• Neem ook de tijd om met de arts die het onderzoek voorschrijft te bespreken wat het beste tijdsbestek is om het onderzoek uit te voeren.
• Onderteken alleen een overeenkomst waarin je akkoord gaat met het betalen van een supplement als je zelf een onderzoek buiten kantooruren hebt aangevraagd.
• Wil je een afspraak buiten de kantooruren? Vraag dan altijd vooraf naar de extra kosten. Het ziekenhuis is verplicht je een concrete schatting in euro's te geven.

Terug naar boven

Onze mening over ereloonsupplementen

Wij vinden het ontstaan van een gezondheidszorg aan twee snelheden gewoonweg onaanvaardbaar. Daarom pleiten we om een einde te maken aan het systeem van geconventioneerde en niet-geconventioneerde artsen: de afschaffing van dit onderscheid zou betekenen dat patiënten geen ereloonsupplementen meer hoeven te betalen.

We vragen ook dringend om de ontwikkeling van een gezondheidsbeleid dat gebaseerd is op wetenschappelijke en cijfermatige gegevens. Daarmee zou het makkelijker te bepalen zijn of er voldoende apparatuur is om te voldoen aan de behoeften van patiënten die een MRI nodig hebben. Overheden zouden een systeem moeten invoeren om wachttijden te meten, met name om te achterhalen waar er meer of minder behoefte is aan een extra eenheid. Er moet ook een maximale wachttijd worden vastgesteld.

Tot slot roepen we de overheid op om de langverwachte hervorming van de ziekenhuisfinanciering dringend aan te pakken.

Al met al lijkt de discussie rond wachttijden en extra kosten voor MRI-scans op een dovemansgesprek. De minister houdt voet bij stuk, terwijl artsen en ziekenhuizen de overheid de schuld geven. Maar uiteindelijk zijn het de patiënten die de rekening gepresenteerd krijgen...

Hogere eigen bijdragen in België dan in de buurlanden

Terug naar boven