Is vapen ongezond? De waarheid over de gevolgen van vapen

Vapen vs. roken: wat zegt de wetenschap?

Vapen is niet zonder risico. Als je dampt, adem je allerhande chemische stoffen in waarvan we het effect op de gezondheid niet (goed) kennen. Daarom begin je er beter niet aan als je niet rookt. Maar als je wél rookt, is het belangrijk om te weten dat vapen wel degelijk een minder schadelijk alternatief is voor het roken en kan helpen om te stoppen met roken.

Wat je inademt als je vapet

Sigarettenrook bevat zo’n 4000 toxische stoffen - waarvan meer dan 50 kankerverwekkend. Met een vape krijg je een veel kleinere hoeveelheid schadelijke stoffen binnen dan wanneer je rookt. Dat komt omdat een e-sigaret geen tabak verbrandt en dus ook geen teer en koolstofmonoxide produceert, twee van de meest schadelijke bestanddelen in tabaksrook.

Potentieel schadelijke stoffen

Maar dat wil niet zeggen dat vapen zónder risico is. Met een vape adem je nog altijd stoffen in waarvan we het effect op de gezondheid niet goed kennen.

Wat je precies inademt, kan variëren van product tot product. Een e-sigaret is namelijk geen “homogeen” product. Er zijn verschillende soorten vapes te koop, gemaakt met verschillende soorten materiaal. En je kunt kiezen uit honderden soorten e-liquid met een uiteenlopende samenstelling.

Voorbeelden van potentieel schadelijke stoffen die je mogelijk inhaleert als je vapet:

• Aroma’s. Van veel aroma’s is niet aangetoond dat ze veilig zijn om te inhaleren.
• Sommige e-liquids blijken sporen van nitrosaminen te bevatten. Dat zijn kankerverwekkende stoffen.
• Aldehyden. Dat zijn schadelijke stoffen die vooral ontstaan als je een e-sigaret sterk verhit terwijl er te weinig e-liquid inzit (wat zeer slecht smaakt dus dat zou je snel merken).
• Met toestellen en materiaal van slechte kwaliteit komen er mogelijk ook metaaldeeltjes vrij die je inademt.

Effecten van vapen op het lichaam

Wat doet het met de gezondheid als je dag in en dag uit aan het vapen slaat? Alhoewel de e-sigaret al zo’n 15 jaar bestaat, is dit nog steeds niet duidelijk. Er zijn nog steeds onvoldoende langetermijngegevens over het gebruik van e-sigaretten.

Dat wil niet zeggen dat we niets weten. Er is ondertussen consensus over het feit dat vapen minder schadelijk is dan roken. Het sterkste bewijs daarvoor komt van onderzoek naar zogenaamde “biomarkers”, indicatoren die iets zeggen over de mate waarin mensen werden blootgesteld aan schadelijke stoffen. Zo bevat de urine, het speeksel en het bloed van vapers - in vergelijking met rokers - aanzienlijk minder tabaksspecifieke nitrosaminen en vluchtige organische stoffen (VOCs) waarvan we weten dat ze mensen ziek kunnen maken (maar wel iets meer in vergelijking met niet-rokers).

Op basis daarvan voorspellen wetenschappers dat de kans op kanker, hart- en vaatziekten en respiratoire aandoeningen veel kleiner is met vapen dan met roken. Hoeveel kleiner? De Hoge Gezondheidsraad houdt het op: "de e-sigaret wordt substantieel minder schadelijk ingeschat dan roken".

Overschakelen naar vapen of niet?

Rook je? Dan is starten met vapen het overwegen waard. Onderzoek laat zien dat een e-sigaret een goed hulpmiddel kan zijn om te stoppen met roken.

Zie je volledig stoppen met roken niet zitten? Dan kan minder roken met behulp van een e-sigaret een stap zijn in de goede richting. Wees niet verrast als je uiteindelijk toch stopt met roken, zelfs al ben je dat nu niet van plan. Dat gebeurt wel vaker als mensen starten met vapen, suggereert onderzoek.

Welke vape kies je best?

Dat hangt af van wat je wenst. Een podsysteem met voorgevulde patronen is zeer gemakkelijk in gebruik en je kunt er discreet mee vapen zonder dat het opvalt. Maar op de lange termijn is dit systeem meestal duurder dan modellen met een reservoir of tankje dat je zelf moet opvullen. Met een open hervulbaar toestel (Vape Pen of Box Mod-modellen) heb je meer keuze qua e-liquids. Maar je moet eraan gewoon worden en het vergt iets meer werk. Je moet de e-liquid zelf bijvullen en om de één à twee weken de "coil" vervangen (het verdampingselement). Je moet de vape ook geregeld proper maken.

Heb je graag extra mogelijkheden om de temperatuur en de hoeveelheid damp die het toestel produceert te regelen? Dan is een Box MOD misschien interessanter voor jou. Groter en krachtiger, maar ook minder discreet dan kleinere toestellen zoals een “vape pen” of “pod vape”.

Wat je beter niet koopt:

• Modellen van type “cigalike” (lijkt op een sigaret). Je krijgt er met moeite nicotine uit. Dat werd wederom vastgesteld in dit onderzoek,terwijl een efficiënte vrijgave van nicotine net belangrijk is om van een e-sigaret een doeltreffend rookstopmiddel te maken.
• Wegwerpvapes. Vooral vanwege de ecologische belasting die ze met zich meebrengen. De Hoge Gezondheidsraad raadde al langer aan om ze te verbieden en dat is sinds 1 januari ook het geval in ons land.  
• Mechanische modellen (Tube MODS) waarbij er geen elektronisch circuit aanwezig is om de spanning van de accu te regelen. Ze hebben geen beveiligingssysteem tegen oververhitting, wat in de handen van onervaren vapers zeer gevaarlijk kan zijn.

Hier kun je bekijken welke toestellen officieel toelating kregen van de FOD Volksgezondheid om in België verkocht te worden.

Welke e-liquid kies je best?

Als je wil stoppen met roken kies je best een e-liquid mét nicotine. Meestal heb je de keuze tussen een e-liquid met 0 mg, 3 mg, 6 mg, 12 mg en 18 mg nicotine per milliliter vloeistof. Wat heb jij nodig? Dat hangt af van de mate waarin je lichamelijk afhankelijk bent aan nicotine, maar ook van het toestel dat je gebruikt, de manier waarop je inhaleert en de samenstelling van de e-liquid. Aarzel niet om hierover advies te vragen in een speciaalzaak.

Om ontwenningsverschijnselen aan te pakken, is het van belang dat je voldoende nicotine binnenkrijgt. Volgens het Britse National Centre for Smoking Cessation and Training (NCSCT) is een e-liquid die niet genoeg nicotine bevat de meest voorkomende reden dat mensen het gevoel krijgen dat een vape niet werkt om te stoppen met roken.

Qua smaken: een recente studie suggereert dat mensen die een e-liquid kiezen met de smaak van fruit of munt er iets vaker in te slagen om te stoppen met roken dan mensen die voor een e-vloeistof met de smaak van tabak kiezen. Maar er is meer onderzoek nodig om dat zeker te weten.

Lees hier meer over het vapen