Hoe je koffie kiezen?
Hou je (net als zoveel anderen) van koffie, maar ken je er niet genoeg van? Wij helpen je kiezen tussen de verschillende soorten koffie op de markt. Dé oplossing om eindelijk koffie te drinken die aan je verwachtingen en smaak voldoet.
Welke soorten koffie zijn er?
Wereldwijd bestaan er wel een honderdtal verschillende variëteiten koffie, elk met hun eigen specifieke smaak. Al deze verschillende types kun je echter bijna steeds terugbrengen tot twee soorten bonen: de arabica en de robusta.
Over het algemeen vind je vooral 100 % arabica of een mengeling van arabica en robusta.
Wat is arabica?
Arabicakoffie wordt al eeuwen gekweekt, vandaar dan ook het grote aantal variëteiten dat je vandaag kunt kopen. De verschillen hangen vooral af van de plek waar de koffie wordt verbouwd. Dat kan in Brazilië zijn, op Java (Indonesië), in Kenya of Colombia
Het gros van de arabicabonen wordt echter gekweekt in Centraal- en Zuid-Amerika. Dit zijn ovaalvormige bonen met een kleine onregelmatige inkeping aan de platte zijde.
Zacht, delicaat en minder cafeïne
De arabica wordt gezien als een boon van hoogstaande kwaliteit. Ze bevat minder cafeïne dan de robusta en heeft een verfijnde smaak die eerder neigt naar zoet of zuur dan naar bitter.
Bovendien is het de enige koffiesoort die niet met andere gemengd hoeft te worden. Wanneer alle bonen van eenzelfde soort uit één plek afkomstig zijn, spreken we van "single origin". Als je van zachte, delicate koffie houdt, kies je het best voor 100 % arabica.
Verschillende variëteiten arabica
- Moka, vernoemd naar de Jemenitische havenstad Mokka (Mocha), is één van de meest bekende. Vrij kleine, heterogene koffiebonen met zeer fruitachtige smaak.
- Bourbon wordt geproduceerd op basis van kleine, zij het iets rondere bonen. Krachtige geur en intense smaak.
- Maragogype is een bekende variëteit uit Brazilië, te herkennen aan de grote bonen. Specifieke, zoete smaak.
Voor de andere soorten moet je gewoon eens experimenteren en vragen of je ze kunt proeven, om zo te weten welke koffie jij het lekkerst vindt.
Wat is robusta?
Vóór de 20ste eeuw werden robustabonen nooit gebruikt. Ze zijn vooral populair op plaatsen waar de arabica zich niet goed kon ontwikkelen, zoals in West-Afrika of Zuidoost-Azië. Toch worden ze ook in Brazilië op grote schaal verbouwd.
Robustabonen zijn rond van vorm en hebben, in tegenstelling tot arabicabonen, een rechte inkeping op de platte zijde. Ze zijn trouwens beter bestand tegen ziektes en kennen een hoger rendement. Wel worden ze steeds gemengd met andere bonensoorten, hetgeen we een "blend" noemen.
Krachtiger, bitterder en meer cafeïne
Robusta bevat beduidend meer cafeïne dan arabica. De smaak is over het algemeen intens, krachtig en relatief bitter. Mag je koffie wat sterker zijn, dan is robusta iets voor jou. Door robusta in een mengeling te verwerken, krijg je trouwens een mooi schuimlaagje, in het vakjargon ook wel "crema" genoemd.
Koop je het best bonen, gemalen koffie of koffiecapsules?
Of je kiest voor gemalen koffie of koffiecapsules, zal vooral afhangen van je koffiemachine, tenzij je een eigen koffiemolen hebt waarmee je zelf je bonen kunt malen.
1. Koffiebonen
Wat smaak betreft, zal elke expert beamen dat er niets beters is dan versgemalen koffie. De intensere aroma's zijn niet te vergelijken, wat niet betekent dat gemalen koffie of koffiecapsules per se minder smaak bevatten.
De meest verse koffie wordt bereid met koffiebonen die je zelf maalt in je koffiemachine of koffiemolen. Hoe verser de bonen, hoe meer aroma's.
2. Gemalen koffie
De houdbaarheidsdatum geeft een indicatie van de versheid. Dat geldt ook voor voorgemalen koffie in pakjes, maar deze verliest veel sneller zijn aroma's dan koffiebonen.
