Aangekondige accijnshervorming van de energiefactuur komt voor ons te vroeg
Hoe zou de hervorming er uit zien?
Het is vooreerst de bedoeling om de btw op elektriciteit en aardgas permanent te verlagen naar 6%. Om de kostprijs van deze maatregel voor de staatskas te compenseren zouden de accijnzen worden aangepast vanaf 1 april 2023.
In het nieuwe systeem van accijnzen zal een onderscheid gemaakt worden tussen basisverbruik en meerverbruik. Het basisverbruik zou overeenkomen met 3.000 kWh voor elektriciteit (gemiddeld verbruik = 3.500 kWh) en met 12.000 kWh voor aardgas (gemiddeld verbruik = 17.000 kWh).
Als de energieprijzen een vastgelegd plafond overschrijden, dalen de accijnzen op het basisverbruik. Dit plafond zou overeenkomen met 100 euro per MWh voor gas en 250 euro per MWh voor elektriciteit. De accijnzen op het meerverbruik dalen niet.
Bovendien, als de gasprijs onder een minimumgrens van 45 euro per MWh zakt, dan stijgen de accijnzen op het meerverbruik voor aardgas. Op die manier wil men gasverbruik ontmoedigen.
Wat is de impact op de energiefactuur?
Volgens cijfers van het kabinet Van Peteghem zou bij een terugkeer naar een btw van 21% vanaf 1 april de energiefactuur zo’n 57 euro per maand stijgen voor een gemiddeld gezin. Deze stijging zou dus wegvallen door de definitieve toepassing van 6% btw.
Maar tegelijkertijd wordt de besparing door het lagere btw-percentage dus gecompenseerd door de accijnshervorming, wat zou leiden tot een meerkost van zowat 20 euro per maand of ongeveer 180 euro voor 2023 als de hervorming op 1 april ingaat. Ter vergelijking: vandaag betaalt een gemiddeld gezin al zo’n 50 euro op jaarbasis aan accijns via de elektriciteitsfactuur en 10 euro per jaar via de gasfactuur.
Ten opzichte van een btw van 21% is er met de accijnshervorming en een BTW van 6% dus sprake van een globale besparing van ongeveer 37 euro per maand.
Gemengde gevoelens
Testaankoop is steeds voorstander geweest van een btw-verlaging op een basisverbruiksschijf voor elektriciteit en gas. Energie is een basisgoed en geen luxeproduct. Het is dan ook een logische rechtzetting dat men definitief wil afstappen van het standaardtarief van 21%. Dat men de kost van de btw-verlaging deels wil compenseren door een accijnshervorming om de impact op de begroting te beperken stond in de sterren geschreven. Het invoeren van een systeem met een basisverbruik leunt daarbij ook duidelijk aan bij onze voorstellen over de btw-hervorming. Dit juichen wij toe maar tegelijk volgen we de uitwerking van de accijnshervorming met argusogen.
Vandaag zijn de energieprijzen weliswaar gedaald, ze blijven nog steeds duur in vergelijking met de periode vóór de energiecrisis. Wij pleiten dan ook voor een geleidelijke invoering en vragen om de hervorming uit te stellen tot de daling van de prijzen een meer structureel karakter vertoont.
Bovendien zijn wij absoluut geen voorstander van een accijnsverhoging op de elektriciteitsfactuur. Testaankoop klaagt al jaren aan dat de stroomfactuur te vol zit met heffingen en taksen. De Belgische elektriciteitsfactuur is de op één na hoogste van Europa volgens cijfers van Eurostat. Met het oog op de gewenste elektrificatie van verwarming en transport zou de factuur dan ook eerder ontvet moeten worden dan dat er extra kosten aan worden toegevoegd.
Zo zal wie bijvoorbeeld over een warmtepomp beschikt doorgaans een hoger elektriciteitsverbruik hebben waardoor de kans groot is dat men sneller in de duurdere tranche van de accijnzen terechtkomt. Nochtans is een warmtepomp een milieuvriendelijk en performant verwarmingssysteem dat naar voren wordt geschoven als één van de belangrijkste oplossingen om onze woningen in de toekomst te verwarmen.
Tot slot denken wij dat de beleidsmakers zich er onvoldoende van bewust zijn dat de energiefactuur vandaag voor veel consumenten gelijk staat aan een onontwarbaar kluwen met tal van onmogelijk te ontcijferen componenten. Het is nog maar de vraag of een accijnshervorming waarbij belastingen dalen of stijgen in functie van groothandelsprijzen voor energie, de duidelijkheid voor de consument echt ten goede zal komen. Wij vrezen het tegendeel en pleiten dan ook absoluut voor een transparant systeem dat consumenten toelaat om de juistheid van hun energiefactuur eenvoudig te controleren.
Meer weten over energie? Neem een kijkje op onze energyguide.