Wat zit er in verzorgingsproducten?

Op de verpakking van cosmetica vind je heel wat nuttige en belangrijke informatie over het product dat je hebt gekocht. Al is het niet altijd eenvoudig om te weten wat de verschillende elementen precies betekenen.

• Vervaldatum
  Het moment waarop je cosmetica of je verzorgingsproduct vervallen is, kan op twee manieren worden aangeduid: met de vervaldatum of met de “tijd sinds de eerste opening” (“period of time after opening” of kortweg PAO).
  De PAO wordt gebruikt bij producten die, zo lang ze gesloten blijven, minstens 30 maanden houdbaar zijn. Zodra ze zijn geopend, zijn ze zo lang houdbaar als op de verpakking vermeld. Vaak is dit 6 of 12 maanden, het best schijf je dus de datum waarop je het product hebt geopend op de verpakking. Al zien we in de praktijk dat bijvoorbeeld zonnecrèmes langer houdbaar zijn.
  De PAO is dan ook een theoretische tijdspanne: ze is meer gebaseerd op een berekening dan op echte tests. Als consumentenorganisatie hadden we dan ook graag gezien dat zowel de PAO als de vervaldatum op de verpakking worden vermeld. Als consumentenorganisatie hadden we dan ook graag gezien dat zowel de PAO als de vervaldatum op de verpakking worden vermeld.

• Lijst van ingrediënten
  Ingrediënten van verzorgingsproducten moeten worden weergegeven volgens de Internationale Naamgeving voor Cosmetische Ingrediënten, in dalende volgorde van aanwezigheid. Hoe hoger bovenaan de lijst, hoe meer van het ingrediënt aanwezig is. Helaas wordt de exacte concentratie van elk ingrediënt niet vermeld op het etiket.
• Aanwezigheid nanodeeltjes
  In cosmetica worden sommige ingrediënten toegevoegd in nanopartikels. Een nanodeeltje is een deeltje met afmetingen in de orde van 1-100 nanometer. Carbonzwart, titaniumdioxide en zinkoxide in nanovorm mogen volgens de wet niet meer worden gebruikt in sprays, omdat ze op die manier zouden kunnen worden geïnhaleerd. Gebruik op de huid van deze bestanddelen is wel veilig. Wij willen dat Europa kan aantonen dat alle ingrediënten (behalve deze 3 opgesomde ingrediënten) met nanodeeltjes die in cosmetica worden gebruikt, zonder gevaar zijn. Cosmetica moeten sinds 2013 de vermelding [nano] op de verpakking zetten achter het bestanddeel dat in de vorm van nanodeeltjes aanwezig is (bijvoorbeeld titaniumdioxide [nano]).
• Labels
  Op heel wat cosmeticaverpakkingen vind je één of meerdere labels terug. Een label heeft in onze ogen enkel een bestaansreden als het een duidelijke meerwaarde biedt: het moet in één oogopslag duidelijk maken waarin een bepaald product zich onderscheidt van zijn concurrenten. Een betrouwbaar label is altijd gecreëerd door een onafhankelijk orgaan dat de vereisten bepaalt en dus zeker niet door de producent of de industrie zelf. Er is op dit moment een overdaad aan labels en de vaagheid waar ze exact voor staan zorgt immers enkel maar voor meer verwarring. In dit dossier leggen we de verschillende labels uit welke nuttig en betrouwbaar zijn.

Naar het dossier cosmeticalabels

Claims: wat betekenen ze en hoe betrouwbaar zijn ze? 

Claims hebben als nut je te informeren over de kenmerken en kwaliteiten van hun producten. Fabrikanten zijn zich er meer en meer bewust van dat consumenten op zoek zijn naar veilige, milieuvriendelijke cosmetica en verzorgingsproducten. Ze beseffen dat de af- of aanwezigheid van een van de gecontesteerde bestanddelen hun product kan maken of kraken. Daarom zetten ze vaak claims op hun verpakkingen die bepaalde kenmerken van hun producten benadrukken, of die aangeven welke stoffen er wel of niet in zitten.

Sinds 1 juli 2019 is de wetgeving voor claims bij cosmetica verstrengd. Een goede zaak vindt Test-Aankoop. Fabrikanten prijsden de laatste jaren immers alsmaar vaker wat er niét in hun producten zat. Zonder parabenen, 0% siliconen, vrij van allergenen, 0% mineralen mogen voortaan niet meer op de verpakking vermeld worden. Dus in elke vorm van communicatie zoals in affiches, afbeeldingen of televisiereclames zijn zulke claims voortaan verboden.

Claims zoals “vrij van alcohol”, “vrij van dierlijke ingrediënten” ... die een toegevoegde waarde hebben én correct zijn mogen wel nog worden gebruikt.

Andere voorbeelden van claims die ook nog mogen gebruikt worden:

• Hypoallergeen
  Deze term kan alleen worden gebruikt op de verpakking van cosmetica die ingrediënten bevatten die een heel kleine kans kunnen geven op een allergische reactie. Er zijn een aantal criteria vastgesteld waaraan het product moet beantwoorden opdat het deze claim mag gebruiken. Hiervoor moet het bedrijf de nodige wetenschappelijk en statistisch onderbouwde data kunnen voorleggen. Maar een 100 %-garantie dat een allergische reactie zal uitblijven, biedt deze claim niet.