3. Koffiecapsules
Koffie in capsules is beschermd tegen lucht, licht en vocht, en behoudt daardoor lang zijn kwaliteit. De capsules zijn bovendien erg gemakkelijk in gebruik.
Lichte, medium of donker gebrande koffie?
Pas gekweekte koffiebonen zijn groen van kleur en hebben weinig aroma. Pas tijdens het branden, waarbij de bonen op hoge temperatuur worden verwarmd of gegrild, komen de aroma's vrij. Het is dan ook tijdens deze fase dat de koffiebonen hun bruine kleur krijgen en hun typische smaak ontwikkelen.
Afhankelijk van de lengte van het brandproces krijgen de koffiebonen:
- Lichte branding, heldere branding of "New England"
- Medium branding
- Donkere branding, "Dark French" of "Italian"
De smaaksterkte en het cafeïnegehalte van koffie
De smaakintensiteit van de koffie hangt deels af van de intensiteit van de branding. Sommige producenten geven de intensiteit op de verpakking aan op een schaal van 1 tot 12, al wordt die schaal niet door alle fabrikanten gebruikt. Sommige vermelden helemaal niets over de intensiteit of zetten enkel "intens" of "krachtig" op het pakje.
De benamingen "mild", "dessert", "moka" of "espresso" kunnen wijzen op de brandingsgraad, maar ook op het type gebruikte bonen. Moka bijvoorbeeld is sterker gebrand en heeft een volle smaak en een uitgesproken aroma. Dessertkoffie heeft doorgaans een lichtere branding en heeft een zachtere en fijnere smaak.
Fijn of grof gemalen koffie?
Hoe grof of fijn de koffiebonen gemalen zijn, beïnvloedt de smaak, ongeacht of je nu je koffie als bonen of reeds gemalen koopt.
Met capsules heeft de fabrikant de maling van de koffiebonen zelf al afgestemd op de aanbevolen hoeveelheid water en het gewenste smaakprofiel.
De maling instellen voor verschillende koffiemachines
- Voor een French Press gebruik je het liefst een grove maling;
- Filterkoffie vraagt om gemiddeld gemalen bonen;
- Voor een espressotoestel moet je de bonen heel fijn malen.
De maling instellen voor verschillende types koffie
Voor een espresso gebruik je het liefst een fijne maling, al mag deze ook weer niet té fijn zijn, anders kan je koffie te bitter worden. Het omgekeerde geldt ook: bij een te grove maling dreig je een flauw brouwsel te krijgen. Koffiebonen met een eerder donkere branding maal je beter beetje grover.
Bij automatische toestellen kun je de maling gelukkig instellen, wat het allemaal wat gemakkelijker maakt. De handleiding vertelt je welke maalgraad je moet gebruiken.
Wat kost goede koffie?
Op lange termijn: koffiebonen VS koffiecapsules
Op lange termijn zijn koffiebonen of gemalen koffiegoedkoper dan capsules. Koffiecapsules zijn twee tot drie keer duurder per kopje koffie dan koffiebonen of gemalen koffie.
(Inter)nationale merken zijn gemiddeld duurder dan huismerken van supermarkten. Door je koffie van een (inter)nationaal merk te vervangen door dat van een huismerk, discountmerk of eersteprijsmerk van goede kwaliteit, kun je dus veel geld besparen, zeker gezien de effecten van de inflatie op koffie.
Per kopje koffie kan dat met een huismerk een derde tot zelfs de helft van de prijs schelen, zowel voor gemalen koffie als voor koffiecapsules. Koffie van een eersteprijsmerk is gemiddeld zelfs 60 % goedkoper.
Ook koffiesoort bepaalt de prijs
Wat de beste koffie is voor de beste prijs, zie je in onze prijsvergelijkers koffie en koffiecapsules.
Welke koffie is het best voor de gezondheid?
Cafeïnegehalte
Cafeïne is een stimulerende stof die van nature voorkomt in koffie. Alle koffiebonen bevatten cafeïne, maar niet evenveel.
Arabica bevat minder cafeïne dan de robusta, namelijk tussen 0,9 en 1,7 %. Als je het cafeïnegehalte wil beperken, kies je best een koffie van 100 % arabica.
Robusta bevat tussen 2 en 4,5 % cafeïne, beduidend meer dus dan de arabicaboon.
