Wratten: niet zo erg, wel vervelend

Wat is een wrat?

Een wrat is een kleine goedaardige virale huidtumor. Ongevaarlijk dus, maar wel besmettelijk. 7 à 12% van de bevolking heeft last van wratten, zeker kinderen en jongeren. Ze verschijnen vaak op de handen en voeten, maar men treft ze ook aan op het gezicht, de ellebogen, de knieën of andere lichaamsdelen.

Wratten duiken op in verschillende vormen: in bloemkoolachtige vorm, plat of in groepjes. Qua diameter zijn ze meestal maar enkele millimeters groot en ze kunnen los opduiken of samen met andere wratten op één plek. We onderscheiden vijf belangrijke types wratten, in functie van hun uitzicht en de plek waar ze zich bevinden.

Waar komen ze vandaan?

Wratten worden veroorzaakt door het papillomavirus, ook het HPV genoemd (humaan papillomavirus). HPV-infecties zijn zeer frequent. Dit virus kent meer dan 200 verschillende stammen die huid- of slijmletsels veroorzaken. Afhankelijk van het type HPV kunnen deze letsels al dan niet ernstige vormen aannemen, gaande van een wrat tot baarmoederhalskanker.

De kans bestaat dat het papillomavirus uitwendig aanwezig is en perfect onschadelijk blijft, terwijl een letsel (een snee, kloof enz.) van microscopisch kleine afmeting of zelfs een vochtige huid ervoor kan zorgen dat het virus tot in de onderste lagen van de opperhuid binnendringt en zo wratten veroorzaakt.

De wratten bevatten HPV-stoffen en kunnen zo het virus via rechtstreeks contact overdragen naar andere personen, bijvoorbeeld via een handdruk. Het papillomavirus zou zich ook onrechtstreeks verspreiden via geïnfecteerde voorwerpen, bijvoorbeeld een handdoek of schoenen.

Hoe worden ze behandeld? 

Zonder behandeling zullen wratten steeds vanzelf verdwijnen, al kan dat soms jaren duren. Het esthetische aspect of de veroorzaakte hinder of pijn kunnen evenwel een reden zijn om ze te laten behandelen en zo snel mogelijk te laten verdwijnen. Bestaat er een efficiënte behandeling tegen wratten? We bespreken de meest frequente methodes.

Verschillende types

Wratten ontstaan door besmetting van een andere wrat, wat niet betekent dat ze allemaal op elkaar lijken. Ze zien er anders uit en zitten op andere plekken. Er bestaan dus verschillende categorieën: de verruca vulgaris (of handwrat), de plantaire wrat (op de voetzool), de platte wrat, de draadwrat of de genitale wrat. Hoe kun je de verschillende types wratten van elkaar onderscheiden? We verduidelijken het graag voor je.

Wat wel of niet te doen bij wratten?

Moet je naar de arts als je denkt een wrat te hebben opgelopen? Aangezien wratten de reputatie hebben zeer besmettelijk te zijn, mag ik nog naar het zwembad of de sportzaal gaan? Hoe vermijd je dat je familie of vrienden besmet? We geven je enkele tips.

Moet je een wrat behandelen?

Wratten zijn onschadelijk en gaan vaak vanzelf weer weg. Bij kinderen zal twee derde van de huidwratten binnen de twee jaar vanzelf verdwijnen. Je kunt er dus voor kiezen om ze niet te laten behandelen, al hou je ze best goed in de gaten. Wanneer de wrat pijn begint te doen of tot hinder leidt, overweeg je toch best een behandeling. Aangezien wratten kunnen groeien en toenemen in aantal, kiezen veel mensen ervoor om ze vroeg te laten behandelen. Toch bestaat er geen enkele behandeling waarmee je 100% zeker bent dat je er definitief vanaf bent.

Welke behandeling moet ik kiezen?

Er bestaan eindeloos veel wrattenbehandelingen, gaande van chemische tot fysieke types. Binnen de medische wereld bestaat er echter over geen enkele behandeling eensgezindheid. De behandeling moet dus per geval apart bekeken worden, in functie van het type wrat, haar grootte en de plek waar ze zich bevindt. Daarnaast moet je de voordelen van een behandeling afwegen tegenover het eventuele risico. Sommige methodes kunnen pijnlijk zijn of littekens achterlaten. Over het algemeen wordt eerst geopteerd voor voorbereidingen op basis van salicylzuur en voor cryotherapie.

Salicylzuur

Voorbereidingen op basis van salicylzuur zijn zeer efficiënt tegen wratten. Ze worden bij wijze van spreken “afgeschaafd” en worden zo steeds dunner. Er bestaan verschillende vormen (vloeistof, zalf, ...) die rechtstreeks op de wrat worden aangebracht. In de apotheek kun je deze behandelingen zeer goedkoop en zonder voorschrift kopen, al vereisen ze wel een langdurige (soms maandenlange) dagelijkse aanbrenging.

Cryotherapie

De tweede meest gebruikte behandeling is cryotherapie. Hierbij wordt de wrat vernietigd door ze te bevriezen met vloeibare stikstof van -196°. Meestal zul je meer dan één behandeling moeten ondergaan. Hou que ongewenste bijwerkingen wel rekening met een verkleurde huid of littekenvorming. Het is een pijnlijke techniek die enkel artsen mogen uitvoeren. Bij de apotheker zul je ook cyotherapiekits vinden, al zijn die minder efficiënt en moet je er zeer voorzichtig mee omspringen.