• Dermatologisch getest, klinisch bewezen
  Deze vage claims “dermatologisch getest” en “klinisch bewezen”mag helaas nog steeds gebruikt worden en is dus nog steeds niet duidelijk gedefinieerd. Deze bewering geeft aan dat het product werd getest onder toezicht van een dermatoloog of dermatologe. Afhankelijk van hoe de claim wordt voorgesteld, wijst ze op een bepaalde werking of in welke mate ze een (allergische) reactie kan veroorzaken. Maar deze informatie is vaak moeilijk te begrijpen en de parameters waaraan de fabrikanten moeten voldoen om de claim te mogen vermelden zijn al te vaag.

• Niet comedogeen
  Comedomen zijn kleine zwellingen of bulten die op de huid ontstaan. Ze kunnen verschillende vormen aannemen en verschillende oorzaken hebben.
  “Niet comedogeen” betekent dat een product bij de meeste mensen geen comedonen zou veroorzaken, doordat het product de poriën open laat. We vinden de vermelding met name terug op de verpakking van lotions en huidcrème. Maar deze claim is niet gebaseerd op klinische proeven of tests, en kan bij de ene fabrikant iets anders betekenen dan bij de andere. Het nut van zogenaamde niet-comedogene cosmetica is helemaal niet aangetoond. Sommige van deze producten kunnen toch nog steeds huidirritatie of uitslag veroorzaken.

Endocriene disruptoren zijn chemische stoffen die op ons hormonale systeem kunnen inwerken. Deze chemicalieën vinden we terug in de lucht die we inademen, de voeding die we eten en in het water dat we drinken. Ze zijn dus zeker niet enkel in cosmetica terug te vinden, maar ook in andere veelgebruikte producten zoals kleding, meubels, speelgoed ... Wetenschappers hebben het nog niet hard kunnen maken, maar men linkt deze stoffen onder andere aan een dalend aantal spermacellen en aan de toename van bepaalde kankers. Endocriene disruptoren kunnen al effect geven bij lage doses en bij langdurig gebruik. De laatste jaren is er steeds meer onderzoek gebeurd naar deze stoffen, en de resultaten wijzen op mogelijke problemen wanneer zwangere vrouwen, baby’s en kinderen er te vaak aan worden blootgesteld.

Er zijn inmiddels al zo’n 800 stoffen bekend die een impact zouden kunnen hebben op onze hormonale werking.

(Mogelijke) endocriene disruptoren die ook kankerverwekkend kunnen zijn, zijn verboden. Over de overblijvende stoffen heeft de Europese Commissie zich gebogen. Zij hebben een lijst opgesteld met 28 stoffen die onder bepaalde voorwaarden mogen worden gebruikt in cosmetica.

14 stoffen op deze lijst moeten prioritair worden bekeken door het Wetenschappelijk Comité voor consumentenveiligheid. De Europese Commissie zal nadien bepalen of er eventueel een verbod of beperking nodig is. Het gaat om benzophenone-3, kojinezuur, 4-methylbenzylideenkamfer, propylparabeen, triclosan, resorcinol, octocryleen, triclocarban, butylhydroxytolueen (BHT), benzophenone, homosalaat, benzylsalicylaat, genisteïne en daidzeïne.

De andere stoffen die op deze lijst staan zijn en in de toekomst verder zullen worden onderzocht zijn: butylparabeen, butylhydroxyanisol, ethylhexyl methoxycinnamate, benzophenone-1, benzophenone-2, benzophenone-4, benzophenone-5, methylparabeen, decamethylcyclopentasiloxaan, cyclomethicone, salicylzuur, butylphenyl methylpropional, trifenylfosfaat en deltamethrin.

Benzophenonen

Deze stoffen worden toegevoegd aan cosmetica die gevoelig zijn voor UV-straling. Op die manier kan worden voorkomen dat de UV-straling schade berokkent aan de ingrediënten van deze producten. De stoffen beschermen bovendien ook je huid wanneer ze in zonnebrandmiddelen worden gebruikt.

Gebruik: Benzophenone-1 wordt, wanneer het gaat over cosmetica en verzorgingsproducten, vooral gebruikt in nagellak en soortgelijke producten. Het moet het product zelf beschermen, doordat het UV-stralen absorbeert, weerkaatst of verspreidt.

Onze mening: Er zijn sterke aanwijzingen dat Benzophenone-1 de hormonale werking bij de mens verstoort. Zeker in producten die je op je huid smeert en bij kleine kinderen (jonger dan 3) en zwangere vrouwen moeten ze dus worden vermeden.

Gebruik: Oxybenzone is een uv B- en uv A-filter die in heel wat zonnecrèmes en andere cosmetica te vinden is.

Onze mening: Hoewel sommige studies endocriene effecten toewijzen aan benzophenone-3, zijn er geen waterdichte wetenschappelijke bewijzen om deze stof onder te brengen in de categorie van de endocriene disruptoren. De SCCS geeft aan dat er hiervoor eerst verder onderzoek nodig is. De huidige richtlijn voor het gebruik, nl. maximaal 6% van deze stof als uv-filter in zonnecrèmes, gezichtscrème, handcrème, lippenstift en 0,5% in alle andere cosmetica om ze te beschermen tegen UV-stralen, houdt alleszins geen enkel risico in voor de mens.

Er bestaat wel een kans op een allergische reactie nadat je oxybenzone op je huid hebt gesmeerd. Ook kan er fotocontactallergie ontstaan wanneer oxybenzone op je huid in contact komt met de zon. Mensen die een gevoelige huid hebben of allergische huidreacties krijgen, vermijden best dit product.

BHA en BHT

Gebruik: Butylhydroxyanisole (BHA) is een synthetisch antioxidant dat in verschillende cosmetica, waaronder lippenstift en vochtinbrengende crèmes, wordt gebruikt als bewaarmiddel. Ook in voeding komt het voor.

