Hoe nuttig is het griepvaccin in 2024-2025?

Waarom is vaccinatie tegen griep belangrijk?

De jaarlijkse griepvaccinatie

Elk jaar breekt er tussen oktober en maart een griepepidemie uit. Je kunt je hierop voorbereiden door je te laten vaccineren. Om beschermd te blijven, moet je je wel elk jaar opnieuw laten inenten. Griep wordt immers veroorzaakt door een virus dat elk jaar lichtjes verandert.

"Vaccinatie is belangrijk voor mensen die tot een risicogroep behoren, omdat zij meer kans hebben op complicaties zoals longontsteking", vertelt onze gezondheidsexperte Katleen Dillen.

"De mate waarin het vaccin beschermt tegen deze complicaties zorgt elk jaar opnieuw voor discussie. Maar aangezien de griepprik al bij al vrij veilig is, lijkt het toch verstandig om vaccinatie bij risicogroepen aan te moedigen om (mogelijk fatale) complicaties te vermijden."

Lees meer over griep in ons dossier

Virussen, zoals griep, veranderen elk jaar

Net als veel andere virussen verandert het griepvirus voortdurend. Zodra er een nieuwe variant van het virus opduikt, is het niet zeker dat de reeds eerder opgebouwde immuniteit nog van enig nut is.

Ook als je vorig jaar griep hebt gehad, kan de ziekte je dit jaar opnieuw treffen, omdat het virus dan nét iets anders is. Daarom moet elk jaar opnieuw de samenstelling van het griepvirus worden herbekeken.

"Dit is ook de reden waarom de samenstelling van het griepvaccin elk jaar verandert", voegt Katleen Dillen toe. "Experts proberen te voorspellen welke varianten er zullen circuleren tijdens de komende epidemie, en enkel die varianten waarvan experts voorspeld hebben dat ze dit griepseizoen het vaakst zouden voorkomen, worden opgenomen in het vaccin.

Griepvaccin biedt geen 100 % bescherming

Het systeem is echter niet waterdicht en er kunnen onverwachte varianten opduiken die niet in het vaccin zijn opgenomen. Dit is een van de redenen waarom het griepvaccin geen 100 % bescherming biedt.

Een andere reden is de aard van de virussen. Soms wordt wat wij "griep" noemen in werkelijkheid veroorzaakt door een ander virus met gelijkaardige symptomen. Ook tegen zo'n virus zal het vaccin uiteraard niet werken.

"Tot slot mag je niet vergeten dat de hoeveelheid antistoffen in je bloed, opgebouwd na vaccinatie, afneemt na verloop van tijd. Bij oudere mensen verdwijnen deze antilichamen sneller", verklaart onze experte.

Timing is daarom belangrijk. Als je in oktober gevaccineerd bent tegen griep, maar de piek van de epidemie komt pas in maart of april, dan zal de hoeveelheid aanwezige antistoffen al niet meer optimaal zijn.

Hoe werkt het vaccin tegen griep?

Wanneer vaccineren tegen griep in België?

Voor het griepseizoen 2024-2025 raadt de Hoge Gezondheidsraad aan om je te laten vaccineren vanaf de tweede helft van oktober.

Als je je wilt laten vaccineren tegen griep én tegen covid, dan wordt aangeraden om beide tegelijkertijd te nemen. Het ideale moment daarvoor is van 15 tot 31 oktober.

Wil je de twee vaccins liever niet tegelijkertijd, vraag dan eerst het covidvaccin tussen begin september en eind oktober, en daarna het griepvaccin vanaf de tweede helft van oktober. Idealiter zit er een tussenperiode van minstens 14 dagen tussen beide vaccins.

De Hoge Gezondheidsraad beveelt aan om vanaf half oktober je griepvaccin te halen

Hoe werkt het griepvaccin, en hoe lang beschermt het?

Het vaccin moet de aanmaak van antistoffen op gang brengen. Ons immuunsysteem wordt dus "getraind" om de indringer, die via het vaccin is binnengebracht, uit te schakelen.

Als er later een aanval van actieve ziektekiemen volgt, zal ons immuunsysteem de boosdoener herkennen en neutraliseren. Het vaccin is over het algemeen effectief na 10 tot 15 dagen en biedt minstens zes maanden bescherming.

Wegen de voordelen van het griepvaccin op tegen de bijwerkingen?

