Mijn apotheker

Je kunt je apotheker toestemming geven om je farmaceutisch dossier te delen via een beveiligd onlineplatform. 

Dat kan handig zijn wanneer je de geneesmiddelen die alleen op voorschrift worden verstrekt, soms bij een andere apotheker haalt, bv. die vlak bij je werk. Die laatste zal dan kunnen nagaan wat je het afgelopen jaar hebt gekocht, en hij kan dus checken of wat je koopt, samen met de rest mag worden ingenomen. Hij heeft alleen inzage in de naam van de geneesmiddelen, de dosering, de innamevoorwaarden en de afleverdatum. De arts die het geneesmiddel heeft voorgeschreven of de apotheker waar je het hebt gekocht, worden niet meegedeeld.

Je kunt dat gedeeld farmaceutisch dossier online zelf niet inkijken, maar je kunt wel een kopie opvragen bij je apotheker.

Let wel! Zodra je toestemming geeft om de informatie over je geneesmiddelengebruik te delen, geef je ook toestemming voor de uitwisseling van andere medische gegevens (zowel gegevens die al bestaan als die in de toekomst zullen worden ontwikkeld) met andere zorgverleners met wie je in contact komt en die deel uitmaken van een elektronisch uitwisselingssysteem. Dat kan echter nuttig zijn, want het gaat bv. om een thuisverpleger en een specialist in het ziekenhuis. Goed om te weten: je kunt desgewenst een bepaalde zorgverlener uitsluiten en je kunt mee beslissen welke gegevens over jou in het uitwisselingssysteem zichtbaar zijn. In ons dossier “Je medische gegevens online” zetten we alle informatie daarover op een rijtje.

Apothekers kunnen patiënten die het nodig hebben, extra begeleiden om een juist gebruik van de medicatie en therapietrouw te bevorderen. Ze maken dan een dossier aan met je medicatiegeschiedenis, alles wat medisch relevant is (bv. allergieën en onverwachte reacties op geneesmiddelen) en de adviezen die ze je tijdens een begeleidingsgesprek hebben gegeven. 

Je moet daar uitdrukkelijk je toestemming voor geven.

Een concreet voorbeeld van die zorg zijn de begeleidingsgesprekken voor chronische astmapatiënten aan wie de arts voor de eerste keer een inhalatiecorticosteroïd heeft voorgeschreven alsook patiënten die chronische inhalatiecorticosteroïden nemen en bij wie de astma onvoldoende onder controle is. Hoewel de dagelijkse basisbehandeling met inhalatiecorticosteroïden doeltreffend is voor de meeste patiënten, blijkt dat heel wat onder hen hun astma niet onder controle hebben. Vaak is dat omdat ze de therapie te snel opgeven. Dat is niet verwonderlijk want de positieve effecten zijn pas na één tot twee weken voelbaar. Ook blijken heel wat patiënten hun inhalator niet juist te gebruiken (in ons dossier “Hoe gebruikt u uw inhalator correct” vind je een overzicht van diverse inhalatoren en tips voor het gebruik ervan). Om goed met astma om te gaan moet de patiënt dus goede info krijgen. Vandaar de idee van de individuele begeleidingsgesprekken door de apotheker. Het zijn er in de praktijk twee, telkens van zowat 15 tot 20 minuten: een eerste zo snel mogelijk nadat het inhalatiecorticosteroïd werd bezorgd, en een tweede drie tot zes weken later. De apotheker maakt elke keer een verslag, in twee exemplaren: hij voegt één toe aan je farmaceutisch dossier en geeft je het andere mee.

De apotheker heeft voor die voortgezette farmaceutische zorg recht op een bijkomend honorarium van het RIZIV: hij krijgt € 20,44 per gesprek. Dat bedrag staat op het kasticket, maar is dus niet voor jouw rekening.

Ook wanneer de apotheker als je “huisapotheker” fungeert (zie verder), heb je recht op voortgezette farmaceutische zorg.

Een apotheker mag voorstellen om je "huisapotheker" te worden. In principe zal hij dat alleen doen als je lijdt aan een chronische aandoening, per jaar minimum vijf geneesmiddelen tegen een chronische aandoening neemt of voor een specifieke reden extra begeleiding bij je medicatie nodig hebt, want in dat geval heeft hij recht op een extra vergoeding vanwege het RIZIV. 

Als je ingaat op het voorstel van je apotheker, moet hij je een overeenkomst laten tekenen. 