Onze mening: BHA komt uit studies als onschadelijk voor de voortplantingsorganen en niet-irriterend voor huid of ogen, maar staat toch op de lijst van stoffen die mogelijk kankerverwekkend zijn, op basis van een onderzoek op proefdieren. De richtlijnen wat betreft blootstelling aan deze stof worden zelden overschreden, al kan dit niet worden uitgesloten wanneer we ook gaan gebruik maken van voedingsmiddelen met BHA.

Wat betreft de verstoring van het hormonale systeem blijft BHA een slechte naam hebben, al ontbreekt het nodige bewijs. Vanuit het voorzorgsprincipe wordt wel algemeen aangeraden om het ingrediënt zo veel mogelijk te vermijden. Er zijn immers veilige alternatieven op de markt.

Gebruik: Butylhydroxytolueen (BHT) is een chemische stof uit dezelfde familie als BHA. Het is een antioxidant dat cosmetica en verzorgingsproducten beschermt tegen bederf.

Onze mening: In tegenstelling tot BHA wordt BHT niet gezien als potentieel kankerverwekkend of verstorend voor ons hormonaal stelsel. Ook tests op mogelijke inwerking op onze huid leverden niets op.

Cyclomethicones

Cyclomethicones is een verzamelnaam voor een groep van vluchtige cyclische siloxanen met een laag moleculair gewicht. De belangrijkste ingrediënten  zijn octamethylcyclotetrasiloxaan (D4), decamethylcyclopentasiloxaan (D5) en dodecamethylcyclohexasiloxaan (D6). Ze worden gebruikt in producten zoals antitranspiranten en deodorants, waarbij een laagje op de huid wordt gelegd, maar geen kleverig gevoel mag ontstaan. Ze worden ook gebruikt in zonnebrandmiddelen, shampoos, conditioners, hydraterende crèmes, lotions enzovoort. Bij die producten zorgen ze ervoor dat er een zachte textuur ontstaat en dat het product egaal kan worden aangebracht.

Gebruik: D5 is het meest gebruikte silicoon in cosmetica en verzorgingsproducten. Vaak komt de stof voor in haarproducten, zoals haar conditioner. Ze heeft een antistatische, bevochtigende, verzachtende en antikleverige functie.

Onze mening: D5 wordt niet beschouwd als kankerverwekkend of schadelijk voor de voortplanting of de organen. Het wetenschappelijk Comité voor Consumentenveiligheid (CSSC) beschouwt het gebruik van D5 in cosmetica als veilig, behalve in zonnecrèmes en in haarstyling producten en dan specifiek bij de aerosols en de pump sprays. Deze vorm kunnen ertoe leiden dat de longen van de consument aan de stof worden blootgesteld door inademing. De blootstelling aan D5 door een haarspray zoals een conditioner, door een spray voor de voeten en door een deodorant in sprayvorm, wordt door het CSSC als veilig beschouwd.

D5 kan sporen van D4 bevatten, dat binnen de EU als giftig voor de voortplanting wordt beschouwd. Hierdoor moet het niveau van verontreiniging van D4 en dus ook van D5 zo laag mogelijk zijn. Het CSSC beveelt aan dat D5 in cosmetica minstens voor 99 % zuiver moet zijn en dat het niveau van verontreiniging dus onder 1 % moet liggen. 

Gebruik: Cyclotetrasiloxane (vaak afgekort tot D4 of terug te vinden onder de chemische naam octamethylcyclotetrasiloxane) is een siliconesoort die vaak wordt gebruikt in haarproducten zoals haar conditioner. Ze heeft een antistatische, verzachtende, bevochtigende en anti-kleverige functie.

Onze mening: D4 kan problemen met de voortplanting in de hand werken. Het gebruik ervan is daarom verboden in alle cosmeticaproducten. 

Ethylhexyl methoxycinnamate (OMC)

Gebruik: Ethylhexyl methoxycinnamate (OMC) is een chemische UV-filter die in heel wat cosmetica, waaronder zonnecrèmes, te vinden is. De stof wordt op de huid aangebracht en absorbeert, weerkaatst of verspreidt de invallende UV-stralen. OMC helpt zo de huid te beschermen tegen zonnebrand en andere mogelijke schadelijke effecten van de zon. Dit bestanddeel voorkomt ook dat het product waarin het wordt gebruikt snel zijn effect verliest.

Onze mening: De maximale concentratie in een zonnecrème of een ander product bedraagt 10%. De meningen over al dan niet schadelijke effecten van OMC lopen uiteen. Een Europese onderzoekscommissie rond cosmetische en non-food producten vond geen effecten op het oestrogeen, maar de stof staat wel in categorie 1 van endocriene disruptoren. Vanuit het voorzorgsprincipe is het dus beter om producten die op de huid blijven met OMC erin te vermijden, zeker voor baby’s, kinderen en zwangere vrouwen.

Parabenen

Parabenen is een verzamelnaam voor verschillende soorten parabenen, die niet allemaal op eenzelfde manier op ons lichaam inwerken. Parabenen worden in heel wat cosmetica en verzorgingsproducten gebruikt als bewaarmiddelen. Ze gaan de groei van micro-organismen tegen. Ze hebben over het algemeen een slechte naam, maar niet alle parabenen zijn schadelijk.

