Hoe veilig zijn menstruatiecups?

Amper vijf jaar geleden doken in ons de land de eerste menstruatiecups op. Dit is een herbruikbaar kuipje uit silicone om in de vagina het menstruatiebloed op te vangen. Het kan ongeveer 10 jaar worden gebruikt. Haast meteen nadat de cup op de markt was, werden er echter onrustwekkende berichten de wereld in gestuurd. Zo’n cup zou het risico op het zeldzame en gevaarlijke toxischeshocksyndroom (TSS) – beter bekend als de tamponziekte – verhogen. Intussen lijkt iedereen die berichten vergeten en worden er op sommige plaatsen zelfs gratis cups uitgedeeld om de menstruatie-armoede tegen te gaan. Maar wat zegt de wetenschap eigenlijk vandaag? Wij spraken erover met onze experte Ann Lievens.

Bacteriële oorzaak

“Doordat iedereen over de tamponziekte spreekt, associeer je TSS in eerste instantie niet met deze menstruatiecups. Maar in feite kan iedereen dit op elke leeftijd krijgen, ook zonder het gebruik van tampons. Twee bacteriën spelen daarbij een belangrijke rol, met name stafylococcus aureus en streptococcus pyogenes. Die zijn doorgaans op de huid te vinden en kunnen gifstoffen ofwel toxinen aanmaken. Op zich onschuldig, maar wanneer die in je bloedbaan terechtkomen, kan dat een infectie veroorzaken.” Is zo’n infectie dan snel te herkennen? “De symptomen zijn eigenlijk zeer divers: koorts, spierpijn, vermoeidheid, hoofdpijn, diarree ... Je zou dus zelf misschien niet meteen aan TSS denken. Het meest opvallende is wel dat de symptomen bij deze infectie vaak heel plots opduiken en dat ze ook extreem kunnen zijn.”

Niet enkel bij tampons

Dan blijft de vraag natuurlijk, hoe komen die toxinen in je bloedbaan? “Dat kan eigenlijk op veel manieren. De meest gekende is natuurlijk via de tampon. Laat je zo’n tampon te lang zitten dan krijgen de bacteriën daar vrij spel en kunnen de toxinen dus ook in je bloedbaan terecht komen. Maar zo’n infectie kan ook opduiken bij het gebruik van anticonceptiemiddelen of bij wondjes.”

Zo beperk je het risico

En dus ook bij de menstruatiecup? “Inderdaad. Wanneer je de menstruatiecup inbrengt, zal er altijd een beetje zuurstof in en rond je cup zitten. En die stimuleert de groei van de beruchte bacteriën.” Laten we dan beter de cup links liggen? “Zo drastisch hoeft het zeker niet te zijn. Zowel voor je eigen portomonnee als voor het milieu is het vandaag de dag veruit de voordeligste keuze*.” 

_{^{* Gemiddeld hebben vrouwen een vruchtbare periode van 38 jaar. Bij deze oefening gingen we uit van 13 cycli van 4 dagen per jaar. Voor de wegwerpsoorten namen we 28 exemplaren per cyclus, voor de onderbroekjes 10 per cyclus (en vervanging na 2 jaar) en voor de cup 1 exemplaar per cyclus (en vervanging na 10 jaar).}}

“Maar als je ze gebruikt, doe je dat - net zoals bij de tampon trouwens - beter wel op de correcte manier, dan is het risico op TSS beperkt. Kies voor een goed passend exemplaar. Zo beperk je de ruimte errond en dus ook de zuurstof voor de bacteriën. Verder is het van groot belang dat je hygiënisch omspringt met de cup. Was je handen goed alvorens je hem inbrengt. Laat de cup ook niet te lang zitten. Hij gaat normaal niet lekken binnen de 8 uur, maar wij raden toch aan om hem al om de 4 uur even leeg te maken en te reinigen. Spoel hem even af met water of gebruik eventueel een milde zeep. Voor en na iedere menstruatie is het aangewezen om de cup grondig te steriliseren. Dat doe je door hem gedurende 3 minuten in kokend water te leggen. Zo maak je eenvoudig komaf met de bacteriën.” 

"Het klinkt op zich heel wat gedoe om minder afval te hebben, maar uit onderzoek blijkt dat de meeste vrouwen na een tijdje wel erg enthousiast zijn over zo'n cup. Vooral het inbrengen vraagt in het begin enige oefening. Maar eens dat onder de knie, lijkt het een prima alternatief voor de klassieke maandverbanden en tampons."