• Daarin zul je ten eerste lezen dat hij je een medicatieschema moet bezorgen. Dat is een duidelijk overzicht van de geneesmiddelen die je neemt, met de vermelding waarom, wanneer en hoe. Dat kan je helpen om ze op de juiste manier te nemen. Hij moet het schema na elke wijziging in de behandeling updaten.
• Verder staat er dat je recht hebt op “voortgezette farmaceutische zorg” (cf. hiervoor). 
• Ten derde geef je hem de toestemming om de gegevens over je geneesmiddelen via een beveiligd onlineplatform open te stellen (verder meer daarover).

Je bent niet verplicht om systematisch elk geneesmiddel bij je huisapotheker te halen. Ook kun je op elk ogenblik een einde maken aan de overeenkomst die je hebt getekend, omdat je een andere huisapotheker wilt of omdat je er geen meer wenst.

De apotheker heeft voor de functie van huisapotheker recht op een bijkomend honorarium van het RIZIV. Voor 2017 was een maximum gepland van € 31,80 per patiënt, maar het uiteindelijke bedrag kan lager zijn als het succes is groter is dan verwacht en men dat bedrag niet haalt met het totale budget dat de overheid heeft uitgetrokken.

In de meeste gevallen mag de apotheker je alleen het specifieke product meegeven dat de arts heeft voorgeschreven. Dat is zo wanneer de merknaam en dus de commerciële benaming is gepreciseerd op het voorschrift. Dat is lang niet altijd de voordeligste keuze.

In enkele gevallen kan de apotheker echter zijn rol van raadgever ten volle uitoefenen en samen met jou het meest geschikte geneesmiddel uitzoeken uit de verschillende merken. Hij moet dan verplicht aandacht besteden aan de prijs en je een middel bezorgen dat tot de groep van de goedkoopste geneesmiddelen behoort. Dat is zo wanneer je een voorschrift voorlegt voor een antibioticum of een geneesmiddel tegen schimmels. In het jargon spreekt men over de “verplichte substitutie”. Dat is eveneens het geval wanneer de arts een voorschrift op stofnaam (VOS) heeft gemaakt, d.w.z. met alleen de INN-benaming (International Nonproprietary Name, de internationale benaming van de actieve stof), de toedieningsvorm (bv. tabletten) en de sterkte (bv. 500 mg). Jammer genoeg doen artsen dat in de praktijk nog veel te weinig, nochtans kunnen ze dan focussen op het bepalen van de therapie en de actieve stof, zonder zich te bekommeren om de verschillende merken en verpakkingsgroottes. Maar ook de apothekers laten de consument soms in de steek: in het verleden hebben wij bij onze onderzoeken vastgesteld dat apothekers helaas niet altijd het goedkoopste geneesmiddel meegeven. 

Raadpleeg ons uitgebreid dossier "Goedkopere geneesmiddelen" om hierover meer te weten. Als je een goedkoper alternatief zoekt voor een gekend geneesmiddel, kun je surfen naar onze Databank geneesmiddelen of bellen naar onze gezondheidslijn op 02 542 32 00.

Ontdek onze databank geneesmiddelen

Magistrale bereidingen maken in ons land standaard deel uit van het takenpakket van een apotheker. Dat zijn de bereidingen die hij zelf maakt op basis van een voorschrift. Ondanks het immense aanbod aan industriële geneesmiddelen blijven de magistrale bereidingen belangrijk. Bijvoorbeeld wanneer de dosis of vorm moet worden afgestemd op de patiënt (siroop, zalf…) of wanneer een bepaald medicijn (tijdelijk) niet verkrijgbaar is. Ook is het mogelijk om bepaalde bewaarmiddelen of (kleur)stoffen die overgevoeligheidsreacties kunnen uitlokken, achterwege te laten. Vandaag de dag zijn 5 op de 100voorschriften magistrale bereidingen. 

Jammer genoeg zijn de eisen en de controles op de magistrale bereidingen veel minder streng dan voor industriële geneesmiddelen.

Nochtans bleek de kwaliteit van magistrale bereidingen in het verleden meermaals een heikel punt. Wanneer wij via mystery shopping een test uitvoerden, bleek in 2010 slechts één op de vier onderzochte apothekers een conforme bereiding af te leveren. In 2015 was het nog slechter: slechts één op de vijf volbracht zijn taak naar behoren. Meestal bevatte de bereiding te weinig werkzame stof. Het feit dat er zoveel problemen opduiken, hangt samen met hiaten in de kennis en vaardigheden, ontoereikende faciliteiten en onvoldoende routine in het maken van bereidingen. In Nederland lost men dat op met zogenaamde bereidingsapotheken waar apothekers zich specialiseren in magistrale bereidingen. Voor de patiënt verandert er hoegenaamd niets: hij gaat naar zijn gebruikelijke apotheker, bestelt er wat hij nodig heeft en haalt het eveneens daar op.  

Maar onze eisen werden ter harte genomen. 