Onze mening: Methyl- en ethylparabenen worden beschouwd als veilig als de voorgeschreven concentraties in een product worden gerespecteerd (maximaal 0,4 % van de ingrediënten wanneer de stof apart wordt gebruikt, maximaal 0,8 % als verschillende parabenen door elkaar worden gebruikt). Helaas vermeldt de verpakking van cosmetica enkel de ingrediënten en geen concentratie. De consument heeft er het raden naar hoeveel er exact in aanwezig is. Cosmetische firma’s moeten wel die afgesproken waarden respecteren.

We raden uit voorzorgsprincipe af om producten met methyl- of ethylparabenen te gebruiken bij baby’s en zwangere vrouwen, als het gaat om producten die niet meteen worden verwijderd. Vooral de producten voor de billen zijn af te raden omdat de babyhuid extra gevoelig en ook vaak geïrriteerd is. Dit omdat resultaten ontbreken bij deze specifieke jonge leeftijdsgroep. Voor volwassenen en kinderen zijn deze producten volledig veilig.

Onze mening: Het gebruik van propylparabenen is verboden in producten die op de huid blijven ter hoogte van de luierzone bij kinderen jonger dan 3 jaar. Voor anderen is het gebruik ervan veilig zo lang de concentratie ervan niet hoger is dan 0,14 %.

Onze mening: Het gebruik van butylparabenen wordt uit voorzorgsprincipe voor iedereen afgeraden in producten die je op de huid smeert en die op de huid blijven. Het wordt ook afgeraden voor kinderen jonger dan 3 jaar en voor zwangere vrouwen in producten die wel worden afgespoeld. Voor anderen is het gebruik ervan in producten die worden afgespoeld wel veilig op voorwaarde dat de concentratie ervan niet hoger is dan 0,14 %.
Isopropyl-, isobutyl-, phenyl-, benzyl en pentylparabenen zijn verboden in alle cosmetica.

Homosalaat/benzoëzuur

Gebruik: Homosalaat wordt gebruikt in zonnebrandmiddelen als UV-filter. Het is op zichzelf geen sterke UV-filter. Voor een goede bescherming moet deze stof dan ook altijd worden gebruikt in combinatie met andere UV-filters.

Onze mening: In 2007 stelde men dat homosalaat gebruikt mocht worden in zonnebrandmiddelen met een concentratie tot 10 %. Recent stelde het SCCS echter dat het gebruik ervan slechts veilig is tot een concentratie van 0,5 %. Er zijn ook studies die hormoonverstorende effecten toewijzen aan deze stof.

Inmiddels is de kogel door de kerk, en werd beslist dat de stof vanaf 1 januari 2025 helemaal niet meer gebruikt mag worden in zonnecrèmes, enkel nog in gezichtscrèmes (tot een concentratie van 7,34 %).

Uit voorzorg en in afwachting van het verbod vermijden we deze zonnefilters liever, zeker bij de kleinsten onder ons. Producten die deze filters bevatten komen daardoor niet in aanmerking voor onze labels.

Octocrylene

Gebruik: Octocrylene wordt gebruikt in zonnebrandmiddelen als UV-filter.

Onze mening: Octocrylene kan volgens het SCCS veilig gebruikt worden in zonnebrandmiddelen tot een concentratie tot 10 %. Een recente studie werpt echter terug wat twijfels op. Daaruit blijkt dat er in producten die met deze filter werken ook altijd een kleine hoeveelheid benzophenone aanwezig is. En die stof staat er wel om bekend mogelijk hormoonverstorend te zijn. Wij vermijden deze producten daarom liever tot er meer duidelijk is.

Een zonnecrème die octocrylene bevat, kan volgens studies daar waar de zonnecrème is aangebracht ook contacteczeem doen ontstaan. Dit kan soms verergeren door blootstelling aan de zon vooral bij mensen die al eerder een allergische reactie hebben gehad op bepaalde crèmes met niet-steroïdale ontstekingsremmers (zoals Fastum gel, Piromed, Flexium gel).

Producten die deze filters bevatten komen daardoor niet in aanmerking voor onze labels.

Resorcinol

Gebruik: Resorcinol wordt gebruikt als haarverf in producten die bestemd zijn om het haar of de wenkbrauwen te kleuren.

Onze mening: Resorcinol mag gebruikt worden tot een concentratie van 1,25 % in producten om het haar of de wenkbrauwen te kleuren. Het is tevens toegelaten in concentraties tot 0,5 % in haar lotions en shampoos. De stof wordt beschouwd als een mogelijke hormoonverstoorder. Doordat ze slechts in lage concentraties wordt gebruikt, houdt ze echter geen gevaar in voor je gezondheid.

Gebruik: Salicylzuur wordt vaak gebruikt in cosmeticaproducten als bewaarmiddel, maar het wordt ook gebruikt als denatureringsmiddel, haar- en huidconditioner, exfoliant, anti-acne reinigingsmiddel, anti-roosmiddel. 

Onze mening: Salicylzuur is veilig volgens het SCCS als het gebruikt wordt binnen de vastgelegde concentratie:

• Als bewaarmiddel tot een concentratie van 0,5 %
• Als het gebruikt wordt voor andere zaken dan bewaarmiddel (zoals anti-acne reinigingsmiddel, anti-roosmiddel enz.) gelden andere concentraties
  - In haarproducten die worden uitgespoeld tot een concentratie van 3 %
  - In bodylotion, oogschaduw, mascara, eyeliner, lippenstift, mondproducten en niet-verstuivende deodorant tot een concentratie van 0,5 %
  - In alle andere producten tot een concentratie van 2 %

Het mag niet worden gebruikt in producten voor kinderen onder 3 jaar, noch in producten voor oraal gebruik of die kunnen worden ingeademd. Ze kan eveneens oogirritatie veroorzaken.

