Verwijderen Brita-karaffen PFAS uit water?
Brita-karaffen zijn populair om kraanwater te filteren, maar zijn ze ook in staat om gevaarlijke PFAS te verwijderen? Deze chemische stoffen, die als hormoonverstoorders worden beschouwd, baren steeds meer zorgen. We bekijken hoe effectief deze filterkannen werkelijk zijn en welke oplossingen écht werken om gezond water te drinken.
Wat zijn PFAS?
PFAS, oftewel per- en polyfluoralkylstoffen, zijn hardnekkige verontreinigende stoffen die beschouwd worden als hormoonverstorende chemicaliën. Ze kunnen in zeer kleine hoeveelheden in drinkwater aanwezig zijn. Zelfs bij lage dosering kunnen ze op lange termijn chronische gezondheidseffecten veroorzaken.
Zit er PFAS in kraanwater?
Door de vele mediaberichten over PFAS in kraanwater — zoals in 2022 in de regio Antwerpen en in 2023 rond Chièvres — zijn veel consumenten overgestapt op filterkannen, zoals die van Brita, om zich te beschermen. Maar werkt zo’n filterkan echt tegen PFAS? Is gefilterd water gezonder? Is een koolstoffilter dé oplossing?
Zijn filterkannen effectief? Onze test
Om te testen of filterkannen PFAS uit water kunnen halen, hebben we twee producten getest:
- Een Brita-filterkan (model Marella, 2,4 liter) met MAXTRA+ of MAXTRA PRO filterpatronen die actieve kool en ionenwisselaarhars bevatten;
- Een Berkey-filterkan (model Big Berkey, 8,5 liter), het populairste model van het merk, dat met zwaartekracht werkt via meerlaagse actieve-koolstoffilters.
Voor de test gebruikten we een waterstaal met TFA (1300 ng/l) en een tweede staal dat door een laboratorium bewust werd besmet met verschillende soorten PFAS, omdat er in het oorspronkelijke waterstaal geen PFAS gevonden werd.
Terug naar bovenBrita-filterkannen: variabele efficiëntie tegen PFAS
Uit onze test blijkt dat Brita-kannen (model Marella) met MAXTRA+ of MAXTRA PRO filters bepaalde PFAS doeltreffend kunnen verminderen:
- Tot 96 % vermindering;
- Zelfs 100 % voor de vier PFAS die gereguleerd worden door de EFSA (Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid).
Voor TFA (een ultrakortketen PFAS) werd een vermindering van 88 % gemeten (van 1300 ng/l naar 160 ng/l). Dit bewijst dat deze specifieke modellen in staat zijn een groot deel van de schadelijkste stoffen te verwijderen en dus effectief kunnen zuiveren.
Welke Brita-kan kiezen? Wisselende prestaties
Niet alle Brita-kannen presteren even goed. Sommige modellen gebruiken alleen actieve kool, zonder ionenwisselaarhars, en zijn daardoor veel minder doeltreffend tegen PFAS. Een onafhankelijke test van de RTBF toonde zelfs aanzienlijk lagere resultaten bij andere modellen van Brita.
Een ander nadeel: zelfs met een efficiëntie van 96 % blijven er nog kleine hoeveelheden PFAS achter. Aangezien deze stoffen al schadelijk zijn in zeer lage concentraties en zich opstapelen in het lichaam, is gedeeltelijke verwijdering mogelijk niet voldoende voor veilig drinkwater op lange termijn.
Terug naar bovenWaarom filterkannen een vals gevoel van veiligheid geven
Hoewel Brita-kannen ook andere verontreinigingen zoals pesticiden en chloor goed kunnen filteren, verwijderen ze niet alle hormoonverstorende stoffen volledig.
Daarbij komt dat slecht onderhouden filters een broeihaard voor bacteriën kunnen worden, vervuiling opnieuw kunnen vrijgeven of de situatie zelfs kunnen verslechteren. Ook het milieuaspect telt mee: gebruikte filterpatronen moeten apart ingezameld en verwerkt worden, wat extra ecologische belasting met zich meebrengt.
Conclusie: wees voorzichtig. Filterkannen kunnen een vals gevoel van veiligheid geven. Bij twijfel over aanhoudende watervervuiling in je gemeente, is het beter om naar andere oplossingen te kijken.
Terug naar boven
Hoe presteert de Berkey-filter tegen PFAS?
In dezelfde vergelijkingstest kon de Big Berkey-filterkan (8,5 l) 100 % van de PFAS met lange ketens verwijderen. Maar de doeltreffendheid tegen TFA was beperkt, met slechts 15 % verwijdering. Dit zwaartekracht-gebaseerde filtersysteem is duurder (meer dan € 400), gebruikt meerlaagse actieve-koolfilters, maar verwijdert dus niet alle soorten PFAS. Terug naar bovenOmgekeerde osmose: de radicale oplossing
Hoe werkt omgekeerde osmose?
Omgekeerde-osmose-installaties gebruiken druk om water door ultrafijne, halfdoorlatende membranen te persen. Hierdoor worden onzuiverheden tegengehouden, terwijl enkel zuiver water doorgelaten wordt.
Voordelen en nadelen van omgekeerde osmose
Als je op zoek bent naar een volledige waterfiltratie, blijft omgekeerde osmose dé referentie: deze technologie verwijdert bijna 100% van de schadelijke stoffen, waaronder alle PFAS, TFA, pesticiden en medicijnresten.
Daar staat tegenover dat dit systeem ook de meeste van nature aanwezige, nuttige mineralen uit het water haalt. Bovendien vereist het toestel regelmatig onderhoud, verbruikt het energie, leidt het tot waterverlies en heeft het een aanzienlijke aankoop- en onderhoudskost.
Terug naar bovenZijn filterkannen zoals Brita gezonder? Onze conclusie en advies
Uiteindelijk kunnen Brita-filterkannen – afhankelijk van het model en het gebruikte filterpatroon – een aanzienlijk deel van de PFAS uit water verwijderen. Maar ze zijn niet altijd volledig doeltreffend, en niet voor alle soorten PFAS. Vertrouw dus niet blind op deze toestellen: ze verbeteren de waterkwaliteit, maar bieden geen volledige bescherming tegen hormoonverstorende stoffen.
Bij twijfel is het verstandig om de waterkwaliteit in jouw gemeente te raadplegen via de website van je watermaatschappij (daar vind je ook informatie over aanwezige verontreinigingen), en om je te informeren over meer geavanceerde filtratiesystemen, zoals omgekeerde osmose. Houd er wel rekening mee dat die systemen duur zijn, regelmatig onderhoud vragen en een ecologische impact hebben.
Tot slot is het belangrijk om te benadrukken dat kraanwater in België streng gecontroleerd en drinkbaar is. Tenzij er sprake is van aangetoonde en aanhoudende vervuiling in jouw buurt, is het niet nodig om te investeren in dure of zware filtratiesystemen.
Kun je kraantjeswater drinken in België?
Terug naar boven