Eind 2016 bleken verschillende partijen actie te hebben ondernomen om de kwaliteit van de magistrale bereidingen te verbeteren. Er werd een belangrijke aanpassing doorgevoerd in het handboek voor magistrale bereidingen: als het gehalte aan werkzame stof hooguit 10 mg bedraagt, moet de bereiding voortaan systematisch 5 % worden overgedoseerd. De Algemene Pharmaceutische Bond (APB) organiseerde een test bij apothekers om de haalbaarheid van bepaalde voorschriften na te gaan. Het Federale Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten van zijn kant beloofde meer controles uit te voeren en beloofde meer transparantie over de resultaten ervan via het jaarverslag.

Verder zijn er nog heel wat besprekingen aan de gang. Zo werkt de APB aan een systeem van zelfcontrole voor magistrale bereidingen en worden de mogelijkheden bekeken om bepaalde complexe bereidingen uit te besteden aan gespecialiseerde apotheken. Wij volgen dit op de voet.

Vroeger haalden apothekers hun inkomsten uitsluitend uit de verkoop van geneesmiddelen en andere producten. Hoe méér ze verkochten en hoe duurder de producten, hoe méér inkomsten ze dus hadden. Met de komst van de generische geneesmiddelen, en verschillende maatregelen om het voorschrijven en afleveren ervan te bevorderen, zagen de apothekers echter een deel van hun inkomsten dalen, of vreesden ze daar toch voor. Daarom pleitten apothekersverenigingen ervoor om hun inkomsten meer los te koppelen van de verkoop van een specifiek geneesmiddel. Ook werd het concept farmaceutische zorg nauwkeuriger omschreven in de wetgeving en werd een (basis)honorarium ingevoerd voor de aflevering van elk geneesmiddel op voorschrift. Vervolgens werden naderhand een aantal specifieke honoraria ingevoerd.

Sinds april 2010 is een nieuw vergoedingssysteem van kracht. Met een onderscheid al naargelang je aanspraak kunt maken op een (gedeeltelijke) terugbetaling via het ziekenfonds:

• Indien terugbetaling
  De apotheker krijgt een vergoeding die uit twee delen bestaat. Het grootste deel is een vast honorarium per verpakking, voor het verlenen van de basis farmaceutische zorg en het geven van advies. De prijs van het geneesmiddel zelf speelt voor slechts voor minder dan 20 % mee.
• Indien geen terugbetaling (bv. voor medicatie die vrij te koop is)
  De vergoeding van de apotheker is volledig gebaseerd op de prijs van het geneesmiddel. 

Het huidige systeem is kunstmatig opgebouwd. Bij de invoering was de grootste bezorgdheid van de apothekers het behoud van hun loon, die van het RIZIV en de ziekenfondsen de budgetneutraliteit voor de overheid en de patiënt. Wij staan er veeleer positief tegenover, onder andere omdat men kan hopen dat er minder overbodige geneesmiddelen zullen worden gegeven als er geen financiële prikkel is voor een apotheker om een bepaald product te verkopen. Nu apothekers worden vergoed voor hun rol als raadgever, hebben ze bovendien geen enkel excuus meer om die taak niet naar behoren uit te voeren. Wanneer we in het verleden via mystery shopping een test deden, stelden we immers vaak vast dat niet alle apothekers die rol even ernstig namen.

Goed om te weten

• In bepaalde gevallen is er een bijkomend honorarium zoals bij de aflevering van een voorschrift op stofnaam of wanneer de apotheker een bepaalde patiënt begeleidt in zijn geneesmiddelengebruik. Maar dat is niet voor jouw rekening, de ziekteverzekering neemt het op zich.
• Wanneer je buiten de gewone openingsuren naar een apotheek gaat, riskeer je uit eigen zak een wachthonorarium te moeten betalen:
  – als je tussen 19 uur en 8 uur of op een zon- of feestdag een geneesmiddel op voorschrift dat wordt terugbetaald, komt kopen waarvan de hoogdringendheid bevestigd is door de arts: € 5,16. Maar dat bedrag kun je terugkrijgen via je ziekenfonds;
  – In alle andere gevallen (niet-dringende voorschriften, niet-terugbetaalde medicijnen, andere producten ...): een bedrag naar keuze van de apotheker, mits het redelijk is en hij het voldoende duidelijk aangeeft.

Apothekers zijn in beurtrol van wacht, zodat je op elk moment toegang hebt tot een goede zorgverlening. Je vindt de dichtstbijzijnde apothekers van wacht, ook die welke geopend zijn tussen 22 uur en 9 uur, op de website apotheek.be. Of je kunt bellen naar het callcenter op 0903 99 000.

Let wel! De apotheker mag een wachthonorarium vragen voor elke prestatie buiten de gewone openingsuren (zie hiervoor).