 

Er worden heel wat parfums toegevoegd aan producten zoals schoonmaakmiddelen, cosmetica en afwasmiddelen. Grofweg zijn er zo'n 2500 verschillende parfums die kunnen worden gebruikt. Die kunnen een natuurlijke of een chemische oorsprong hebben. Deze parfums kunnen een allergische reactie uitlokken wanneer je huid ermee in contact komt, in de vorm van een rode huid of uitslag. Als zo’n reactie zich voordoet bij het eerste contact, zal die steeds terugkomen telkens het product met het parfum op uw huid komt.

Van de 24 geurstoffen of parfums die hieronder worden opgesomd, is geweten dat ze allergische reacties kunnen veroorzaken. Aanvankelijk waren dat er 26, maar butylphenylmethylpropional (lilial) en hydroxyisohexyl 3-cyclohexene carboxaldehyde (HICC) mogen ondertussen niet meer gebruikt worden in cosmetica. Zitten die substanties boven een vastgelegde concentratie in een product, dan moeten ze expliciet in de ingrediëntenlijst worden vermeld.

Contactallergie door geurstoffen komt in Europa naar schatting voor bij 1 tot 9 % van de mensen. Mensen met een dergelijke allergie of de aanleg daarvoor en mensen met een gevoelige huid, vermijden deze 24 geurstoffen het best zo veel mogelijk, vooral als het gaat om producten om op de huid aan te brengen en niet af te spoelen. De meeste cosmeticaproducten bevatten wel een parfum, maar wanneer zo’n geurstof in een hoeveelheid aanwezig is die een allergie kan veroorzaken, dan moet dit apart worden vermeld. Vooral bij kinderen worden zo'n geurstoffen beter volledig vermeden. Producten voor kinderen die toch allergenen bevatten, zijn dus af te raden. In onze testen evalueren we daarom standaard allergenen ook strenger wanneer het om producten gaat die bestemd zijn voor kinderen. Gelukkig stellen we vast dat zulke allergenen beduidend minder vaak voorkomen in producten voor kinderen.

Van de volgende 24 geurstoffen, parfums, aroma's of fragrances is geweten dat ze allergische reacties kunnen veroorzaken. Zitten die substanties boven een vastgelegde concentratie in een product, dan moeten ze expliciet in de ingrediëntenlijst worden vermeld.

Benaming op de verpakking	vertaling
alpha-isomethylionone	3-methyl-4-(2,6,6-tri-methyl-2-cyclohexen- 1-yl)-3-buten-2-one
amyl cinnamal	amylkaneelaldehyde
amylcinnamyl alcohol	amylkaneelalcohol, amylcin-namyl alcohol
anise alcohol	anisyl alcohol
benzyl alcohol
benzyl benzoate
benzyl cinnamate
benzyl salicylate
cinnamal	kaneelaldehyde
cinnamyl alcohol	kaneelalcohol
citral
citronellol
coumarin
eugenol
evernia furfuracea	boommosextract, treemoss extract
evernia prunastri	eikenmosextract, oak moss extract
farnesol
geraniol
hexyl cinnamal	hexylcinnamaldehyde, hexylkaneelaldehyde
hydroxycitronellal
isoeugenol	methyl heptin carbonate
limonene	d-limonene
linalool
methyl 2-octynoate	hydroxy-citronellal

 

Het CSSC heeft in 2012 56 extra allergenen geïdentificeerd die duidelijk allergieën konden uitlokken bij de mens en die tot dusver niet individueel op het etiket  hoefden te worden vermeld. Ze werden in de lijst van ingrediënten vermeld onder de naam "fragrance", "parfum" of "aroma".

In juli 2023 heeft Europa hier een vordering voor uitgevaardigd en zullen deze nieuwe allergenen (vanaf juli 2026 voor nieuwe producten en vanaf juli 2028 voor al op de markt zijnde producten) apart op de ingrediëntenlijst moeten vermeld worden.

De 56 nieuwe allergene stoffen in de lijst zijn: 

1. 3-Propylidenephthalide	29. Lavandula Oil/Extract
2. Acetyl Cedrene	30. Lemongrass Oil
3. Alpha-Terpinene	31. Linalyl Acetate
4. Amyl Salicylate	32. Lippia citriodora absolute
5. Anethole	33. Mentha Piperita Oil
6. Benzaldehyde	34. Mentha Viridis Leaf Oil
7. Beta-Caryophyllene	35. Menthol
8. Camphor	36. Methyl Salicylate
9. Cananga Odorata Oil/Extract	37. Myroxylon Pereirae Oil/Extract
10. Carvone	38. Narcissus Extract
11. Cedrus Atlantica Oil/Extract	39. Pelargonium Graveolens Flower Oil
12. Cinnamomum Cassia Leaf Oil	40. Pinene
13. Cinnamomum Zeylanicum Bark Oil	41. Pinus Mugo
14. Citrus Aurantium Bergamia Peel Oil	42. Pinus Pumila
15. Citrus Aurantium Flower Oil	43. Pogostemon Cablin Oil
16. Citrus Aurantium Peel Oil	44. Rose Flower Oil / Extract
17. Citrus Limon Peel Oi	45. Rose Ketones
18. Dimethyl Phenethyl Acetate	46. Salicylaldehyde
19. Eucalyptus Globulus Oil	47. Santalol
20. Eugenia Caryophyllus Oil	48. Santalum Album Oil
21. Eugenyl Acetate	49. Sclareol
22. Geranyl Acetate	50. Terpineol
23. Hexadecanolactone	51. Terpinolene
24. Hexamethylindanopyran	52. Tetramethyl acetyloctahydronaphthalenes
25. Isoeugenyl Acetate	53. Trimethylbenzenepropanol
26. Jasmine Oil/Extract	54. Trimethylcyclopentenyl Methylisopentenol
27. Juniperus Virginiana Oil	55. Turpentine
28. Laurus Nobilis Leaf Oil	56. Vanillin

Sommige bestanddelen worden niet gezien als hormoonverstorend of irriterend voor de huid, maar hebben toch vervelende bijwerkingen. Vaak hangen deze bijwerkingen opnieuw af van of het product op de huid blijft of wordt afgewassen.