Te veel cafeïne kan je gezondheid schaden. Maar hoeveel is te veel? En wat zijn de gezondheidseffecten van cafeïne?
Wat doet cafeïne met je lichaam?
Acrylamide en furaan
Naast cafeïne kunnen koffiebonen nog stoffen bevatten die mogelijk schadelijk zijn voor de gezondheid: acrylamide en furaan. In onze tests analyseren we in welke mate die stoffen aanwezig zijn in de koffies.
Wat deze stoffen betreft, is er geen verschil tussen koffiebonen, gemalen koffie of koffiecapsules.
Hoe kies je duurzame koffie?
De koffieproductie brengt verschillende milieuproblemen en gevolgen met zich mee, door het onjuiste gebruik van chemicaliën, en ontbossing tot de hoeveelheid water die nodig is om de geteelde koffie te verwerken en de CO2-uitstoot bij het branden van de bonen.
Voor de gewone consument is het vrijwel onmogelijk om te weten welke koffie duurzamer wordt geproduceerd dan een andere. Je kunt wel rekening houden met enkele criteria:
- Biologische productie: Het EU-label voor biologische productie garandeert dat bij de productie rekening werd gehouden met een aantal omgevingsfactoren. Dit logo betekent dat aan strenge voorwaarden werd voldaan tijdens de productie, verwerking, transport en opslag. Het logo mag alleen gebruikt worden op producten die minstens 95 % biologische ingrediënten bevatten en voor de overige 5 % aan strenge voorwaarden voldoen.
- Lokale productie: Lokaal geproduceerde koffiesoorten hebben door hun transport minder impact op het milieu.
- Duurzaamheidsbeleid van het bedrijf: Milieubewuste bedrijven voeren een beleid dat de milieu-impact van de koffieproductie moet verminderen.
In onze test kijken wij ook naar de hoeveelheid koffie in een capsule, naar de verpakking en naar het materiaal waaruit koffiecapsules zijn gemaakt.
De ideale hoeveelheid koffie
Koffiecapsules kunnen behoorlijk verschillen qua inhoud. Enerzijds betekent minder koffie per capsule minder productie en dus een kleinere milieu-impact. Anderzijds heeft een product dat je niet lekker vindt en waarvan je niet geniet, geen nut.
We zien geen directe relatie tussen de hoeveelheid koffie per capsule en de smaak. Merken zouden dus beter de kwaliteit van hun koffie verbeteren, liever dan dat ze de hoeveelheid koffie per capsule verhogen. De ideale koffie bevat dus minder koffie per capsule, maar behoudt alle kenmerken van goede koffie.
Zo min mogelijk verpakking
Wat de verpakking van koffiecapsules betreft, zijn er verschillende factoren om rekening mee te houden.
Idealiter zou de buitenste verpakking herbruikbaar moeten zijn in plaats van voor eenmalig gebruik. Dat zou de hoeveelheid afval significant beperken.
Bovendien zien wij liever geen binnenverpakking, dus geen extra plastic binnenin de kartonnen doos of onnodige kartonnen kaartjes om de structuur van de doos te behouden. Het ideale product bevat geen overtollige verpakking.
Tot slot moeten we de hoeveelheid verpakking ook afwegen tegenover de hoeveelheid product. Vanuit milieu-oogpunt mag de verpakking natuurlijk niet zwaarder zijn dan het product binnenin. Het ideale product heeft een lage verhouding tussen verpakkings- en producthoeveelheid.
Recycleerbare of vergankelijke capsules
Wetende dat nog maar weinig koffiecapsules gerecycleerd worden, is het ook belangrijk om op het gebruikte materiaal te letten. Zo zien we tegenwoordig koffiecapsules gemaakt uit algen, die simpelweg verdwijnen eens ze in de koffiemachine geplaatst worden. Deze oplossing lijkt de beste, omdat er geen afval is.
Ook composteerbare capsules zijn een goede oplossing, mits ze betrouwbaar gecertificeerd zijn en er een terugwinningssysteem bestaat voor het gebruikte materiaal.
Welk water moet je gebruiken voor koffie?
Welk water is het beste voor het zetten van koffie? Gebruik je beter flessenwater in plaats van kraantjeswater? Onze experte legt uit hoe jij het lekkerste kopje koffie zet.