Nieuwe richtlijn consumentenkrediet: betere bescherming van de consument

Wat is het doel van deze nieuwe richtlijn over consumentenkrediet?

Na jaren van voorbereiding is de nieuwe Richtlijn Consumentenkrediet (RCK) goedgekeurd door de Europese wetgever.

Met deze richtlijn wordt een oudere richtlijn uit 2008 ingetrokken en vervangen. De praktijken zijn namelijk geëvolueerd: digitale distributie, nieuwe financiële producten en diensten... die allemaal vroegen om een update die beter bij deze tijd past.

Het doel van de wetgever is duidelijk: het versterken van het niveau van consumentenbescherming, waaronder (vooral!) in de strijd tegen overmatige schuldenlast. Wat zijn de belangrijkste maatregelen in de tekst? 

ALLES OVER DE GEVAREN VAN CONSUMENTENKREDIET

De belangrijkste veranderingen in de nieuwe richtlijn consumentenkrediet

(Iets) strengere eisen voor kredietverleners

Het is al gebruikelijk (en verplicht) dat de kredietgever de consument moet informeren over de voorwaarden van de kredietovereenkomst en de solvabiliteit van de consument controleren

Concreet mag reclame voor krediet niet suggereren dat het de financiële situatie van de kredietnemer zal verbeteren. Reclame moet bijvoorbeeld waarschuwen: "Wees voorzichtig, geld lenen kost ook geld".
Kredietinformatie moet duidelijk en gratis zijn, maar de controle van de terugbetalingscapaciteit moeten strenger zijn.

Kredietinformatie moet worden aangepast om op mobiele telefoonschermen te kunnen worden gelezen. In een tijd waarin de meeste consumenten een smartphone hebben, lijkt dit een goede ontwikkeling.

Dekking van nieuwe kredietvormen

De nieuwe richtlijn gaat niet voorbij aan het feit dat bepaalde werkwijzen zijn veranderd: nieuwe kredietvormen vallen binnen het toepassingsgebied.

Dit geldt namelijk voor kredietovereenkomsten van minder dan €200, bepaalde vormen van overschrijding en rekening-courantkredieten.

Een gecontroleerd gebruik van AI

Voortaan moet de consument worden geïnformeerd wanneer een kredietaanvraag wordt verwerkt met behulp van automatische gegevensverwerking.

Het is ook belangrijk om op te merken dat als de kredietaanvraag wordt afgewezen door de software, de consument het recht heeft om menselijke tussenkomst te vragen om uitleg te krijgen. Afhankelijk van de context kunnen ze dan vragen om hun aanvraag opnieuw te beoordelen of gewoon hun mening geven

We moeten waakzaam blijven wat betreft de toepassing en ontwikkeling van deze maatregel, maar het is niettemin een garantie dat menselijke communicatie niet volledig wordt stopgezet. 

Flexibiliteit en eerlijkheid in kredietpraktijken 

Kredietverstrekkers moeten eerlijk en transparant handelen. Wanneer ze een kredietaanbod doen, moeten ze rekening houden met de belangen van de consument. Dit aanbod moet alle kosten omvatten, zodat de consument vanaf het begin weet wat hij moet terugbetalen.

Als de consument moeite heeft met terugbetalen (zijn betalingen zijn bijvoorbeeld regelmatig te laat), of als het krediet wordt geweigerd omdat de consument onvoldoende financiële draagkracht heeft, moet de kredietgever hem doorverwijzen naar een adviescentrum voor mensen met te hoge schulden.

De intentie is lovenswaardig, maar het valt nog te bezien hoe effectief deze maatregel in de praktijk zal zijn..

Financiële educatie

Er wordt in Europa veel gesproken over het stimuleren van financiële educatie voor consumenten. De richtlijn benadrukt de rol van de lidstaten bij het bevorderen van de financiële kennis van hun burgers. Er wordt echter niet gespecificeerd hoe dit moet gebeuren.

Voor zover de richtlijn van overheden verlangt dat ze financiële educatie voor hun burgers bevorderen, zou het interessant zijn als kredietverstrekkers zich hierbij aansluiten. Wat lijkt te ontbreken in deze maatregel is de betrokkenheid van de kredietverstrekker, die ook financiële voorlichting zou kunnen geven en persoonlijke hulp zou kunnen bieden aan de consument. 

Natuurlijk is er vandaag een trend om nieuwe online platforms te creëren, maar met de toenemende complexiteit van de financiële wereld en het voortdurend verschijnen van nieuwe producten, vraag je je af of het delen van meer informatie genoeg zal zijn. Wat lijkt te ontbreken is dat de kredietverlener ook een goede leraar zou kunnen zijn en persoonlijke hulp zou kunnen bieden.

Tijdschema voor toepassing en impact in België

Uiterste datum voor omzetting en uitvoering

De richtlijn is al gepubliceerd in het Publicatieblad van de Europese Unie. Consumenten zullen echter nog even moeten wachten tot alle maatregelen hier worden toegepast.

De deadline voor de implementatie is... eind november 2026. Alles zou dus net voor Sinterklaas klaar moeten zijn!

Reeds ingevoerde maatregelen in België

Wie ongeduldig is, moet weten dat ons land al enige vooruitgang heeft geboekt bij de omzetting van deze richtlijn.

Een aantal maatregelen zijn al geïmplementeerd. Het gaat onder meer om maatregelen met betrekking tot:

• Het recht om vergeten te worden
• De registratie bij de "Centrale voor kredieten aan particulieren" van kredietopeningen en andere vormen van krediet voor een bedrag van minder € 1 250
• De bedenktijd van 14 dagen

Al deze maatregelen zijn al geïmplementeerd, waardoor de Belgische wetgever zich kan richten op andere, dringendere zaken, zoals het reguleren van kunstmatige intelligentie en het verbeteren van de klantervaring voor consumenten.

Conclusie van de nieuwe Europese richtlijn

Hoewel deze nieuwe richtlijn geen wondermiddel is, heeft ze wel de verdienste dat ze enkele wijzigingen aanbrengt in de bestaande kredietregels. De maatregelen betekenen geen volledige revolutie op dit gebied, maar ze lossen wel bepaalde leemtes op en passen zich aan aan de huidige tijd.

Het is interessant om op te merken dat de wetgever opnieuw de nadruk heeft gelegd op het begrip en de duidelijkheid van de informatie die de kredietgever aan de consument moet verstrekken. Dit is een positieve stap, maar het is een beetje teleurstellend om te zien dat het de praktijken van kredietverleners niet echt verandert.

Tot slot is het voor de consument essentieel om te onthouden dat, of het nu op papier, digitaal, of om een 'onmiddellijke aankoop' met uitstel van betaling, een lening bij een traditionele bank of een andere aanbieder, krediet een hoge prijs heeft... en moet worden terugbetaald!