Gebruik: Sodiumlaurylsulfaat (SLS) is een reinigingsmiddel, schuimend middel en emulgeermiddel (vergemakkelijkt het mengen van twee niet mengbare stoffen bv. olie en water) dat wordt gebruikt in cosmetica en in huishoudelijke schoonmaakproducten. Je vindt het in shampoo, haarkleurmiddelen en bleek producten, tandpasta, vloeibare handzeep, badolie en badzout en in wasmiddel.

Onze mening: SLS werkt irriterend zodra het meer dan 2 % uitmaakt van een bereiding. Blijft het product op de huid, dan zal dat irriterend effect versterken naarmate dat het langer in contact blijft met de huid. Wordt het product al snel van de huid afgespoeld, is er veel minder kans op irritatie. Beweringen als zou SLS kunnen leiden tot de vorming van kanker zijn nergens op gebaseerd.

Wanneer je een aft hebt, is het gebruik van SLS  in tandpasta - de stof die tandpasta doet schuimen - wel af te raden. Je loopt dan immers het risico dat het langer duurt vooraleer de aft is genezen, en de pijn zal ook heviger zijn. Het aantal aften is niet verschillend tussen een tandpasta met of zonder natriumlaurylsulfaat.
SLS moet ook niet worden verward met sodiumlaurethsulfaat (SLES). SLES kan oog- en huidirritatie veroorzaken als het boven een bepaalde hoeveelheid wordt gebruikt. In de cosmetica waarin we de stof terugvinden, wordt die concentratie evenwel niet overschreden.

Gebruik: Methylisothiazolinone (MI) is een bewaarmiddel.

Onze mening: MI kan allergische reacties veroorzaken en mag slechts in zeer beperkte mate aanwezig zijn in verzorgingsproducten. In producten die op de huid blijven, is het verboden sinds juli 2016. Sinds april 2018 is de maximale veilige concentratie voor MI in producten die worden afgespoeld verlaagd van 0,1 % naar 0,0015 %.

Gebruik :Phenoxyethanol wordt in cosmetica en verzorgingsproducten gebruikt als bewaarmiddel, vaak als vervangmiddel van parabenen.

Onze mening: Ondanks alarmerende berichten uit Frankrijk, blijkt deze stof tot nader order veilig, voor zover de maximale concentratie van 1 % in een product wordt gerespecteerd. Ook toegelaten in producten voor baby’s. De stof zou geen huidirritatie in de hand werken, noch overgevoeligheden of allergische reacties. Er is ook geen reden om aan te nemen dat ze stof schade berokkent aan het genetisch materiaal.

Gebruik: Triclosan is een antibacteriële stof die in heel wat producten wordt gebruikt. Hij is te vinden in cosmetica zoals handzeep, doucheproducten, deodorants, tandpasta, mondwater … maar ook in wasmiddel, speelgoed, verf enz.

Onze mening: In de wetgeving wordt het beschouwd als een bewaarmiddel, dat maximaal 0,3 % mag uitmaken van tandpasta, zeep, douchegel, deodorant sticks (geen sprays), gezichtspoeder, concealer en nagellak. In mondwater is dit percentage beperkt tot maximaal 0,2 %. In bepaalde producten die op de huid blijven, zoals body lotions wordt triclosan dan weer volledig afgeraden.

De grootste vraagtekens worden geplaatst bij de vele verschillende producten, vaak voor dagelijks gebruik, waarin triclosan is te vinden. Ook al beantwoordt elk van die producten aan de regelgeving, toch ben je op het einde van de dag blootgesteld aan al te grote hoeveelheden triclosan. De stof zou ook een hormoonverstorend effect hebben.
Het nut als antiseptisch, desinfecterend middel (bv. in een ziekenhuis) staat niet echt ter discussie, maar de consument heeft geen producten met triclosan, zoals antibacteriële producten, nodig. Voor de dagdagelijkse hygiëne is gewone handzeep voldoende. Eventueel kan dit worden aangevuld met een alcoholgel om af en toe je handen te ontsmetten. Het best ban je elk product met triclosan uit de badkamerkast. Behalve in tandpasta en mondwater. Uit studies blijkt dat je minder kans hebt op tandplak en tandvleesontstekingen met mondproducten waarin triclosan aanwezig is. 

Gebruik: Aluminium, of beter gezegd aluminiumzout, wordt gebruikt in antitransparanten, waarbij het een element is dat het zweten tegengaat.

