Krediet dat je gemakkelijk kunt krijgen

Als je tijdelijk in geldnood zit, kun je overwegen om bijvoorbeeld een klassieke lening op afbetaling te sluiten. In dat geval moet je je aan een vast afbetalingsplan houden tot het krediet volledig is afbetaald. 

Maar er bestaat ook een formule waarbij je veel meer vrijheid hebt: 

• Je hebt de mogelijkheid om over een bepaalde geldreserve te beschikken, je "kredietlijn", en je neemt daarvan zoveel op als je nodig hebt. 
• Zodra je een bepaald bedrag hebt terugbetaald, mag je onmiddellijk opnieuw uit de geldreserve putten, zonder dat je telkens een kredietaanvraag moet indienen en een nieuw contract moet ondertekenen. 
• Je mag zelf in grote mate bepalen hoe snel je het krediet afbetaalt, en kunt het dus heel rustig aan doen. 

Kredietgevers noemen dat een "kredietopening". 

Heel veel mensen beschikken over zo'n krediet. Bijvoorbeeld via hun kredietkaart van de supermarkt. Maar een kredietopening is evengoed te verkrijgen bij een bank of een andere kredietinstelling, al dan niet aan een kredietkaart gekoppeld. Wanneer je bank toestaat dat je op je zichtrekening onder nul mag gaan, is dat overigens ook een vorm van kredietopening.

Wat is het verschil tussen een kredietopening en een klassiek krediet?

Met een lening op afbetaling leen je voor een vooraf bepaalde duur en moet je maandelijks een vast bedrag terugbetalen, dat telkens bestaat uit een deel terugbetaling van het “geleende kapitaal” en een deel intresten op het kapitaal dat nog niet is terugbetaald, tot het krediet volledig is afbetaald. Typische voorbeelden zijn een autolening, een lening voor verbouwingen of een zogenoemde persoonlijke lening (in dat geval moet je niet verantwoorden waarvoor je het geld wilt gebruiken).

Kredietopeningen daarentegen zijn meestal contracten van onbepaalde duur en er is geen vaste maandelijkse afbetaling. 

Die grote vrijheid is het meest opvallende verschil tussen een kredietopening en een klassieke lening. Het is juist dat wat de formule zo aantrekkelijk maakt. Verder lichten we de minimale verplichtingen van een kredietopening toe. 

Is kopen via een kredietopening een goede keuze?

Neen, volgens ons is een kredietopening meestal geen goede oplossing. Wij raden de formule in de mate van het mogelijke af, en wel hierom:

• Een kredietopening is superduur. Stel dat je een kredietkaart van een supermarkt hebt en je de uitgaven met die kaart op het einde van de maand niet vereffent. Dan betaal je de groenten die je zo hebt gekocht, met een intrestvoet van heel dikwijls meer dan 10 %.
• Doordat een kredietopening een doorlopend krediet is, bestaat het risico dat je er jarenlang gebruik van blijft maken en zo in een schuldenspiraal terechtkomt.

Als je toch zo'n krediet hebt lopen, is het belangrijk om verstandig gebruik te maken van je kredietopening.

De meeste banken bieden kredietopeningen aan. Ze koppelen daar dikwijls een kredietkaart aan, maar er bestaan tevens kredietopeningen zonder kaart. Wanneer je bij je bank onder nul mag gaan op je zichtrekening, is dat overigens ook een soort van kredietopening, weliswaar met enkele specifieke regels.

Maar heel vaak worden kredietopeningen aangeboden door winkels: zowel supermarkten (de Visakaart van Carrefour, de Mastercard van Makro …) als winkelketens (Fnac, Vanden Borre …). In dat geval  is er in principe altijd een kredietkaart aan gekoppeld, met het logo van Visa of Mastercard. Sommige van die kredietkaarten kun je alleen gebruiken in de winkelketen die ze heeft uitgegeven. Andere, zoals de Visakaart van Carrefour, kun je overal gebruiken. Voor de handelaar is die formule commercieel interessant om klanten die kort bij kas zitten, te lokken en aan zich te binden. Dikwijls koppelen ze dan ook voordelen aan de kaart: getrouwheidspunten, een verzekering van de aankopen, exclusieve aanbiedingen voor kaarthouders … Doorgaans is de handelaar dan niet de echte kredietgever, hij is alleen tussenpersoon voor een kredietmaatschappij zoals AlphaCredit,  Buy Way, Cofidis, Fimaser ...