Voordelen en risico's van het vaccin

De mate waarin het griepvaccin beschermt tegen mogelijke complicaties van griep staat elk jaar opnieuw ter discussie. Maar aangezien het vaccin over het algemeen redelijk veilig is, lijkt het toch verstandig om vaccinatie voor bepaalde risicogroepen aan te moedigen om (potentieel fatale) complicaties te vermijden.

De meeste bijwerkingen zijn plaatselijk en van voorbijgaande aard: de plaats van injectie kan pijnlijk, rood en enigszins gezwollen zijn. Andere bijwerkingen zijn dan weer zeldzaam en meestal tijdelijk, zoals hoofdpijn of koorts.

Mogelijke complicaties van griep

Wie moet zich laten vaccineren tegen griep?

Risicogroepen en advies van de Hoge Gezondheidsraad

Elk jaar stelt de Hoge Gezondheidsraad een lijst op van personen voor wie ze het griepvaccin aanbeveelt, omdat die volgens haar het meeste risico lopen op complicaties wanneer ze griep krijgen.

Welke personen lopen meer risico bij griep?

Over bepaalde categorieën van personen bestaat er sinds jaar en dag wereldwijd een consensus, zoals 65-plussers, mensen die in een instelling verblijven en alle chronisch zieken, zoals patiënten met:

• longaandoeningen (bv. ernstige astma)
• hartziektes (behalve hoge bloeddruk)
• leverziekte
• nierziekte
• metabole aandoeningen (bv. diabetes)
• spier- of zenuwaandoening
• afwijkingen van het immuunsysteem

Deze groepen lopen het grootste risico op longontsteking, de meest voorkomende complicatie van griep. Het vaccin wordt ook aanbevolen voor mensen die met hen samenleven.

65-plussers lopen meer risico op complicaties door griep

Daarnaast bekijkt men elk jaar of men risicogroepen moet toevoegen, afhankelijk van de types virus die in omloop zijn. Sinds de Mexicaanse griepepidemie van 2009 wordt sterk aangeraden om ook bij ons zwangere vrouwen en hun huisgenoten te laten vaccineren.

Het griepvaccin wordt ook aanbevolen voor mensen met een BMI gelijk aan of groter dan 40 kg/m² en hun huisgenoten.

Ook mensen tussen de 50 en 65 jaar die roken, veel drinken en/of overgewicht hebben, lopen een verhoogd risico op complicaties door het griepvirus. Zij bespreken het best met hun arts of ze zich moeten laten vaccineren.

Het belang van het griepvaccin voor het medisch personeel

De griepprik wordt ook aanbevolen voor personeel in de zorg, zowel om patiënten te beschermen als om het ziekteverzuim te beperken.

Waarom wordt het griepvaccin niet voor iedereen aanbevolen?

Voor zij die niet tot de bovengenoemde risicogroepen behoren, is de toegevoegde waarde van het griepvaccin niet aangetoond.

Uit de gegevens blijkt dat systematische vaccinatie van gezonde volwassenen tussen 18 en 65 jaar geen effect heeft op het aantal medische consultaties, de ziektedagen, de antibioticavoorschriften of ziekenhuisopnames. Daarom wordt het niet aanbevolen, hoewel je vrij bent om ervoor te kiezen.

Is het griepvaccin nodig voor kinderen?

Waarom lopen kinderen jonger dan zes maanden meer risico?

Jonge kinderen, vooral baby's jonger dan zes maanden, lopen meer risico op complicaties: naast longontsteking zijn ze ook vatbaar voor koortsstuipen, pseudokroep, acute middenoorontsteking …

Baby's jonger dan zes maanden worden echter nooit gevaccineerd, omdat er momenteel geen geschikt vaccin beschikbaar is voor hen. Het vaccin wordt dan wel aanbevolen voor personen die met hen samenleven.

Aspirine en vaccinatie

Kinderen tussen 6 maanden en 18 jaar die langdurig met aspirine worden behandeld, moeten ook worden gevaccineerd om het risico op het ontwikkelen van het syndroom van Reye te verkleinen.

"Het syndroom van Reye is een zeer zeldzame en gevaarlijke aandoening die vooral voorkomt bij kinderen tussen de 5 en 14 jaar", legt onze experte Katleen Dillen uit. "Het veroorzaakt onder andere zwelling van de lever en de hersenen. Hoewel de precieze oorzaken voor het ontstaan van dit syndroom niet bekend zijn, komt het vaak voor bij kinderen met een virale infectie, zoals griep of waterpokken, die aspirine krijgen."