Onze mening: Borstkanker, alzheimer, parkinson … Er wordt soms beweerd dat producten met aluminium tot een van die ernstige ziektes kan leiden. Aluminium in een hoge dosis is inderdaad toxisch. Maar het aluminiumgehalte in cosmetica is zo laag dat de kans miniem is dat het kankerverwekkend is. Volgens het Europees Wetenschappelijk Comité voor Consumentenveiligheid (SCCS) is niet bewezen dat antitranspiranten met aluminium het risico op die opgesomde ziektes verhoogt. Zij vinden geen verdere studies die de link met borstkanker bewijzen. Volgens deze instantie is er geen reden tot paniek. Dat aluminium komt je lichaam niet binnen, het sluit alleen de zweetklieren af. Het enige wat we afraden, is een antitranspirant aanbrengen wanneer de oksel een wondje vertoont, geïrriteerd is of na het scheren of epileren van de oksels.

Indien je geen aluminium wenst te gebruiken, gebruik je best een deodorant. Die maskeert de geur maar vemindert het zweten niet maw het sluit de zweetklieren niet af.

Gebruik: Titaniumdioxide wordt gebruikt als kleurstof in cosmetica en verzorgingsproducten die worden aangebracht om de huid (ook rond de ogen), nagels en lippen bleker te maken. Het maakt het oppervlak matter en maakt producten minder transparant. De stof wordt vaak gebruikt in zonnecrèmes omdat het de UV-stralen van de zon weerkaatst, breekt of absorbeert (minerale zonnefilter). Titaniumdioxide zit ook in tandpasta, om het product een wittere kleur te geven. Het kwam tot augustus 2022 ook voor als voedingsadditief in voeding zoals snoep en taarten, maar dat is ondertussen verboden.

Ons standpunt over tandpasta: De meeste tandpasta’s bevatten ook kleine hoeveelheden titaniumdioxide (E171 of CI77891), een kleurstof die je tandpasta witter maakt. Uit onderzoek bij ratten is gebleken dat bij inademing van grote hoeveelheden titaniumdioixde tot kanker kan leiden. Bij tandpasta gaat het om heel kleine hoeveelheden en is het niet de bedoeling dat we die inslikken maar direct na gebruik uit spoelen.

Het Europese SCCS (Scientific Committee on Consumer Safety) heeft begin februari 2024 een voorlopig rapport gepubliceerd over titaniumdioxide in cosmetica. Het SCCS is van mening dat het beschikbare bewijs onvoldoende is om de mogelijke genotoxiciteit (wanneer een stof DNA kan beschadigen) van bijna alle soorten TiO2 die in orale cosmetische producten worden gebruikt, uit te sluiten. (Je kunt dit op twee manieren interpreteren: het is niet genotoxisch of het is genotoxisch). 

De enige uitzondering betreft twee nanodeeltjes (RM09 en RM11) waarvoor de verstrekte gegevens over genotoxiciteit aangeven dat er geen probleem is.
Er is echter meer informatie nodig over de mogelijke absorptie en cellulaire effecten van nanodeeltjes in het mondslijmvlies voordat ze als veilig kunnen worden beschouwd voor gebruik in producten voor mondhygiëne.

Testaankoop en andere consumentenorganisaties hebben daarom besloten om tandpasta's (zelfs als ze maar een kleine hoeveelheid titaniumdioxide bevatten) uit voorzorg een lagere score te geven dan 60, zodat geen enkele tandpasta die titaniumdioxide bevat als Beste Koop of Beste van de Test kan worden beschouwd.

 De redenen hiervoor zijn:

• Titaniumdioxide is verboden in voedingsmiddelen,
• Titaniumdioxide heeft geen belangrijke functie in tandpasta,
• Er zijn steeds meer tandpasta's zonder titaniumdioxide op de markt,
• Het SCCS spreekt zich niet uit over de veiligheid of onschadelijkheid van titaniumdioxide in tandpasta.

Ons standpunt over producten die we op de huid smeren:

De recente testen gaan vooral over inademen van titaniumdioxide in hoge concentraties wat niet het geval is als we dit op de huid smeren. In normale hoeveelheden zijn er vooralsnog geen bewijzen voor schadelijke effecten bij de mens.

Verder was er discussie over het gebruik van titaniumdioxide in nanodeeltjes (een vorm waarin titaniumdioxide vaak voorkomt in zonnecrème) en de impact daarvan op de gezondheid van kinderen. Maar deze partikels blijken, tot een concentratie van 25 % in een zonnecrème, niet in de huid te dringen, en vormen dus geen probleem.

Zonnesprays met titaniumdioxide raden we daarentegen wél af. Je zou zo immers nanodeeltjes kunnen inademen, wat mogelijk schadelijk is. Check dus het etiket.

Ons volledig standpunt over titaniumdioxide lees je hier.

Sommige cosmeticaproducten bevatten ingrediënten waarop de huid allergisch kan reageren. Die “sensitizers” of mogelijk irriterende stoffen kunnen contactdermatitis veroorzaken. Symptomen gaan van jeuk, schilfering, een branderig gevoel en rode uitslag tot in zeldzame gevallen een opgezwollen gezicht, misselijkheid of ademhalingsproblemen. Zeker bij haarverven komen deze stoffen geregeld voor.

Het Scientific Committee on Consumer Safety van de Europese Commissie heeft de 56 sensitizers ingedeeld van matig tot extreem irriterend. Enkele voorbeelden van de meest voorkomende sensitizers.

