Dieselgate: Samen naar de rechter tegen de Volkswagen-groep!

Dieselgate 

Het Dieselgate-schandaal brak eind september vorig jaar in alle hevigheid los, toen tijdens tests in de Verenigde Staten aan het licht kwam dat de Volkswagen-groep de uitstoot van NOx had gemanipuleerd. Met behulp van ingebouwde software werd die uitstoot tijdens tests namelijk onder de wettelijke voorschriften gehouden, maar buiten de testomstandigheden bleek de emissie van NOx tot 40 keer hoger te liggen. De sjoemelsoftware is aanwezig in auto’s met een bepaald type dieselmotor (EA 189). Wereldwijd gaat het om 11 miljoen wagens. In België zouden bijna 400.000 dieselwagens van de merken VW, Audi, Seat, Skoda en Porsche (allen lid van de Volkswagen-groep) betrokken zijn. 

Test-Aankoop in de bres voor de gedupeerde consumenten

Sinds het uitbreken van het schandaal heeft Test-Aankoop niet stil gezeten. Tijdens diverse contacten met de bevoegde regionale en federale ministers (Mobiliteit, Leefmilieu, Consumenten en Financiën), de Economische Inspectie, federale volksvertegenwoordigers, Europarlementairen, Volkswagen België (D’Ieteren), en – via de Europese consumentenorganisatie BEUC – Volkswagen AG en de Europese Commissie, heeft de consumentenorganisatie steeds geijverd voor volledige transparantie en duidelijkheid in deze zaak, alsook voor de onmiddellijke stopzetting van deze praktijken (1). Door hoog in te zetten op betere Europese tests die die de uitstoot in reële rijomstandigheden meten wou Test-Aankoop ook voorkomen dat dit gesjoemel opnieuw zou kunnen gebeuren (2). Tot slot heeft de consumentenorganisatie herhaaldelijk gepleit voor een volledig herstel (3) van de wagens uitgerust met de illegale software en een schadevergoeding voor de bedrogen consumenten (4).  

1. Informatie? Transparantie? Stopzetting praktijk?

Sinds het bedrog van de Volkswagen-groep aan het licht kwam, is het nog steeds wachten op betrouwbare informatie. De consument moet het stellen met eenzijdige verklaringen afkomstig van de VW-groep die feitelijk niet te controleren zijn. Er blijven dan ook nog heel wat vragen onbeantwoord. Wat moeten we verstaan onder een software-update en welk effect zal die hebben op de wagen? Hoe is het zo ver kunnen komen? Wie wist wat? En hoe zit het met de andere automerken? Want ondertussen kwamen ook andere merken in opspraak. Opel zou sjoemelen met de Zafira, Renault en Mitsubishi riepen op hun beurt duizenden wagens terug, en ook Nissan zou problemen hebben. Geen verrassing overigens voor Test-Aankoop, aangezien uit hun tests al jaren blijkt dat de uitstootcijfers stelselmatig te laag werden ingeschat. De consumentenorganisatie trok hierover al herhaaldelijk aan de alarmbel.

2. Nooit meer opnieuw?

Om te voorkomen dat schandalen zoals deze met Volkswagen in de toekomst niet meer kunnen gebeuren, is er dringend nood aan een Europese test die de uitstoot op een zo realistisch mogelijke manier meet. Met het Volkswagen-schandaal leek een kantelpunt bereikt. De Europese Commissie boog zich over de zaak. En het Europees Parlement mocht begin februari stemmen over een nieuw testprotocol. Naar aanloop hiervan heeft Test-Aankoop samen met BBL, IEW, Kom op tegen Kanker en het Netwerk voor Duurzame Mobiliteit de bevoegde ministers en Europarlementairen meermaals gewezen op het belang hiervan. Helaas… groot was de teleurstelling toen er wel voor een betere test werd gestemd, maar bleek dat de constructeurs de maximale uitstootnormen voor NOx na 2017 nog met 110% zullen mogen overschrijden, en vanaf 2020 nog met 50%. In tijden van uitstootschandalen en bedrog hebben consumenten recht op een moedig Europees antwoord en geen halfbakken beslissing die de auto-industrie uit de wind zet.   

