Testaankoop hekelt onduidelijke informatie over negatieve terugleververgoedingen voor zonnestroom en vraagt meer transparantie

Negatieve tarieven voor dynamische en bepaalde variabele contracten

Maar liefst 450.000 gezinnen dreigen te moeten betalen voor de zonnestroom die ze op het net zetten. Dat blijkt uit een analyse van VRT NWS dit weekend. De meeste teruglevercontracten zijn variabel en volgen dus de groothandelsprijzen op de elektriciteitsmarkt. En die prijzen kunnen tijdens zonnige periodes fors dalen, soms zelfs tot onder nul.

Dit jaar waren er al 229 uren waarin de stroomprijs nul of zelfs negatief was. Wie dan een dynamisch elektriciteitscontract heeft — waarbij de vergoeding per uur wordt bepaald — betaalt op zulke momenten om stroom op het net te zetten. 

Maar ook bij sommige variabele contracten, waar je doorgaans een gemiddelde maandprijs krijgt, dreigt een negatieve terugleververgoeding. Dat gebeurt wanneer de gemiddelde marktprijs zó laag is dat die niet meer volstaat om de kosten en marge van de leverancier te dekken. Zo moest je voor het contract 'Smart variabel' van Octa+ in april gemiddeld 1 cent per teruggeleverde kilowattuur betalen. Met de zonnige zomermaanden in het vooruitzicht dreigt dit probleem breder op te duiken, ook bij andere leveranciers. 

Gebrek aan transparantie over tariefformules

Een belangrijk pijnpunt in dit verhaal is de gebrekkige transparantie. Zoals VRT NWS terecht aanhaalt, hangt alles af van de indexatieformule in het energiecontract. Maar die is voor consumenten vaak moeilijk te vinden én moeilijk te begrijpen. De formule staat op de tariefkaart die je bij het contract ontvangt, maar in de praktijk is ze vaak verborgen in kleine lettertjes of technisch verwoord.

Enkele voorbeelden van indexatieformules in de kleine lettertjes van de tariefkaarten van Octa+ en Mega:

 
Testaankoop pleit dan ook al langer voor meer duidelijkheid: leveranciers moeten heldere, toegankelijke informatie geven over hoe de terugleververgoeding (en afnameprijs) berekend wordt. Zo weet elke zonnepaneleneigenaar waar hij aan toe is, ook wanneer de zon overvloedig schijnt.

Gegoochel met prijzen in tariefkaarten

Bovendien is de aangeduide terugleververgoeding in de tariefkaart bij sommige leveranciers berekend als een jaarschatting terwijl andere enkel de meest recente maand- of kwartaalprijs vermelden. Dat maakt vergelijken moeilijk voor consumenten. In het ideale scenario vermeldt een leverancier beide: de jaarschatting die vergelijking eenvoudiger maakt én de meest actuele vergoeding, zodat klanten weten wat ze vandaag kunnen verwachten.

Voorbeeld: leverancier Bolt vermeldt in zijn tariefkaart van mei een terugleververgoeding op basis van de gemiddelde marktprijs van het eerste kwartaal van 2025. Dat cijfer oogt op het eerste gezicht gunstig met een vergoeding van bijna 10 c€/kWh, maar het geeft een vertekend beeld. In werkelijkheid ligt de actuele vergoeding veel lager (geschatte jaarwaarde: 4,18 c€/kWh).

Positief voorbeeld waarbij zowel de geschatte jaarprijzen als de maandprijzen duidelijk worden vermeld (Engie):

Vaste of variabele vergoeding voor injectie?

Een vaste terugleververgoeding, die niet meebeweegt met de marktprijzen, is helaas eerder zeldzaam. Slechts een beperkt aantal leveranciers biedt zo’n contract aan. De meeste terugleververgoedingen zijn variabel, ook als het bijhorende afnamecontract (dus de prijs voor stroom die je verbruikt) wél vast is. Dat is verwarrend: veel consumenten gaan er dan ook foutief van uit dat hun terugleververgoeding automatisch ook vast ligt. Temeer omdat ook deze belangrijke informatie niet altijd even duidelijk wordt vermeld in de tariefkaart.

Een voorbeeld: Luminus biedt contracten met een vaste prijs voor je verbruik, maar in de kleine lettertjes leest men dat de vergoeding voor stroom die je op het net zet wél variabel is.

Meer transparantie is cruciaal

Testaankoop pleit voor meer transparantie, zodat consumenten goed geïnformeerde keuzes kunnen maken. We juichen dan ook het voornemen van de federale overheid toe om tariefkaarten te standaardiseren en het vergelijken van energieprijzen eenvoudiger te maken.

Consumenten spelen een sleutelrol in de energietransitie en het energiesysteem van de toekomst. Hun betrokkenheid en vertrouwen zijn essentieel. Daarom is het belangrijk dat hun belangen centraal staan en dat ze op een duidelijke en eerlijke manier geïnformeerd worden.

Tot slot raadt Testaankoop zonnepaneleneigenaars aan om zoveel mogelijk van hun opgewekte stroom meteen zelf te verbruiken. "Dat blijft de meest rendabele strategie: elke kilowattuur die je zelf gebruikt, hoef je niet te kopen bij je leverancier,” zegt Ortwin Huysmans, woordvoerder van Testaankoop.

“Ook hier vragen we steun van de beleidsmakers, bijvoorbeeld door plug-and-play thuisbatterijen praktisch toegankelijker te maken voor iedereen. Ook het opnieuw invoeren van de premie slimme sturing, die begin dit jaar werd afgeschaft, kan consumenten stimuleren om efficiënter met hun energieverbruik om te gaan,” aldus Huysmans.