Extreem irriterende stoffen	p-phenylenediamine toluene-2,5-diamine indigofera tinctoria leaf powder (indigo)
Sterk irriterende stoffen	1-naphthol 4-amino-2-hydroxytoluene 4-amino-m-cresol hydroxypropyl bis(n-hydroxyethyl-p-phenylenediamine) HCL m-aminophenol n,n-bis(2-hydroxyethyl)-p-phenylenediamine sulfate resorcinol
Matig irriterende stoffen	2,4-diaminophenoxyethanol HCl 2,7-naphthalenediol 2-methylresorcinol 4-chlororesorcinol p-methylaminophenol sulfate
Vermoedelijke irriterende stoffen	2-amino-4-hydroxyethylaminoanisole sulfate p-aminophenol

Dit zijn twee stoffen die kunnen ontstaan door de aanwezigheid van minerale oliën. Minerale oliën vind je op de ingrediëntenlijst terug onder de namen:

• Cera microcristallina;
• (Hydrogenated) microcrystalline wax;
• Ceresin;
• Ozokerite;
• Paraffine (liquidum);
• Petrolatum.

Ze komen geregeld voor in cosmetica. Bij producten die je gewoon op je huid aanbrengt, is dat geen probleem. Anders is het wanneer kleine deeltjes ervan kunnen worden ingeslikt, zoals het geval is lippenbalsems en bij lippenstiften.

Er zijn sterke vermoedens dat MOAH mogelijk kankerverwekkend zijn, en dat MOSH zich opstapelt in de organen en gezwellen kan vormen in lymfeklieren, lever en milt. De bevoegde Europese instantie laat het gebruik ervan momenteel nog steeds toe én heeft geen veiligheidsmarge vastgelegd. Wij betreuren dit.

Gebruik: Dihydroxyaceton (DHA) is het actieve bestanddeel van zelfbruiners. Dit ingrediënt reagereert met de eiwitten (namelijk keratine) in de bovenste laag van de huid (hoornlaag), die bestaat uit dode huidcellen en maken de huid bruinachtig. De uiteindelijke kleur is afhankelijk van de concentratie DHA: hoe meer DHA, hoe donkerder het resultaat.

Onze mening: DHA (dihydroxyaceton) wordt al meer dan 30 jaar gebruikt en wordt als algemeen veilig beschouwd. Het mag niet worden ingeademd, ingeslikt of blootgesteld aan gebieden die bedekt zijn met slijmvliezen, zoals de lippen, neus en gebieden in en rond de ogen.

DHA splitst formaldehyde af, een bewaarmiddel dat al sinds 2019 verboden is in cosmetica in Europa. Het wordt geklasseerd als kankerverwekkende en huid sensibiliserende stof. Als bepaalde concentraties overschreden worden manifesteert het zich als een contactallergie: jeuk treedt op, meestal wordt de huid rood en kunnen blaren ontstaan.

Bewaarmiddelen in cosmetica die geleidelijk aan formaldehyde afgeven, zogenaamde formaldehyde releasers, zijn echter niet verboden. Ze moeten wel een waarschuwing vermelden op het etiket, namelijk “geeft formaldehyde af”. Tot nu toe geldt die verplichting voor bewaarmiddelen met een formaldehyde-concentratie boven 0,05% of 500 ppm (500 mg/kg). Volgens een recente Europese verordening wordt dit verstrengd: vanaf 1 augustus 2026 moet dit vermeld worden op bewaarmiddelen met een formaldehyde-concentratie boven 0,001% of 10 ppm (10mg/kg).

Aangezien DHA geen bewaarmiddel is, moeten zelfbruiners met DHA geen waarschuwing op hun etiket vermelden, zelfs als ze meer dan 10 ppm bevatten. Nochtans maakt het voor consumenten die gevoelig zijn voor formaldehyde niet uit of het afkomstig is van een bewaarmiddel dan wel van DHA.

De Yuka-applicatie geeft een score op basis van de aanwezige ingrediënten op de verpakking van een cosmetica-product. Maar omdat het enkel daarmee rekening houdt, ontbreekt het soms aan nuance. Zo wordt er niet gekeken naar de hoeveelheid van de ingrediënten, hoe vaak je het product gebruikt, de leeftijd (kinderen of volwassenen) en het geslacht van de gebruiker, hoe lang het product in contact blijft met de huid, de exacte plaats op de huid waar het wordt gebruikt, het feit of de huid al vooraf beschadigd was of niet enzovoort.

Yuka is bovendien een pak strenger in de beoordeling van ingrediënten dan wij. "Goede" Yuka-producten bevatten sowieso geen (gekende of vermoedelijke) endocriene verstoorders en allergenen of geurstoffen die allergische reacties kunnen veroorzaken. Aangezien slechts een minderheid (1 à 3 %) last heeft van zo'n contactallergie aan geurstoffen, kijken wij enkel naar gekende endocriene verstoorders, en vermelden we allergenen louter ter informatie. Bij producten voor kinderen zijn we strenger.
De score van Yuka is echter niet gebaseerd op laboratoriumtests, gebruikerstests of prijs.

Zo gaan wij te werk

Bij de start van iedere cosmeticatest wordt grondig nagedacht wat belangrijk is om te testen specifiek voor dat product. We overleggen ook met onze zusterorganisaties uit andere landen en kijken naar wat zij in het verleden al hebben getest. We schrijven verschillende labo’s aan en luisteren ook bij hen naar de punten die belangrijk kunnen zijn bij de test. Bij discussie of vragen consulteren we experts in het vakgebied.

Onze testen omvatten dan ook heel wat zaken: of het product werkt, wat gebruikers van het product vinden, of het etiket klopt volgens de wetgeving, of er schadelijke ingrediënten in aanwezig zijn, of de producten goed zijn voor het milieu. De werkzaamheid weegt het hoogst door in de hele test. Op onze website leggen we je voor elke test uit hoe wij testen en welke criteria we beoordelen.