Kredietmaatschappijen bieden zelf ook kredietopeningen aan, met of zonder kaart. Ze doen dat ofwel rechtstreeks via internet of via een tussenpersoon.

Er is een heel grote vrijheid bij een kredietopening, maar er zijn natuurlijk wel enkele verplichtingen die je moet naleven.

De kredietlijn

Je moet je houden aan de kredietlijn die je werd toegestaan. Als je bijvoorbeeld een kredietlijn hebt gekregen van € 3 000, is dat het absolute maximum dat je aan krediet mag opnemen.

Het minimum voor de afbetaling

Je moet doorgaans elke maand een (klein) bedrag afbetalen, volgens wat in het contract is vastgelegd. Dat verplichte minimum is niet per se elke maand dezelfde som, want het is vaak een bepaald procent van het krediet dat je hebt opgenomen, maar wel met een minimumbedrag, bijvoorbeeld € 25. 

De nulstelling

Als het gaat om een kredietopening zonder einddatum, zoals de meeste contracten, of om een kredietopening op meer dan vijf jaar, moet je je kredietlijn af en toe terug op nul brengen. Anders gezegd, je moet je schuld tegen een bepaalde datum volledig hebben terugbetaald. Men spreekt van de "nulstelling". 

De termijn voor de nulstelling staat in je contract, hij hangt af van het contract en de kredietlijn: 

• Wanneer je, zoals meestal, elke maand ten minste een beetje kapitaal moet terugbetalen, wordt de deadline met een ingewikkelde formule berekend, met een wettelijk maximum evenwel: je bent verplicht om het krediet na uiterlijk 60 maanden volledig te hebben terugbetaald bij een kredietlijn van hooguit € 5 000 en anders na uiterlijk 96 maanden. 
• Is er geen minimum voor de kapitaalterugbetaling, dan mag je geen openstaand krediet meer hebben na 12 maanden bij een kredietlijn van hooguit € 3 000 en anders na 60 maanden.

Je kredietgever moet je uiterlijk twee maanden vooraf verwittigen dat de deadline eraan komt. 

Zodra je de nulstelling in orde hebt gebracht, mag je opnieuw geld opnemen van je kredietlijn, het krediet stopt dus niet. Er begint een nieuwe nulstellingstermijn te lopen zodra je weer krediet opneemt.

Het is belangrijk om ook de schaduwzijde van kredietopeningen te belichten.

Een kredietopening is superduur

Als je alleen kijkt naar het bedrag dat je verplicht bent om per maand af te betalen, ontgaat het je wellicht hoe duur een kredietopening kan zijn. Maar de intrestvoet – of juister het JKP (het jaarlijkse kostenpercentage want alle kosten moeten in dat percentage zijn begrepen) – ligt zeer hoog. 

Er is weliswaar een wettelijk maximum voor het JKP, verschillend al naargelang krediet aan een kaart is gekoppeld of niet en al naargelang het maximumbedrag dat kan worden opgenomen. Maar het JKP dat in de praktijk wordt toegepast, ligt dikwijls heel dicht bij dat wettelijke maximum. 

Als je een kredietkaart van een supermarkt hebt en die voor je dagdagelijkse aankopen gebruikt maar de uitgaven op het einde van de maand niet in één keer betaalt, riskeer je daardoor brood, fruit en groenten te kopen tegen meer dan 10 % intresten. 

Voor meer details over het maximale JKP verwijzen we naar ons dossier Consumentenkrediet: wat het je maximaal mag kosten.