3. Herstel?

VW heeft zich ertoe geëngageerd de sjoemelsoftware te verwijderen en de wagens te ‘herstellen’. Voor de motoren van 1,2 l en 2 l zou een software-update volstaan. Op de 1,6 l-motoren moet daarnaast ook een "luchtstroomstabilisator" gemonteerd worden. Hoewel de update van de 2,0 l-motoren was voorzien vanaf 1 maart, is deze pas twee maanden later - volgens de persverklaring van D’Ieteren op 29 april - van start kunnen gaan. De aanpassing van de 1,2 l-motoren was oorspronkelijk aangekondigd voor 1 mei, maar is nog steeds niet gestart. De 1,6 l-motoren zouden vanaf 1 oktober 2016 worden teruggeroepen. Gezien de vertragingen die er nu reeds zijn, is het nog maar de vraag of deze timing gehandhaafd zal blijven. Wat er precies onder de software-update moet worden begrepen, daarover geeft VW geen enkele informatie. Gezien dit gebrek aan transparantie is het dan ook onduidelijk wat die update precies met de wagen zal doen.  Volgens VW zullen de voertuigen hierna weer volledig aan de geldende emissienormen beantwoorden, zonder dat het motorvermogen, het brandstofverbruik of de prestaties negatief worden beïnvloed. Gevraagd naar documenten, testrapporten, etc. om dit feitelijk te staven, geeft VW (vooralsnog) niet thuis. Test-Aankoop raadt consumenten die ingaan op de recall-actie daarom aan op het document dat bij de uitvoering van de update of van de technische interventie ter ondertekening wordt aangeboden de vermelding ‘onder alle voorbehoud en zonder enige nadelige erkenning of bekentenis’ aan te brengen. De organisatie zal bovendien de impact van de aanpassingen uitgevoerd tijdens de terugroepactie controleren door tests uit te voeren vóór en ná de interventies. Dan rest nog de vraag of de terugroepactie voor consumenten verplicht is of niet. Ook hierover bestond maandenlang grote onduidelijkheid. Eerst communiceerde D’Ieteren dat klanten zouden worden verplicht om hun wagen in orde te brengen, en dit op straffe van een boete of zelfs een gevangenisstraf. Ondertussen is gebleken dat de wettelijke basis die ze hiervoor wilden gebruiken niet van toepassing is. Test-Aankoop vroeg de overheid om een duidelijk standpunt omtrent het al dan niet verplicht karakter. In Duitsland was beslist tot een verplichte recall. Maar wat in België? Na een dubbele rondvraag bij de verschillende ministers voor Mobiliteit, de minister voor Consumenten en zelfs de premier, bleef het aanvankelijk oorverdovend stil. Uiteindelijk zorgde de nieuwe federale minister voor Mobiliteit Bellot recent voor enige klaarheid. Hij gaf aan dat deze zaak in feite een materie is voor de gewesten, maar stelt meteen ook dat de Belgische wet nergens bepaalt dat de Belgische gedupeerden verplicht zijn hun auto te laten aanpassen.    

4. Compensatie?

Volkswagen heeft jarenlang consumenten bedrogen door hen wagens te verkopen die veel meer NOx uitstoten dan beloofd. Tegenover dit bedrog moet een schadevergoeding staan voor de gedupeerden, vindt Test-Aankoop. De consumentenorganisatie heeft dit meermaals op nationaal en Europees niveau, bij VW België (D’Ieteren) en VW AG bepleit. Als antwoord kreeg ze te horen dat de autobouwer alle betrokken wagens zal controleren en aanpassen, op hun kosten en met zo weinig mogelijk overlast voor de klanten. Met andere woorden: compensatie zit er (momenteel) niet in. En dat terwijl Amerikaanse consumenten wel op een schadevergoeding kunnen rekenen!   

Volgende stap: class action! 
Gevraagd naar een financiële compensatie voor het feit dat de Volkswagengroep jarenlang zijn klanten heeft bedrogen, geeft VW (voorlopig) niet thuis. Er wordt verwezen naar het feit dat de autobouwer de wagens kosteloos zal ‘herstellen’. Maar ‘herstel’ (wat dat ook moge zijn) is geen compensatie voor het jarenlange gesjoemel. Bovendien laat dat beloofde ‘herstel’ wel heel lang op zich wachten en is de uitkomst ervan onduidelijk.    “Mocht Volkswagen hopen dat met het verstrijken van de maanden ook de aandacht en de verontwaardiging van de consumenten zal verslappen, heeft ze het bij het verkeerde eind”, zegt CEO van Test-Aankoop Ivo Mechels. “Eerst jarenlang de kluit belazeren, en wanneer men dan eindelijk wordt betrapt zich er van af maken met een ‘software-update’, en voor de rest even goede vrienden? Neen, dat volstaat niet”. Want net als de Amerikaanse consumenten zijn ook de Belgische consumenten door de Duitse autoconstructeur bedrogen. Alleen kunnen Amerikaanse consumenten wel rekenen op een schadevergoeding. Wel schadevergoeding in de VS en niets voor Belgische consumenten? Voor Test-Aankoop is dit onaanvaardbaar. Daarom gaat de consumentenorganisatie over tot juridische actie en start ze een groepsvordering tegen de VW-groep. Ze baseert zich hiervoor onder meer op het verbod op misleiding uit de wet Marktpraktijken, die toelaat dat de consument de volledige aankoopprijs terugkrijgt terwijl hij de wagen zelf wel mag houden. Deze class action is meteen ook de eerste in België van zo’n grote omvang, voor wat betreft de schade, het aantal gedupeerden, de schaal van het bedrog, de betrokkenheid van internationale spelers,… Er is helaas een kleine “maar”. Aangezien een groepsvordering in België pas mogelijk is sinds 1 september 2014, kunnen enkel mensen die hun wagen op of na die datum kochten (nieuw of tweedehands) aansluiten. Maar geen nood voor wie een sjoemelauto heeft gekocht voor die datum. Test-Aankoop wil voor alle gedupeerden een oplossing en zal hen dan ook individueel verdedigen om ook aanspraak te maken op eenzelfde schadevergoeding. Consumenten die met een wagen rijden die bij het uitstootschandaal is betrokken, kunnen deelnemen aan de juridische actie tegen VW door zich in te schrijven op www.test-aankoop.be/dieselgate.