Andere behandelingen

Er bestaat een heel arsenaal aan andere behandelingen, al blijft het bij gebrek aan onderzoek moeilijk om het nut ervan in te schatten. We denken bijvoorbeeld aan chirurgische curettage, waarbij de wrat onder lokale verdoving wordt weggekrabd, maar ook CO2-laserbehandeling, bleomycine-inspuiting of een fotodynamische therapie. Een andere, zeer eenvoudige, techniek is om de wrat af te dekken met plakband om haar sneller te laten verdwijnen. Het nut van alternatieve methodes is nog niet wetenschappelijk bewezen. We denken dan bijvoorbeeld aan het gebruik van essentiële oliën of meer algemeen aan fytotherapie, zoals het lokaal aanbrengen van geplette knoflook of van sap van de stinkende gouwe-plant.

Afhankelijk van de plek waar ze zich bevinden en van het virus dat ze veroorzaakt heeft, nemen wratten verschillende vormen aan. Los of meerdere samen, ruw of glad, bol of draadvormig, ... Lees hier meer over de verschillende soorten wratten.

De verruca vulgaris

Deze komt vooral voor op de vingers of op de handrug. Ze ligt bovenop de huid, is ruw en bloemkoolachtig ofwel onregelmatig qua vorm. Een wrat die net onder of naast je nagel zit, kan ervoor zorgen dat deze vervormt. De “slagerswrat” is een verruca vulgaris die typisch is voor mensen die regelmatig vlees bewerken met hun handen.

De plantaire wrat of voetwrat

Zoals de naam aangeeft, bevindt deze zich op de voetzool. Ze bestaat in twee vormen: de myrmecia en de mozaïekwrat. De myrmecia komt het vaakst voor en is een inwendig en diep, rondvormig letsel met zwarte puntjes. Het lichaamsgewicht duwt de wrat letterlijk naar binnen. Tijdens het wandelen kan ze soms pijn doen. De mozaïekwrat is dan weer volledig pijnloos. Deze ligt meer aan de oppervlakte en is een verzameling van meerdere letsels.

Platte wratten

Over het algemeen aangeduid in meervoudsvorm gezien ze in tientallen of zelfs honderdtallen opduiken. Ze bevinden zich meestal op het gezicht of op de handrug. Qua uitzicht zijn het kleine, eerder onopvallende gladde papeltjes.

De draadwrat

Deze is smaller en langer dan de verruca vulgaris. Ze komt vooral voor op het gezicht ter hoogte van het scheergebied, rond de mond en in de nek of ook op het ooglid. Ze verspreidt zich tijdens het scheren en komt dus vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

De genitale wrat of condyloma accuminata

Ook wel condylomen genoemd. Ze verschijnen op de huid of op de slijmvliezen in de schaamstreek of rond de anus en komen zowel bij mannen als vrouwen voor. Over het algemeen zijn ze pijnloos. Ze verschijnen in de vorm van een hanenkam, platte papeltjes of als vlekken. Mondslijmvlies en slijmvlies aan de oropharynx zijn seksueel overdraagbaar en zijn zo in staat om deze wrattensoort te ontwikkelen.

Er moet een duidelijk onderscheid gemaakt worden tussen de papillomavirussen die anogenitale wratten veroorzaken enerzijds en de HPV's met hoog oncogeen risico anderzijds. Deze laatste kunnen tot prekankerletsels leiden zoals HPV's type 16 en 18, die aan de grond liggen van baarmoederhalskanker. Over het algemeen blijft een genitale wrat dus een goedaardig letsel.

Moet ik een dokter raadplegen?

Als je er snel bij bent, kan het volstaan om de wrat zelf te behandelen. Is deze al sterk ontwikkeld, of bevindt ze zich in het gezicht of op een gevoelige plaats, dan richt je je best tot een zorgverlener. Niet alleen zal een huisarts of dermatoloog je de beste oplossing kunnen voorstellen, ook kan hij of zij de diagnose bevestigen, aangezien wratten verward kunnen worden met andere, soms ernstige dermatologische aandoeningen.

Plantaire wratten en het zwembad

Lange tijd heerste er een quasi panische angst voor wratten, met als gevolg dat kinderen met een voetwrat zelf niet meer naar het zwembad mochten gaan. Volgens sommige studies verspreiden wratten zich niet zozeer via het badwater, maar wel via plekken waar de bezoekers blootvoets lopen, zoals de zwembadranden, douches en kleedkabines. Andere studies beweren dan weer dat deze plekken geenszins verantwoordelijk zijn voor de verspreiding van wratten. In de praktijk is het vaak zeer moeilijk om met zekerheid te weten waar een wrat vandaan komt, zeker omdat ze soms pas maanden na een infectie door het papillomavirus verschijnt. Vanuit preventief standpunt draag je in het zwembad wel best slippers, zo ben je zeker dat je geen wratten overdraagt of oploopt.

Wat kan ik zelf doen?

Heb je familie of (bij kinderen) klasgenootjes met wratten? Dan loop je zelf meer kans om er ook te krijgen. Met sommige eenvoudige voorzorgsmaatregelen kun je echter het risico verkleinen om wratten over te dragen binnen of buiten het gezin.

• Raak andermans wratten niet aan. Raak ook je eigen wratten niet aan of krab er niet aan om te vermijden dat je jezelf besmet.
• Vermijd om op een gezonde nagel of op gezonde huid een nagelvijl of puimsteen te gebruiken die in contact is geweest met een wrat.
• Deel geen mogelijk besmette voorwerpen zoals een badhanddoek, een scheermes, schoenen of handschoenen.
• Loop niet blootvoets op publieke plaatsen zoals kleedkabines en douches in sportzalen.

Weet ten slotte dat er vaccins bestaan tegen bepaalde HPV's die tot wratten of genitale kankers leiden. Voor een optimale doeltreffendheid moeten deze vóór de eerste seksuele contacten worden toegediend.