Een kredietopening kan tot zware sancties leiden

Wie een kredietopening heeft lopen, slaagt er niet altijd in om zich aan de regels te houden:

• Wanneer een bedrag werd vastgelegd dat je verplicht per maand moet ophoesten, zijn er mensen die niet eens dat minimum betalen.
• Bepaalde personen blijven maar putten in de kredietlijn en zitten uiteindelijk met een zwaardere schuld dan het maximumbedrag dat was toegestaan.
• Sommige personen vergeten de deadline van de nulstelling in de gaten te houden en slagen er dan niet in om die verplichting na te leven.

Wanneer je de regels niet respecteert die aan een kredietopening gekoppeld zijn, kunnen de gevolgen nochtans heel ernstig zijn:

• De kredietopening wordt geblokkeerd en je krijgt geen cent meer.
• Er wordt je niet alleen gevraagd om de openstaande schuld in één keer te delgen, maar om ook nog eens een schadebeding plus verwijlintresten daarbovenop te betalen.
• Je wordt opgenomen in de lijst van wanbetalers bij de Centrale voor Kredieten aan Particulieren, wat een serieuze belemmering zal zijn als je ergens een nieuw krediet wilt aanvragen. 

Je riskeert niet meer uit de schulden te geraken

Doordat er geen vast afbetalingsplan is bij een kredietopening, kan de verleiding groot zijn om altijd maar opnieuw gebruik te maken van de kredietlijn en alleen het verplichte minimum af te betalen. Heel vaak stelt de kredietgever je voor om dat via een domiciliëring te regelen. Daardoor beperkt de afbetaling zich automatisch tot dat minimum (tenzij je zelf het initiatief neemt om méér terug te betalen). Maar op die manier kan het jaren duren vóór je van die schuld verlost bent. Als je niet op je budget let, kun je zo (bijna) permanent op krediet en dus in de schulden leven. En het hek is helemaal van de dam als je meerdere kredietopeningen hebt lopen.

Ook de nulstelling is slechts een heel kortstondige verplichting. Sommige consumenten houden echter de deadline voor die nulstelling niet in de gaten en wanneer ze dan niet in staat zijn om hun openstaande schuld in één keer af te lossen, gaan ze vlug een nieuw krediet aan om aan de problemen te ontsnappen omwille van de gemiste nulstelling. Ook dat draagt ertoe bij dat sommige mensen nooit meer uit de schulden geraken.

Een kredietopening wordt vaak te makkelijk toegekend

De wet op het consumentenkrediet, die van toepassing is op kredietopeningen, bepaalt al sinds jaren dat kredietgevers "verantwoord" moeten handelen en onder meer grondig moeten informeren naar de financiële situatie van een kandidaat-lener (o.m. vragen naar de inkomsten, naar de lopende kredieten). Maar in onze enquêtes blijkt keer op keer dat veel kredietgevers het daar niet zo nauw mee nemen en vaak veel te gemakkelijk een kredietopening toekennen.

Door de grote soepelheid spreekt de formule van de kredietopeningen vooral een cliënteel aan dat financieel kwetsbaar is en "makkelijk" geld zoekt. Een kredietopening heeft echter te veel nadelen om die formule zomaar aan te raden. 

Maar in het geval van een belangrijke dringende aankoop kan een kredietopening een oplossing bieden voor een tijdelijk geldtekort. Maak er hoe dan ook verstandig gebruik van:

• Beschouw die kredietlijn niet als een bijkomende bron van inkomsten, iets waar je maar uit te grabbelen hebt telkens wanneer je iets wilt kopen. Maak er bv. gebruik van wanneer je een probleem hebt aan je auto of aan je huis dat je niet verwachtte en dat dringend moet worden hersteld. Of je moet plots iets kopen dat gezien de omstandigheden echt niet kan wachten. Kortom, het is niet omdat de mogelijkheid bestaat om geld op te nemen dat je zelf niet hebt, dat je het ook per se moet doen.

• Betaal het krediet altijd zo snel mogelijk af. Beperk je dus niet tot het verplichte minimum per maand, maar stort telkens zoveel als je kunt. Beschik je over wat spaargeld, besteed het dan meteen aan de afbetaling van de kredietopening; want het is veel voordeliger om daarmee een krediet terug te betalen dat je veel kost aan intresten dan om het geld te parkeren op een spaarrekening die vandaag de dag niets of nog amper iets opbrengt.